Metody diagnozy

psychologicznej

Cele diagnozy

• Opis zjawiska (choroba, zaburzenie,

zachowanie) będącego źródłem problemu

• Poszukiwanie psychologicznych

właściwości wyjaśniających powstanie i

utrzymywanie się zidentyfikowanego

zjawiska

• Wyjaśnienie rodzaju zależności

zachodzących między właściwościami

psychologicznymi i zjawiskiem

• Sformułowanie prognozy i rodzaju pomocy

Metody diagnozy

psychologicznej

• Rozmowa psychologiczna – „odpowiednio

przygotowane spotkanie osoby badającej i

osoby, która pod jej kierunkiem buduje

swoje wypowiedzi w sposób zamierzony,

celowy, wyznaczany przez potrzeby

przeprowadzanych badań psychologicznych”

(S. Gerstman)

• Obserwacja psychologiczna – celowe i

planowe spostrzeganie oraz rejestrowanie

zjawisk i czynności psychicznych

• Testy psychologiczne

Testy psychologiczne

(właściwości formalne)

• Standaryzacja – musi spełniać takie warunki, aby

każdorazowo stosowany był w taki sam sposób

• Normalizacja – wyniki muszą być odnoszone do

wyników charakteryzujących właściwą dla badanego

grupę odniesienia, a równocześnie wyrażonych w

taki sposób, aby mogły być porównywane

• Trafność – wyniki mają mierzyć to do czego test

został skonstruowany

• Rzetelność – test powinien tak być skonstruowany,

aby uzyskane wyniki nie zależały od innych

zmiennych jak tylko od jakości mierzonej

właściwości

Metody badania funkcji

poznawczych

• Założenia:

- Inteligencję i jej rozwój można badać
analizując zróżnicowanie indywidualne
poziomu wykonania zadań umysłowych
- O strukturze intelektu można wnosić
na podstawie interkorelacji wyników
tych zadań, np. przez analizę
czynnikową

Inteligencja

• Inteligencja jest to zdolność

przystosowania się do okoliczności
dzięki dostrzeganiu
abstrakcyjnych relacji, korzystaniu
z uprzednich doświadczeń i
skutecznej kontroli nad własnymi
procesami poznawczymi (E.
Nęcka)

Testy do badania

inteligencji

• Pierwszy test skonstruował Alfred

Binet do odróżniania uczniów
opóźnionych w nauce od uczniów z
upośledzeniem umysłowym. Obecna
wersja Standford-Binet Intelligence
Scale Fourth (1986): rozumowanie
werbalne, rozumowanie ilościowe,
rozumowanie abstrakcyjne, pamięć
krótkotrwała

Skala Inteligencji D.

Wechslera

• Pierwsza w 1939 r. – ostatnia wresja (WAIS-

R) (1981).

• Polska adaptacja Brzeziński, Gaul,

Hornowska, Machowski, Zakrzewska, 1996

• 11 testów: wiadomości, rozumienie,

powtarzanie cyfr, arytmetyka,

podobieństwa, porządkowanie obrazków,

klocki, układanki, braki w obrazkach,

symbole cyfr

• Skala Wechslera dla dzieci i młodzieży:

WISC-R (1991), polska wersja 1997 wyd. II

Testy Ravena

• Test Matryc Ravena (1938) – do oceny aktualnych

zdolności spostrzegania i poprawnego myślenia.

• Obecnie używany do pomiaru inteligencji ogólnej
• Wersja Standard przeznaczona dla dzieci i

młodzieży i osób dorosłych o przeciętnym

poziomie inteligencji – 60 zadań w 5 seriach

• Wersja kolorowa (1947,1956) dla małych dzieci i

osób starszych o obniżonej sprawności

intelektualnej

• Wersja dla Zaawansowanych. Polska

standaryzacja w 1991 – Jaworowska, Szustrowa.

Metody badania

osobowości

• Gordon Allport (1897-1967) definiuje

osobowość jako: „dynamiczną organizację
psychofizycznych elementów jednostki,
wyznaczającą właściwy dla tej jednostki
sposób przystosowania do środowiska”

• Kwestionariusz osobowości jest metodą

badania wykorzystującą samoopis w postaci
odpowiedzi osoby badanej na zbiór
standardowych pytań, stwierdzeń lub
jednowyrazowych określeń.

Minnesocki Wielowymiarowy

Inwentarz Osobowości -

MMPI

• 550 pytań
• Skale: hipochondria, depresja,

histeria psychopatia, męskość-
kobiecość, paranoja, psychastenia,
schizofrenia, mania

• Klucze kontrolne: skala kłamstwa,

skala symulacji i skala dyssymulacji

Inne kwestionariusze

osobowości

• 16 Czynnikowy Kwestionariusz

Osobowości Cattella

• Test Przymiotnikowy Gougha i

Heilbruna

• Kwestionariusz Temperamentu PTS

Strelaua, Angleitnera i Zawadzkiego

• Kwestionariusz Osobowości Eysencka

Testy Projekcyjne

• Celem ich stosowania jest

diagnozowanie nieświadomych
konfliktów, utajonych obaw,
impulsów seksualnych i
agresywnych, ukrytych lęków

• Materiałem testowym są

prezentacje nie mające własnego
znaczenia, np. plamy atramentowe.

Test Rorschacha

• 10 jednostronnie symetrycznych plam

atramentowych

• Badany ma wymienić wszystko co widzi

na danej planszy.

• Kategorie używane do interpretacji:

- lokalizacja
- determinanty: ruch, barwa światłocień
- treść wypowiedzi: ludzie, przedmioty

martwe, istoty ożywione

Test Apercepcji Tematycznej

Murraya

•

30 tablic przedstawiające sytuacje społeczne

o różnym stopniu wieloznaczności

•

Analiza:
- temat opowiadania
- główny bohater
- charakterystyka postaci, zdarzeń, obiektów
- relacje
-struktura opowiadania: język, symbolika
- adekwatność opowiadania do tego co jest

na rysunku

Podsumowanie

• Większość metod diagnozy psychologicznej

nawiązuje do określonej koncepcji

teoretycznej i tylko w jej kontekście

możliwa jest interpretacja wyników

• Wybór i zastosowanie metod

diagnostycznych jest w znacznej mierze

zależne od wstępnych hipotez

diagnostycznych

• Wnioskowanie na podstawie wyników

badania psychologicznego nigdy nie jest

ostateczne i rozstrzygające, chociaż często

bardzo prawdopodobne.