3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

1

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

TEMAT:

MIEJSCE I ROLA INFLACJI W

PROCESACH GOSPODARCZYCH.

TEORIA INFLACJI MONETARNEJ,

POPYTOWEJ I PODAŻOWEJ

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

2

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

CEL - ZAPOZNAĆ Z:



społeczno – ekonomicznymi skutkami

inflacji;



głównymi teoriami inflacji;



monetarną;



popytową;



kosztową;

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

3

AKADEMIA MARYNARKI WOJENNEJ

LITERATURA:



Praca zbiorowa pod red. Milewskiego
R.:

Podstawy

ekonomii.

Praca

zbiorowa pod red. Milewskiego R.:
Podstawy

ekonomii.

PWN:

Warszawa 2006.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

4

INFLACJA - PRZYCZYNY



Inflacja jest to wzrost przeciętnej

ceny

dóbr

i kosztów w pewnym okresie.



Inaczej:



Inflacja

- wzrost cen i kosztów (wzrost

ilości pieniądza w obiegu);



Deflacja

– spadek cen i kosztów

(zmniejszenie ilości pieniądza w obiegu).

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

5

INFLACJA - PRZYCZYNY



Miarą

inflacji jest deflator

– opisuje zmiany

cen wszystkich dóbr wliczanych do PKB (jest
miernikiem
o „szerszym polu widzenia”).



Wskaźnikiem najczęściej stosowanym jest

wskaźnik cen konsumpcyjnych

, który mierzy

koszty rynkowego koszyka dóbr i usług
konsumpcyjnych (żywność, odzież, mieszkanie,
opał, transport, opieka lekarska).



Innym pomiaru inflacji jest

wskaźnik cen

hurtowych

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

6

INFLACJA - PRZYCZYNY



Wskaźnik

stopy

inflacji

–

dotyczy

statystycznych analiz procesów inflacyjnych,
określających

proc.

wzrost

ogólnego

poziomu cen w ciągu roku.



Najczęściej stopę inflacji oblicza się:

1.

Porównując ogólny poziom cen z roku t

1

z

ogólnym

poziomem

cen

z

roku

t

0

(uwzględniając wskaźniki przeciętne dla 12
miesięcy.

2.

Porównując ogólny poziom cen z XII roku t

1

z

ogólnym poziomem cen z XII roku t

0

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

7

RODZAJE INFLACJI



Słabości wskaźników:



dezaktualizacja

wag

stosowanych

przy

obliczaniu wskaźników;



wskaźniki cen nie uwzględniają jakości dóbr
(usług) wchodzących w skład koszyka;



efekt – wskaźniki cen zawyżają dynamikę
procesów inflacyjnych

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

8

RODZAJE INFLACJI



Rodzaje inflacji:



Inflacja krocząca

– (stąpająca, biegnąca)

przejawia tendencje do wymykania się spod

kontroli i ma przyspieszone tempo. Roczny wzrost

cen

mieści

się

w przedziale 5 – 10 % (inflacji pełzająca).



Inflacja galopująca

– od 10 – 15 % miesięcznie

a w skali roku od kilkunastu do prawie 200 %. Jest

niekontrolowana, żywiołowa i powoduje poważny

wpływ destrukcyjny na zjawiska i procesy

gospodarcze. Odczuwalne są skutki dla ludności,

obniża się zauważalnie standard życia nisko i

średnio zamożnych ludzi.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

9

RODZAJE INFLACJI



Megainflacja

– przejawia się wzrostami

miesięcznymi cen w przedziale 10 – 15 % przez
kilka kolejnych miesięcy, rzadziej przez
kilkanaście

miesięcy.

W stosunku rocznym stopa inflacji może
przekroczyć

600

%.

Jest

całkowicie

niekontrolowana,

żywiołowa

wpływa

destrukcyjnie

na

procesy

mikro

i makroekonomiczne firm. Obniża standard
życia większości ludności.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

10

RODZAJE INFLACJI



Hiperinflacja

– przekracza 50 % stopę miesięczną

a w skali roku może osiągnąć, kilku lub kilkunastu
tysięcy proc. Zwana też inflacja histeryczna lub
szalejącą.

Jest

całkowicie

niekontrolowana

i żywiołową.
Charakteryzuje się dużą ekspansją emisji pieniędzy
i wysokim wzrostem obiegu pieniądza.
Gospodarka ulega całkowitemu rozprężeniu. Brak
płynności finansowej firm. Bezrobocie osiąga stany
ekstremalne,

społeczeństwo

ubożeje

z

dramatycznymi zjawiskami samobójstw.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

11

SPOŁECZNO – EKONOMICZNE SKUTKI INFLACJI



Korzystny wpływ inflacji na przebieg procesów
gospodarczych:



Powolne procesy inflacyjne wpływają korzystnie
na dynamikę wzrostu gospodarczego (przy
założeniu iluzji pieniężnej);



Powolne procesy inflacyjne ułatwiają pożądane
zmiany relacji cenowych w warunkach istnienia
sztywności cen od dołu

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

12

SPOŁECZNO – EKONOMICZNE SKUTKI INFLACJI



Negatywne skutki inflacji:



zniekształcanie informacyjnej funkcji cen;



„ucieczka” od pieniądza (gwałtowny spadek
popytu na pieniądz w ujęciu realnym);



redystrybucję dochodów (ponowny podział
dochodów);



wzrost niepewności i osłabienie aktywności
gospodarczej;



niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym;



wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

13

GŁÓWNE TEORIE INFLACJI



Trzy główne teorie inflacji:

1.

Monetarna (neoilościowa) teoria inflacji.

2.

Popytowa teoria inflacji.

3.

Kosztowa teoria inflacji.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

14

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Fisher (XX w.) – wysunął m.in. pogląd o
zależności poziomu cen towarów od ilości
pieniądza w obiegu (równanie wymiany
towarowej).



Równanie Fishera

: całkowite wydatki na

zakup dóbr (M

SN

x V) są równe wartości

nabytych dóbr (Y x P).

M

SN

x V = Y x P

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

15

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Równanie wymiany wynikało z twierdzenia teorii
neoklasycznej

(teza o

dychotomii sfery

pieniężnej i sfery realnej gospodarki),
zgodnie z którą:



Realne wielkości gospodarcze zależą od innych
czynników (DN - wielkość zatrudnienia, płace
realne) i nie podlegają wpływom czynników
pieniężnych;



Przy założeniu stałej szybkości obiegu pieniądza –
ilość pieniądza w obiegu decyduje o
poziomie cen towarów

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

16

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Czynniki wpływające na szybkość obiegu pieniądza

w gospodarce:

1.

Wysokość realnego oprocentowania

– im

większa strata tym ludzie szybciej pozbywają się

pieniądza (im wyższa nominalna stopa proc., tym

większe

koszty trzymania pieniądza i szybkość

obiegu pieniądza).

2.

Tempo inflacji

– wzrost cen powoduje utratę siły

nabywczej pieniądza. Im szybszy wzrost cen, tym

większa tendencja do ich wydawania (ucieczka

pieniądza powoduje, że w jednostce czasu jest

zawierane coraz więcej transakcji).

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

17

MONETARNA TEORIA INFLACJI

3.

Na szybkość obiegu pieniądza wpływa

częstotliwość

, z jaką są wypłacane

pobory.

4.

Skutki

rozpowszechniania

się

bankomatów i kart kredytowych.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

18

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Twierdzenie o braku oddziaływań miedzy sferą
pieniężną a sferą realną gospodarki spotkało się
z krytyką Keynesa, których zdaniem:



Pieniądz

wpływa

na

realne

wielkości

gospodarcze przez oddziaływanie na stopę
proc.



Zmiana podaży pieniądza – zmiana stóp proc.,
zmiana inwestycji, realnego DN i zatrudnienia

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

19

MONETARNA TEORIA INFLACJI

Poglądy monetarystów



Współczesna

wersja

ilościowej

teorii

pieniądza

została

zmodyfikowana

przez

Friedmana, w myśl której:



odrzucają założenie o stałej szybkości obiegu
pieniądza (zmienia się powoli);



posługują się nie kategoria szybkości obiegu
pieniądza, lecz popytu na niego;



popyt na pieniądz zależy m.in. od poziomu
dochodu i stopy proc., przewidywanego tempa
inflacji, istniejących zwyczajów płatniczych

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

20

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Podaż

pieniądza

ma

charakter

egzogeniczny w stosunku do gospodarki i
znajduje się pod kontrolą BC (pogląd
kontrowersyjny – BC nie jest kontrolować
wielkości podaży pieniądza);



Podaż pieniądza ma istotny wpływ na
kształtowanie

się

nominalnego

DN

(iloczyn realnego DN i poziomu cen);

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

21

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Pieniądz nie wpływa na wielkości realne
(w długim okresie zmiany podaży
pieniądza powodują jedynie zmiany cen;
w

krótkim

okresie

monetaryści

dopuszczają wpływ podaży pieniądza na
wielkość realnego DN

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

22

MONETARNA TEORIA INFLACJI



Monetarna teoria inflacji:



Tempo wzrostu cen zdeterminowane jest
tempem wzrostu podaży pieniądza,
gdyż zgodnie z założeniem, podaż
pieniądza znajduje się pod kontrolą BC,
za przyczynę inflacji upatruje się w
błędnej polityce BC

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

23

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Inflacja

popytowa

–

jest

spowodowana gwałtownym wzrostem

popytu w gospodarce np. duży deficyt

budżetowy

państwa,

finansowany

drukiem pieniądza, lub ekspansywna

polityka pieniężna BC, prowadzona

pod hasłem „

zarządzania popytem

”.

W obu przypadkach dochodzi do

wzrostu cen.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

24

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Inflacja ciągniona przez popyt



Jeżeli wzrost popytu na towary wystąpi w sytuacji
pełnego wykorzystania zdolności wytwórczych, to
realny DN nie może wzrosnąć i musi doprowadzić
do wzrostu cen (jądro popytowej teorii inflacji).



Przyczyn inflacji upatruje się w ustalaniu się
zagregowanego popytu na towary na
poziomie przewyższającym możliwości ich
zaspokojenia – koncepcja luki inflacyjnej
wysunięta przez Keynesa

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

25

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Rozmiar luki inflacyjnej wyznaczony jest przez
różnicę między wielkością łącznego popytu na
towary z wielkością DN odpowiadającego
pełnemu wykorzystaniu zdolności wytwórczych.



W warunkach swobodnego kształtowania się
cen rynkowych pojawienie się luki inflacyjnej
wywołuje inflację (wzmożona konkurencja
między nabywcami przy stosunkowo małej
podaży towarów dostępnych na rynku)

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

26

POPYTOWA TEORIA INFLACJI

Q*

Q*

P

Po

zi

o

m

c

e

n

P

1

P

Δ Produkt realny

E

E

1

Inflacja ciągniona przez popyt
występuje wtedy, gdy zbyt
duże wydatki trafiają na zbyt
małą ilość dóbr

AS

AD

AD

1

Gdy gospodarka znajduje się na poziomie potencjalnego (wyższego) poziomu,
wzrost popytu prowadzi do inflacji ciągnionej przez popyt. Gdy rosną całkowite
wydatki na C + I + G, konkurują one o ograniczoną w swej wielkości podaż
realnego produktu. Przy stromo wznoszącej się AS, większość wydatków
przemienia się w wyższe ceny. Ceny rosną z P do P

1

. Stąd wyższy popyt

ciągnie ceny w górę – stąd inflacja ciągniona przez popyt.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

27

POPYTOWA TEORIA INFLACJI



Istotą inflacji ciągnionej przez popyt
jest

zderzenie

zbyt

wielkich

wydatków

pieniężnych

z

ograniczoną podażą dóbr, jaka może
być

wytworzona

przy

pełnym

zatrudnieniu.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

28

KOSZTOWA TEORIA INFLACJI

Inflacja kosztowa

– przyczyna jest wzrost

kosztów

produkcji

np.

duża

podwyżka

wynagrodzeń, podwyżka podatków. Inflacja
kosztowa ma charakter kumulacyjny (za sprawą
„spirali cen i płac”): wzrost cen powoduje
żądania podwyżek płac, z kolei te prowadzą do
dalszego wzrostu cen.

Inflację

kosztową

określa

się,

że

jest

popychana przez koszty.

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

29

KOSZTOWA TEORIA INFLACJI



Rozróżnia się następujące typy inflacji kosztowej:



Inflację płacową (gdy następuje wzrost płac
niezależnie od popytu na pracę;



Inflację wywołaną przez zyski, gdy firmy
wykorzystują swoją pozycję monopolistyczną, aby
podnieść ceny niezależnie od popytu na wyroby;



Inflację

wywołaną

przez

ceny

dóbr

importowanych, gdy ceny rosną niezależnie od
poziomu agregowanego popytu;



Inflację wywołaną przez podatki, gdy wzrost
podatków „przerzucany” jest na ceny

3.07.21

DR Zbigniew WITASZEK

30

POPYTOWA TEORIA INFLACJI

Q*

Q*

P

Po

zi

o

m

c

e

n

P

1

P

Δ Produkt realny

E

E

1

Inflacja popychana przez
koszty

AS

AD

AS

1

W kresach depresji płace i ceny towarów rosną, krzywa AS przesuwa się
w górę a ceny wykazują tendencję wzrostową.
W sytuacji, gdy gospodarka jest w recesji, występuje wzrost ceny wykazują
tendencję wzrostową.
Wzrost kosztów przesuwa krzywą AS do miejsca AS

1

. W wyniku czego, ceny

rosną z poziomu P do P

1

– inflacja popychana przez koszty