UŻĄDLENIA PRZEZ

OWADY

BŁONKOSKRZYDŁE

Wytyczne European Academy of Allergology

and Clinical Immunology

1. Największe znaczenie pod względem reakcji
alergicznych po użądleniu mają owady z
podrzędu żądówek (Aculeata):

-osowate: osy, szerszenie, klecanki

-pszczołowate: pszczoły miodne i trzmiele

-mrówkowate

2. Najczęściej w Europie środkowej i północnej
dochodzi do użądlenia przez osy i pszczoły
miodne, rzadziej szerszenie i trzmiele.

3. W czasie użądlenia pszczoła może w ciało

ofiary wprowadzić ok.0,012 mg jadu w tym

50-140 ug białek.

Osy, które mają zdolność wielokrotnego

żądlenia (nie tracą aparatu żądłowego)

uwalniają mniejszą dawkę jadu podczas

pojedyńczego użądlenia ( ok.1,7-17 ug jadu).

4. Wywiad:

-kiedy i ile razy wystąpiła reakcja poużądleniowa

-jakiego rodzaju objawy wystąpiły i jakie było ich nasilenie

-jaki czas upłynął od użądlenia do wystąpienia objawów

-jakie leczenie doraźne zastosowano

-czy w miejscu użądlenia pozostało żądło

-gdzie i w jakich okolicznościach doszło do użądlenia

-czy są czynniki ryzyka wystąpienia reakcji o ciężkim
przebiegu

i czynniki ryzyka kolejnych użądleń

-jaka była tolerancja kolejnych użądleń po wcześniejszej

reakcji ogólnoustrojowej

-dane dotyczące innych alergii

5. Użądlenie przez owada może wywołać:

A. prawidłową reakcję miejscową na
użądlenie

B. Dużą reakcję miejscową ( obrzęk o
średnicy > 10 cm

utrzymujący się >24 godzin

C. Ogólnoustrojową reakcję anafilaktyczną

D. Ogólnoustrojową reakcję toksyczną

E. Reakcję nietypową( np.Zap.naczyń,
uszkodzenie nerek,

gorączkę, małopłutkowość).

6. Ryzyko użądlenia zwiększa:

-ciepła pora roku

-spożywanie posiłków na zewnątrz pomieszczeń

-chodzenie boso

-praca w ogrodzie

-zbieranie owoców

-uprawianie sportu na wolnym powietrzu

(zwłaszcza w skąpym ubraniu)

-lokalizacja uli w sąsiedztwie budynków mieszkalnych

lub stanowisk pracy

-przebywanie w pobliżu uli podczas wybierania miodu

-usuwanie i niszczenie gniazd os

7. Zwiększone ryzyko ciężkiej anafilaksji po
ponownym użądleniu występuje w przypadku:

-krótkiego odstępu czasu między użądleniami

-silnego uczulenia na alergeny jadu, zwłaszcza
szerszenia

lub pszczoły miodnej

-wcześniejszej silnej reakcji poużądleniowej

-współistnienie chorób układu oddechowego

lub sercowo-naczyniowego

-stosowanie B-blokerów

-podeszłego wieku

-zwiększonego stężenia tryptyny w surowicy,mastocytozy

-

Dezorientacja

-

Zaburzenia

świadomości

-

Skąpomocz

-

Spadek ciśnienia

tętniczego

-

Tętno słabo napięte,

nitkowate

-

Przyspieszenie AS

-

Niemiarowość

-

Nadciśnienie płucne

-

Obrzęk płuc

-

Uogólnione

wykrzepianie
wewnątrznaczyniowe

-

Zatrzymanie

czynności serca

Uczucie osłabienia
Ból za mostkiem

Układ krążenia

-

Łzawienie

-

Zaczerwienienie

spojówek

-

Wodnista wydzielina z

nosa

-

Kaszel, świst

oddechowy

-

Obrzęk gardła i krtani

-

Skurcz oskrzeli

-

Gwałtownie

postępujący obrzęk
płuc

-

Ostra niewydolność

oddechowa

Świąd spojówek
Uczucie zatkania nosa
Wrażenie ciasnego
gardła
Duszność

Układ oddechowy

Przedmiotowo

Podmiotowo

8. Objawy ciężkiej reakcji anafilaktycznej:

-

Zaburzenia

świadomości

Senność
Trudności w
wysławianiu się

Układ nerwowy

-

Wzdęcie

-

Biegunka

Nudności
Wymioty
Bóle brzucha

Układ
pokarmowy

-

Pokrzywka biaława

lub czerwona

-

Zaczerwienienie

-

Obrzęk twarzy

(wokół oczu, ust)

-

Obrzęk w miejscu

użądlenia lub
ukąszenia

-

Bladość

-

Sinica

Świąd
Uczucie gorąca
Pieczenie
Mrowienie

Objawy skórne

9. Leczenie poużądleniowych reakcji ogólnoustrojowych
u osób uczulonych na jad owadów błonkoskrzydłych:

A. Łagodna pokrzywka

-lek p/histaminowy p.o. lub pozajelitowo

-obserwacja przez co najmniej 60 min

B. Pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy

-pomiar RR i AS

-dostęp do żyły i wlew 0,9 % NaCl

-lek p/histaminowy p.o. lub pozajelitowo

-glikokortykosteroid p.o. lub pozajelitowo

-w przypadku ciężkich lub narastających objawów:

-adrenalina i.m.:

dorośli-0,3-0,5 mg

dzieci-0,01 mg/kg

C. Obrzęk krtani

-adrenalina wziewnie i i.m.

-intubacja lub tracheotomia w przypadku ciężkiego obrzęku

D. Obturacja oskrzeli

-obj.łagodne lub umiarkowane:B2-mimetyk wziewnie

-obj.ciężkie:adrenalina wziewnie i B2-mimetyk(0,5 mg/ml)i.v.

w 1 rż. 0,05-0,1 mg

do 7 rż 0,2-0,4 mg

dorośli 0,25-0,5 mg

-przedłużające się objawy ze strony uk.oddechowego wymagają

hospitalizacji; chorzy z obrzękiem krtani -koniecznie

szybki transport n OIOM

E. Wstrząs anafilaktyczny

-BEZWZGLĘDNA HOSPITALIZACJA!

adrenalina i.m.dorośli 0,3-0,5 mg, dzieci 0,01 ml.kg-dawkę

można powtórzyć po 5-15 minutach;dożylnie tylko wyjątkowo

-ułożenia pacjenta na plecach

-tlenoterapia(przepływ 5-10 l/min)

-pomiar RR i AS

-zabezpieczenie dostępu do żyły,uzupełnienie niedoboru płynów

-lek p/histaminowy i glikokorosteroid i.v.

U chorych z niedociśnieniem pomimo podania adrenaliny

i płynów dożylnie-dopamina lub noradrenalina we wlewie

U chorych leczonych B-blokerami z utrzymującym się

niedociśnieniem i skurczem oskrzeli-glukagon 0,1 mg/kg i.v.

10. U 2/3 osób, które przebyły ogólnoustrojową reakcję

anafilaktyczną po użądleniu przez owada, reakcja taka

występuje po ponownym użądleniu. Dlatego tez osoby

takie powinny nosić ze sobą zestaw pierwszej pomocy:

A. adrenalina do samodzielnego wstrzyknięcia

-Anapen 0,15 lub 0,3 mg adrenaliny

-Fastjekt 0,3 mg adrenaliny

B. szybko działający lek p/histaminowy

np.cetyryzyna 2 tabl po 10 mg

C. glikokortykosteroid np.prednizon 2 tabl po 50 mg