Bezrobocie

Bezrobocie

Opracował:

Rafał Warżała

Katedra Makroekonomii

Wydział Nauk Ekonomicznych

UWM Olsztyn

Definicja

Definicja



Są to osoby w wieku

produkcyjnym (kobiety 18-59,

mężczyźni 18-64 lata), które



Są zdolne i gotowe do podjęcia

pracy na typowych warunkach

występujących w gospodarce oraz



Pozostają bez pracy, mimo

podjęcia poszukiwań pracy

Stopa bezrobocia

Stopa bezrobocia



Jest to odsetek zasobów siły
roboczej (aktywnych zawodowo
ludzi), którzy nie mają pracy, mimo
poszukiwań pracy.



Jest to procentowy udział
bezrobotnych w zasobach siły
roboczej

Struktura ludności w wieku

Struktura ludności w wieku

produkcyjnym

produkcyjnym

Ludność

w wieku produkcyjnym

(L

p

)

Aktywni zawodowo

(zasoby siły roboczej)

(S

r

)

Bierni

Zawodowo (NS

r

)

Zatrudnieni

(Z)

Bezrobotni

(B)

Definicje

Definicje



Aktywni zawodowo (zasoby siły roboczej)
– osoby w wieku produkcyjnym, które są
zdolne do pracy i gotowe do jej podjęcia
na warunkach płacy rynkowej. Pozostałe
osoby to grupa biernych zawodowo.



Stosunek liczby aktywnych zawodowo do
liczby ludności w wieku produkcyjnym
nazywamy współczynnikiem aktywności
zawodowej.

Współczynnik aktywności

Współczynnik aktywności

zawodowej

zawodowej

p

r

L

S

z

a



Aktywność zawodowa na

Aktywność zawodowa na

świecie

świecie

Źródło: International Labour Organization

Od czego zależą rozmiary

Od czego zależą rozmiary

bezrobocia?

bezrobocia?

B

Z

S

r





Z

S

B

r





p

z

r

L

a

S

*



Z

L

a

B

p

z



 *

Wniosek

Wniosek

Z

L

a

B

p

z



 *

Rozmiary bezrobocia zależą od trzech
czynników:

•Współczynnika aktywności
zawodowej

•Liczby ludności w wieku
produkcyjnym

•Rozmiarów zatrudnienia
Ponieważ pierwsze dwa czynniki
zmieniają się w długim okresie, w
krótkim okresie najbardziej zależy ono
od poziomu zatrudnienia

Typy bezrobocia

Typy bezrobocia



Bezrobocie związane z
niedopasowaniami strukturalnymi
– występuje zarówno w warunkach
równowagi na rynku pracy, jak i w
sytuacji nierównowagi. Obejmuje:
b. frykcyjne oraz b. strukturalne

Bezrobocie frykcyjne

Bezrobocie frykcyjne



Jest to bezrobocie zawsze
występujące w gospodarce. Powstaje
w wyniku sztywności rynku pracy, tj.
powolnych przystosowań podaży i
popytu na rynku pracy. Wynikają one
z posiadanie niepełnych informacji
odnośnie kształtowania się popytu i
podaży pracy.

Bezrobocie strukturalne

Bezrobocie strukturalne



Powstaje w sytuacji
niedopasowania struktury podaży i
popytu na siłę roboczą, w aspekcie
zawodowym, kwalifikacyjnym i
regionalnym. Przyczyna – zmiany
strukturalne w gospodarce,
upadek niektórych branż, PGR-ów
itp.

Bezrobocie koniunkturalne

Bezrobocie koniunkturalne



To bezrobocie wynikające z
niedostatecznego popytu na siłę
roboczą. Przyczyna – zbyt mały
popyt na rynku – mała produkcja-
małe zapotrzebowanie na
pracowników – bezrobocie.

Bezrobocie klasyczne

Bezrobocie klasyczne



Jego przyczyną jest zbyt wysoki
poziom płacy minimalnej na rynku,
określonej przez rząd. Brak
możliwości zapłaty przez
pracodawców – mniejsze
zatrudnienie - bezrobocie

Bezrobocie agrarne

Bezrobocie agrarne



Ma miejsce wśród osób
zajmujących się rolnictwem.
Ludzie mieszkają na wsi i zajmując
się gospodarstwem, nie podejmują
innej pracy.

Bezrobocie a działalność

Bezrobocie a działalność

państwa

państwa



Polityka

makroekonomiczna:



Instrumenty fiskalne (podatki,
wydatki, zasiłki dla bezrobotnych)



Instrumenty pieniężne – stopy
procentowe, podaż pieniądza

Bezrobocie a działalność

Bezrobocie a działalność

państwa

państwa



Polityka mikroekonomiczna:



Organizowanie robót publicznych



Subsydiowanie zatrudnienia



Pożyczki dla firm w celu tworzenia nowych

miejsc pracy



Pożyczki dla bezrobotnych – ułatwianie

podjęcia własnej działalności gospodarczej



Szkolenia zawodowe



Usługi pośrednictwa pracy

Bezrobocie a działalność

Bezrobocie a działalność

państwa

państwa



Zarówno polityka makroekonomiczna,
jak i mikroekonomiczna należą do tzw.
aktywnej polityki państwa w
zakresie walki z bezrobociem.



Drugim typem polityki jest pasywna
polityka państwa, której
najważniejszą formą jest wypłacanie
zasiłków dla bezrobotnych.

INFLACJA

INFLACJA



Inflacja – jest przedmiotem
zainteresowania szerokiej opinii
publicznej (konsumentów,
producentów, pożyczkodawców,
pożyczkobiorców, gospodarstw
domowych, państwa). Z tego względu
inflacja jest przedmiotem
zainteresowania polityki gospodarczej
państwa (banku centralnego).

Definicja

Definicja



Inflacja – to proces

wzrostu ogólnego
poziomu cen

CECHY INFLACJI

CECHY INFLACJI



Inflacja jest procesem. Wzrost cen

musi mieć charakter względnie trwały.

Jeśli następuje skokowy wzrost cen

pod wpływem jednorazowego

wstrząsu, jak podwyżka podatku VAT,

zniesienie dotacji czy wzrost cen

importowanych towarów, po którym

poziom cen stabilizuje się, to nie

będziemy nazywać tego zjawiska

inflacją.

CECHY INFLACJI

CECHY INFLACJI



Po drugie jest to wzrost ogólnego
(średniego) poziomu cen. Jeśli np.
ceny jednych towarów rosną, a
innych maleją, to nie musi
wystąpić inflacja. W praktyce
inflacja występuje wtedy, gdy
rosną ceny większości towarów i
usług.

Pomiar inflacji

Pomiar inflacji



W Polsce obliczaniem inflacji zajmuje się
GUS. W tym celu konstruuje się tzw.
wskaźnik cen, będący miarą
procentowych zmian wydatków
związanych z zakupem pewnego zestawu
(koszyka) dóbr w jakimś okresie. Przy
obliczaniu wskaźnika koszyk się nie
zmienia, więc zmiany wydatków
wynikają wyłącznie ze zmian cen.

Pomiar inflacji

Pomiar inflacji



Przy obliczaniu wskaźnika należy zatem

dokładnie określić asortyment dóbr

wchodzących do badanego koszyka. To z

kolei zależy z jakiego punktu widzenia chce

się analizować inflację. Jeśli chce się

analizować inflację z punktu widzenia

konsumentów, to bierzemy po uwagę dobra

konsumpcyjne, gdy producentów –

produkcyjne. Gdy chcemy zbadać inflację

dla całej gospodarki, do koszyka włączamy

wszystkie produkty wchodzące w skład PKB.

Pomiar inflacji

Pomiar inflacji



Kolejny problem to wagi
odpowiednich dóbr w koszyku.
Waga jest tutaj odpowiednikiem
ekonomicznego znaczenia dobra.
Najczęściej stosuje się udziały
wydatków na poszczególne dobra
w wydatkach ogółem, w okresie
wyjściowym lub końcowym.

Przy obliczaniu wskaźnika

Przy obliczaniu wskaźnika

cen korzystamy z formuły:

cen korzystamy z formuły:

100

0

1

0

1











u

c

c

Wsk

i

n

i

i

i

c

100

1

1

0

1











u

c

c

Wsk

i

n

i

i

i

c

c

i0

– cena dobra i w okresie t

0

c

i1

– cena dobra i w okresie t

1

u

i0

– waga dobra określona przez udział dobra i w

wydatkach w okresie t

0

lub t

1

Wg Laspayresa

Wg Paaschego

Interpretacja

Interpretacja



Uzyskany wynik wskazuje jaki procent
poziomu cen z okresu t

0

stanowią ceny

z okresu t

1

. Np. gdy Wsk = 154, to

oznacza iż poziom cen koszyka dóbr
konsumpcyjnych w okresie t

1

stanowił

154% poziomu tego koszyka w okresie
t

0

.



Inaczej mówiąc poziom cen w badanym
okresie podniósł się o 54%.

Obliczanie inflacji przez

Obliczanie inflacji przez

GUS

GUS



W polskiej praktyce statystycznej oblicza

się wskaźnik inflacji w dwojaki sposób:



a). porównując ogólny poziom cen z roku t

1

z

analogicznym poziomem cen z roku t

0

, przy

czym bierze się tutaj

wskaźniki przeciętne dla

12 miesięcy w roku (inflacja średnioroczna).



b). porównując ogólny poziom cen z grudnia

roku t

1

z ogólnym poziomem cen z grudnia roku

t

0

(inflacja w ujęciu 12 miesięcy).



Wskaźniki inflacji obliczone tymi metodami nie

są identyczne co wynika z niejednakowej

dynamiki cen w poszczególnych miesiącach.

Inflacja w gospodarce

Inflacja w gospodarce

centralnie sterowanej

centralnie sterowanej



Inflacja w poszczególnych latach gospodarki

planowej nie ma odzwierciedlenia w

praktyce. Było to efektem administracyjnego

tłumienia cen, pomimo występowania

nierównowagi rynkowej. Można wysnuć

wniosek, iż w gospodarce centralnie

sterowanej inflacja przejawiała się głównie

nie w jawnym wzroście cen, ale w istnieniu

niedoborów towarów na rynku oraz w

ukrytych podwyżkach cen (zmiana struktury

asortymentowej, podnoszenie cen nowości,

wzrost udziału towarów droższych).



Inflacja w krajach rozwiniętych nie

przekracza wskaźnika jednocyfrowego.

Wyjątkiem w tym gronie jest Grecja,

gdzie do połowy lat 90. inflacja wynosiła

kilkanaście procent. Generalnie można

zaobserwować jednolite kierunki zmian

stóp inflacji w poszczególnych krajach.

Wskazuje to na silne

umiędzynarodowienie procesów inflacji.

Rodzaje inflacji

Rodzaje inflacji



Pełzająca, jednocyfrowa – nie zakłóca

ona procesów gospodarczych. Nie

przekracza ona 5% rocznie.



Krocząca, umiarkowana, stąpająca – ok.

5 – 10% rocznie, jeszcze kontrolowana



Galopująca – od 10 do 150% rocznie.

Powoduje zakłócenia w

makrogospodarce, niekontrolowana,

zagraża wzrostowi gospodarczemu.



Hiperinflacja – gigantyczny,

niekontrolowany, nieprzewidywalny

wzrost cen (ponad 150% rocznie).

Społeczno-ekonomiczne

Społeczno-ekonomiczne

skutki inflacji:

skutki inflacji:

Skutki pozytywne



inflacja pełzająca – korzystny wpływ na

dynamikę wzrostu gospodarczego. Ludzie

ulegają wówczas tzw. iluzji pieniężnej,

polegającej na obniżaniu się płac realnych,

realnych stóp procentowych. Powoduje to

optymistyczne nastroje przedsiębiorców,

które z kolei wzmacniają działalność

inwestycyjną. Ostatecznie prowadzi to do

przyspieszenia wzrostu gospodarczego.

Społeczno-ekonomiczne

Społeczno-ekonomiczne

skutki inflacji:

skutki inflacji:



powolne procesy inflacyjne ułatwiają

pożądane zmiany relacji cenowych w

warunkach istnienia sztywności cen w

dół. Relatywny wzrost cen dóbr dokonuje

się przy założeniu stałości cen

pozostałych, a spadek – przez stabilizację

odnośnych dóbr. Umożliwia to

racjonalizację decyzji gospodarczych.



pozytywne skutki dla budżetu państwa –

zamrożenie progów podatkowych

powoduje, że możemy znaleźć się w

wyższym przedziale podatkowym.

Skutki negatywne:

Skutki negatywne:

Inflacja – trwały wzrost ogólnego
poziomu cen. Powoduje to:



spadek realnej podaży pieniądza,



wzrost popytu na pieniądz,



wzrost stopy procentowej,



spadek popytu inwestycyjnego,



spadek dochodu narodowego

Skutki negatywne:

Skutki negatywne:



Załamanie inwestycji – na skutek
wzrostu stopy procentowej.



Zniekształcenie informacyjnej
funkcji cen,



Ucieczka od pieniądza krajowego



wzrost niepewności i obniżenie
aktywności gospodarczej

Skutki negatywne:

Skutki negatywne:



Wtórny przepływ bogactwa – od
oszczędzających do pożyczających. Wzrost
cen oznacza, że pożyczający muszą
zwrócić realnie mniej, a oszczędzający
otrzymują realnie mniej.



obniżenie rentowności działalności
gospodarczej – zależy to od różnicy
pomiędzy tempem wzrostu cen dóbr
finalnych, a tempem wzrostu kosztów
produkcji.

Skutki negatywne:

Skutki negatywne:



powoduje koszty związane z
dostosowywaniem się do zmian cen.



zagrożenie dla osób posiadających
stały dochód – emerytury, renty itp.



Indeksacja płac – najczęściej poniżej
stopy inflacji.



Wzrost obciążeń podatkowych –
podatek dotyczy wartości nominalnych,
a nie realnych

Skutki negatywne:

Skutki negatywne:



Oddziaływanie na kurs walutowy –

wysoka inflacja zmusza do dewaluacji

pieniądza tzn. do zwiększenia ilości

jednostek waluty krajowej za jednostkę

waluty zagranicznej. Powoduje to wzrost

cen towarów importowanych i wzrost

opłacalności eksportu – spadek cen

towarów eksportowanych. W

przeciwnym razie eksport stawałby się

coraz mniej konkurencyjny.

Główne teorie inflacji

Główne teorie inflacji



monetarystyczna (neoilościowa)
teoria inflacji



popytowa teoria inflacji



kosztowa teoria inflacji

DZIĘKUJĘ!