PEŁZAK CZERWONKI

(ENTAMOEBA

HISTOLYTICA).

-

kosmopolityczny pełzak

- POSTAĆ:

TROFOZOIT

i

CYSTA

- występuje głównie w jelicie
grubym
- w inwazjach wieloogniskowych
może zajmować różne narządy
- wg WHO na świecie choruje
500 mln ludzi, rocznie umiera ok.
40 tys.

ENTAMOEBA HISTOLYTICA

ENTAMOEBA HISTOLYTICA

Najczęściej południowo-
wschodnia Azja, południowo-
wschodnia i zachodnia
Afryka, Ameryka Środkowa i
Południowa

Trofozoit wielkości 12-60 µm

zbudowany jest z

plazmatycznej błony kom.

wytwarzającej

palczaste lub

językowate nibynóżki;

endoplazmy piankowatej,

drobnoziarnistej z

wodniczkami pokarmowymi;

jądro najczęściej okrągłe,

otoczone delikatną błoną;

chromatyna obwodowa jest

jednolicie rozsiana w drobnych

grudkach przylegająca do

błony jądrowej, kariosom

mały, w centrum; czasami

widoczne delikatne włókna

miedzy kariosomem a

chromatyną i błoną jądrową.

Trofozoit wydziela enzymy proteolityczne, np.
Proteazę cysteinową, pasożytując w
przestrzeniach międzykomórkowych w ścianie
jelita oraz w tkankach innych narządów.
Adherencję do komórek nabłonka jelita
zapewnia lektyna glikoproteinowa na ich
powierzchni oraz jony wolnego wapnia.
Cytoliza komórek żywiciela związana jest z
aktywacją fosfolipazy A

2

i kinazy C, fagocytoza

– z aktywacją makrofagów i wydzielaniem
cytokin.
Wstępna odpowiedź żywiciela na inwazję E.
histolytica – degranulacja neutrofilów
wielojądrowych, uwalnianie substancji
toksycznych oraz aktywacja limfocytów NK

Pierwotniaki (Protozoa)

Trofozoit

Entamoeba

histolytica

nu- jądro

komórkowe
vac – wodniczka
ecto- ektoplazma
endo –

endoplazma
psd –

pseudopodium

(nibynóżka)

ka - kariosom

Pierwotniaki (Protozoa)

Trofozoit
Entamoeba
histolytica

Trofozoit

Pierwotniaki (Protozoa)

Cysta
Entamoeba
histolytica

nu – jądro

komórkowe

vac – wodniczka z

glikogenem

cb - ciałka

chromatoidalne

Cysta o średnicy 10-20 µm

zawiera 1,2 lub 4 jądra okrągłe,
jajowate, najczęściej z
kariosomem w centrum,
delikatną błoną jądrową i
chromatyną w drobnych
grudkach; występuje kilka
palczastych lub owalnych ciał
chromatoidalnych (skupienie
białek i RNA) oraz wodniczka
jodofilna zawierająca glikogen,
który zanika w miarę
dojrzewania cysty.

Pierwotniaki (Protozoa)

czterojądrowa
cysta Entamoeba
histolytica

ENTAMOEBA HISTOLYTICA

Zakażenie następuje przez jamę
ustna postacią

cysty

,

która w

dolnym odcinku jelita cienkiego lub
górnym jelita grubego uwalnia
czterojądrowy trofozoit

(

ekscystacja

)

dzielący się na 8

potomnych trofozoitów.
Dalsze podziały w świetle jelita
grubego dają liczne populacje
trofozoitów, których znaczna część
przechodzi w postacie cyst

(

encystacja

)

i jest wydalana z

kałem.

Cysta

Zarażenie - przez jamę ustną postacią cysty,

która w dolnym odcinku jelita cienkiego lub

górnym jelita grubego uwalnia (ekscystacja)

czterojądrowy trofozoit (metacysta) dzielący się

na 8 potomnych. Dalsze podziały w świetle

jelita grubego doprowadzają do wytworzenia

bardzo licznej populacji trofozoitów, z których

znaczna część przechodzi w postacie cyst

(encystacja) i jest wydalana z kałem (od 300

tys. do kilkudziesięciu milionów cyst na dobę).

W inwazjach ostrych trofozoity mogą dzięki

enzymom proteolitycznym i hialuronidazie

wnikać do błony podśluzowej jelita grubego. W

zarażeniu przewlekłym przeważnie bytują w

świetle jelita. Wykazują podział prosty.

- w 90 % zakażenie przebiega
bezobjawowo
- najczęstszą postacią jest
pełzakowica jelitowa
- okres wylęgania od kilku
dni do około roku

Postać jelitowa

ostra:

gorączka, nudności, wymioty,

chudnięcie, biegunka (pojawia się
czasami krew w stolcu), bóle brzucha,
wzdęcia, bóle głowy, bolesne parcie na
stolec, powiększenie wątroby u 25%
pacjentów

Może nastąpić zgon w wyniku krwotoku,
niewydolności krążenia i przebicia
owrzodzenia.

Następstwo - zwężenie światła jelita
grubego na skutek powstania blizn
w miejscach owrzodzeń
pełzakowych lub inwazja pasożyta z
jelita do innych narządów

Postać jelitowa

- przewlekła

– biegunki na przemian z

zaparciami

Postać pozajelitowa

-

pełzakowe

zapalenie wątroby

- pełzakowy ropień wątroby
- ropnie mózgu, śledziony

Owrzodzenie jelita powodowane
Entamoeba histolytica

Owrzodzenia te powiększają się do kilku cm
średnicy, przyjmują butelkowaty kształt z
podminowanymi brzegami. Obejmują całe
jelito grube (najczęściej kątnicę, okrężnice,
esicę, odbytnicę)
Zmianom tym towarzyszą stałe krwinkotoki.
Czasem owrzodzenia są źródłem krwotoków,
często ulegają wtórnym zakażeniom
bakteryjnym.
Obraz kliniczny choroby zależy od miejsca
pasożytowania pełzaków, intensywności
inwazji, zjadliwości szczepu i zakażeń
wtórnych, przede wszystkim od odporności
żywiciela.

Bezpośrednio z jelita lub wątroby

u części chorych wytwarzają się
przez ciągłość ropnie w prawym
płucu, opłucnej, worka
osierdziowego, rzadziej w innych
narządach lub w skórze powłok
brzusznych. Ropnie
krwiopochodne spotyka się
również w śledzionie i mózgu.

W wieloogniskowej inwazji mogą

występować zmiany w mózgu w postaci

pojedynczych lub mnogich ropni. W

części środkowej takich ognisk wytwarza

się martwica, z naciekiem komórek

limfoidalnych i plazmatycznych.
W bezobjawowym zarażeniu tym

pasożytem, pierwotniak bytuje tylko w

świetle jelita. Konieczne jest

zróżnicowanie

Entamoeba histolytica

badaniami biochemicznymi i

molekularnymi z niepatogennym

gatunkiem

Entamoeba dispar

.

Człowiek zarażony wydalający cysty z

kałem, to główny rezerwuar pasożyta.

Stwarza niebezpieczeństwo endemii lub

epidemii pełzakowicy w środowisku,

zwłaszcza przez infestowaną wodę lub

żywność.

Wykrywanie:

-

kał,

- materiał z owrzodzeń i ropni,
- metody serologiczne
(precypitacja, hemaglutynacja,
immunofluorescencja pośrednia,
aglutynacja, OWD, SAFA i ELISA)