aktywność fizyczna -
podstawowy filar
promocji zdrowia
co od nas samych zależy ?
Wybitny lekarz i kanadyjski minister zdrowia,
Marc Lalonde obliczył, że długość i jakość życia
człowieka zależą głównie od czterech
czynników. Ich wpływ oszacował następująco :
Czynniki biologiczne
10-15 %
Opieka medyczna 10-20 %
Wpływ środowiska 25-30 %
Styl życia
Styl życia
50 %
50 %
zdrowy styl życia
systematyczna aktywność fizyczna
odpowiednia dieta
badania profilaktyczne
unikanie szkodliwych używek
radzenie sobie ze stresem psychicznym
zalety aktywności fizycznej
przyspiesza chudnięcie
sprzyja utrzymaniu pożądanej wagi
prowadzi do wzrostu podstawowej przemiany
materii
zmniejsza apetyt
poprawia wydolność fizyczną
reguluje zaburzenia metaboliczne
poprawia samopoczucie
obniża ryzyko chorób sercowo-naczyniowych
zwiększa ilość masy kostnej i chroni przed
osteoporozy
fizjologia aktywności
fizycznej
Podczas wysiłku fizycznego w organizmie
dokonuje się szereg zmian - zwiększa się
zapotrzebowanie mięśni na tlen, materiały
energetyczne oraz zwiększa się
wydzielanie produktów przemiany materii
(metabolitów). Szczególnie korzystne
zmiany dokonują się w obrębie układu
krwionośnego, oddechowego, kostnego.
fizjologia aktywności
fizycznej
częstotliwość akcji serca może wzrosnąć
do 150 uderzeń na minutę
ilość pompowanej krwi może wzrosnąć do
około 20 litrów na minutę
ilość powietrza, które przechodzi przez
płuca może wzrosnąć do około 100 litrów
w ciągu minuty
przemiana materii może zwiększyć się 4.
a nawet 20. krotnie
fizjologia aktywności
fizycznej
Wykazano poprawę perfuzji mięśnia serca
w grupie osób systematycznie trenujących.
Istnieją również hipotezy - poparte
doświadczeniami na zwierzętach - że trening
sprzyja rozwojowi krążenia obocznego w
sercu, zjawisko to może kompensować
niedostateczność krążenia wynikającą
z niedrożności naczyń wieńcowych.
fizjologia aktywności
fizycznej
Efekty fizjologiczne następujące po
bodźcu, jakim jest wysiłek fizyczny trwają
krótko (tylko jeden lub dwa dni), aby
zostały utrwalone niezbędna jest
regularna aktywność ruchowa.
aktywność fizyczna a
profilaktyka (1)
Choroby serca i udar mózgu - regularne ćwiczenia fizyczne
są korzystnym sposobem zapobiegania i jednym z elementów
leczenia choroby niedokrwiennej serca. Prowadzą do poprawy
wydolności serca, obniżenia poziomu cholesterolu, obniżenia
ciśnienia tętniczego krwi i poprawy przepływu krwi przez
narządy.
Nadciśnienie tętnicze - regularny umiarkowany wysiłek
fizyczny zapobiega nadciśnieniu tętniczemu, natomiast u osób
z nadciśnieniem obniża skurczowe i rozkurczowe ciśnienie krwi.
Do obniżenia ciśnienia krwi przyczynia się również obniżenie
podwyższonego poziomu cholesterolu LDL (będącego
przyczyną nasilenia miażdżycy i wzrostu ciśnienia krwi).
Zaburzenia lipidowe - u osób z zaburzeniami gospodarki
lipidowej dochodzi pod wpływem wysiłku do bardzo
korzystnych zmian pod postacią wzrostu cholesterolu frakcji
HDL. Frakcji tej przypisuje się właściwości ochronne przed
miażdżycą.
aktywność fizyczna a
profilaktyka (2)
Cukrzyca typu II - wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość
tkanek na insulinę, przez co zmniejsza się zapotrzebowanie
na insulinę. Ponadto ułatwia utratę masy ciała, co sprzyja
kontroli poziomu cukru we krwi
Otyłość - ćwiczenia fizyczne odpowiednio dobrane do
indywidualnych możliwości nie tylko przyspieszają i
ułatwiają utratę masy ciała, ale pomagają również utrzymać
uzyskany efekt.
Bóle kręgosłupa i dolegliwości stawowe - regularne
ćwiczenia wzmacniają mięśnie pleców i kręgosłupa,
przyczyniają się do utrzymania lepszej postawy. Nawet
niewielka utrata 5-10 kg nadmiernej masy ciała przyczynia
się do zmniejszenia bólów stawów biodrowych i kolanowych.
Osteoporoza - ćwiczenia fizyczne, szczególnie z
obciążeniem kości kończyn, sprzyjają uwapnieniu kości i
zapobiegają osteoporozie.
aktywność fizyczna a
profilaktyka (3)
Żylaki kończyn dolnych - aktywność fizyczna np.
spacery, pływanie, jazda na rowerze – pobudza
krążenie krwi poprzez pracę mięśni, co zapobiega
powstawaniu żylaków.
Rak piersi – pływanie, jazda na rowerze, bieganie a
nawet szybki marsz obniża poziom estrogenu -
hormonu odpowiedzialnego za wzrost komórek piersi i
ich rakowacenie. Z badań wynika, że godzina sportu
dziennie, uprawianego konsekwentnie przez wiele lat,
obniża ryzyko wystąpienia raka piersi o 20 proc.
Przeziębienia - aktywność fizyczna wzmaga działanie
układu immunologicznego organizmu, przez co
stajemy się bardziej odporni na przeziębienia i inne
choroby.
aktywność fizyczna a
palenie
wśród osób systematycznie ćwiczących
stwierdza się istotnie mniejszy odsetek
palaczy tytoniu, w porównaniu z populacją
o tzw. siedzącym trybie życia. Sprzyjają
temu odmienne nawyki higieniczne tych
osób, inna filozofia życia, większa dbałość
o własne zdrowie, jak również lepsza
tolerancja wysiłku po zaprzestaniu palenia
tytoniu.
statystyka
Zaledwie 3%-10% dorosłych kobiet i
mężczyzn w Polsce (w zależności od grupy
wiekowej) wykazuje zadowalającą
aktywność fizyczną. Pozostali, tj. ponad
90% ogółu badanych prowadzi typowo
"siedzący" tryb życia, wykonując ćwiczenia
fizyczne jedynie okazjonalnie, bądź wcale.
jaki sport?
Zadawalający wydatek energetyczny na trening w
czasie tygodnia powinien przekraczać 1000 kcal,
ale najkorzystniejsze efekty zdrowotne można
uzyskać dopiero przy wydatku 2000 kcal na
tydzień. Aktywność ruchowa powinna być
podejmowana minimum 3 x w tygodniu. Bardzo
istotna jest w podejmowaniu treningów
systematyczność.
Aktywność fizyczna powinna stanowić stały
element stylu życia. Dobór ćwiczeń oraz ich
intensywność powinny być uzależnione od wieku
oraz stanu zdrowia osoby ćwiczącej.