Modele konkurencji

rynkowej – konkurencja

doskonała

Plan wykładu

1. Definicja

i

rodzaje

struktur

rynkowych

2. Cechy konkurencji doskonałej
3. Decyzje przedsiębiorstwa w krótkim

okresie

4. Decyzje przedsiębiorstwa w długim

okresie

5. Krzywa podaży dla gałęzi

Definicja i rodzaje struktur

rynkowych

Gałąź

jest

zbiorem

wszystkich

przedsiębiorstw, które wytwarzają te

sam produkt.

Struktura rynkowa

jest wyznaczana na

podstawie:

liczbę firm działających na rynku
możliwości wejścia nowych firm na rynek
stopnia zróżnicowania produktów
możliwości wpływania przez firmy na

cenę

Wyróżnia się następujące

rodzaje

struktur rynkowych

:

konkurencję doskonałą
konkurencję monopolistyczną
oligopol
monopol

Trzy ostatnie struktury określa się
jako

konkurencję niedoskonałą

.

Cechy konkurencji

doskonałej

Konkurencja

doskonała

charakteryzuje się:

1. Na rynku występuje

bardzo wielu

sprzedających

i

kupujących

.

Każdy
z producentów posiada znikomy
udział
w rynku i zmiana przez nich wielkości
produkcji nie wpływa na zmianę
rynkowej podaży.

2.

Oferowany na rynku

produkt jest

homogeniczny

(jednorodny,

standaryzowany,

identyczny).

W

związku z tym sprzedający nie mogą
na rynku konkurować ze względu na
cechy produktu. Reklama jest więc
zbędna.

3.

Cena na rynku jest taka sama.

Rynek

jest dawcą ceny, zaś sprzedający
są jej biorcą

i nie mają na jej

ustalanie żadnego wpływu.

4.

Rynek jest przejrzysty

. Klienci

posiadają doskonałą informację

o cechach, cenie i dostępności

produktu, zaś sprzedający o gustach

i preferencjach konsumentów oraz

o kosztach.

5.

Istnieje

łatwość wejścia na rynek

i wyjścia z niego

oraz doskonała

mobilność czynników wytwórczych

pomiędzy gałęziami.

6.

Funkcja

popytu

na

produkty

pojedynczego

przedsiębiorstwa

jest

pozioma

(doskonale

elastyczna)
i pokrywa się z funkcją utargu (przychodu) krańcowego

Wielkość

produkcji

(Q)

Cena (P)

Utarg

(przychó

d)

całkowity

(TR=P*Q)

Utarg

(przychó

d)

krańcow

y (MR)

0

0

1

20

20

20

2

20

40

20

3

20

60

20

4

20

80

20

5

20

100

20

6

20

120

20

7

20

140

20

8

20

160

20

9

20

180

20

10

20

200

20

ilość dobra (Q)

2
0

ce

n

a

(

P

)

i

u

ta

rg

(

p

rz

y

ch

ó

d

)

kr

a

ń

co

w

y

(M

R

)

D = MR

Decyzje przedsiębiorstwa

w krótkim okresie

Optimum ekonomiczne i

opłacalność produkcji w krótkim

okresie

W warunkach

konkurencji

doskonałej cenę

narzuca rynek. Przy

cenie p

0

funkcja

utargu krańcowego

przebiega w pozycji

MR

0

.

Przecina się ona

w punkcie E

0

z funkcją

kosztu krańcowego

SMC

0

, wyznaczając dla

produkcji Q

0

optimum

ekonomiczne

.

E

0

A

p

0

SATC

0

0

Po

p

y

t,

u

ta

rg

k

ra

ń

co

w

y

,

kr

ó

tk

o

o

kr

e

so

w

y

k

o

sz

t

k

ra

ń

co

w

y

,

k

ró

tk

o

o

k

re

so

w

y

p

rz

e

ci

ę

tn

y

k

o

sz

t

ca

łk

o

w

it

y

,

k

ró

tk

o

o

k

re

so

w

y

p

rz

e

ci

ę

tn

y

k

o

sz

t

zm

ie

n

n

y

`

wielkość produkcji

Q

0

D

0

=MR

0

SMC

SATC

SAVC

Dla wielkości produkcji Q

0

koszt przeciętny

wynosi SATC

0

i jest niższy od ceny p

0

.

Przedsiębiorstwo

osiąga

na

jednostce

produktu

zysk ponadnormalny

(p

0

-SATC

0

) i

produkcje kontynuuje.

Koszt całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach 0SATC

0

AQ

0

.

Utarg całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach 0p

0

E

0

Q

0

.

Zysk całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach SATC

0

p

0

E

0

A

Cena zamknięcia i krzywa

krótkookresowej podaży

Cena, poniżej której

przedsiębiorstwo nie

będzie chciało wytwarzać

tylko zawiesi działalność

wynosi p

1

. Nazywa się

ceną zamknięcia

.

Powyżej ceny p

1

przedsiębiorstwo będzie

wytwarzało taką wielkość

produkcji, jaką wyznaczy

przecięcie funkcji MR z

SMC. Dlatego też funkcja

SMC od punktu E

1

nazywa

się

krzywą

krótkookresowej

podaży

(SRSS).

0

Po

p

y

t,

u

ta

rg

k

ra

ń

co

w

y

,

kr

ó

tk

o

o

kr

e

so

w

y

k

o

sz

t

k

ra

ń

co

w

y

,

k

ró

tk

o

o

k

re

so

w

y

p

rz

e

ci

ę

tn

y

k

o

sz

t

ca

łk

o

w

it

y

,

k

ró

tk

o

o

k

re

so

w

y

p

rz

e

ci

ę

tn

y

k

o

sz

t

zm

ie

n

n

y

`

wielkość produkcji

E

1

Q

1

D

1

=MR

1

p

1

=SAVC

1

SMC SATC

SAVC

SRSS

SRSS

– short-run supply schedule –

krzywa krótkookresowej podaży

LRSS

– long-run supply schedule –

krzywa długookresowej podaży

Decyzje

przedsiębiorstwa

w długim okresie

Optimum ekonomiczne i opłacalność

produkcji w długim okresie

W warunkach

konkurencji doskonałej

cenę narzuca rynek.

Przy cenie p

0

funkcja

utargu krańcowego

przebiega w pozycji

MR

0

.

Przecina się ona

w punkcie E

0

z funkcją

kosztu krańcowego

LMC

0

, wyznaczając dla

produkcji Q

0

optimum

ekonomiczne

.

E

0

A

p

0

LAC

0

0

Po

p

y

t,

u

ta

rg

k

ra

ń

co

w

y

,

d

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

k

ra

ń

co

w

y

,

d

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

p

rz

e

ci

ę

tn

y

wielkość produkcji

Q

0

D

0

=MR

0

LMC

LAC

Dla wielkości produkcji Q

0

koszt przeciętny wynosi LAC

0

i jest niższy od ceny p

0

. Przedsiębiorstwo osiąga na

jednostce produktu

zysk ponadnormalny

(p

0

-LAC

0

)

i produkcje kontynuuje.

Koszt całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach 0LAC

0

AQ

0

.

Utarg całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach 0p

0

E

0

Q

0

.

Zysk całkowity

jest równy polu prostokąta

o wierzchołkach LAC

0

p

0

E

0

A

Cena wejścia i wyjścia oraz krzywa

długookresowej podaży

Cena, poniżej której

przedsiębiorstwo nie

będzie chciało wytwarzać

tylko zawiesi działalność

wynosi p

1

. Nazywa się

ceną wejścia i wyjścia

(optimum ekonomiczne

pokrywa się z optimum

technologicznym).

Powyżej ceny p

1

przedsiębiorstwo będzie

wytwarzało taką wielkość

produkcji, jaką wyznaczy

przecięcie funkcji MR z

LMC. Dlatego też funkcja

LMC od punktu E

1

nazywa

się

krzywą

długookresowej podaży

(LRSS).

0

Po

p

y

t,

u

ta

rg

k

ra

ń

co

w

y

,

d

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

k

ra

ń

co

w

y

,

d

łu

g

o

o

k

re

so

w

y

k

o

sz

t

p

rz

e

ci

ę

tn

y

wielkość produkcji

Q

1

D

1

=MR

1

p

1

=LAC

1

LMC

LAC

LRSS

E

1

Krzywe podaży w krótkim i długim

okresie

Krzywa SRSS rozpoczyna się
niżej niż krzywa LRSS,
ponieważ w krótkim okresie
przedsiębiorstwo produkuje,
gdy jest w stanie pokryć
przeciętne koszty zmienne.

W długim okresie wszystkie
koszty są zmienne
i przedsiębiorstwo musi je
pokryć.

SRSS

LRSS

A

B

p

1

p

0

wielkoś
ć
produkc
ji

ce

n

a

Krzywa LRSS posiada bardziej łagodne
nachylenie niż krzywa SRSS, co
oznacza, że jest bardziej elastyczna.

W długim okresie przedsiębiorstwo
może
o wiele bardziej zwiększyć wielkość
produkcji na skutek danego wzrostu
ceny, ponieważ wszystkie czynniki
wytwórcze są zmienne.

Krzywa podaży dla gałęzi

W warunkach konkurencji doskonałej w gałęzi
znajduje się wiele przedsiębiorstw.

W krótkim okresie

stała jest liczba

przedsiębiorstw oraz ilość stałych czynników
wytwórczych.

W długim okresie

może zmieniać się zarówno

liczba przedsiębiorstw jak również ilość
wszystkich czynników wytwórczych

.

Konstrukcja krzywej podaży

gałęzi

produkcja

ce

n

a

przedsiębiorstwo
A

p

1

p

2

p

3

produkcja

ce

n

a

przedsiębiorstwo
B

p

1

p

2

p

3

produkcja

ce

n

a

gałąź

p

1

p

2

p

3

Q

1

Q

2

Q

3

=Q

1

+Q

2

S

A

S

B

S

W gałęzi istnieją dwa przedsiębiorstwa A i B.

Krzywa podaży dla całej gałęzi

powstaje

z zsumowania podaży wszystkich gałęzi przy
różnych cenach.

Ze względu na różne ceny zamknięcia (krótki
okres) i ceny wejścia i wyjścia (długi okres)
poszczególnych

przedsiębiorstw,

krzywa

podaży dla gałęzi jest nieciągła (na rysunku
przy cenie p

2

).

Ze względu na bardzo dużą ilość
przedsiębiorstw w gałęzi i ich znikomy
udział w ogólnej podaży, krzywa
podaży jest wygładzona.

Pozioma krzywa

długookresowej podaży

Krzywa
długookresowej
podaży dla gałęzi

jest

pozioma

wówczas, gdy
wszystkie firmy mają
identyczne krzywe
kosztów.

Żadne z
przedsiębiorstw nie
jest zainteresowane,
aby produkować
poniżej ceny p

0

.

produkcja

ce

n

a

,

ko

sz

t

LMC

LRSS

LAC

p

0

Q

0

Q

1

p

1

A

B

C

Poszczególne

przedsiębiorstwa

będą

skłonne zwiększać produkcję powyżej Q

0

jeżeli cena wzrośnie powyżej p

0

np. do p

1

.

Do

zwiększania

wielkości

produkcji

wystarczy cena p

0

. Jest to cena wejścia na

rynek i produkcja będzie zwiększać się
dzięki wejściom nowych przedsiębiorstw
do gałęzi.

Analiza zmian równowagi

w konkurencji doskonałej

W

celu

prześledzenia

zmian

równowagi, jakie wywołuje zmiana
kosztów lub popytu stosuje się

metody statyki porównawczej

.

Wzrost kosztów

Wzrost kosztów może być wywołany

wzrostem cen czynników produkcji

lub

wzrostem

wynagrodzenia

pracowników

.

W

przykładzie

jest

rozpatrywana

sytuacja,
w której wszystkie przedsiębiorstwa
posiadają takie same koszty.

ce

n

a

,

ko

sz

t

produkcja przedsiębiorstwa

produkcja gałęzi

przedsiębiorst
wo

gałąź

D

LRSS

0

p

0

A

SRSS

0

q

0

a

LAC

0

Q

0

SATC

0

SMC

0

W wyjściowym położeniu w gałęzi krzywa
popytu przebiega w pozycji D, krzywa
długookresowej podaży w położeniu LRSS

0

,

cena

równowagi

wynosi

p

0

,

zaś

przedsiębiorstwa wytwarzają produkcję Q

0

.

Krzywa krótkookresowej podaży przebiega
w pozycji SRSS

0

i rynek znajduje się

zarówno

w

równowadze

krótkookresowej
i długookresowej

.

Na wykresie po lewej stronie jest
przedstawiona

sytuacja na poziomie

przedsiębiorstwa

.

Każde

z

przedsiębiorstw

wytwarza

produkcję q

0

przy najniższym koszcie

przeciętnym znajdującym się na krzywej
LAC

0

(punkt „a”). Jednocześnie punkt

leży
w najniższym miejscu na krzywej SATC

0

i na krzywej SMC

0

.

Jeżeli w gałęzi jest N przedsiębiorstw to
produkcja całej gałęzi wyniesie Q

0

(Q

0

=q

0

*N).

ce

n

a

,

ko

sz

t

produkcja przedsiębiorstwa

produkcja gałęzi

przedsiębiorst
wo

gałąź

D

LRSS

0

p

0

A

SRSS

0

q

0

a

LAC

0

Q

0

Q

1

B

SRSS

1

p

1

SAVC

1

p

2

q

1

b

SMC

1

SATC

1

c

Wzrost cen czynników wytwórczych

sprawia, że

rosną koszty produkcji we

wszystkich przedsiębiorstwach

.

W krótkim okresie krzywe nowych
kosztów przeciętnych są opisane przez
SAVC

1

i SATC

1

. Przecina je w najniższym punkcie

krzywa SMC

1

.

Część krzywej SMC

1

powyżej przecięcia

z SAVC

1

jest

krzywą krótkookresowej

podaży

dla

pojedynczego

przedsiębiorstwa

, zaś ich suma pozwala

wyznaczyć SRSS

1

dla całej gałęzi.

Przecięcie

SRSS

1

z

funkcją

popytu

wyznacza cenę p

1

dla gałęzi, przy której

wytwarzana jest produkcja Q

1

. Na poziomie

przedsiębiorstwa cena zrównuje się
z SAVC

1

i przedsiębiorstwo produkując q

1

wytwarza przy stratach.

ce

n

a

,

ko

sz

t

produkcja przedsiębiorstwa

produkcja gałęzi

przedsiębiorst
wo

gałąź

D

LRSS

0

p

0

A

SRSS

0

q

0

a

LAC

0

Q

0

Q

1

B

SRSS

1

p

1

SAVC

1

p

2

q

1

b

SMC

1

SATC

1

c

q

2

LAC

1

LRSS

1

C

Q

2

d

W krótkim okresie nie zmienia się liczba
przedsiębiorstw w gałęzi, zaś w długim mogą
one opuszczać gałąź.

Równowaga w długim okresie ustala się przy
cenie p

2

, nowa krzywa długookresowej

podaży

wynosi

LRSS

2

,

na

poziomie

przedsiębiorstwa wytwarza się q

2

.

Wzrost cen czynników wytwórczych
zostaje przerzucony na konsumentów w
postaci wyższej ceny, spada popyt na
produkty gałęzi oraz wielkość produkcji.

Wzrost popytu

produkcja

ce

n

a

SRSS

LRSS

D

0

D

1

A

B

C

Q

0

Q

1

Q

2

p

0

p

2

p

1

Wyjściowy stan charakteryzuje funkcje
D

0

. Równowaga krótko- i długookresowa

jest określona w punkcie A, gdzie
przedsiębiorstwa w gałęzi wytwarzają Q

0

.

Wzrost popytu na produkty gałęzi
obrazuje przesunięcie funkcji D

0

do

pozycji D

1

.

W krótkim okresie nowa równowaga
ustala się w punkcie B, przy produkcji
Q

1

.

Przedsiębiorstwa są wyposażone w
stałe czynniki wytwórcze i trzeba
wzrostu ceny aż do p

1

, żeby je zachęcić

do zwiększenia produkcji do Q

1

.

Zyski występujące w krótkim okresie
zachęcają do wejścia do gałęzi nowe
przedsiębiorstwa z branży.

Rosnąca podaż łagodzi początkowy
wzrost ceny (obniża się do p

2

) i zwiększa

się podaż gałęzi do Q

2

. Równowaga jest

określona
w punkcie C.

Dziękuję za uwagę