Opracowanie raportu z diagnozy

psychologicznej

Katarzyna Stemplewska-Żakowicz

Szkoła Wyższa Psychologii

Społecznej

Komunikowanie wyników diagnozy



Może mieć formę:



Udzielenia informacji zwrotnych w

rozmowie



Sporządzenia pisemnego raportu



Komunikowanie jest interwencją!

Sporządzenie pisemnego raportu



Jest momentem ostatecznego namysłu nad
znaczeniem wyników badania



Raport „idzie w świat” i wówczas psycholog
może mieć już niewielki wpływ na to, jak
zostanie on odczytany i jakie spowoduje
skutki



Ważne jest niemal każde słowo umieszczone
w raporcie – treść i forma raportu mogą mieć
wpływ na los badanego człowieka przez
wiele następnych lat (Groth-Marnat, 2006).

Sporządzenie raportu to trudne
zadanie



Amerykański psycholog przeciętnie poświęca na
pisanie raportów ok. 14% całkowitego czasu
swojej pracy (Putnam i Anderson, 1994)



Mniej doświadczeni psycholodzy potrzebują na
napisanie jednego raportu ok. 6 - 8 godzin, w
miarę nabywania doświadczenia czas ten
zmniejsza się do średnio 3 godzin (Harvey, 2006)



47% spośród prawie trzystu badanych
psychologów szkolnych bierze wolny dzień w
pracy, aby napisać raport, a 25% korzysta w tym
zadaniu z pomocy sekretarskiej (Harvey, 2006).

Struktura raportu

Najkrócej strukturę raportu
można określić jako złożoną z
trzech zasadniczych części (Wolber
i Carne, 1993):

1.

informacje znane przed badaniem

2.

wyniki badania

3.

wnioski i zalecenia

Standardowa struktura raportu

1.

Informacja o badaniu: cel diagnozy, główny

problem diagnostyczny, okoliczności badania,

zastosowane narzędzia

2.

Informacje ogólne o osobie badanej: dane

socjodemograficzne, aktualna sytuacja życiowa,

fakty biograficzne, dane z obserwacji zachowania,

dane z recypatii

3.

Wyniki badań: prezentacja (lub tylko omówienie)

i interpretacja danych z wywiadu, testów i z

innych technik diagnostycznych

4.

Wnioski i zalecenia: podsumowanie i dyskusja

wyników, prognoza, rekomendacje praktyczne, w

tym dotyczące pomocy psychologicznej, z

uwzględnieniem potrzeb bezpośrednich i celów

długoterminowych

Zróżnicowanie struktury raportu



Każda ze standardowych części raportu może
być bardziej lub mniej rozwinięta i dokładna,
w zależności od dodatkowych okoliczności .



Niekiedy pojawiają się dodatkowe punkty w
standardowej strukturze raportu, np.



w diagnozie klinicznej rutynowo uwzględnia się
ocenę zdrowia psychicznego.



w diagnozie sądowej zaleca się (Akerman, 2006) ,
aby osobnym punktem raportu były ustalenia na
temat ewentualnych nadużyć (przemocy fizycznej,
psychicznej, seksualnej), których osoba badana
może być ofiarą lub sprawcą.

3 rodzaje raportów

(Nail, 1996)



Raport zorientowany na test



podstawowe informacje o teście (testach), uzyskane

wyniki oraz ich interpretacje



bez uogólnień, bez integracji danych z różnych źródeł



Raport zorientowany na dziedzinę



opis pewnego obszaru funkcjonowania jednostki, jej

sprawności i umiejętności (funkcji psychicznych)



brak problemu diagnostycznego



Raport zorientowany na hipotezę



odnosi się do problemu diagnostycznego, odpowiada

na pytanie wyjściowe (referral question)



omawia zebrane wyniki w aspekcie wspierania lub

falsyfikowania stawianych hipotez wyjaśniających

Jak długi powinien być raport?

Akerman (2006) rozróżnia trzy rodzaje raportów:



krótki (1-3 stron): ujmuje jedynie najważniejsze
zagadnienia w syntetyczny sposób, zawiera
wnioski i rekomendacje psychologa;



standardowy (2-10 stron): długość zależy od
zakresu wykonanych badań i liczby problemów
diagnostycznych. Zawiera podstawowe
informacje, wyniki testów i badań nietestowych
oraz ich podsumowanie, zawierające wskazanie
wyników najbardziej istotnych z punktu widzenia
problemu. Raport kończą wnioski i rekomendacje.

Jak długi powinien być raport?
c.d.



obszerny (nawet do 50 stron): zawiera te same
podstawowe elementy, co raport standardowy,
a prócz tego wszystkie inne informacje, które
diagnosta uznał za istotne dla problemu, bez
daleko idącej redakcji tekstu czy cenzury. Dane
z badań przytaczane są ekstensywnie, z
cytowaniem wypowiedzi osoby badanej lub
wyników testowych, które zdaniem diagnosty
stanowią szczególnie silne wsparcie dla
wniosków końcowych.



Psycholog może każdorazowo dobrać rodzaj
raportu do typu diagnozy i oczekiwań odbiorcy

Wpływ kontekstu badania na
długość raportu

(Donders, 2001, str.

158)

parametry praktyki

średni

a

liczba

stron

zakre

s

kieru

nek

różni

cy

miejsce

zatrudnienia

ośrodki medyczne

5,37

1-16

króts

ze

ośrodki

rehabilitacyjne

6,49

1-14

króts

ze

prywatna praktyka

9,13

2-35

dłużs

ze

pacjenci

ze względu

na wiek

dorośli

8,31

2-35

dłużs

ze

geriatryczni

5,49

1-15

króts

ze

pediatryczni

7,67

2-16

dłużs

ze

główne

kategorie

diagnostyczn

e

neurologiczne

6,36

1-30

króts

ze

psychiatryczne

7,22

2-20

króts

ze

sądowe

11,77

4-35

dłużs

ze

Jasność, zrozumiałość raportu



Raport psychologiczny dostarcza
istotnych informacji swym odbiorcom
powinien więc być dla nich zrozumiały.



Aby tak było, trzeba jego treść i formę
dostosować do odbiorcy (Harvey,
2006).

Adresaci raportu

Raporty z badań psychologicznych bywają
przeznaczone dla trzech głównych
kategorii odbiorców (Akerman, 2006):



Psycholodzy



Profesjonaliści z innych dziedzin:
lekarze, pedagodzy, nauczyciele,
adwokaci, sędziowie, kuratorzy sądowi,
specjaliści od zarządzania kadrami i inni



Nie-profesjonaliści: osoby badane,
rodzice, ewentualnie inne osoby
upoważnione

Adresaci: psycholodzy



Można założyć, że odbiorcy są obeznani

z podstawową terminologią i pojęciami,

tak więc mogą one być zamieszczane

bez dodatkowych wyjaśnień:



pojęcia teoretyczne, np. mechanizmy obronne,

indywiduacja, bezrefleksyjność



nazwy jednostek nozologicznych, np.. choroba

afektywna dwubiegunowa, zespół Aspergera



pojęcia psychometryczne, np.. sten, odchylenie

standardowe



Można (a czasem trzeba) podać:



specyficzne nazwy zastosowanych testów i innych

technik diagnostycznych



wyniki surowe z badań

Adresaci: profesjonaliści z innych
dziedzin

1.

W raporcie przeznaczonym dla tego typu
odbiorców nie należy



stosować specjalistycznej terminologii
(pojęć teoretycznych i psychometrycznych,
a tylko wyjątkowo nazwy jednostek
zaburzeń)



zamieszczać wyników surowych z badań



cytować pozycji testowych

2.

Wnioski z badania oraz rekomendacje
praktyczne jak najbardziej powinny się
znaleźć w raporcie, jednak sformułowane
w sposób zrozumiały dla odbiorców.

Adresaci: nie-profesjonaliści

1.

Dla tego typu odbiorców raport trzeba
pisać szczególnie starannie

:



dbać, by informacje zostały właściwie zrozumiane



aktywnie zapobiegać ewentualnym
nieporozumieniom



aktywnie zapobiegać niewłaściwemu użyciu
raportu lub jego części

2.

Nie należy podawać

:



specjalistycznych terminów diagnostycznych,
zwłaszcza nazw jednostek zaburzeń



danych surowych z badań



cytować pozycji testowych

Adresaci: nie-profesjonaliści c.d.

3.

Zamiast technicznych nazw technik
diagnostycznych lepiej jest podać określenia,
ujmujące ogólny cel badania daną techniką



np. „test funkcjonowania poznawczego” zamiast
„Skala Wechslera” czy „WAIS”

4.

Wszelkie wnioski i zalecenia należy podawać
wraz z przystępnym wyjaśnieniem

5.

W razie wątpliwości, czy raport będzie
właściwie zrozumiany, należy udzielić
informacji zwrotnych w bezpośrednim
kontakcie z odbiorcą i przedyskutować
ewentualne niejasności

Informacje zwrotne dla diagnosty



Diagnosta powinien aktywnie
uzyskiwać informacje zwrotne na
temat trafności i użyteczności swoich
diagnoz.



Na przykład można rutynowo prosić
osoby i instytucje, które otrzymały
raport z diagnozy, o wypełnienie
ankiety na temat jasności, trafności i
użyteczności zawartych w nim
informacji i zaleceń (Akerman, 2006)

GAP

(Guidelines for Assessment Process)

Europejskie Towarzystwo Diagnozy
Psychologicznej



RAPORT. Pisemna i/lub ustna prezentacja raportu



Formalne kryteria tworzenia raportu (np. podanie
wszystkich autorów, wyszczególnienie źródeł danych itp.)



Uwzględnienie odpowiednich informacji w raporcie (np.
sformułowanie odpowiedzi na pytania klienta/podmiotu
badania, wskazanie empirycznych podstaw i uzasadnień
dla wniosków itp.)



Zadbanie o zrozumiałą formę raportu



Przedyskutowanie raportu z klientem, podmiotem
badania i ewentualnie innymi zainteresowanymi

(Fernández-Ballesteros, De Bruyn, Godoy, Hornke i in., 2001)

Podejście współpracujące
(collaborative approach, Bersoff,
1995)



Wielu psychologów powraca do
humanistycznej idei przygotowywania
raportu we współpracy z klientem



Klient ma możliwość akceptowania,
odrzucania lub modyfikowania wniosków z
diagnozy i zaleceń na temat planowanych
oddziaływań psychologicznych.



Takie uwzględnienie głosu klienta zwiększa
skuteczność terapii i samo w sobie jest
terapeutyczne (St. George i Wulff, 1998).