Zagrożenia czynnikami fizycznymi: MIKROKLIMAT
Spis treści:
Wstęp teoretyczny:
Mikroklimat,
Elementy składowe,
Komfort termiczny,
Podział w kryterium temperatury,
Zdefiniowanie zagrożenia:
Praca w warunkach mikroklimatu gorącego,
Praca w warunkach mikroklimatu zimnego,
Działania profilaktyczne,
Źródła.
Mikroklimat:
Z perspektywy ergonomii mikroklimatem nazywamy zespół warunków klimatycznych panujących na stanowisku pracy lub w pomieszczeniu, w którym wykonywana jest praca.
Mikroklimat jest jednym z elementów fizycznych występujących w środowisku pracy, który ze względu na oddziaływanie na człowieka, może stanowić czynnik uciążliwy, w skrajnych przypadkach szkodliwy.
Elementy mikroklimatu:
Mówiąc o mikroklimacie ważne jest zdefiniowanie elementów składowych go tworzących, którymi są:
Temperatura powietrza,
Wilgotność powietrza,
Przepływ powietrza,
Ciśnienie atmosferyczne,
Promieniowanie cieplne.
Pomiar poszczególnych parametrów szczegółowo określają odpowiednie normy krajowe i międzynarodowe.
Komfort termiczny:
Najkorzystniejszy stan warunków mikroklimatu otoczenia, w których człowiek dobrze się czuje.
Ze względu na indywidualne różnice odczuwania niemożliwe jest wskazanie środowiska termicznego, które zadowoli każdego. Z tego względu stosuje się wskaźniki, które w przybliżeniu wyznaczają procent osób zadowolonych z danych warunków.
Człowiek posiadając organizm stałocieplny dąży do uzyskania stanu równowagi pomiędzy ilością ciepła wytwarzaną w organizmie w wyniku przemian metabolicznych, a przepływem ciepła miedzy ciałem i otoczeniem (obciążenie termiczne wewnętrzne i zewnętrzne).
Podział:
Biorąc za kryterium podstawowy parametr, temperaturę, wyróżnia się:
Mikroklimat gorący:
Określany za pomocą indeksu obciążenia termicznego (WBGT),
Mikroklimat umiarkowany,
Określany za pomocą wskaźników wrażeń cieplnych całego ciała (PMV) i przewidywanego odsetka osób niezadowolonych (PPD),
Mikroklimat zimny,
Określany za pomocą wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI).
Narażenie
Prace budowlane najczęściej przeprowadzane są na terenie otwartym, który charakteryzuje wysoka zmienność warunków klimatycznych.
Szczególne znaczenie ma tu czas i organizacja pracy oraz środki ochrony osobistej, gdyż same warunki mikroklimatu na terenie otwartym są bardzo trudne do sterowania.
Szczególnie narażonymi pracownikami są osoby wykonujące prace na ostrym słońcu (prace dekarskie, rusztowania)
Mikroklimat gorący:
Powyżej strefy komfortu cieplnego, w zakresie pola wysokiej temperatury powietrza i promieniowania (PMV > +2), rozciąga się środowisko gorące, dla którego równanie bilansu cieplnego ma wartość dodatnią. Warunki te określane jako środowisko gorące, warunki stresu/obciążenia cieplnego lub, biorąc pod uwagę obciążenie ustroju w tych warunkach, dyskomfort gorący ogólny.
Zagrożenia – mikroklimat gorący
Utrata elektrolitów na skutek nadmiernego pocenia,
Przegrzanie organizmu,
Pogorszenie koncentracji i samopoczucia,
Omdlenia, utrata przytomności,
Kurcze cieplne,
Przyspieszone męczenie,
Udar cieplny,
Zmiany skórne.
Mikroklimat zimny
Poniżej strefy komfortu cieplnego, w środowisku o niskiej temperaturze powietrza lub/i podczas pracy z niskim tempem metabolizmu rozciąga się obszar warunków mikroklimatu, dla których równanie bilansu cieplnego, przyjmuje wartość ujemną (PMV < -2). Warunki te określane są jako środowisko zimne, warunki stresu/obciążenia cieplnego lub, biorąc pod wagę obciążenie ustroju w tych warunkach, dyskomfort zimny ogólny.
Zagrożenia – mikroklimat zimny:
Dyskomfort pracy,
Hipotermia,
Obniżenie odporności organizmu,
Odmrożenia kończyn,
Poślizgnięcia na oblodzonych
powierzchniach,
Wychłodzenie dróg oddechowych,
Wychłodzenie ogólne.
Zagrożenia - ciśnienie atmosferyczne
Większe różnice ciśnienia atmosferycznego mogą powodować występowanie dolegliwości lub nasilenie się objawów niektórych już istniejących schorzeń między innymi w chorobach serca.
Niskie ciśnienie może powodować senność, apatię i złe samopoczucie, bóle głowy, osłabienie, zawroty głowy.
Zagrożenia – wilgotność powietrza
Optymalna wartość wilgotności powietrza zawiera się w przedziale 40-60%.
Zbyt niskie lub zbyt wysokie wartości parametru mogą objawiać się wśród pracowników poprzez odczucia dyskomfortu, ciężkość oddychania, czy zwiększenia podatności na infekcje, osłabienia odporności, co może wiązać się z absencją.
Działania profilaktyczne
Narzędzia i maszyny robocze wykorzystywane podczas prac w mikroklimacie zimnym powinny być tak skonstruowane, by zapewnić możliwość korzystania z nich bez zdejmowania rękawic.
Odpowiednio dostosowana odzież robocza do warunków klimatycznych, powinna być podstawą w pracy.
Odzież dostosowana do mikroklimatu zimnego powinna chronić przed utratą ciepła. Natomiast ta przystosowana do warunków klimatu ciepłego musi zapewnić należyte odprowadzanie ciepła.
Bardzo często przy zakupie odzieży roboczej od renomowanego sprzedawcy można spotkać się z profesjonalnym doradztwem.
Czas narażenia na działanie szkodliwych czynników klimatu można ograniczać poprzez przyspieszenie zmian pracy, zwiększenie liczby pracowników, między których rozdzielono zadanie.
W miarę możliwości powinno się dążyć do ograniczania wysiłku fizycznego u pracowników, w szczególności pracujących w wysokich temperaturach.
Dzień pracy pracownika powinien być dostosowany do intensywności narażenia na poszczególne czynniki. Przykładowo pracę na dachu można wykonywać w godzinach porannych lub wieczornych w celu unikania narażenia na wysoką temperaturę w godzinach południowych.
Powinno się udostępnić pracownikom pomieszczenie regeneracyjne, w którym mogą ogrzać się lub odpocząć od upału wraz z możliwością z niego skorzystania (przerwy).
Zgodnie z prawem pracodawca zobowiązane jest do udostępniania nieodpłatnie pracownikom pracującym w trudnych warunkach klimatycznych napojów i posiłków rozgrzewających/chłodzących.
W przypadku prac wykonywanych przez dłuższy czas na deszczu lub ostrym słońcu, można rozważyć zamontowanie tymczasowego zadaszenia na czas ich trwania.
W przypadku wystąpienia przymrozków, gołoledzi lub regularnego oblodzenia pomosty rusztowań, drogi i dojścia należy posypywać piaskiem, żwirem lub innym dopuszczonym do użytkowania środkiem oraz systematycznie oczyszczać ze śniegu.
Należy pamiętać o odpowiednim oznakowaniu terenu prac budowlanych.
Źródła:
Dahlke Grzegorz, Górny Adam, Horst Nikodem, Horst Wiesława, Horst Witold
Ergonomia 4 zasady i wymagania związ. z materialnym śr. Pracy
Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej (2011)
http://www.inzynierbudownictwa.pl/biznes,bhp,artykul,zabezpieczenia_podczas_prac_na_dachu,4894
http://www.skanska.pl/pl/O-Skanska/Standardy-BHP/
http://archiwum.ciop.pl/6625.html
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU 1997 nr 129 poz. 844)
•Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833)
http://www.akademiabhp.com/dodatkowe-napoje-czy-przerwy-w-upalach/
http://ergonomia.ioz.pwr.wroc.pl/download/mikroklimat-teoria.pdf
Google grafika