Platon życie, dzieło i poglądy.

Platon

Był Ateńczykiem, żył 80 lat, od 427-347 r. p.n.e.. Urodził się w
arystokratycznej rodzinie ateńskiej, która zadbała o jego
wychowanie i wszechstronne wykształcenie. Od najmłodszych lat
interesował się filozofią; w 20-tym roku życia został uczniem
Sokratesa. Po jego tragicznej śmierci rozgoryczony Platon
opuścił Ateny. Odbył kilka podróży i rozpoczął pisanie dialogów, w
których żarliwie bronił pamięci zmarłego mistrza. Najważniejszą
ze swoich podróży odbył Platon do Syrakuz na Sycylii. Tam
zaprzyjaźnił się z władcą i podjął próbę wprowadzenia w życie
idei państwa doskonałego. Próba ta zakończyła się
niepowodzeniem co przypłacił Platon niewolą i więzieniem. W
385r. założył w Atenach Akademię. Miała ona na celu
przygotowanie miłośników mądrości i cnoty do rządzenia
idealnym państwem. Przetrwała ona 500 lat do VI w. po
Chrystusie. Platon nigdy nie założył rodziny. Jedyna rodzina była
dla niego Akademia. Mieszkał przy szkole, żył otoczony uczniami.
Umarł spokojnie w podeszłym wieku. Jego śmierć nastąpiła w
dniu jego urodzin.

Dzieła Platona przechowały się w całości. Razem 36
pism podzielonych na 9 Tetralogii.

Najważniejsze z nich to:

• Dialog o odwadze
• Dialog o roztropności
• Dialog o pobożności
• Dialog o cnocie
• Dialog o retoryce
• Dialog o nieśmiertelności duszy
• Dialog o bycie itp.

Trzy okresy rozwoju filozofii Platona

I – jako Sokratyk – polemizował (w dialogach) z
Sofistami, którzy nie uznawali celów etycznych i
wiedzy pewnej

II – poza granice Sokratyki – tworzył teorie idei, naukę
o duszy nieśmiertelnej (spirytualizm). Pełnia lat
męskich- najwyzszy poziom artystyczny.

III – zmiana stylu i tematu – nie zarzucając teorii idei,
zajął się jej zastosowaniem. Poszerzył zakres dociekań
na filozofię przyrody i państwa.

Poglądy Platona

Nauka o ideach

Za Sokratesem twierdził, że w pojęciach jest wiedza pewna i
bezwzględna. Postawił pytanie: Co jest tą rzeczywistością, którą
poznajemy przez pojęcia? Doszedł do wniosku, że nie rzeczy są
przedmiotami pojęć, rzeczy są przedmiotami postrzeżeń,
przedmiotami pojęć są idee. Jest to inny byt, którego cechą jest
nieśmiertelność. Są wiec dwa rodzaje bytu (DUALIZM): byt
poznawany przez zmysły i był poznawany przez pojęcia.
Pierwszy to rzeczy (zniszczalny, zmienny, realny), drugi to idee (
wieczny, niezmienny, idealny). Idee to nieśmiertelne byty,
idealny wzorzec.

Później doszedł do wniosku, ze nie ma 3 bytów. Jest tylko jeden-
idee. Rzeczy nie dorównują ideom, są do nich jedynie podobne,
są od nich zależne, są wzorami rzeczy np.. Przyroda jest
celowym tworem Bożym na wzór idei. Porównuje ludzi do
jeńców, więzionych w jaskini i zwróconych twarzami do jej
wnętrza, którzy z tego co się dzieje na zewnątrz mogą widzieć
tylko cienie- znamy tylko rzeczy, te zaś są cieniami idei.

Nauka o duszy

Dla Platona, jako dla

filozofa przyrody duszy była czynnikiem

życia. Istotą duszy jest to, że jest tym, co się samo wprowadza w
ruch. Jednak w przeciwieństwie do filozofów przyrody Platon
uważał, że jest nieśmiertelna, realna. Dusza nie ma narządów
zmysłu. Poznaje sama. Ciało i jego zmysły są dla duszy
narzędziem poznania. Dusza jest nieśmiertelną istotą, która tylko
chwilowo zamieszkuje ciało. Złączenie z ciałem nie jest dla duszy
niezbędne. Dusza jest złożona z 3 części: rozumnej, zmysłowej i
impulsywnej. Człowiek to dusza władająca ciałem. Dusza posiada
wiedzę wrodzoną. Złem duszy jest niesprawiedliwość,
niewstrzemięźliwość, tchórzostwo, ciemnota. Na duszy zaciążył
grzech, dla odkupienia została złączona z ciałem. Gdy winę
odkupi, znów będzie wolna.

Nauka o przyrodzie

Platon daleki

od mechanistycznego pojmowania przyrody

Demokryta twierdził, że Bóg zbudował świat na wzór idei-
możliwie najlepiej uczynił świat żywym, uduchowionym i
rozumnym ( kształt kulisty- najdoskonalszy, ruch okrężny).
Demiurg (Bóg) zbudował świat z materii (bezkształtnej,
nieograniczonej i nieokreślonej) połączywszy ją z ideą. Planety
mają dusze dlatego się poruszają; na początku świat był
doskonały. W miarę czasu cofa się (finalizm). Na początku była
dusza, później ciało (niedoskonałe). W tym sensie dusza, a nie
materia jest podstawowym pojęciem platońskiej filozofii przyrody.
Platon pojmował finalistycznie przyrodę. Filozofia Platona stała
się powszechnym idealizmem i spirytualizmem.

Nauka o poznaniu

Pierwotnie uważano, że poznanie to postrzeganie. Rzeczy można
poznać tylko przez zetknięcie się z nimi za pomocą zmysłów.
Platon odrzucił tę koncepcję. Odrzucenie jej było konsekwencją
teorii idei. Jeżeli można poznać idee to tylko myślą. Istnieją więc
dwa rodzaje poznania: rozumne i zmysłowe. Jednak do pełnego
poznania rzeczy, muszą współdziałać ze sobą poznanie zmysłowe
i rozumne. Myśl jest od postrzegania niezależna, np. pojęcie
równości. Rzeczy jakie postrzegamy nie są nigdy naprawdę
równe- tylko zbliżają się do równości. Postrzeganie jest okazją do
uświadomienia sobie pojęć, ale nie jest materiałem di ich
tworzenia. Nie wywołuje pojęć, lecz je przypomina. Obok wiedzy
opartej na postrzeżeniach istnieje dana od urodzenia wiedza
wrodzona ( umysł widział idee w poprzednim życiu)

Nauka o państwie

Zadania człowieka objawiają się w życiu społecznym. Platon
stworzył teorie państwa skonstruowaną wg idei dobra i
sprawiedliwości. Państwo powinno dążyć do zalet najwyższych i
właściwych ideom czyli powszechności i stałości. Ma być
zbudowane jak organizm, ma być oparte na wiedzy. Do państwa
mogą należeć ludzie dlań potrzebni: władcy- filozofowie,
strażnicy- wojsko, rzemieślnicy- wykonawcy przedmiotów. Ma
być stanowe. Gdy każdy stan robi swoje, wtedy panuje harmonia
– ustrój sprawiedliwy, musi być hierarchiczny. Dwa najwyższe
stany muszą wyrzec się dóbr doczesnych, najniższy nie podlega
rygorowi (nie jest doskonały).

Istotą platonizmu jest idealizm czyli teoria głosząca,
że we wszystkich dziedzinach bytu, obok pierwiastków
realnych, które przemijają, istnieją idealne które są
wieczne i maja przewagę nad realnymi.

Platonizm oznacza:

• w ontologii – byt idealny istnieje i tylko byt realny
jest od niego zależny

• w psychologii- dusza istnieje niezależnie od ciała, a
ciało jest zależne od niej

• w teorii poznania- istnieje wiedza rozumowa,
wrodzona a wiedza zmysłowa jest jej
podporządkowana

• w metodologii- uznanie metody dialektycznej i
podporządkowanie jej metody empirycznej

• w etyce- właściwym celem człowieka są dobra
idealne, a dobra realne niższe powinny być
podporządkowane i traktowane jako środki.

Krytyka poglądów Platona przez

Arystotelesa

Opozycja przeciw filozofii Platona rozpoczęła się już za jego życia.
Ale najradykalniej podjął ją wkrótce po śmierci Platona
Arystoteles. Choć z krytyką idei Arystoteles wystąpił jeszcze za
życia Platona w dialogu „O filozofii”. Zarzuty Arystotelesa
sprowadzają się do dwóch idei:

• idee są fikcją- idee, którym Platon przypisywał istnienie obok
rzeczy, są wg jego przeciwnika jedynie hipotezą pojęć i
zdwojeniem rzeczy. Platon nie umiał nawet podać jakie istnieją
idee, czy tylko idee substancji, czy także jakości, liczb i stosunków.
Rozumowanie jakim się posługiwał prowadzi do absurdu, bo jeżeli
istnieje idea odpowiadająca własnościom wszystkich ludzi, to dalej
musi istnieć idea wyższego stopnia, odpowiadająca wspólnym
własnościom ludzi oraz człowieka itd..

• idee są fikcją bezużyteczną, ponieważ nie wyjaśniają faktów.