Systemy transportowe,

Wykaz literatury

1.

Red. Włodzimierz Rydzykowski, Krystyna Wojewódzka-

Król: Transport , PWN,

2.

Red. Krystyna Wojewódzka-Król: Rozwój infrastruktury

transportu; Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,

3.

Red. Waldemar Grzywacz, Krystyna Wojewódzka-Król:

Polityka transportowa, Wydawnictwo Uniwersytetu

Gdańskiego,

4.

J. Kulczyk, J. Winter, Śródlądowy transport wodny,

Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej,

5.

J Grajnert, S. Kwaśniowski, T. Nowakowski: Miejsce

transportu kolejowego w łańcuchach i sieciach

logistycznych, Oficyna Wydawnicza Politechniki

Wrocławskiej,

6.

NAVIGATOR, Seria wydawnicza, PWR, Wydział

Mevchaniczny, IKiEM

Transport a ekologia

Jan Kulczyk

Politechnika Wrocławska

Wydział Mechaniczny

Co to jest transport?

Transport to system którego

zadaniem jest
przemieszczanie ludzi i
towarów. Podstawowe
elementy tego systemu to:

 środki transportu
 infrastruktura transportu

Cechy systemu

Cechą każdego systemu jest to,

że aby system działał sprawnie,
wszystkie elementy składowe
systemu muszą się wzajemnie
uzupełniać.

Jednostki zadań

transportowych

Miary ilościowe (masowe):

• ton ładunku
• ilość pasażerów

Miary określające wielkość

pracy przewozowej:

• tkm
• pasżerokm

Całkowita emisja SO2, NO2

Całkowita emisja SO2, NO2 i pyłów wg źródeł zanieczyszczeń

0

10

20

30

40

50

60

Energetyka

zawodowa

Energetyka

przemysłowa

Przemysł

Rolnictwo,

kotłownie

lokalne

Transport

u

d

zi

ał

%

SO2
NO2
pył

Emisja C02

Emisja trwałych zanieczyszczeń

organicznych

Emisja trwałych zanieczyszczeń organicznych

68

,3

27

,4

0,

5

3,

8

8

7,

3

1

1,

8

0

,9

0

8

1

,5

15

,2

3,

3

0

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Sektor komunalny

Energetyka i

przemysł

Transport

Recykling

u

d

zi

a

ł

%

dioksyny i furany
WWA
benzo(a)piren

Składniki kosztów zewnętrznych

1. Koszty środowiskowe

• Koszty zanieczyszczenia powietrza
• Koszty hałasu
• Koszty zmian klimatycznych

2. Koszty kongestii

• Straty czasu i energii
• Koszty zajęcia terenu
• Koszty recyklingu
• Degradacja architektury i zabytków historycznych

3. Koszty użytkowania infrastruktury
4. Koszty usuwania skutków wypadków

Koszty specjalne transportu w

UE

19

17

72

200

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

E

U

R

\1

0

0

0

t

k

m

Kolej

Żegluga

Transp. Drogowy Transp. lotniczy

Koszty specjalne (zewnętrzne) transportu w krajach UE

Zużycie energii i emisja

zanieczyszczeń

Zanieczyszczenia g/tkm

Środek transportu

Zużycie energii

kJ/tkm

CO

2

CH

4

NO

x

CO

Kolej

677

41

0.06

0.2

0.05

Żegluga

584

42

0.06

0.5

0.17

Samochód

2 889

207

0.3

3.6

2.4

Samolot

15 800

1 106

1.5

5.3

1.4

Zużycie energii w transporcie

pasażerskim

4,25

16,8

49

85

42,5

212

0

50

100

150

200

250

p

as

aż

er

o

km

\1

l

.p

al

iw

a

Concorde

B747(350

pasaż.)

Sam. osob,

miasto

Sam. osob.

autostr.

Metro

Autobus

miejski

Praca transportowa wykonana kosztem 1 l. paliwa

Prędkości handlowe środków

transportu

• Transport kolejowy - Polska -10

km/h

• Transport kolejowy UE – 18 km/h
• Transport śródlądowy relacje:

– Szczecin – Wrocław – 5-6 km/h
– Wrocław – Szczecin – 10-12 km/h
– Wrocław – Szczecin – Wrocław – 6-8

km/h

Struktura

gałęziowa transportu,

zużycie energii i emisja CO2

Kraj

Holandi

a

Niemcy

USA

UE

Zużycie energii w mln ton oleju
napędowego

10,7

58,4

489,7

258,6

Struktura zużycia w %

całości

Kolejowy

2

4

2

3

Drogowy

91

96

93

94

Rzeczny

7

1

1

3

Rurociągowy

-

-

4

0,02

Emisja CO2 w mln ton

31,2

173,4

1409,7

723,7

Struktura emisji CO2

w % całości

Kolejowy

0

1

2

1

Drogowy

93

98

94

96

Rzeczny

7

1

3

3

Rurociągowy

-

-

1

-

Praca transportowa w mld tkm

95,4

450,1

1409,7

1641

Kolejowy

4

16,2

41

14

Drogowy

47

67,1

30

73

Rzeczny

43

13,8

11

7

Rurociągowy

6

2,9

18

5

W transporcie morskim, wewnątrz państw UE w roku 1997 wykonano pracę
transp. 1124 mld tkm

Struktura gałęziowa przewozów w

krajach UE i koszty zewnętrzne

72,3

14,4

7,6

5,6

92

1,7

0,3

6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Drogowy

Kolejowy

Żegluga

Inne

Przewozy %
Koszty zewnętrzne %

Struktura transportu w

USA

• Kolejowy 40,6%
• Samochodowy 27,2%
• Rurociągowy 17,7%
• Śródlądowy 14,1%
• Lotniczy

0,4%

Struktura transportu w UE

Procentowy udziały systemów transportowych w całości pracy przewozowej UE

(27)

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1995

1997

1999

2001

2003

2005

Lata

U

dz

ia

ły

[%

]

Droga
Kolej
Śródlądowy
Rurociągi
Morze
Lotniczy

Udział transportu śródlądowego w

całości pracy przewozowej w

wybranych krajach

• UE

4%

• USA 14%
• Niemcy 19,3%
• Holandia 43%
• Austria

5%

• Polska 0.3%

Koszty transportu

Kolej

Samochód

Żegluga

Praca transportowa

Mld tkm

64.5

132.2

48.2

Dochody mln EUR

882,5

3447

52

Wydatki mln EUR

2204,5

4191

487,5

60

17.8

89.3

Dotacje %

EUR/tkm

0,02

0,0055

0,009

Koszty specj. EUR/tkm

0,00475

0,0215

0,00115

Koszty całk. EUR/tkm

0,038

0,053

0,011

Koszty jednostkowe pracy przewozowej w

Polsce

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

zł/tkm

10

40

150

300

500

700

Odległość km

Drogowy
Kolejowy
Żegluga

Koszty transportu między

Rotterdamem a miastami Europy

Centralnej

55

,3

1

55

,3

1

61

,9

9

94

,2

5

62

,3

8

63

,2

7

67

,2

5

75

,6

5

32

,2

3

34

,5

5

36

,2

8

38

,9

3

0

20

40

60

80

100

Wiedeń

Bratysława Budapeszt

Belgrad

E

U

R

/t

Drogowy
Kolejowy
Żegluga

Transport węgla w relacji

Śląsk - Berlin

1. Śląsk – Kędzierzyn-Koźle – transport kolejowy 55 km
Kędzierzyn-Koźle – Berlin - transport rzeczny 668 km

2. Śląsk – Szczecin - transport kolejowy 500 km
Szczecin – Berlin – transport rzeczny 168 km

3. Śląsk – Głogów – transport kolejowy 280 km
Głogów – Berlin – transport rzeczny 375 km

4. Śląsk – Kędzierzyn-Koźle – transport kolejowy 55 km
Kędzierzyn-Koźle – Wrocław - transport rzeczny 157 km
Wrocław – Głogów – transport kolejowy 100 km
Głogów – Berlin – transport rzeczny 375 km

Koszty transportu węgla w

relacji Śląsk - Berlin

Relacja

Środek

transpor

tu

Długość trasy

Koszt

Koszt

jednostkowy

relacji [zł/t]

[km]

[%]

całości

Mln.

zł

[%]

całości

1.

723 km

Kolej

55

7,6

1,271

38,8

32,70

Statek

668

92,4

2,000

61,2

2.

668 km

Kolej

500

74,8

5,216

73,3

71,16

Statek

168

25,2

1,900

26,7

3.

655 km

Kolej

280

42,7

3,564

67,7

52,64

Statek

375

57,3

1,700

32,3

4.

687 km

Kolej

155

22,6

2,898

44,2

65,48

Statek

532

77,4

3,650

55,8

Struktura gałęziowa przewozów

kontenerowych do i z Rotterdamu

0

10

20

30

40

50

60

70

80

%

1981

1982

1983

1990

2000

Lata

Drogowy
Kolejowy
Żegluga

Podsumowanie

Komisja Europejska, w materiałach zawartych w Białej

Księdze określającej kierunki rozwoju transportu do
roku 2010, a także konferencja przedstawicieli
rządów (Rotterdam 5,6 wrzesień 2001r.) za główne
cele w rozwoju transportu uznała :

 Wsparcie i rozwój proekologicznych systemów

transportu tj. transportu kolejowego, śródlądowego i
morskiego przybrzeżnego

 Dalsza integracja tych systemów transportowych
 Rozwój Pan-Europejskich korytarzy transportowych

Rekonstrukcja łodzi - Egipt XIV w.

p.n.e.

Struktura przewozów w wybranych krajach

europejskich

Kraj

Transport

kolejowy

samoch.

Rurociągowy

żegluga

Czechy i Słowacja

% ogółu

18.4

79.7

1.0

0.9

% tkm

66.5

21.0

7.9

4.6

Francja

% ogółu

9.4

82.2

4.6

3.8

% tkm

28.3

53.8

13.9

4.0

Holandia

% ogółu

2.3

59.6

4.4

33.7

% tkm

4.2

43.4

5.7

46.7

Niemcy

% ogółu

9.0

81.1

2.2

7.7

% tkm

24.9

48.4

4.7

22.8

Węgry

% ogółu

16.6

80.3

2.6

0.5

% tkm

54.7

32.2

8.0

5.1

Polska

% ogółu

16.3

79.8

3.0

1.9

% tkm

41.0

46.0

12.0

0.7

Drogi wodne w Polsce

Barkowcowe systemy

transportowe

Transport multimodalny w

Niemczech

Miara

1991

1992

1993

1994

1995

Wzrost

1991-95

[%]

TEU

452000 401000 469948 519234

690712

11,2%

Kontenery

tys. ton

2557,0 2383,0 2977,9 3683,2

4219,3

13,3%

Ilość

90715 164614 140889 272508

408172

45,6%

Pojazdy (sam.

bez ładunku) tys. ton

178,2

258,5

228,3

352,6

516,3

30,5

Ilość

4761

7117

6614

7612

3,974

-4,4

Pojazdy

ciężarowe

tys. ton

113,2

185,1

174,2

190,7

109,7

-0,8

Ilość

228

959

1075

179

231

0,3

Pojazdy inne i

ładunki

wielko-

gabarytowe

tys. ton

9,8

34,6

56,0

8,8

16,4

13,8

Ilość

95704 172690 148378 280299

412377

44,1

RO-RO razem

tys. ton

301,2

478,2

459,5

552,1

642,4

20,8

Korzyści z LCD

1. Zmniejszenie kosztów transportu -

racjonalizacja struktury i wykorzystania

transportu,

2. Możliwość przesyłania ładunków w mniejszych

ilościach,

3. Wyższa jakość usług,
4. Ograniczenie poziomu niezbędnych zapasów,
   5. Ograniczenie liczby magazynów,
6. Skupienia powierzchni magazynowej na jednym

obszarze, co może wpłynąć na znaczne

ograniczenie ciężkiego transportu na obszarze

miast,

7. Tworzenie nowych miejsc pracy.

Lokalizacja centrów

logistycznych

• Śródlądowy transport wodny
• Transport śródlądowy w Polsce
• Systemy transportu śródlądowego
• Transport multimodany
• Multimodalne centra logistyczne
• Strategia odrzańska a

multimodalne centra logistyczne