Unia Europejska
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
INSTYTUCJE WSPÓLNOT EUROPE
JSKICH
damskiego z 1997 r. (który wszedł w życie 1 maja
Instytucje Wspólnot
Instytucje Wspólnot
1999 r.), okazały się w tym kontekS
cie niewystar-
Europejskich
Europejskich
czające. W związku z tym, podczas posiedzenia
Rady Europejskiej w Kolonii w czerwcu 1999 r.
uzgodniono zwołanie w 2000 r. konferencji między-
rządowej w tej sprawie. Konferencja rozpoczęła się
14 lutego 2000 r. w Brukseli, podczas posiedzenia
Układ instytucjonalny Wspólnot Europejskich Rady ds. Ogólnych, a jej agenda objęła trzy
Układ
instytucjonalny
Wspólnot
Europejskich
wywodzi się z sytemu demokratycznego przyjętego podstawowe kwestie (tzw. pozostałoS
ci po szczycie
wywodzi się z sytemu demokratycznego przyjętego
przez ich państwa członkowskie. Jednostkowe roz- UE w Amsterdamie): 1/ zakres decyzji podejmowa-
przez ich państwa członkowskie. Jednostkowe roz-
wiązania i kompetencje poszczególnych organów są nych jednomyS
lnie, większoS
cią kwalifikowaną
wiązania i kompetencje poszczególnych organów są
wprawdzie w skali wspólnotowej inne niż w skali i zwykła większoS
cią głosów; 2/system  ważenia
wprawdzie
w
skali
wspólnotowej
inne
niż
w
skali
narodowej, ale zachowano podstawową dla sys- głosów w Radzie Unii Europejskiej; 3/skład Komisji
narodowej,
ale
zachowano
podstawową
dla
sys-
temu demokratycznego zasadę rozdzielenia władzy Europejskiej; ponadto - problematykę tzw. wzmoc-
temu demokratycznego zasadę rozdzielenia władzy
ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy nionej współpracy. Konferencja zakończyła się
ustawodawczej,
władzy
wykonawczej
i
władzy
sądowniczej.
sądowniczej. podjęciem stosownych decyzji i uzgodnieniem tekstu
nowego traktatu w trakcie szczytu UE w Nicei, w nocy
Statutowe instytucje Wspólnot Europejskich, w z 10 na 11 grudnia 2000 r.
tym instytucje główne: Rada UE, Komisja Europejska,
Trybunał SprawiedliwoS
ci i Trybunał Obrachunkowy Rada Europejska
Rada Europejska
oraz instytucje pomocnicze: Komitet Ekonomiczno-
Społeczny i Komitet Regionów zostały utworzone na U podstaw stworzenia Rady Europejskiej
podstawie odpowiednich zapisów traktatowych. (European Council) legły odbywające się od po-
Najwyższa natomiast instytucja, jaką jest Rada czątku lat 60. konferencje szefów rządów i państw
Europejska, powstała w sposób samoistny, bez członkowskich WE. Podczas jednego z takich
stosownych zapisów umownych, i dopiero Jednolity  szczytów , 9-10 grudnia 1974 r. w Paryżu,
Akt Europejski z 1986 r. stworzył podstawę prawną ówczesny prezydent Francji Valery Giscard
dla jej funkcjonowania, nie czyniąc z niej jednak d'Estaing zaproponował regularną organizację tego
organu Wspólnot Europejskich, ani też nie definiując rodzaju spotkań. Propozycja została przyjęta, a
jednoznacznie jej zadań. Wiodąca rola Rady dzień 10 grudnia 1974 r. jest uważany za datę
Europejskiej została przypieczętowana przez traktat narodzin Rady Europejskiej. Od 1986 r. regularne
z Maastricht z 1992 r. spotkania Rady Europejskiej odbywają się dwa razy
w roku, pod koniec każdego półrocza. Ponadto Rada
Unia Europejska, powołana na mocy traktatu z Europejska jest przeważnie zwoływana dodatkowo
Maastricht, nie dysponuje własnymi instytucjami, na jedno lub dwa posiedzenia w ciągu roku w celu
opiera się natomiast w swej działalnoS
ci na wspo- rozpatrzenia konkretnych, ważnych kwestii
mnianych wyżej instytucjach Wspólnot Europejskich. i podjęcia stosownych decyzji. Spotkania Rady
Europejskiej są organizowane przez kraj sprawują-
W ramach przygotowań do rozszerzenia Unii cy Prezydencję w Unii Europejskiej, którego szef
Europejskiej na Wschód istniała potrzeba przepro- państwa lub rządu przewodniczy Radzie. Jest on
wadzenia reformy wspólnotowych instytucji, tak aby odpowiedzialny za stworzenie dokumentu końcowe-
nawet przy znacznie powiększonym składzie człon- go, zawierającego najważniejsze zapisy z posie-
kowskim Unii mogły one efektywnie funkcjonować. dzenia Rady (Wnioski Prezydencji). Dokument ten
Zmiany instytucjonalne w wyniku Traktatu amster- jest następnie przedstawiany do wiadomoS
ci
j
e
i
k
s
j
e
p
o
r
u
E
i
i
n
U
C
B
ABC Unii Europejskiej
A
Instytucje Wspólnot Europejskich
Instytucje Wspólnot Europejskich
Parlamentowi Europejskiemu. Dotychczas spotkania dencję Unii Europejskiej. Siedzibą Rady UE jest
Rady Europejskiej odbywały się w miastach zapropono- Bruksela, gdzie odbywają się spotkania (z wyjątkiem
wanych przez Prezydencję UE, na terenie kraju kwietnia, czerwca i pax
dziernika, kiedy Rada obraduje
Prezydencji. W aneksie do traktatu nicejskiego w Luksemburgu).
uzgodnionego w grudniu 2000 r. w Nicei przez
konferencję międzyrządową w sprawie reform Decyzje Rady UE zapadają - w zależnoS
ci od ich
instytucjonalnych, znajduje się natomiast deklaracja przedmiotu - w trzech trybach: jednomyS
lnie, więk-
stanowiąca, iż począwszy od 2002 r. połowa dorocz- szoS
cią kwalifikowaną lub zwykłą większoS
cią głosów
nych spotkań Rady Europejskiej (a co najmniej jedno w państw członkowskich. Zasadnicza większoS
ć posta-
ciągu roku) będzie organizowana w Brukseli; kiedy zaS
nowień jest podejmowana w trybie głosowania kwa-
skład Unii zwiększy się do osiemnastu członków, wszy- lifikowanego. Przyjęty system  ważenia głosów posz-
stkie spotkania Rady Europejskiej mają odbywać się w czególnych państw ma - w założeniu - zapewnić
Brukseli. równowagę między dużymi i małymi państwami
członkowskimi, poprzez uwzględnienie ich potencjału
Zadania Rady Europejskiej zostały w sposób ekonomicznego i liczby ludnoS
ci. Ogólna liczba 87 gło-
lapidarny okreS
lone w artykule D traktatu z Maastricht sów jest obecnie podzielona między poszczególne kraje
stwierdzającym, że  Rada Europejska nadaje Unii w sposób następujący: Francja, Niemcy, Wielka Bry-
impulsy niezbędne do jej rozwoju i okreS
la ogólne tania, Włochy - po 10, Hiszpania - 8 (tyle mniej więcej
wytyczne jej polityki . Potwierdzono tym samym wio- głosów przypadałoby obecnie Polsce), Belgia, Grecja,
dącą rolę Rady Europejskiej w zapewnianiu postępów Holandia, Portugalia - po 5, Austria i Szwecja - po 4,
integracji europejskiej. Statutowe organy Wspólnot Dania, Finlandia, lrlandia - po 3, Luksemburg - 2 głosy.
Europejskich mają w stosunku do Rady Europejskiej JeS
li głosowanie odbywa się na wniosek Komisji, dla
charakter wykonawczy. Tematyka obrad Rady Euro- jego przyjęcia wymagane są co najmniej 62 głosy
pejskiej nie jest ograniczona żadnymi zapisami. opowiadające się za wnioskiem, a w innych przypad-
Decyzje są przez Radę Europejską podejmowane nie kach - co najmniej 62 głosy oddane przez co najmniej
w drodze głosowania, ale na zasadzie kompromisu 10 państw. MniejszoS
ć blokująca wniosek wynosi
i konsensu. obecnie 26 głosów.
Rada Unii Europejskiej Uzgodniony w Nicei w grudniu 2000 r. nowy
Rada Unii Europejskiej
traktat wprowadza nowy podział głosów w Radzie UE,
Rada Unii Europejskiej (Council of the European przydzielając zarazem odpowiednią liczbę głosów
Union), nazywana dawniej Radą Wspólnot Europej- dwunastu przyszłym nowym członkom - krajom nego-
skich lub Radą, jest głównym organem decyzyjnym cjującym obecnie warunki przystąpienia do UE. Ogólna
Wspólnot Europejskich. Ma ona charakter organu liczba głosów w przyszłej Radzie UE została ustalona
międzyrządowego, którego zadaniem jest realizacja na 345, w tym cztery największe państwa - Niemcy,
wynikających z traktatów celów Wspólnot, a zarazem Wielka Brytania, Francja i Włochy - dysponować będą
reprezentowanie i ochrona interesów państw człon- 29 głosami każde, Hiszpania - 27, Holandia - 13,
kowskich. Grecja, Belgia i Portugalia - po 12, Szwecja i Austria -
po 10, Dania, Finlandia i Irlandia - po 7 oraz Luksem-
W skład Rady UE wchodzą przedstawiciele burg - 4 głosami. Analogicznie, dla nowych członków
państw członkowskich (po jednym z każdego) na zarezerwowano: w przypadku Polski - 27 głosów,
szczeblu ministerialnym. Rada UE może się zbierać w Rumunii - 14, Czech i Węgier - po 12, Bułgarii - 10,
różnym składzie. Jej skład podstawowy to ministrowie Słowacji i Litwy - po 7, Łotwy, Słowenii, Estonii i Cypru -
spraw zagranicznych, którzy tworzą Radę ds. Ogól- po 4 oraz Malty - 3 głosy. Dla podjęcia decyzji kwali-
nych, będącą koordynatorem pracy pozostałych Rad. fikowaną większoS
cią potrzeba będzie co najmniej 258
W zależnoS
ci od omawianych spraw, Rada UE obra- głosów oddanych przez większoS
ć państw (jeS
li gło-
duje m.in. w składzie ministrów ds. gospodarki sowanie będzie się odbywać na wniosek Komisji Euro-
i finansów (tzw. ECOFIN), ministrów odpowiedzialnych pejskiej) lub dwie trzecie państw (w innych przypad-
za funkcjonowanie jednolitego rynku, ministrów rolnic- kach). Ponadto postanowiono, że za decyzją podej-
twa, przemysłu, transportu, ochrony S
rodowiska, rybo- mowaną kwalifikowaną większoS
cią muszą głosować
łówstwa, łącznoS
ci, energii, ochrony konsumentów, państwa, których ludnoS
ć odpowiada co najmniej 62
pracy i spraw socjalnych, badań naukowych, edukacji, proc. całkowitej ludnoS
ci UE.
kultury, zdrowia, turystyki, spraw wewnętrznych
i sprawiedliwoS
ci. Poszczególne Rady spotykają się Głosowanie jednomyS
lne nadal obowiązuje w
zgodnie z harmonogramem ustalonym przez Prezy- sprawach najważniejszych dla Unii Europejskiej
Instytucje Wspólnot Europejskich
Instytucje Wspólnot Europejskich
i państw członkowskich: m.in. w kwestii rozszerzenia przez państwa członkowskie UE. Przewodniczącym
Unii i przyjęcia do niej nowych państw, zmiany treS
ci Komisji jest od wrzeS
nia 1999 r. Włoch - Romano Prodi.
traktatów lub wprowadzenia w życie nowej wspólnej Kandydaci na komisarzy, po wczeS
niejszych konsulta-
polityki. Głosowanie zwykłą większoS
cią głosów, kiedy cjach między rządami, są proponowani przez poszcze-
to każde państwo członkowskie dysponuje jednym gólne państwa członkowskie. Od czasu Traktatu amster-
głosem, obowiązuje natomiast w sprawach o mniej- damskiego (wszedł w życie 1 maja 1999 r.) dużą rolę
szym znaczeniu, np. proceduralnych. do odegrania - jeS
li chodzi o skład Komisji i podział
obowiązków pomiędzy komisarzy - ma również nomi-
Organem pomocniczym w stosunku do Rady UE nowany wczeS
niej jej przewodniczący. Ostatnie słowo
jest Komitet Stałych Przedstawicieli (Committee of the należy jednak do Parlamentu Europejskiego, który -
Permanent Representatives - COREPER), składający się również na mocy Traktatu amsterdamskiego - wyraża
z ambasadorów państw członkowskich, akredytowa- zgodę na nominację przewodniczącego Komisji (po-
nych przy Wspólnotach. COREPER przygotowuje sesje przednio miał tylko prawo opiniowania kandydatury,
Rady UE i wykonuje zlecone mu przez Radę zadania. ale ta opinia nie była wiążąca) i proponowany skład
Komisji. Kadencja Komisji Europejskiej trwa pięć lat.
Komisja Europejska
Komisja Europejska
Kwestia składu Komisji Europejskiej była jednym z
Komisja Europejska (European Commission) jest głównych punktów obrad konferencji międzyrządowej w
głównym organem wykonawczym Wspólnot Europej- sprawie reformy instytucjonalnej UE, która zakończyła
skich, ale jej kompetencje i powierzone traktatami za- się w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. uzgodnieniem
dania wykraczają poza funkcje czysto wykonawcze. traktatu nicejskiego. W myS
l postanowień tego traktatu,
Komisja jest organem kolegialnym, ponadnarodowym. począwszy od 1 stycznia 2005 r. każde państwo
Jej członkowie nie reprezentują interesów poszczegól- członkowskie UE będzie desygnować do Komisji
nych państw, z których pochodzą. Odwrotnie, wyma- jednego swego obywatela. Tak będzie do czasu, kiedy
gana jest od nich troska i dbałoS
ć przede wszystkim o do UE przystąpi 11 nowych państw. Po przystąpieniu do
interes wspólny Unii Europejskiej. UE kolejnego, dwudziestego siódmego państwa, Rada
UE, działając jednomyS
lnie, ograniczy liczbę komisarzy
Uprawnienia i obowiązki Komisji Europejskiej do mniejszej niż liczba państw członkowskich, wpro-
wynikają z artykułu 155 Traktatu o WE. Zgodnie z za- wadzając zarazem w Komisji system rotacyjny, oparty
pisem tego artykułu Komisja ma wyłączne prawo na zasadzie równoS
ci państw członkowskich.
inicjatywy legislacyjnej, ma również prawo wydawania
aktów prawnych, będących przepisami wykonawczymi W Nicei uzgodniono również, iż przewodni-
do rozporządzeń Rady UE, lub też działając w grani- czący Komisji Europejskiej będzie w przyszłoS
ci
cach własnych kompetencji, a także sprawuje nadzór wybierany w drodze głosowania większoS
ciowego w
nad wykonywaniem postanowień traktatów i decyzji Radzie UE (a nie na drodze nieformalnych konsultacji
podjętych przez organy Wspólnot (tzw. funkcja straż- i ustaleń szefów państw i rządów). Będzie on dyspono-
nika traktatów). Komisja Europejska zarządza na co wał większą niż obecnie swobodą przy rozdziale tek
dzień Wspólnotami Europejskimi i administruje pomiędzy komisarzy - członków Komisji, a także będzie
S
rodkami finansowymi przeznaczonymi na realizację miał prawo odwoływania komisarzy.
wspólnych przedsięwzięć, w tym przede wszystkim
pięcioma głównymi funduszami wspólnotowymi: Euro- Siedzibą Komisji Europejskiej jest Bruksela. Za or-
pejskim Funduszem Socjalnym, Europejskim Fundu- ganizację pracy całej Komisji odpowiada jej Sekretar-
szem Rozwoju, Europejskim Funduszem Orientacji iat Generalny. Każdy komisarz nadzoruje natomiast
i Gwarancji Rolnej, Europejskim Funduszem Rozwoju pracę jednej lub kilku Dyrekcji Generalnych. Poszcze-
Regionalnego i Europejskim Funduszem SpójnoS
ci. gólne Dyrekcje Generalne zajmują się konkretnymi dzie-
dzinami: stosunkami zewnętrznymi, rozszerzeniem UE,
Komisja Europejska podejmuje decyzje na za- gospodarką i finansami, handlem, przedsiębiorstwami,
sadzie zwykłej większoS
ci głosów jej członków - społeczeństwem informacyjnym, konkurencją, rynkiem
zwanych komisarzami, przy zachowaniu kworum 11 wewnętrznym, rolnictwem, rybołówstwem, transportem,
komisarzy obecnych podczas głosowania. Składa się energią, cłami i podatkami, zatrudnieniem i sprawami
ona obecnie z dwudziestu osób: z dużych państw społecznymi, ochroną S
rodowiska, zdrowiem i ochroną
członkowskich (Francji, Hiszpanii, Niemiec, Wielkiej konsumentów, badaniami naukowymi, edukacją i kultu-
Brytanii i Włoch) pochodzi po dwóch, a z pozostałych - rą, budżetem, kontrolą finansową, polityką regionalną,
po jednym komisarzu. Przewodniczący Komisji Euro- polityką na rzecz rozwoju i pomocą humanitarną, spra-
pejskiej musi zostać wybrany, na zasadzie konsensu, wiedliwoS
cią i sprawami wewnętrznymi itd.
Instytucje Wspólnot Europejskich
Instytucje Wspólnot Europejskich
Parlament Europejski i Komisją Europejską przy ustanawianiu wspólnotowe-
Parlament Europejski
go prawa, w ramach procedury współdecydowania
Obecny Parlament Europejski (European Parlia- (której zakres został znacznie rozszerzony przez Traktat
ment) wywodzi się ze Zgromadzenia Parlamentarnego amsterdamski, procedury konsultacji oraz opiniowa-
Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Po utworzeniu nia.
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej i Europejskiej
Wspólnoty Energii Atomowej, na mocy układu w Uprawnienia budżetowe Parlamentu Europejskie-
sprawie fuzji instytucji Wspólnot Europejskich, powstało go polegają przede wszystkim na akceptowaniu osta-
Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, którego tecznego projektu budżetu; prawie do ustalania tzw.
nazwę zmieniono w 1962 r. na Parlament Europejski. wydatków nieobligatoryjnych (nie wynikających ze zo-
Do 1979 r. deputowani do Parlamentu Europejskiego bowiązań traktatowych UE) oraz udzielaniu Komisji
byli delegowani przez parlamenty narodowe państw Europejskiej absolutorium z wykonania budżetu.
członkowskich, według ustalonego klucza, natomiast
począwszy od 1979 r. są oni wybierani w wyborach Z kolei ogólne uprawnienia kontrolne Parlamentu
powszechnych i bezpoS
rednich, przeprowadzanych we odnoszą się do całoS
ci pracy Komisji Europejskiej, która
wszystkich państwach członkowskich w tym samym, lub ma obowiązek zdawać Parlamentowi doroczny raport z
zbliżonym terminie. Ostanie wybory do Parlamentu działalnoS
ci Wspólnot. Parlamentowi przysługuje pra-
Europejskiego odbyły się w dniach 10-13 czerwca wo wystąpienia z wnioskiem o wotum nieufnoS
ci wobec
1999 r. Kadencja Parlamentu trwa pięć lat. Komisji Europejskiej, a przyjęcie takiego wniosku więk-
szoS
cią dwóch trzecich oddanych głosów nakłada na
W Parlamencie Europejskim zasiada obecnie 626 Komisję obowiązek podania się kolegialnie do dymisji.
deputowanych. Liczba miejsc w Parlamencie przypa-
dająca na poszczególne kraje członkowskie zależy Siedzibą Parlamentu Europejskiego jest Stras-
m.in. od liczebnoS
ci ich społeczeństw; i tak z Austrii burg, chociaż niektóre jego sesje odbywają się również
pochodzi 20 posłów, Belgii - 25, Danii i Finlandii - po w Brukseli, a Sekretariat Parlamentu mieS
ci się w
16, Francji - 87, Grecji - 25, Hiszpanii - 64, Holandii - Luksemburgu. Sesje plenarne Parlamentu organizowa-
31, Irlandii - 15, Luksemburga - 6, Portugalii - 25, ne są raz na miesiąc (z wyjątkiem sierpnia) i trwają
Niemiec - 99, Szwecji - 21, Wielkiej Brytanii i Włoch - zazwyczaj tydzień. Posłowie do PE są zorganizowani
po 87. Na mocy Traktatu amsterdamskiego liczba nie w grupy narodowoS
ciowe, ale - zgodnie ze swymi
posłów do Parlamentu Europejskiego, po rozszerzeniu orientacjami politycznymi - w grupy (frakcje) politycz-
Unii Europejskiej, miała nie przekroczyć 700. Jednak ne. Podczas trwającej kadencji wyłoniono osiem takich
traktat nicejski, uzgodniony podczas  szczytu UE w frakcji. Bieżąca praca posłów toczy się w ramach sie-
Nicei w grudniu 2000 r., zmienił ten zapis i ustalił demnastu komitetów (komisji) przedmiotowych. Dzia-
przyszłą liczbę miejsc w Parlamencie na 732. Najwię- łalnoS
cią Parlamentu Europejskiego kieruje Prezydium
cej posłów - 99 - będą miały Niemcy; Wielka Brytania, składające się z wybieranego przez posłów na okres
Francja i Włochy po 72, Hiszpania - 50, Holandia - 25, dwóch i pół lat przewodniczącego i 14 wiceprzewod-
Belgia, Grecja i Portugalia - po 22, Szwecja - 18, niczących. Przewodniczącą PE jest obecnie Francuzka -
Austria - 17, Dania i Finlandia - po 13, Irlandia - 12 Nicole Fontaine. Decyzje Parlamentu zapadają na
oraz Luksemburg - 6. Przyszłym krajom członkowskim zasadzie absolutnej większoS
ci oddanych głosów, o ile
przyznano następującą liczbę miejsc w Parlamencie: nie zostało to inaczej przewidziane w traktacie.
Polsce - 50, Rumunii - 33, Czechom i Węgrom - po 20,
Bułgarii - 17, Słowacji - 13, Litwie - 12, Łotwie - 8, Trybunat SprawiedliwoS
ci
Trybunat SprawiedliwoS
ci
Słowenii - 7, Estonii i Cyprowi - po 6 oraz Malcie - 5.
Trybunał SprawiedliwoS
ci (Court of Justice) został
Z biegiem czasu zakres uprawnień Parlamentu utworzony w 1952 r. na mocy traktatu paryskiego jako
Europejskiego był wyrax
nie zwiększany, co jest uwa- organ Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Póx
niej, od
żane za dowód demokratyzacji procesów integracyj- 1957 r., zaczął funkcjonować jako instytucja trzech
nych w Europie. Obecne kompetencje Parlamentu mo- Wspólnot Europejskich. Jego kompetencje okreS
lone są
żna podzielić na trzy grupy: w traktatach założycielskich WE, a polegają zasadni-
uprawnienia w procesie legislacyjnym, czo na kontroli stosowania prawa wspólnotowego,
uprawnienia budżetowe, interpretowaniu prawa wspólnotowego i wpływie na
uprawnienia kontrolne. rozwój unijnej legislacji.
Parlament Europejski nie ma prawa do inicjatywy Od 1995 r. Trybunał SprawiedliwoS
ci składa się z
legislacyjnej, natomiast współpracuje z Radą UE piętnastu sędziów i oS
miu adwokatów generalnych.
Instytucje Wspólnot Europejskich
Instytucje Wspólnot Europejskich
Traktat nicejski uzgodniony w grudniu 2000 r. ustala budżetu, które staje się podstawą do uchwalenia przez
zaS
, że Trybunał SprawiedliwoS
ci będzie się składał z Parlament Europejski absolutorium dla Komisji. Swe
grona sędziów, z których każdy będzie pochodził z raporty i opinie Trybunał przyjmuje większoS
cią głosów.
innego państwa członkowskiego, oraz oS
miu wspoma- Składa się on zaS
z piętnastu osób, mianowanych na
gających ich adwokatów generalnych. Sędziowie i ad- szeS
ć lat (cztery osoby na trzy lata) przez Radę UE, w
wokaci generalni są wybierani na mocy uzgodnień drodze jednomyS
lnego głosowania, po zasięgnięciu
pomiędzy rządami państw członkowskich, a ich ka- opinii Parlamentu Europejskiego. Członkowie Trybuna-
dencja trwa szeS
ć lat. Sędziowie spoS
ród własnego łu wybierają ze swego grona Przewodniczącego, na
grona sami wybierają na okres trzech lat przewodni- okres trzech lat.
czącego Trybunału. Trybunał orzeka zwykle w rozpa-
trywanych przez siebie sprawach w składzie trzech lub Według traktatu nicejskiego, w przyszłoS
ci każde
pięciu sędziów (zawsze musi być liczba nieparzysta) państwo członkowskie będzie desygnować do Trybuna-
zwykłą większoS
cią głosów. Adwokaci generalni łu Obrachunkowego po jednym swoim obywatelu, a za-
odgrywają wobec sędziów rolę wspomagającą. Cieszą twierdzanie zgłoszonych kandydatur przez Radę UE
się oni tym samym statusem co sędziowie. Trybunał będzie się odbywać na drodze głosowania większo-
SprawiedliwoS
ci ma swoją siedzibę w Luksemburgu. S
ciowego, po konsultacjach z Parlamentem Europejskim.
Komitet Ekonomiczno-Społeczny
W celu zmniejszenia liczby spraw wpływających Komitet Ekonomiczno-Społeczny
do Trybunału SprawiedliwoS
ci i umożliwienia mu bar-
dziej efektywnego funkcjonowania, na mocy Jednolite- Historia Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
go Aktu Europejskiego z 1987 r. powołano Sąd Pierw- (Economic and Social Committee) sięga 1958 r., kiedy
szej Instancji przy Trybunale SprawiedliwoS
ci, który to został on utworzony na mocy traktatów rzymskich
rozstrzyga kwestie o mniejszym znaczeniu dla funkcjo- jako wspólna instytucja EWG i EURATOMU. Jest to
nowania Wspólnot Europejskich: spory osób fizycznych organ doradczy, zadaniem którego jest wyrażanie
i prawnych z instytucjami WE, Wspólnot z pracownika- opinii na temat polityki gospodarczej i społecznej w ra-
mi oraz przedsiębiorstw z Komisją Europejską. Sąd mach Wspólnot Europejskich oraz w sprawach mo-
Pierwszej Instancji zaczął funkcjonować w drugiej poło- gących nieS
ć z sobą reperkusje dla sytuacji ekonomicz-
wie 1989 r. Składa się on, podobnie jak Trybunał nej i społecznej we Wspólnotach. Członkami Komitetu
SprawiedliwoS
ci, z 15 sędziów powoływanych przez są osobistoS
ci ze S
wiata gospodarczego, związkoweg-
rządy państw członkowskich na okres szeS
ciu lat. Wed- o, przedstawiciele konsumentów, reprezentanci
ług traktatu nicejskiego w skład Sądu Pierwszej Instancji różnych zawodów i grup społecznych, których opinie
będzie wchodził co najmniej jeden sędzia z każdego mogą pomóc pozostałym organom WE w należytym
państwa członkowskiego, a łączna liczba sędziów bę- wywiązywaniu się ze swych obowiązków.
dzie okreS
lona w Statucie Trybunału SprawiedliwoS
ci.
Apelacje wobec orzeczeń Sądu Pierwszej Instancji Komitet składa się z 222 członków pochodzących
można wnosić do Trybunału SprawiedliwoS
ci, nato- z poszczególnych krajów UE, w tym z Niemiec, Francji,
miast orzeczenia Trybunału SprawiedliwoS
ci są osta- Włoch i Wielkiej Brytanii - po 24 osoby, Hiszpanii - 21,
teczne. Austrii, Belgii, Grecji, Holandii, Portugalii i Szwecji - po
12, Danii, Finlandii i Irlandii - po 9 oraz z Luksemburga
Trybunał Obrachunkowy 6 osób. Członków Komitetu nominuje jednomyS
lnie
Trybunał Obrachunkowy
Rada UE, na podstawie wniosków przedstawionych
Kolejnym, głównym organem statutowym Wspól- przez poszczególne rządy państw członkowskich, na
not Europejskich jest Trybunał Obrachunkowy (Court of których musi się znalex
ć dwukrotnie więcej nazwisk niż
Auditors), powołany w 1975 r. Rozpoczął on swoją liczba miejsc przypadających w Komitecie danemu
działalnoS
ć w Luksemburgu w pax
dzierniku 1977 r. krajowi. Mandat członkowski Komitetu trwa cztery lata.
Powierzono mu zadanie pełnienia kontroli finansowej Według uzgodnionego w grudniu 2000 r. traktatu
we Wspólnotach: badanie zgodnoS
ci z prawem i pra- nicejskiego skład Komitetu Ekonomiczno-Społecznego
widłowoS
ci wszystkich wydatków i dochodów oraz oce- nie przekroczy w przyszłoS
ci pułapu 350 osób. Krajom
nę racjonalnoS
ci i prawidłowoS
ci zarządzania finan- negocjującym obecnie warunki akcesji do UE przy-
sami. Traktat z Maastricht z 1992 r. wzmocnił znacznie znano następującą liczbę miejsc w Komitecie: Polsce -
pozycję Trybunału Obrachunkowego, nadając mu sta- 21, Rumunii - 15, Czechom, Węgrom i Bułgarii - po 12,
tus głównego organu WE. Słowacji i Litwie - po 9, Łotwie, Słowenii i Estonii - po 7,
Cyprowi - 6 oraz Malcie - 5. Nominacja proponowa-
Trybunał Obrachunkowy po zamknięciu roku nych przez państwa członkowskie kandydatów na
budżetowego sporządza sprawozdanie z wykonania członków Komitetu będzie się odbywać w przyszłoS
ci
Instytucje Wspólnot Europejskich
Instytucje Wspólnot Europejskich
na podstawie decyzji Rady UE podejmowanej kwali- państw członkowskich według takiego samego klucza,
fikowaną większoS
cią głosów. jak w przypadku Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
Rada UE będzie w przyszłoS
ci zatwierdzać listę człon-
Komitet Ekonomiczno-Społeczny dzieli się na trzy ków Komitetu i ich zastępców, sporządzoną na podsta-
podstawowe grupy reprezentujące interesy pracodaw- wie propozycji państw członkowskich, kwalifikowaną
ców, pracobiorców i inne S
rodowiska gospodarczo- większoS
cią głosów.
społeczne (w tym konsumentów). Ponadto w ramach
Komitetu funkcjonują też grupy branżowe: ekonomicz- Komitet Regionów musi być na mocy traktatów
na, finansowa i walutowa; stosunków zagranicznych; konsultowany przez inne organy WE w pewnych dzie-
spraw socjalnych, kultury i edukacji; ochrony S
rodo- dzinach, jak np. w sprawach związanych z funkcjono-
wiska; zdrowia i konsumentów; rolnictwa i rybołów- waniem funduszy regionalnych i Funduszu SpójnoS
ci
stwa; rozwoju regionalnego i planowania przestrzen- oraz w odniesieniu do działań w zakresie edukacji,
nego; przemysłu, handlu, rzemiosła i usług; transportu, kultury, ochrony zdrowia i budowy sieci transeuropej-
energii i badań jądrowych. skich. Komitet może też przygotowywać i przedstawiać
z własnej inicjatywy opinie na różne tematy. W ramach
Komitet Ekonomiczno-Społeczny przygotowuje Komitetu pracuje osiem stałych komisji i cztery podko-
i udostępnia pozostałym organom WE opinie na temat misje. Komitet Regionów korzysta - ze względów
okreS
lonych kwestii o wymiarze ekonomicznym i spo- oszczędnoS
ciowych - ze struktury administracyjnej
łecznym. Opinie te mogą być sporządzane na wniosek Komitetu Ekonomiczno-Społecznego.
innych organów UE (często są one bezwzględnie
maj 2002
wymagane traktatowo) lub też z własnej inicjatywy
Komitetu. Nie są one formalnie wiążące ani dla Komisji
Europejskiej, ani dla Rady UE, chociaż są zwykle brane
pod uwagę przy podejmowaniu stosownych decyzji
przez te organy. Opinie są przyjmowane na zgroma-
Więcej informacji na stronach:
dzeniu plenarnym Komitetu zwykłą większoS
cią głosów.
Siedzibą Komitetu Ekonomiczno-Społecznego jest Bru-
http://www.europa.eu.int
ksela.
http://www.europa.eu.int/inst-en.htm
Komitet Regionów
Komitet Regionów
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
http://www.europa.delpol.pl
Komitet Regionów (Committee of the Regions) jest
jedną z najmłodszych instytucji Unii Europejskiej. Został
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej
on utworzony na mocy traktatu z Maastricht z 1992 r., a
http://www.ukie.gov.pl
rozpoczął działalnoS
ć w marcu 1994 r. Powołanie
Komitetu Regionów miało na celu włączenie regionów
i społecznoS
ci lokalnych w proces integracji europej-
skiej. Komitet Regionów, podobnie do Komitetu Ekono-
miczno-Społecznego, jest instytucją doradczą, a jedno-
czeS
nie pełni funkcję przedstawicielską wobec repre-
zentowanych przez siebie instytucji i organizacji. Jego
liczebnoS
ć i skład (w podziale na państwa członko-
wskie) jest taki sam, jak w przypadku Komitetu Eko-
nomiczno-Społecznego. Członkowie Komitetu (i ich
zastępcy) są mianowani jednomyS
lnie przez Radę UE,
INFORMACYJNY
na podstawie wniosków składanych przez poszczegó-
lne państwa członkowskie. Wybierają oni spoS
ród
siebie, na dwa lata, przewodniczącego oraz prezy-
dium.
E UR OP E J S KI E J
Traktat nicejski zawiera w stosunku do Komitetu
Punkt Informacyjny Unii Europejskiej
Punkt Informacyjny Unii Europejskiej
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce
Regionów postanowienia analogiczne jak do Komitetu
ul. Emilii Plater 53, 00-113 Warszawa
Ekonomiczno-Społecznego. Ustalono górny limit liczby
tel.: [phone]; fax: [phone]
jego członków na 350 oraz zarezerwowano miejsca w
e-mail: [e-mail]
Komitecie dla przedstawicieli pochodzących z nowych
www.europa.delpol.pl
U N I I
PUN
K
T
PUN
K
T