Ryzyko zawodowe

zagrożenia powodowane

czynnikami fizycznymi

Metody eliminowania lub ograniczania

zagrożeń i ryzyka.

Zagrożenia czynnikami fizycznymi

Hałas



wszelkie niepożądane, nieprzyjemne,

dokuczliwe,

uciążliwe lub szkodliwe drgania ośrodka

sprężystego, oddziałujące za pośrednictwem

powietrza na narząd słuchu i inne zmysły

oraz elementy organizmu człowieka.

Każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy albo szkodliwy

dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy

Skutki narażenia

R o z w i ą z a n i a t e c h n i c z

n e



Zmiana hałaśliwego procesu technologicznego na mniej
hałaśliwy (np. kucie młotem - zastąpić walcowaniem i
tłoczeniem),



mechanizacja i automatyzacja procesów
technologicznych (w tym kabiny sterownicze
dźwięko-chłonno-izolacyjne),



konstruowanie i stosowanie maszyn, urządzeń i
narzędzi nie powodujących nadmiernej emisji hałasu,



wyciszenie źródeł hałasu w maszynie .

Ograniczanie narażenia

Rozwiązania organizacyjno -

administracyjne

 Właściwe rozplanowanie zakładu, w tym odpowiednie

rozmieszczenie pomieszczeń z wewnętrznymi źródłami
hałasu i pomieszczeń wymagających ciszy,

 odsunięcie stanowisk pracy od źródeł hałasu,

 wydzielenie i grupowanie maszyn - o ile jest to możliwe w

oddzielnych pomieszczeniach według ich hałaśliwości,

 stosowanie przerw w pracy i ograniczenie czasu pracy na

stanowiskach hałaśliwych .

Ograniczanie narażenia

Ograniczanie narażenia – środki

ochrony indywidualnej

W przypadku, gdy ze względów technicznych

nie ma możliwości zmniejszenia hałasu poniżej

wartości

dopuszczalnych, pracownicy są obowiązani stosować ochronniki
słuchu
dobrane do wielkości charakteryzujących hałas.



poziom dźwięku A pod ochronnikiem powinien się mieścić w
przedziale wartości 75 - 85 dB



zbyt duże stłumienie dźwięku przez ochronnik może powodować
u pracownika poczucie izolacji od otoczenia, dyskomfort
pracy,

 możliwość odrzucenia (choćby chwilowego) ochronnika jako

ochrony słuchu,



nawet chwilowe, bezpośrednie narażenie słuchu na hałas
przekraczający wartości dopuszczalne może zniweczyć cały efekt
ochronny.

Ocena ryzyka zawodowego związanego

z narażeniem na hałas lub drgania

mechaniczne

W ocenie ryzyka należy uwzględnić:

1.

poziom i rodzaj narażenia,

2.

czas trwania narażenia,

3.

wartości NDN oraz progów działania,

4.

skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,

5.

skutków dla zdrowia wynikających z interakcji pomiędzy hałasem a
drganiami mechanicznymi,

6.

informacji dostarczanych przez producenta maszyn i innych urządzeń
technicznych dotyczących poziomu emisji hałasu lub drgań,

7.

istnienia alternatywnych środków pracy, zaprojektowanych do
ograniczenia emisji hałasu lub drgań,

8.

informacji uzyskanych w wyniku profilaktycznych badań lekarskich,

9.

pośrednich skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika,
wynikających z interakcji pomiędzy hałasem i sygnałami
bezpieczeństwa,

10.

skutków dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika, wynikających z
interakcji pomiędzy hałasem a substancjami ototoksycznymi

Ocena ryzyka zawodowego związanego

z narażeniem na hałas lub drgania

mechaniczne

11. Dostępności środków ochrony indywidualnej,
12. Pośrednich skutków dla zdrowia, wynikających z oddziaływania

drgań na środki pracy lub miejsce pracy,

13.

Wpływu niskich temperatur i zwiększonej wilgotności na
pracowników narażonych na drgania.

Jeżeli

poziom hałasu przekracza wartość NDN a drgania

mechaniczne wartość progów działania,

pracodawca sporządza i

wprowadza w życie program działań zmierzających do
ograniczenia na hałas lub drgania mechaniczne i dostosowuje te
działania do potrzeb pracowników należących do grup
szczególnego ryzyka.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5.08.2005r. w
sprawie bhp przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub
drgania mechaniczne

(Dz. U. nr 157, poz. 1318)

Tłumiki

• Tłumiki refleksyjne

działają na zasadzie odbicia i interferencji fal

akustycznych i odznaczają się dobrymi właściwościami tłumiącymi w

zakresie

małych i średnich częstotliwości

. Stosowane są tam, gdzie

występują duże prędkości przepływu i wysokie temperatury, a więc w

silnikach spalinowych, dmuchawach, sprężarkach, niekiedy w

wentylatorach.

• Tłumiki absorpcyjne

przeciwdziałają przenoszeniu energii

akustycznej wzdłuż przewodu, przez pochłanianie znacznej jej części

głównie przez materiał dźwiękochłonny. Tłumią przede wszystkim

średnie i wysokie częstotliwości

i znajdują szerokie zastosowanie

w przewodach wentylacyjnych.

• W praktyce zachodzi często potrzeba stosowania tych dwóch typów

tłumików łącznie, gdyż wiele przemysłowych źródeł hałasu emituje

energię w szerokim paśmie częstotliwości obejmującym zakres

infradźwiękowy i słyszalny.

Metody ograniczania zagrożeń

hałasem ultradźwiękowym

Techniczne:

 u źródła (zmiany konstrukcyjne, modyfikacja procesu

technologicznego),

 na drodze propagacji hałasu (obudowy, ekrany, środki ochrony

indywidualnej),

 automatyzacja i zdalne kierowanie procesami.

Organizacyjne:

 skracanie czasu pracy w zasięgu pola ultradźwiękowego,
 skracanie czasu trwania procesu,
 grupowanie urządzeń ultradźwiękowych, wydzielanie specjalnych

pomieszczeń dla urządzeń – zmniejszenie liczby narażonych,

 eksploatowanie urządzeń na drugiej i trzeciej zmianie –

zmniejszenie liczby narażonych.

Profilaktyka lekarska.

Pola i promieniowanie

elektromagnetyczne

• Cecha przestrzeni otaczającej urządzenia, w których

przepływa prąd elektryczny lub występują różne
potencjały elektryczne.

• Wokół przewodów z prądem powstaje

pole

magnetyczne

.

• Wokół obiektów o różnych potencjałach

elektrycznych powstaje

pole elektryczne

.

• Pole elektryczne i magnetyczne wielkiej

częstotliwości tworzą

promieniowanie

elektromagnetyczne

.

Żródła pól elektromagnetycznych (

2 )

• Urządzenia elektroenergetyczne:

linie wysokiego napięcia, stacje

przesyłowo – rozdzielcze, transformatory pracujące przy
częstotliwości 50 Hz;

• Urządzenia elektrotermiczne:

piece łukowe i indukcyjne,

zgrzewarki dielektryczne i oporowe;

• Urządzenia radio- i telekomunikacyjne:

(0,2 – 2000 MHz) obiekty

nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje radiolokacyjne, systemy
telefonii ruchomej;

• Urządzenia medyczne:

diatermie krótkofalowe – 27 MHz,

elektrochirurgia - >300 kHz, tomografy jądrowego rezonansu
magnetycznego, urządzenia do stymulacji prądowej – 0,5 Hz do
100Hz;

• Sprzęt biurowy i powszechnego użytku:

szerokie spektrum

częstotliwości (słabe pola elektryczne i magnetyczne) –
komputery, kuchnie mikrofalowe, koce elektryczne, ogrzewanie
podłogowe, telefony komórkowe;

• Sprzęt spawalniczy:

częstotliwości 50 – 300 Hz, moce kilkaset KW.

Krajowe zasady ochrony przed

polami elektromagnetycznymi

Zasady ochrony przed polami EM opierają się na koncepcji
stref ochronnych. W otoczeniu źródeł pól EM wyróżnia się:

• Bardzo silne pola EM,

w których nie wolno przebywać

pracownikom –

strefa niebezpieczna –

ponieważ może dojść do

istotnego nagrzewania tkanek.

Dostęp tylko w środkach

ochrony indywidualnej

;

• Pola EM ekspozycji zawodowej, w których wyróżnia się

strefę

zagrożenia

i pośrednią.

W strefie

zagrożenia

można

przebywać przez czas krótszy niż 8 godzin na dobę, w
warunkach niepowodujących przekroczenia dopuszczalnego
wskaźnika ekspozycji pracowników. W strefie

pośredniej

czas

przebywania nie podlega ograniczeniom w czasie zmiany
roboczej;

• Bezpieczne pola EM –

słabsze od pól ekspozycji zawodowej,

które nie powodują zmian w stanie zdrowia. Jedynie osoby
o zwiększonej wrażliwości mogą wymagać
dodatkowej ochrony, np. osoby z implantami medycznymi.

Oddziaływanie nadfioletu na

organizm ludzki

Niekorzystne dla skóry

:

• rumień skóry (erytema),
• wzrost pigmentacji,
• złuszczanie się naskórka,
• zmiany przed- i

nowotworowe,

• przyśpieszenie procesu

starzenia się skóry,
oparzenia.

Niekorzystne dla oczu:

• zapalenie spojówek,
• zapalenie rogówki,
• zaćma,
• uszkodzenie rogówki,
• uszkodzenie siatkówki,
• wywoływanie zjawiska

fluorescencji w soczewce.

Korzystne dla zdrowia

Wzrost odporności organizmu, działanie przeciwkrzywicze,

obniżenie ilości cholesterolu, przyśpieszenie gojenia ran,

niszczenie drobnoustrojów, ustępowanie niektórych chorób

skóry.

Oddziaływanie podczerwieni na

organizm ludzki

Ogólne:

 niekorzystne dla zdrowia zwiększone obciążenie cieplne

organizmu;

Skóra:

 rumień,
 oparzenia.

Oczy:

 wysuszanie powiek i rogówki
 stany zapalne tęczówki i spojówki,
 przymglenie rogówki,
 zapalenie brzegów powiek,
 oparzenia rogówki,
 zaćma podczerwienna (zmętnienie soczewki),
 uszkodzenie siatkówki.

Laser klasy 3B powinien być używany w
wyodrębnionym pomieszczeniu o odpowiednim
wystroju.
Drzwi wejściowe do pomieszczenia, w którym
używany jest laser, należy oznakować znakiem
ostrzegawczym promieniowania laserowego oraz
umieścić ten znak na obudowie urządzenia.

Ostrzeżenie przed promieniami laserowymi

Promieniowanie laserowe

• Lasery są to generatory promieniowanie EM o długościach

fali λ w zakresie promieniowania optycznego

od 100

nm do 1 mm

, w których jest wykorzystywane zjawisko

emisji wymuszonej promieniowania.

• Ważną własnością promieniowania laserowego jest

możliwość uzyskiwania bardzo dużych gęstości mocy
ukierunkowanej wiązki laserowej.

• Lasery mają szerokie zastosowanie w technice i medycynie.
• Oddziaływanie promieniowania laserowego na organizm

człowieka jest zależne przede wszystkim od długości fali
promieniowania, czasu i rodzaju ekspozycji, rodzaju
eksponowanej tkanki, wielkości napromienienia i luminancji
energetycznej zintegrowanej.

• Przepisy określają maksymalne dopuszczalne ekspozycje

MDE dla oka i dla skóry dla źródeł punktowych i źródeł
rozciągłych z uwzględnieniem
promieniowania impulsowego.

Zagrożenia związane z laserami

Zakres

promieniowania

oko

skóra

Nadfiolet C 100 - 280 nm

uszkodzenie rogówki

rumień, działanie

rakotwórcze,

przyśpieszone

starzenie skóry

Nadfiolet B 280 - 315 nm

uszkodzenie rogówki

Nadfiolet A 315 - 400 nm

katarakta

fotochemiczna

oparzenia skóry,

ciemnienie pigmentu

Widzialne 400 - 780 nm

fotochemiczne i

termiczne

uszkodzenia siatkówki

oparzenia skóry,

reakcje fotoczułe

Podczerwień A 780 - 1400

nm

katarakta, poparzenie

siatkówki

oparzenia skóry

Podczerwień B 1400 –

3000 nm

przymglenie rogówki,

katarakta, oparzenie

rogówki

oparzenia skóry

Podczerwień C 3000 nm –

1mm

wyłącznie oparzenia

rogówki

oparzenia skóry

Ograniczanie zagrożeń

powodowanych przez

promieniowanie laserowe

• obudowy ochronne urządzeń -klasa 3B i 4 wyposażone w

blokady bezpieczeństwa,

• kabiny dla osłonięcia urządzeń laserowych pasywne

(absorbują promieniowanie) i aktywne (wyłączają
urządzenie w razie pojawienia się promieniowania
laserowego na obudowie),

• tłumiki wiązki laserowej,

• różnego typu mierniki i wskaźniki,

• zapobieganie odbiciom lustrzanym,

• środki i sprzęt ochrony indywidualnej.

Promieniowanie jonizujące

• Promieniowania jonizujące wywołują jonizację ośrodka

przez który przechodzą tj. odrywają elektrony z atomów w
wyniku czego powstają jony dodatnie i uwolnione elektrony.

• Do promieniowania jonizującego zalicza się :
 Promieniowanie X (wytwarzane w aparatach

rentgenowskich),

 Promieniowanie α, β, γ (wysyłane przez substancje

promieniotwórcze),

 Promieniowanie neutronowe (powstające w reaktorze

jądrowym).

α to strumień jąder atomów helu,
β to strumień elektronów lub pozytonów,
γ i X to fale EM o bardzo małej długości, a więc niosące ze
sobą dużą energię

.

Źródła promieniowania

jonizującego

Źródła naturalne:

 izotopy promieniotwórcze w skorupie ziemskiej,
 promieniowanie kosmiczne,
 izotopy promieniotwórcze powstające w wyniku reakcji

jądrowych w atmosferze pod wpływem promieniowania

kosmicznego.

Źródła sztuczne:

 produkcja i zastosowanie izotopów promieniotwórczych w

medycynie, przemyśle, badaniach naukowych,

 odpady promieniotwórcze,
 próbne wybuchy jądrowe,
 eksploatacja reaktorów jądrowych,
 awarie reaktorów,
 niektóre przedmioty codziennego użytku – odbiorniki TV,

zegarki świecące.

Zagrożenia dla zdrowia

• Napromienienie:

pochłonięcie

dawki

promieniowania,

• Skażenie promieniotwórcze powodowane obecnością

substancji promieniotwórczej poza źródłem – skażenia

wewnętrzne – napromienienie wewnętrzne –

dawka

promieniowania pochłonięta

:

Na efekt napromienienia wpływają:

 wielkość dawki pochłoniętej,
 rozkład dawki w czasie,
 rodzaj promieniowania,
 napromienienie całego ciała czy tylko jego części, wielkość

napromienionego obszaru ciała, jaki narząd lub tkanka

zostały napromienione,

 napromienienie zewnętrzne lub wewnętrzne,
 wiek, płeć i stan zdrowia,
 wrażliwość osobnicza i gatunkowa.

• Skutki wczesne napromienienia

: ostra choroba popromienna,

• Skutki późne:

choroby nowotworowe, mogą również wystąpić

zmiany w następnych pokoleniach wskutek mutacji genów

Podstawowe obowiązki

pracodawcy

Promieniowanie jonizujące:

• Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników

przed promieniowaniem jonizującym pochodzącym ze
źródeł sztucznych i naturalnych, występujących w
środowisku pracy;

• Dawka promieniowania jonizującego pochodzącego

ze źródeł naturalnych, otrzymywana przez
pracownika przy pracach wykonywanych w
warunkach narażenia na to promieniowanie nie może
przekraczać ustalonych dawek granicznych.

Dawki graniczne promieniowania

jonizującego

•

20 mSv dla pracowników w ciągu roku kalendarzowego

•

Może być w danym roku kalendarzowym przekroczona do 50
mSv pod warunkiem, że w ciągu kolejnych 5 lat
kalendarzowych jej sumaryczna wartość nie przekroczy 100
mSv,

•

Dawka graniczna, wyrażona jako dawka równoważna, wynosi
w ciągu roku kalendarzowego:

1.

150 mSv dla soczewek oczu,

2.

500 mSv dla skóry ( 1 cm²),

3.

500 mSv dla dłoni, przedramion, stóp i podudzi.

•

Kobiety w ciąży i karmiące

nie mogą pracować

w narażeniu na

działanie promieniowania jonizującego.

•

Dla młodocianych dawki wynoszą odpowiednio 50; 150 i 150
mSv,

•

Dla osób z ogółu ludności dawka graniczna wynosi 1 mSv, dla
soczewek oczu 15 a dla skóry 50 mSv.

•

Oceny narażenia pracowników dokonuje się dla każdego roku
kalendarzowego w oparciu o dawki wyznaczone na podstawie
pomiarów dozymetrycznych wykonywanych

co 3 miesiące.

Ochrona radiologiczna

Techniczne:

• obudowy źródeł promieniowania,
• obudowa pomieszczeń, w których stosowane są źródła,
• utrudniony dostęp do źródeł promieniowania,

Organizacyjne:

• prowadzenie badań i pomiarów,
• ograniczenia czasowe w pracy ze źródłami promieniowania,
• szczególny nadzór nad stosowaniem źródeł

promieniowania – inspektor ochrony radiologicznej,
konieczność uzyskiwania zgody na stosowanie źródeł
promieniowania,

Środki ochrony indywidualnej.

Im dalej od źródła promieniowania tym bezpieczniej

 
 

im krótszy czas przebywania w pobliżu źródła, tym mniejsza dawka

 

 
 

O
O

sosłona osłabia promieniowanie