PRAWO PRACY
Wyk"ad 7
dr Monika G"adoch
Rodzaje roszczeł

pracowniczych
ZwiÄ…zane ZwiÄ…zane
z bytem z ustaniem
ZwiÄ…zane
stosunku pracy
stosunku pracy
z realizacjÄ…
(bez woli
(s"uŻące jego
stosunku pracy
kontynuowania
powstaniu,
stosunku pracy
utrzymaniu
przez pracownika)
lub reaktywowaniu)
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenia zwiÄ…zane
z bytem stosunku pracy
Roszczenie Roszczenie Roszczenie Roszczenie
o nawiÄ…zanie o uznanie o przywrócenie o wyp"at´
stosunku pracy wypowiedzenia do pracy wynagrodzenia
umowy o prac´ w zwiÄ…zku
za bezskuteczne z przywróceniem
do pracy
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenie o nawiÄ…zanie stosunku pracy
Przes"anki ponownego zatrudnienia pracownika:
1. Pracodawca jest obowiÄ…zany ponownie zatrudniç pracownika, którego stosunek pracy
wygas" wskutek tymczasowego aresztowania, jeÅ»eli post´powanie karne zosta"o umorzone
lub gdy zapad" wyrok uniewinniający, a pracownik zg"osi" swój powrót do pracy
w ciÄ…gu 7 dni od uprawomocnienia si´ orzeczenia (art. 66 ż 2 kp).
2. Pracodawca powinien w miar´ moÅ»liwoĘci ponownie zatrudniç pracownika, który w okresie
6 miesi´cy od rozwiÄ…zania umowy o prac´ bez wypowiedzenia bez jego winy
(d"ugie usprawiedliwione nieobecnoĘci w pracy) zg"osi swój powrót do pracy niezw"ocznie
po ustaniu tych przyczyn (art. 53 ż 5 kp).
3. W razie ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej pracodawca
powinien zatrudniç pracownika, z którym rozwiÄ…za" stosunek pracy w ramach grupowego
zwolnienia, jeÅ»eli zwolniony pracownik zg"osi zamiar podj´cia zatrudnienia u tego pracodawcy
w ciÄ…gu roku od dnia rozwiÄ…zania z nim stosunku pracy (art. 9 ust. 1 ustawy z 13.03.2003 r.
o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników).
Roszczenie o nawiÄ…zanie stosunku pracy wnosi si´ do sÄ…du pracy w terminie 14 dni
od dnia dor´czenia zawiadomienia o odmowie przyj´cia do pracy.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenie o uznanie wypowiedzenia umowy o prac´
za bezskuteczne
1. Stosuje si´ tylko do nieuzasadnionego lub bezprawnego wypowiedzenia
przez pracodawc´ umowy o prac´ na czas nieokreĘlony.
2. Orzeczenie o bezskutecznoĘci wypowiedzenia jest wydawane jedynie przed up"ywem
okresu wypowiedzenia (do dnia ustania stosunku pracy).
3. Powództwo wnosi si´ w terminie 7 dni od dnia dor´czenia pisma wypowiadajÄ…cego
umow´ o prac´.
4. SÄ…d pracy ma prawo nie uwzgl´dniç Żądania, kiedy by"oby niemoÅ»liwe
lub niecelowe (nie dotyczy pracowników szczególnie chronionych).
5. Orzeczenie sądu o bezskutecznoĘci wypowiedzenia ma charakter konstytutywny.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenie o przywrócenie do pracy
1. Stosuje si´ w przypadku nieuzasadnionego lub bezprawnego wypowiedzenia
przez pracodawc´ umowy o prac´ na czas nieokreĘlony (gdy okres wypowiedzenia
up"yną") lub bezprawnego rozwiązania umów w trybie natychmiastowym.
2. Powództwo w przypadku rozwiÄ…zania natychmiastowego wnosi si´ w terminie 14 dni
od dnia dor´czenia przez pracodawc´ pisma o rozwiÄ…zaniu umowy.
3. Orzeczenie sÄ…du ma charakter deklaratoryjno-konstytutywny-uchwa"a 7 s´dziów SN
z dnia 28.05.1976 r. (V PZP 12/75, OSNCP 1976, Nr 9, poz. 187).
4. SÄ…d pracy ma prawo nie uwzgl´dniç Żądania, kiedy by"oby niemoÅ»liwe lub niecelowe
w przypadku wypowiedzenia umowy na czas nieokreĘlony (nie dotyczy pracowników
szczególnie chronionych).
5. SÄ…d nie uwzgl´dnia roszczenia w przypadku rozwiÄ…zania umowy na czas okreĘlony
lub na czas wykonania okreĘlonej pracy, jeŻeli up"yną" juŻ termin, do którego umowa
mia"a trwaç lub przywrócenie by"oby niewskazane ze wzgl´du na krótki termin
jaki up"yną" do ustania umowy (wówczas sąd zasądza odszkodowanie).
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenie o wyp"at´ wynagrodzenia za prac´
w związku z przywróceniem do pracy
1. Wynagrodzenie przys"uguje pracownikowi, który podjÄ…" prac´ w wyniku
przywrócenia do pracy.
2. WysokoĘç wynagrodzenia: nie wi´cej niÅ» za 3 miesiÄ…ce nie mniej
niÅ» za 1 miesiÄ…c.
3. SÄ…d zasÄ…dza wynagrodzenie warunkowo. Pracownik moÅ»e domagaç si´
wynagrodzenia pod warunkiem zg"oszenia gotowoĘci do podj´cia pracy
w terminie 7 dni od uprawomocnienia si´ wyroku przywracajÄ…cego go do pracy.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenia zwiÄ…zane z realizacjÄ… stosunku pracy
Przyk"adowe roszczenia z kodeksu pracy:
1. Roszczenie o dopuszczenie pracownika do pracy (art. 22 ż 1 kp)
2. Roszczenie o wyp"at´ wynagrodzenia za prac´ (art. 85 kp)
3. Roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego (art. 161 kp)
4. Roszczenie o wydanie odzieŻy ochronnej (art. 2377 kp) i in.
Niektóre roszczenia mogÄ… wynikaç z autonomicznych Ä™róde" prawa pracy
(regulaminu wynagradzania lub uk"adu zbiorowego pracy)
np. roszczenie o wyp"at´ nagrody jubileuszowej, roszczenie o wyp"at´
premii i in.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenia pracownika po ustaniu stosunku pracy
1. Roszczenie o odszkodowanie
A) Roszczenie o odszkodowanie majÄ…ce charakter alternatywny
- Przy umowach na czas nieokreĘlony odszkodowanie moÅ»e byç substytutem roszczenia
o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, kiedy sąd
nie uwzgl´dni tych ŻądaÅ‚
(art. 45 ż 2 kp).
- Pracownik moÅ»e sam wybraç roszczenie o odszkodowanie.
W takim przypadku sÄ…d nie moÅ»e przywróciç pracownika do pracy.
B) Roszczenie o odszkodowanie majÄ…ce charakter wy"Ä…czny.
- Przy wadliwym wypowiedzeniu innych umów niŻ na czas nieokreĘlony przys"uguje
wy"ącznie odszkodowanie (art. 50 ż 1 i 3 kp).
(Zasada ta nie obowiązuje do pracownic w ciąŻy i pracowników w okresie urlopu
macierzył
skiego).
- W przypadku rozwiązania umowy na czas okreĘlony lub na czas wykonania okreĘlonej
pracy, jeÅ»eli up"ynÄ…" juÅ» termin, do którego umowa mia"a trwaç lub przywrócenie by"oby
niewskazane ze wzgl´du na krótki termin jaki up"ynÄ…" do ustania umowy (art. 59 kp).
- JeÅ»eli pracodawca rozwiÄ…za" umow´ o prac´ w okresie wypowiedzenia umowy
z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów w trybie natychmiastowym pracownikowi
przys"uguje wy"Ä…cznie odszkodowanie (art. 60 kp).
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Roszczenia pracownika po ustaniu stosunku pracy cd.
2. Roszczenie o wyp"at´ ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy
(art. 171 kp).
3. Roszczenie o wyp"at´ odprawy pieni´Å»nej w zwiÄ…zku
z grupowym zwolnieniem
(art. 8 ustawy z 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
niedotyczących pracowników).
4. Roszczenie o wydanie Ęwiadectwa pracy
(art. 97 i n. kp) i in.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Przedawnienie roszczeł
w prawie pracy
Ogólny termin przedawnienia w prawie pracy:
3 lata od dnia wymagalnoĘci (art. 291 ż 1 kp).
WyjÄ…tki:
1. Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrzÄ…dzonej przez pracownika
wskutek niewykonania lub nienaleŻytego wykonania obowiązków pracowniczych ulegają
przedawnieniu z up"ywem roku od dnia, w którym pracodawca powziÄ…" wiadomoĘç o wyrzÄ…dzeniu
przez pracownika szkody, nie póęniej jednak niŻ z up"ywem 3 lat od jej wyrządzenia.
2. Roszczenia powsta"e wskutek zbrodni lub wyst´pku przedawniajÄ… si´ z up"ywem 10 lat
od wyrzÄ…dzenia szkody, bez wzgl´du na to, kiedy poszkodowany pracodawca dowiedzia" si´
o szkodzie i o tym, Że osobą obowiązaną do jej naprawienia jest dany pracownik.
3. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sÄ…du, jak teÅ» roszczenie stwierdzone
ugodÄ… zawartÄ… przed sÄ…dem lub komisjÄ… pojednawczÄ… ulega przedawnieniu z up"ywem
10 lat od dnia uprawomocnienia si´ orzeczenia lub zawarcia ugody.
Terminy przedawnienia mają charakter przepisów iuris cogentis
(nie mogÄ… byç skracane ani przed"uÅ»ane przez czynnoĘç prawnÄ…)
Strony mogÄ… jednak umownie odroczyç termin spe"nienia Ęwiadczenia
(przesunÄ…ç termin wymagalnoĘci).
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Droga dochodzenia roszczeł
w prawie pracy
1. Post´powanie pojednawcze
2. Post´powanie sÄ…dowe
Cechy post´powania pojednawczego
1. Jest to post´powanie  przedsÄ…dowe przeprowadzane przed komisjÄ… pojednawczÄ….
Komisje pojednawcze sÄ… spo"ecznymi organami ochrony prawnej, powo"anymi
w zak"adach pracy do polubownego za"atwiania sporów ze stosunku pracy.
2. Komisje majÄ… charakter fakultatywny.
3. Przed komisjÄ… pojednawczÄ… mogÄ… byç zawierane wy"Ä…cznie ugody, nie wydaje
si´ orzeczeÅ‚
. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która by"aby sprzeczna
z prawem lub zasadami wspó"Życia spo"ecznego.
4. O sk"adzie komisji pojednawczej decyduje pracodawca oraz zak"adowa organizacja
zwiÄ…zkowa, w jej braku-pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii za"ogi.
Strony ustalajÄ… regulamin dzia"ania komisji.
5. Koszty funkcjonowania komisji pojednawczej pokrywa pracodawca.
6. Cz"onkiem komisji pojednawczej nie moÅ»e byç: osoba zarzÄ…dzajÄ…ca zak"adem
pracy, g"ówny ksi´gowy, radca prawny, osoba prowadzÄ…ca sprawy osobowe,
zatrudnienia i p"ac.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Cechy post´powania pojednawczego cd.
7. Komisja wszczyna post´powanie na wniosek pracownika (pisemny lub ustny).
8. Termin za"atwienia sprawy w drodze ugody wynosi 14 dni. JeŻeli nie dosz"o
do zawarcia ugody post´powanie koÅ‚
czy si´ z mocy prawa w terminie 14 dni
w przypadku spraw dotyczÄ…cych rozwiÄ…zania, wygaĘni´cia lub nawiÄ…zania stosunku
pracy, a w innych sprawach-w ciągu 30 dni od z"oŻenia wniosku.
9. Niezawarcie ugody powoduje, Że komisja w ciągu 14 dni od zakoł
czenia
post´powania przekazuje spraw´ sÄ…dowi pracy, wniosek pracownika do komisji
zast´puje pozew. Pracownik ma prawo wnieĘç pozew takÅ»e na zasadach ogólnych.
10. Pracownik moÅ»e wystÄ…piç do sÄ…du w ciÄ…gu 30 dni od dnia zawarcia ugody,
jeŻeli uwaŻa, Że narusza ona jego s"uszny interes (w przypadku spraw dotyczących
rozwiÄ…zania, wygaĘni´cia lub nawiÄ…zania stosunku pracy-w ciÄ…gu 14 dni).
11. W razie niewykonania ugody przez pracodawc´, podlega ona wykonaniu w trybie
post´powania egzekucyjnego, po nadaniu ugodzie klauzuli wykonalnoĘci.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
Cechy post´powania przed sÄ…dem pracy
1. Stosuje si´ zasad´ szybkoĘci post´powania
oraz zasad´ uprzywilejowania pracownika
2. Konsekwencje zasady szybkoĘci post´powania:
- termin rozprawy powinien byç tak wyznaczony, aby od daty zakoÅ‚
czenia czynnoĘci
wyjaĘniajÄ…cych, a jeÅ»eli ich nie podj´to-od daty wniesienia pozwu do rozprawy nie up"yn´"o
wi´cej niÅ» dwa tygodnie, chyba Å»e zachodzÄ… nie dajÄ…ce si´ usunÄ…ç przeszkody
- sÄ…d moÅ»e wzywaç strony, Ęwiadków, bieg"ych lub inne osoby w sposób, który uzna
za najbardziej celowy, nawet z pomini´ciem sposobów przewidzianych przez przepisy
ogólne, jeÅ»eli uzna to za niezb´dne do przyspieszenia rozpoznania sprawy.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
3. Konsekwencje zasady uprzywilejowania pracownika:
- zasada w"aĘciwoĘci miejscowej przemiennej (powództwo moÅ»e byç wytoczone
bądę przed sąd w"aĘciwoĘci ogólnej pozwanego, bądę przed sąd,
w którego okr´gu praca jest, by"a lub mia"a byç wykonywana, bÄ…dÄ™ przed sÄ…d,
w którego okr´gu znajduje si´ zak"ad pracy),
- pracownik jest zwolniony z op"at sÄ…dowych (wpis i op"ata kancelaryjna).
Uwaga: zmiana od 1.03.2006 r. na mocy ustawy z dnia 28.07.2005 r.
o kosztach sÄ…dowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2005, Nr 167, poz. 1398).
Art. 35 ust. 1: W sprawach z zakresu prawa pracy pobiera si´ op"at´ podstawowÄ…
w kwocie 30 z"otych wy"ącznie od apelacji, zaŻalenia, skargi kasacyjnej i skargi
o stwierdzenie niezgodnoĘci z prawem prawomocnego orzeczenia.
JednakÅ»e w sprawach, w których wartoĘç przedmiotu sporu przewyÅ»sza kwot´
50 000 z"otych, pobiera si´ od wszystkich podlegajÄ…cych op"acie pism
procesowych op"at´ stosunkowÄ….
Art. 13: Op"at´ stosunkowÄ… pobiera si´ w sprawach o prawa majÄ…tkowe;
wynosi ona 5% wartoĘci przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarŻenia,
jednak nie mniej niÅ» 30 z"otych i nie wi´cej niÅ» 100 000 z"otych.
Art. 149 ust. 2: W sprawach wszcz´tych przed dniem wejĘcia w Å»ycie ustawy
stosuje si´, do czasu zakoÅ‚
czenia post´powania w danej instancji,
dotychczasowe przepisy o kosztach sÄ…dowych.
dr Monika G"adoch Prawo pracy
3. Konsekwencje zasady uprzywilejowania pracownika cd.:
- pe"nomocnikiem pracownika moÅ»e byç przedstawiciel zwiÄ…zku zawodowego,
inspektor pracy, lub pracownik zak"adu pracy, w którym mocodawca jest
lub by" zatrudniony,
- pracownik dzia"ajÄ…cy bez adwokata lub radcy prawnego moÅ»e wnieĘç ustnie
do protoko"u powództwo, treĘç Ęrodków odwo"awczych i innych pism procesowych,
- w sprawie wszcz´tej z powództwa pracownika dopozwania sÄ…d moÅ»e dokonaç
równieÅ» z urz´du,
- jeŻeli pracownik dokona" wyboru jednego z przys"ugujących mu alternatywnie
roszczeł
, a zg"oszone roszczenie okaÅ»e si´ nieuzasadnione, sÄ…d moÅ»e uwzgl´dniç
inne roszczenie alternatywne,
- zasÄ…dzajÄ…c naleÅ»noĘç pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy,
sÄ…d z urz´du nada wyrokowi przy jego wydaniu rygor natychmiastowej
wykonalnoĘci w cz´Ä˜ci nie przekraczajÄ…cej pe"nego jednomiesi´cznego
wynagrodzenia pracownika,
- uznajÄ…c wypowiedzenie umowy o prac´ za bezskuteczne, sÄ…d na wniosek
pracownika moÅ»e w wyroku na"oÅ»yç na zak"ad pracy obowiÄ…zek dalszego
zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakoł
czenia sprawy.
dr Monika G"adoch Prawo pracy