Zaburzenia gospodarki
Zaburzenia gospodarki
wodno-elektrolitowej
wodno-elektrolitowej
Magdalena Szklarek
Magdalena Szklarek
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i
Klinika Nefrologii, Hipertensjologii i
Transplantologii Nerek
Transplantologii Nerek
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Kliniczna ocena stanu
nawodnienia:
• Wywiad:
Okoliczności utraty płynów
-Wymioty,
-biegunka,
-poty,
-wielomocz,
-ograniczenie podaży płynów
Choroby współistniejące
Leki
Kliniczna ocena stanu
nawodnienia:
• Badanie przedmiotowe:
Skóra
Błona śluzowa
Masa ciała
Ciśnienie tętnicze, częstość rytmu serca, tętno
Wypełnienie żył szyjnych, objaw wątrobowo-
szyjny
Badanie płuc
Badanie brzucha
Stan psychiczny i neurologiczny
Diureza
Kliniczna ocena stanu
nawodnienia:
• Badania laboratoryjne:
Morfologia krwi: hematokryt, hemoglobina,
MCV, MCH
Stężenia elektrolitów
Badanie gazometryczne
Stężenie mocznika i kreatyniny w surowicy
Osmolarność surowicy i moczu
Stężenia białka w surowicy
Ciężar właściwy moczu
Stężenia elektrolitów w moczu
Woda całkowita ustroju
(ok. 60% masy ciała):
• Przestrzeń wodna pozakomórkowa (20%)
– śródnaczyniowa (osocze krwi) (5%)
– pozanaczyniowa - śródmiąższowa (15%)
– transcelularna – w świetle przewodu
pokarmowego i jam ciała, w gruczołach
trawiennych – tzw. trzecia przestrzeń (<2-3%)
• Przestrzeń wodna śródkomórkowa (ok.
40%).
– pozanaczyniowa – komórki tkanek (38%)
– śródnaczyniowa – krwinki (2%)
Płyny ustrojowe – skład
elektrolitowy:
• Przestrzeń wodna pozakomórkowa:
Na
+
Cl
-
HCO
3-
• Przestrzeń wodna śródkomórkowa:
K
+
H
2
PO
4-
Równowaga dynamiczna pomiędzy
przestrzeniami płynowymi
Równoważnik chemiczny
= liczba gramów substancji reagująca z 1 g wodoru
• 1 g NaCl – 17,1 mEq Na+ i Cl-
• 1 g KCl – 13,4 mEq K+ i Cl-
• 1g NaHCO3 – 12 mEq Na+ i HCO3-
• 1 litr 0,9% NaCl – 153 mEq Na+ i Cl-
• 100 ml 8,4% NaHCO3 – 100 mEq Na+ i
HCO3-
Zaburzenia objętości
przestrzeni wodnych
Dysnatremie związane są
zazwyczaj z zaburzeniami
nawodnienia ustroju
Odwodnienie –
zespół zaburzeń
wywołany utratą płynów ustrojowych
• Odwodnienie hipotoniczne lub
hipoosmolarne
(utrata elektrolitów
przewyższająca utratę wody),
• Odwodnienie hipertoniczne lub
hiperosmolarne
(utrata wody
przewyższająca utratę elektrolitów),
• Odwodnienie izotoniczne lub
izoosmolarne
(utrata równoważnych
ilości wody i elektrolitów).
Przyczyny odwodnienia
hipotonicznego:
•
Utrata elektrolitów z sokami przewodu pokarmowego:
Wymioty, biegunki, przetoki pooperacyjne, przetoki jelitowe
•
Straty elektrolitów przez skórę
Gorączka, praca w wysokich temperaturach, rozległe oparzenia,
wysiękowe zmiany zapalne skóry
•
Straty nerkowe elektrolitów:
–
upośledzenie wchłaniania sodu w przewlekłych chorobach nerek
–
defekt we wchłanianiu cewkowym jonu sodowego (salt losing
nephritis)
–
zespół utraty sodu po wylewach do mózgu, zapaleniach mózgu
(cerebral salt wasting syndrome)
–
nadmierna sekrecja wazopresyny np. po dużych zabiegach
chirurgicznych
–
niedoczynność kory nadnerczy (np. w chorobie Addisona)
–
leki moczopędne w nadmiarze (diuretyki pętlowe i tiazydy)
–
okres poliurii w ostrej niewydolności nerek (uzupełniany płynami
bezelektrolitowymi)
•
Utrata elektrolitów do jam ciała:
–
powtarzane nakłucia jamy opłucnej
–
powtarzane nakłucia jamy otrzewnej
ODWODNIENIE HIPOTONICZNE
OBJAWY KLINICZNE
• OBJAWY SĄ WYNIKIEM
ZMNIEJSZENIA OKK
- Osłabienie, zapaść,
wstrząs
OBRZĘKU MÓZGU
– Bóle głowy, nudności,
wymioty, osłabienie,
zaburzenie orientacji,
drgawki, śpiączka
↓Na
+
↑Na
+
woda
Odwodnienie hipotoniczne
Wyniki badań laboratoryjnych:
• Krew: ↑ Hct, ↓ Na (< 130 mmol/l), ↑ st.
mocznika
• mocz: ↓ c. wł., ↓ Na
(z wyjątkiem nerkowej utraty sodu)
Leczenie
• Przyczynowe
• Uzupełnianie niedoborów sodu:
0,9% NaCl (153 mEq Na
+
)
Odwodnienie hipotoniczne –
określanie niedoboru Na
Ogólny niedobór sodu [mEq] =
deficyt sodu x ilość wody całkowitej [l]
Przykład:
Mężczyzna waży 70 kg.
Na+ = 110 mmol/l.
Deficyt Na+ = 125 mEq/l –110 mEq/l = 15 mEq/l
Całkowita ilość wody w organizmie mężczyzny ważącego 70 kg
wynosi:
70 kg x 60% = 42 litry.
Stąd:
Ogólny niedobór Na+ = 15 mEq/l x 42 l = 630 mEq
630 mEq : 153 mEq/l = 4.11 litrów
Niedobór należy uzupełniać powoli, kontrolując stan nawodnienia
oraz stężenie sodu.
Odwodnienie hipertoniczne –
przyczyny:
• Brak lub upośledzenie fizjologicznego odruchu pragnienia
– u osób nieprzytomnych
– u niemowląt
– po urazach głowy
• Niewystarczający dowóz wody:
– u osób odżywianych przez zgłębnik żołądkowy
– na pustyni
– u rozbitków, pijących wodę morską
• Utrata wody przez skórę:
– u gorączkujących
– u przebywających w wysokich temperaturach
– po długotrwałym wysiłku fizycznym
• Utrata wody przez nerki:
– w przewlekłych chorobach nerek
– w okresie poliurii w ostrej niewydolności nerek
– w moczówce prostej
– przy diurezie osmotycznej np. w cukromoczu
HIPERNATREMIA - OBJAWY
• Niewielkie zmniejszenie
OKK – zwykle bez objawów
zapaści
• Zaczerwienienie skóry,
gorączka
• OBJAWY zależą od
odwodnienia komórek
OUN
– Pobudzenie, niepokój
ruchowy, halucynacje,
drgawki, śpiączka,
porażenie ośrodka
oddechowego
↑Na
+
↓Na
+
woda
Odwodnienie hipertoniczne
Wyniki badań laboratoryjnych:
• Krew:
Zwykle nie obserwujemy ↑ Hct i ↑ st. mocznika
Obserwujemy ↑ Na
• mocz: ↑ c. wł., ↑ Na
Leczenie
• Przyczynowe
• Uzupełnianie niedoborów wody płynami bezelektrolitowymi:
5% Glukoza i.v.
Doustnie: czysta woda
Określanie niedoboru wody na
podstawie ↓ m.c. i zmiany Na
Na
2
x W
2
= Na
1
x W
1
Gdzie:
Na
2
– aktualne stężenie sodu
Na
1
– należne stężenie sodu
W
2
– aktualna zawartość wody w
ustroju
W
1
– należna zawartość wody w
ustroju
Przykład:
Mężczyzna waży 70 kg. Stężenie Na+ w surowicy
wynosi 160 mmol/l.
Na
2
= 160 mmol/l
Na
1
= 140 mmol/l
W
1
= 70 kg x 60% = 42 l
W
2
= x
W
2
= (Na
1
x W
1
) : Na
2
=
= (140 x 42): 160 = 5880: 160 = 36,75 litrów
Deficyt wody = W
1
– W
2
= 42 - 37 = 5 litrów
Odwodnienie hipotoniczne
Odwodnienie izotoniczne
Nie obserwuje się istotnych przesunięć wody
Przyczyny:
1. Utrata płynów z przewodu pokarmowego:
–
w czasie wymiotów,
–
biegunek
–
przy istnieniu przetok pooperacyjnych
2.
Ograniczenie podaży wody i elektrolitów
Objawy: związane z ↓ OKK
Leczenie:
Uzupełnianie niedoborów wody i
elektrolitów:
i.v. płyny izotoniczne
np. mieszanina: 0,9% NaCl, 5% glukozy, PWE
Skład tzw. „płynu obojętnego”:
• 850 ml - 0.9% NaCl
• 125 ml - 5% glukoza
• 25 ml - 8.4 % NaHCO3
Odwodnienie izotoniczne
HIPERNATREMIA – OPIS PRZYPADKU
• 46-letnia chora z rozpoznaną wcześniej cukrzycą
typu 2 została poddana zabiegowi usunięcia
pęcherzyka żółciowego. Po zabiegu pojawiła się
gorączka i wkrótce rozwinęła się posocznica. Pomimo
podawania insuliny występowała znaczna
hiperglikemia. Chora wymagała intubacji. Przez
kolejny tydzień chora była nieprzytomna i
otrzymywała żywienie pozajelitowe (2400 kcal/24h).
Obserwowano stopniowo narastanie stężenia sodu w
surowicy i masywną poliurię (do 7 litrów dziennie).
Mocz wykazywał ciężar właściwy >1,025 i molalność
> 300 mosmol/kg. Stężenie mocznika w surowicy
wynosiło 36 mmol/l, kreatynina 135 umol/l.
Chora otrzymywała dożylnie roztwór 0,9% NaCl i 5%
glukozy. Przy stężeniu Na w surowicy 162 mmol/l
pojawiły się mioklonie i nierówność źrenic. Badanie
TK głowy wykazało krwawienie podpajęczynówkowe.
OPIS PRZYPADKU
HIPERNATREMII
• Jakie mogły być przyczyny hipernatremii u
opisanej chorej?
• Jakie możliwe nieprawidłowości zachodziły
w postępowaniu lekarzy?
• Jaka była przyczyna krwawienia do OUN?
• Jakie powinno być leczenie?
PRZYPADEK HIPERNATREMII –
INTERPRETACJA WYNIKÓW
• PRZYCZYNY POWSTANIA HIPERNATREMII W
TYM PRZYPADKU
– Hiperglikemia (diureza osmotyczna)
– Hiperkatabolizm (rozpad komórek z powstaniem
dużej liczby produktów przemiany białkowej i
aminokwasowej)
– Bogatobiałkowe żywienie pozajelitowe
– Diureza osmotyczna spowodowana dużym
stężeniem mocznika
– Brak świadomości powodujący zanik
mechanizmu pragnienia i picia hipomolalnych
płynów
– Mannitol?
PRZYPADEK HIPERNATREMII -
ROZPOZNANIE
• Ciężka, zagrażająca życiu
hipernatremia spowodowana diurezą
osmotyczną (spowodowaną wysokim
stężeniem mocznika i glukozy)
• Krwawienie podpajęczynówkowe
spowodowane hipernatremią
(pęknięcie ścian naczyń żylnych na
skutek zmniejszenia objętości mózgu)
PRZYPADEK HIPERNATREMII -
LECZENIE
[(162 / 140)-1] x 0,6 x 70kg = 6,6 l H
2
O
Niedobory czystej wody należy u
nieprzytomnych chorych uzupełnić
wlewami dożylnymi 5% glukozy z
szybkością 1 mmol/l/h przez pierwsze 4-6
h a potem wlewami 5% glukozy i 0,9%
NaCl z szybkością 0,5 mmol/l/h do
uzyskania stężenia sodu w surowicy 145
mmol/l
GOSPODARKA
GOSPODARKA
POTASOWA
POTASOWA
hipo- i hiperkaliemia
hipo- i hiperkaliemia
DLACZEGO POTAS ?
• Zaburzenia gospodarki
potasowej często
pozostają
niedostrzeżone, nawet u
chorych przebywających
w szpitalach
(„cichy
(„cichy
zabójca”)
zabójca”)
• Jest to jon
wewnątrzkomórkowy
(około 98% jonów
potasowych znajduje się
wewnątrz komórek)
• Pomiar stężenia
potasu w surowicy
nie
odzwierciedla zasobów
ustrojowych
•
Zaburzenia metabolizmu
potasu dają poważne
następstwa, zwłaszcza ze
strony
serca
serca
, są zwłaszcza
przyczyną powikłań nagłych
•
Najczęstszą przyczyną
zaburzeń gospodarki
potasowej są leki stosowane
w chorobach
serca
serca
REGULACJA GOSPODARKI
POTASOWEJ
• RÓWNOWAGA ZEWNĘTRZNA
– podaż / wydalanie
• RÓWNOWAGA WEWNĘTRZNA
– potas w
przestrzeni wewnątrzkomórkowej / w przestrzeni
pozakomórkowej
Regulacja
dystrybucji jonów
potasowych w
organizmie
insulina
układ współczulny
stężenie jonów
wodorowych
FIZJOLOGICZNA REGULACJA
GOSPODARKI POTASOWEJ
Równowaga zewnętrzna i
wewnętrzna
Pożywieni
e
(100%)
Inne drogi – pot,
kał (10%)
Wydalanie z
moczem (90%)
ORGANIZM
KOMÓRKA
IN
S
U
LI
N
A
H
+
U
K
ŁA
D
W
S
P
Ó
ŁC
Z
U
LN
Y
WAŻNE CECHY NERKOWEGO
METABOLIZMU JONÓW
POTASOWYCH
• Nerki bardzo sprawnie wydalają nawet wielkie
ilości jonów potasowych
ale tylko wtedy gdy
ich czynność nie jest upośledzona
• Nerki mają niewielką zdolność do
utrzymywania jonów potasowych w
organizmie – czyli dieta ubogopotasowa może
doprowadzić do hipokaliemii (rzadka
przyczyna)
• Regulacja wydalania potasu przez nerki jest
zależna od
aktywności układu renina-
angiotensyna-aldosteron
WPŁYW UKŁADU RENINA-
ANGIOTENSYNA-ALDOSTERON NA
GOSPODARKĘ POTASOWĄ
NADNERCZE
(warstwa kłębkowata)
ANG II
ANG II
K
K
+
+
ACTH
ACTH
+
+
+
+
+
+
ALDOSTERON
ALDOSTERON
NERKI
NERKI
wydalanie z
wydalanie z
moczem
moczem
K
K
+
+
H
H
+
+
Na
Na
+
+
KOMÓRKA MIĘŚNIA
KOMÓRKA MIĘŚNIA
SZKIELETOWEGO
SZKIELETOWEGO
IN
S
U
L
IN
A
IN
S
U
L
IN
A
H
H
+
+
U
K
Ł
A
D
U
K
Ł
A
D
W
S
P
Ó
Ł
C
Z
U
L
N
W
S
P
Ó
Ł
C
Z
U
L
N
Y
Y
K
K
+
+
α
1
2
cAMP
cAMP
PLC
PLC
Gs
Gs
Gq
Gq
K
K
+
+
K
K
+
+
Na
Na
+
+
K
K
+
+
H
H
+
+
HIPERKALEMIA – PROBLEM
POWSZECHNY
• Hiperkaliemia jest
przyczyną zgonów
około 1,9-5%
chorych
hospitalizowanych
• Najczęstsze
przyczyny
:
– Niewydolność
nerek
78%
– Hiperglikemia
49%
– HIPERKALIEMIA
JATROGENNA
Betaadrenolityki 17%
inhibitory konwertazy
17%
Heparyna 10%
Spironolakton 6%
NLPZ 9%
Preparaty potasu 11%
Trimetoprym 14%
Przetoczenia krwi 10%
Na podstawie analizy 242 przypadków hiperkaliemii (> 6 mmol/l) w
Szpitalu Uniwersyteckim w Pittsburgu (Acker et al. Arch Intern Med. 1998;
158: 917-924)
INHIBITOR KONWERTAZY +
SPIRONOLAKTON CZY NAPRAWDĘ
BEZPIECZNY ?
•
Po ogłoszeniu wyników badania RALES zaczęto
stosować to skojarzenie leków u wielu chorych z
niewydolnością serca.
Przeanalizowano dane 104 chorych w opiece
ambulatoryjnej
•
24 % chorych miało hiperkaliemię (K > 5,2 mmol/l)
•
12% chorych miało ciężką hiperkaliemię (K > 6
mmol/l)
•
2% mężczyzn (w RALES 10%) miało ginekomastię
•
U 21% chorych trzeba było przerwać leczenie
(wg. Bozkurt et al. J Am Coll Cardiol 2003; 41: 211)
KIEDY SKOJARZENIE
MOŻE BYĆ
NIEBEZPIECZNE
?
• OSOBY STARSZE
• GDY DAWKA SPIRONOLAKTONU
PRZEKRACZA 25 mg/dobę
• PRZY NIEWYDOLNOŚCI NEREK
• U CHORYCH NA CUKRZYCĘ
» wg Wrenger et al. Lancet 2003; 327: 147
BETAADRENOLITYKI – WPŁYW NA
STĘŻENIE POTASU W SUROWICY
• W REGULACJI GOSPODARKI POTASOWEJ
BIORĄ UDZIAŁ RECEPTORY
ALFA
ALFA
I
BETA2
BETA2
– ADRENOLITYCZNE
• Leki blokujące receptory beta niewybiórczo
zwiększają ryzyko hiperkaliemii
• Mniejsze ryzyko hiperkaliemii występuje
prawdopodobnie przy podawaniu BB beta1-
wybiórczych i o dodatkowej zdolności blokowania
receptorów alfa
Hiperkaliemia - problemy
diagnostyczne
• Brak typowych objawów
• Wg Ackera (Pittsburgh)
– Zmiany w EKG – wysokie T, poszerzenie QRS,
zapis sinusoidalny - jedynie w 42% przypadków
(jednak prawie zawsze gdy kaliemia powyżej 6,8
mmol/l)
– Tylko w 75% przypadków wykonano EKG
• Wciąż zbyt mała dostępność aparatów
umożliwiających pomiar potasu metodą elektrody
jonoselektywnej (wynik w przeciągu 1-2 minut). W
Polsce znajdują się w większości ośrodków dializ i
oddziałów intensywnej opieki.
ZMIANY W ZAPISIE EKG W
HIPERKALIEMII
Niewielka
hiperkaliem
ia
Ciężka
hiperkaliem
ia
Typowa ewolucja
zmian
HIPERKALIEMIA – nie wszyscy
wiedzą jak leczyć
• Tylko 50% przypadków jest leczonych skutecznie (Acker,
Pittsburgh)
• Najczęściej stosowane
– żywice jonowymienne 51% (w Polsce mała dostępność)
– insulina z glukozą
46%
– preparaty wapnia
36% (najszybciej działa)
– wodorowęglan sodowy34% (kontrowersyjny)
– wziewny betamimetyk 4% (metoda prawie nieznana)
• Leki podawane są zbyt późno
– pierwszy lek (jakikolwiek) po 140
minutach
PRAWIDŁOWE ZASADY POSTĘPOWANIA
W „OSTREJ” HIPERKALIEMII
• KROK 1
jeśli K
+
> 6,5 mmol/l lub zmiany w EKG to stałe
monitorowanie EKG
• KROK 2
–
10 ml 10% chlorku lub glukonianu wapnia dożylnie
• KROK 3
–
glukoza 20-40% z insuliną iv (3g/1j.)
–
wziewnie betamimetyk
–
20-40 mmol wodorowęglanu sodowego (?)
• KROK 4
–
żywica jonowymienna (Resonium)
• KROK 5
–
hemodializa
ZAWSZE NAJPIERW
ZAWSZE NAJPIERW
ODSTAWIĆ LEKI BĘDĄCE
ODSTAWIĆ LEKI BĘDĄCE
PRZYCZYNĄ HIPERKALIEMII !
PRZYCZYNĄ HIPERKALIEMII !
TRZY PODSTAWOWE MECHANIZMY
DZIAŁANIA LEKÓW STOSOWANYCH W
„OSTREJ” HIPERKALIEMII
1.
1.
PRZECIWDZIAŁANIE TOKSYCZNEMU
PRZECIWDZIAŁANIE TOKSYCZNEMU
WPŁYWOWI POTASU NA MIĘSIEŃ SERCOWY
WPŁYWOWI POTASU NA MIĘSIEŃ SERCOWY
(JONY WAPNIA)
2.
2.
ZWIĘKSZENIE WYDALANIA POTASU Z
ZWIĘKSZENIE WYDALANIA POTASU Z
ORGANIZMU
ORGANIZMU
(DIURETYKI, ŻYWICE)
3.
3.
WYMUSZANIE PRZECHODZENIA POTASU DO
WYMUSZANIE PRZECHODZENIA POTASU DO
WNĘTRZA KOMÓRKI
WNĘTRZA KOMÓRKI
(GLUKOZA Z INSULINĄ,
WODOROWĘGLAN SODU, BETAMIMETYKI)
KOMÓRKA MIĘŚNIA
KOMÓRKA MIĘŚNIA
SZKIELETOWEGO
SZKIELETOWEGO
IN
S
U
L
IN
A
IN
S
U
L
IN
A
H
H
+
+
U
K
Ł
A
D
U
K
Ł
A
D
W
S
P
Ó
Ł
C
Z
U
L
W
S
P
Ó
Ł
C
Z
U
L
N
Y
N
Y
K
K
+
+
α
1
2
cAMP
cAMP
PLC
PLC
Gs
Gs
Gq
Gq
K
K
+
+
K
K
+
+
Na
Na
+
+
K
K
+
+
H
H
+
+
ZWIĘKSZENIE PRZECHODZENIA POTASU DO
WNĘTRZA KOMÓRKI
JAK LECZYĆ PRZEWLEKŁĄ
HIPERKALIEMIĘ
• Przewlekła hiperkaliemia występuje rzadko
• Należy wykluczyć przyczyny jatrogenne (IKA,
BB)
• Najczęstsza przyczyna to niedoczynność kory
nadnerczy lub hipoaldosteronizm ->
DIAGNOSTYKA ENDOKRYNOLOGICZNA
•
Leczenie
Leczenie
– Podawanie syntetycznych mineralokortykoidów
(mała dawka fludrokortyzonu
– Betamimetyki – wziewne lub doustne (bambuterol)
– Żywice jonowymienne (Resonium)
HIPOKALIEMIA
•
Występuje u 20%
Występuje u 20%
hospitalizowanych
hospitalizowanych
pacjentów
pacjentów
, u ¼ z nich
stężenie potasu poniżej
3 mmol/l
• U chorych leczonych
ambulatoryjnie brak
danych ale
hipokaliemię obserwuje
się u 10-40% leczonych
diuretykami
tiazydowymi
•
Hipokaliemia na ogół
Hipokaliemia na ogół
przebiega bezobjawowo
przebiega bezobjawowo
ale nawet umiarkowana
hipokaliemia zwiększa
ryzyko nagłego zgonu z
przyczyn krążeniowych
(zaburzenia rytmu)
• O rozpoznaniu decyduje
najczęściej
przypadkowo
wykonane badanie stężenia
potasu w surowicy
(Gennari
NEJM 2000; 339:451)
HIPOKALIEMIA – ZMIANY W EKG
NAJCZĘSTSZE PRZYCZYNY
HIPOKALIEMII
1. LEKI
!!!
– diuretyki tiazydowe i tiazydopodobne (EFEKT KLASY!)
– betamimetyki (standardowa dawka wziewna obniża
stężenie K
+
o 0,2-0,4 mmol/l przez 1-4 godzin)
– teofilina
– insulina
– leki przeczyszczające
– mineralo- i glukokortykoidy
2. Mała podaż w diecie (rzadko)
– przy głodzeniu mała podaż potasu jest
„rekompensowana” uwalnianiem potasu z rozpadających
się komórek
3. Przemieszczenie do wnętrza komórek
(transmineralizacja)
– zasadowica metaboliczna
Trudności w leczeniu
hipokaliemii
• Uzupełnianie doustne jest bezpieczne
(jeśli nerki
są wydolne)
– duże dawki soli potasu drażnią przewód
pokarmowy (wymioty, owrzodzenia)
– najlepsza jest dieta – bogata w owoce, warzywa
• Podawanie dożylne – bardzo bolesne
, w
sytuacjach nagłych cewnik do żyły centralnej
• Diuretyki oszczędzające potas
– objawy niepożądane (np. ginekomastia po
spironolaktonie)
– duże ryzyko hiperkaliemii
Hipokaliemia u chorych
hospitalizowanych - rzeczywistość
• 24% z hipokaliemią nie było dobrze leczonych
• 7,4% chorych nie miało powtórnie oznaczonego
stężenia potasu w surowicy
• 30% chorych zostało wypisanych ze stężeniem potasu
poniżej normy
• Średni czas do wyrównania stężenia potasu wynosił 50
godzin
• Śmiertelność chorych z hipokaliemią 10 razy większa
niż chorych bez tego zaburzenia
Na podstawie analizy 866 przypadków hipokaliemii (<3,5 mmol/l) w Szpitalu
Uniwersyteckim w Jerozolimie (Paltiel et al. Arch Intern Med. 2001; 161: 1089-1095)
HIPOKALIEMIA -
PODSUMOWANIE
• Hipokaliemia przebiega podstępnie i
może prowadzić do groźnych zaburzeń
rytmu serca
• W różnicowaniu przyczyn hipokaliemii
należy uwzględnić przyczyny jatrogenne
• Leczenie hipokaliemii jest oczywiste i
opiera się na:
– Uzupełnianiu niedoborów potasu
– Zapobieganie jego utracie (zwłaszcza
z moczem)