Rachunek
dochodu
narodowego

Ruch okrężny w gospodarce



Ruch okrężny - model uproszczony



Założenia:



- brak państwa i transakcji z zagranicą,



- wszystkie dochody są wydatkowane
na dobra i usługi, całkowity przychód
ze sprzedaży przedsiębiorstw jest
wydatkowany na czynniki produkcji.

Ruch okrężny w gospodarce

dobra i usługi (produkcja)

wydatki na dobra i usługi (zapłata)

Gospodarstwa

Przedsiębiorstwa

domowe

usługi czynników produkcji

dochody z usług czynników produkcji (zapłata)



Wnioski:



- istnieją trzy równoznaczne
sposoby pomiaru skali działalności
gospodarczej:

1. wartość wytworzonej produkcji,
2. strumień dochodów czynników

produkcji

3. wartość wydatków na dobra i usługi

a zatem: dochody = wydatki =
produkt krajowy

Rachunek dochodu
narodowego



Miernikiem poziomu aktywności
gospodarczej kraju oraz jego zmian jest
wielkość produkcji dóbr i usług, jaką
uzyskuje gospodarka w danym okresie



W ujęciu gospodarczym działalność
gospodarczą wyraża PKB (miernik
strumieni)

Produkcja globalna



wartość wszystkich dóbr i usług
materialnych i niematerialnych
wytworzonych w ciągu roku w danej
gospodarce (dobra finalne i dobra
pośrednie)

Dobra i usługi finalne
(końcowe)



nabywane są przez ostatecznych

użytkowników, czyli w danym okresie

obrachunkowych nie są dalej przetwarzane lub

odsprzedawane

Są to



dobra konsumpcyjne - nabywane przez

gospodarstwa domowe



dobra produkcyjne – nabywane przez

przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolne (nie

zużywają się w całości w jednym lub kilku

cyklach wytwórczych)

Dobra i usługi pośrednie



służą do wytwarzania innych dóbr i
usług (zużywają się w całości przy
wytwarzaniu innych dóbr i usług;
stanowią one nakład i nie uwzględnia
się ich w pomiarze produktu
społecznego, by uniknąć ich liczenia;
określa się je jako zużycie pośrednie)

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO



Całkowita wartość produkcji finalnej
(końcowej), wytworzona przez
czynniki produkcji zlokalizowane na
terytorium danego kraju, niezależnie
od tego, kto jest ich właścicielem



Mierzony w danym okresie



PKB jest miernikiem wartości
produkcji wytworzonej tylko przez
gospodarkę krajową, przez
rodzimych producentów. Nie ujmuje
się w tej definicji powiązań z
zagranicą. Te powiązania ujmuje się
w definicji PNB

PRODUKT NARODOWY
BRUTTO



Całkowita produkcja finalna
osiągnięta przez czynniki produkcji
danego kraju, niezależnie od miejsca
świadczenia przez nie usług



PNB koryguje PKB o przepływy
dochodów



W rezultacie przepływu dochodów
wartość produkcji krajowej może
odbiegać od łącznych dochodów
uzyskiwanych przez krajowe
gospodarstwa domowe

Dochody netto z tytułu
własności za granicą

= Napływ dochodów z tytułu

świadczenia usług czynników
produkcji za granicą – odpływ
dochodów powstałych w wyniku
świadczenia przez cudzoziemców
usług czynników produkcji w kraju

PNB = PKB + dnztwzg



W miarach produkcji PKB i PNB nie
bierze się pod uwagę zużywania się
w procesie produkcji wyposażenia
kapitałowego



Proces zużywania się jest powolny,
ekonomicznym jego
odzwierciedleniem jest amortyzacja

Amortyzacja



odzwierciedla równowartość zużycia się
zasobu kapitału w danym okresie



Część inwestycji (Inwestycje brutto) musi być
przeznaczona na odtworzenie zużytego
zasobu kapitału w rozmiarach
odpowiadających amortyzacji; pozostałą
część inwestycji (inwestycje netto) można
wykorzystać na powiększenie zasobu kapitału



PNN = PNB – A

Państwo - wydatki



Wydatki transferowe – wydatki, za które

państwo nie otrzymuje dóbr i usług, np.

renty, emerytury, dotacje, zasiłki dla

bezrob., stypendia – bezpośrednio nie

zmieniają PKB



Wydatki rządowe – wydatki, za które

państwo otrzymuje dobra i usługi, np..

płace dla nauczycieli, wydatki na służbę

zdrowia, armie, naprawę dróg.

Państwo - dochody



Podatki



Bezpośrednie – płacone od dochodu lub
od zysku



Pośrednie – płacone przy nabyciu
określonych dóbr i usług (VAT, akcyza)



PKB w cenach czynników
produkcji = PKB w cenach
rynkowych – podatki pośrednie +
subsydia



PNN w cenach czynników produkcji
nazywany jest DOCHODEM
NARODOWYM (DN, Y)

DOCHODY OSOBISTE



Łączna wartość dochodów
uzyskiwanych przez gospodarstwa
domowe w przedsiębiorstwach



DO = DN – Zyski nierozdzielone –
T spółek + Płatności transferowe

ROZPORZĄDZALNE
DOCHODY OSOBISTE
(dochody dyspozycyjne)



Łączna wartość dochodów
gospodarstw domowych,
przeznaczanych na konsumpcję i
oszczędności



RDO (DD) = DO – T bezp.GD

Metody liczenia PKB



1. Metoda sumowania produkcji
(metoda wartości dodanej)



Sumowanie wartości produktów i usług
wytworzonych w danej gospodarce w
pewnym okresie



Wartość dodana – przyrost wartości
dóbr będący rezultatem danego procesu
produkcji

Wartość dodana

etap

produkcji

wartość

sprzedaż

y

wartość

dóbr

pośrednic

h

wartość dodana

drwal

20

0

20

właściciel

tartaku

50

20

30

producent

mebli

120

50

70

sprzedawca

mebli

200

120

80

Przyrost wartości dóbr w procesie produkcji 200



2. Metoda sumowania dochodów



Sumowanie dochodów, powstających
w procesie wytwarzania dóbr i usług
z czynników produkcji



Płatności transferowe – płatności
nie wiążące się z koniecznością
świadczenia za nie usługi (nie są
dochodami z tytułu udziału w
procesie produkcji)



3. Metoda sumowania wydatków:



Sumowanie wydatków na dobra finalne

wytworzone przez przedsiębiorstwa



Wydatki na dobra konsumpcyjne (C)



Wydatki na dobra inwestycyjne (I)



Wydatki rządowe (z wyłączeniem

płatności transferowych) (G)



Wydatki zagranicy na dobra

eksportowane – wartość łącznego

importu (Ex – Imp)



PKB = C + I + G + Exnetto

Mankamenty kategorii PNB
jako miernika dobrobytu
społecznego



nie uwzględnia usług wykonywanych

nieodpłatnie (paradoks gospodyni domowej)



nie uwzględnia produkcji w szarej strefie



nie uwzględnia degradacji środowiska

naturalnego



nie uwzględnia niektórych elementów

dobrobytu takich, jak np.: czas wolny



nie uwzględnia się nierówności podziału

dochodu narodowego



Kategorie PKB, PNB odnoszą się do
całej gospodarki, są przydatne do
porównywania rozmiarów
gospodarek. Nie są przydatne do
oceny poziomu rozwoju
gospodarczego kraju i przeciętnego
standardu życia ludności



PKB per capita =PKB /liczba
mieszkańców



W celu porównania rozmiaru

gospodarki w kolejnych latach należy

wziąć pod uwagę PKB realny



PKB nominalny mierzony jest w

cenach bieżących, czyli takich, które

istniały w okresie, gdy wytwarzano

wchodzące w jego skład dobra i usługi



PKB realny (w cenach stałych)

koryguje nominalny PKB o skutki

inflacji i wyraża go w cenach

istniejących w pewnym okresie

(bazowym)