Pełzak

czerwonki

Entamoeba

histolytica

Entamoeba histolitytica należy do pasożytów

kosmopolitycznych tzn. występuje na całej
kuli ziemskiej;

Szczególnie narażeni na tego pasożyta są

osoby podróżujące do strefy tropikalnej

Częstość zarażenia pełzakiem czerwonki w

Polsce jest niska i wynosi ok. 1%; natomiast
w krajach tropikalnych może dochodzić
nawet do 50%

Postacie rozwojowe

Trofozoit; postać duża (forma magna)
•

wielkość 20-60 µm o zmienionym kształcie

• otoczony plazmatyczną błoną komórkową
• wytwarza palczaste lub językowate nibynóżki umożliwiające

ruch i penetracje przez rónże komórki i tkanki

• endoplazma piankowata, drobnoziarnista, zawiera liczne

wodniczki pokarmowe często z pochłoniętymi krwinkami
czerwonymi (erytrocytofagia) i częściami komórek żywiciela

• Postać ta wydziela enzym proteolityczny np. Proteazę

cysteinową pasożytując w przestrzeniach
międzykomórkowych w ścianie jelita oraz w tkankach
innych narządów

Tofozoit

postać mała (forma minuta)

• Wielkość 10-20µm, jądro o średnicy

ok. 3µm z małym kariosomem

• Porusza się wolniej od postaci dużej
• Nie pochłania krwinek czerwonych
• W wodniczkach pokarmowych spotyka

się pojedyńcze bakterie lub grzyby

• Bytuje w świetle jelita grubego

Cysta

• średnica 10-20µm;
• okrągła lub owalna
• jest postacią zakaźną;
• zawiera 1,2 lub 4 jądra okrągłe,

jajowate, najczęściej z kariosomem w
centrum;

• żyje w świetle jelita;
• w cyście nie wykryto mitochondrium

Cykl rozwojowy pełzaka

czerwonki

• cysta po dostaniu się do organizmu

człowieka uwalnia w dolnym odcinku jelita
cienkiego czterojądrowy trofozoit

• Trofozoit ulega dalszym podziałom i

powstaje bardzo liczna populacja trofozoitów
zdolnych do inwazji błony śluzowej jelita
oraz zasiedla inne tkanki np. wątrobę

• Cykl życiowy pełzaka czerwonki kończy

proces encystacji, w wyniku którego
trofozoity przechodzą w formę cyst, które są
nastepnie wydalane z kałem

CHOROBY WYWOŁYWANE

PRZEZ ENTAMOEBA

HISTOLYTICA

PEŁZAKA CZERWONKI

Ostra pełzakowica jelitowa =

czerwonka pełzakowa

• Biegunka
• Rozlane bóle w jamie brzusznej
• Nudności
• Bóle głowy
• Podwyższona temperatura ciała do 38-39°C
• Osłabienie i uczucie ogólnego rozbicia
• Powiększenie i bolesność wątroby
• Uszkodzenie układu krążenia
• W cięższych przypadkach odwodnienie
• W przypadku nieleczenia choroby może nastąpić nagła

śmierć spowodowana ostrą niewydolnością krążenia i
masywnym krwotokiem

Przewlekła pałzakowica

jelitowa

• Obserwuje się objawy przewlekłego

wrzodziejącego zapalenia jelita
grubego

• Biegunka i zaparcia
• Powiększenie wątroby
• Postępująca niedokrwistość i

wyniszczenie

Pełzakowe zapalenie

wątroby

• Występuje najczęściej po przebyciu

ostrej pełzakowicy jelitowej

• Temperatura ciała podniesiona do

39°C

• Dreszcze, zalewanie potem
• Silne bóle w podżebrzu prawym
• Powiększona wątroba

Pełzakowy ropień wątroby

• Bóle w prawym podżebrzu nasilającymi się przy

wdechu

• Utrata łaknienia

• Zmniejszona masa ciała

• Podwyższona temperatura ciała

• Powiększona i bolesna wątroba (zwłaszcza płat prawy)

• Badanie radiologiczne wykazuje wysokie ustawienie

przepony

• Leukocytoza

• Odczyn Biernackiego przyspieszony

• W czasie badania autopsyjnego ropień wątroby

widoczny jest w postaci jamy wypełnionej gęstą,

czekoladową masą

Wykrywanie

Do diagnostyki laboratoryjnej pełzaka czerwonki wykorzystuje

się badania koprologiczne kału. W tym celu

w laboratorium wykonuje się preparaty bezpośrednie kału,

preparaty barwione oraz preparaty uzyskane metodami

zagęszczającymi,w których mikroskopowo poszukuje się

cyst Entamoeba histolytica.

Trofozoity pełzaka czerwonki szybko ulegają degradacji

po oddaniu stolca i aby wykryć je w kale zalecane jest jak

najszybsze dostarczanie kału do laboratorium (dotyczy to

szczególnie osób powracających z tropiku.

Badanie materiału genetycznego pierwotniaka; wykazano

bowiem, iż istnieje drugi pierwotniak, który jest

morfologicznie i mikroskopowo identyczny jak E. histolytica.

Leczenie

Metronidazol – zaleca się podawanie po posiłku
Przez 5-7 dni w trzech dawkach;

Tinidazol – w pełzakowicy jelitowej zaleca się

brać przez 2-3 dni; w ropniu wątroby doustnie

przez 3-5dni lub w powolnym wlewie

dożylnym, raz na dobę;

Ornidazol – w pełzakowicy jelitowej podaje się

przez 5-10 dni, w ropniu wątroby zaś w

dawkach podwojonych lub w powolnym wlewie

dożylnym;

zapobieganie

- Badania parazytologiczne kału. Badania takie

zaleca się szczególnie osobom wyjeżdżającym

powracającym ze strefy tropikalnej subtropikalnej.

- Przestrzeganie podstawowych zasad higieny

osobistej.

- Gotowanie wody pitnej.
- Ochrona żywności przed dostępem owadów

latających. Szczególne znaczenie ma tutaj

ochrona żywności przed dostępem muchy

domowej, bowiem mucha jest przenosicielem

pierwotniaków czerwonki pełzakowej