Skrzywienie

kręgosłupa –

profilaktyka i

leczenie

Gaweł Dojlido

Masaż w skoliozach

Masaż w skoliozach

Masaż jest jedną z najstarszych procedur

Masaż jest jedną z najstarszych procedur

rehabilitacji medycznej, polegającą na

rehabilitacji medycznej, polegającą na

oddziaływaniu na skórę i mięśnie. Poprzez

oddziaływaniu na skórę i mięśnie. Poprzez

głaskanie, rozcieranie, ugniatanie ,oklepywanie i

głaskanie, rozcieranie, ugniatanie ,oklepywanie i

wstrząsanie wzmagany jest przepływ

wstrząsanie wzmagany jest przepływ

krwi dzięki czemu do mięśni dostarczane jest

krwi dzięki czemu do mięśni dostarczane jest

więcej tlenu i substancji odżywczych. Jednocześnie

więcej tlenu i substancji odżywczych. Jednocześnie

sprawniej odprowadzane są produkty przemiany

sprawniej odprowadzane są produkty przemiany

materii, których nagromadzenie jest przyczyną

materii, których nagromadzenie jest przyczyną

tzw. zakwasów.

tzw. zakwasów.

Zadaniem masażu jest również

Zadaniem masażu jest również

rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.

rozluźnienie nadmiernie napiętych mięśni.

Profesjonalny masaż w skoliozach

Profesjonalny masaż w skoliozach

wykonywany jest wyłącznie po jednej stronie

wykonywany jest wyłącznie po jednej stronie

skrzywionego kręgosłupa na odcinku, od

skrzywionego kręgosłupa na odcinku, od

kręgu początkowego skrzywienia, do kręgu

kręgu początkowego skrzywienia, do kręgu

końcowego skrzywienia, po stronie wklęsłej.

końcowego skrzywienia, po stronie wklęsłej.

Może być tylko leczeniem dodatkowym, gdyż

Może być tylko leczeniem dodatkowym, gdyż

rozluźniając jedynie przykurczone

rozluźniając jedynie przykurczone

mięśnie, nie oddziałuje w żaden

mięśnie, nie oddziałuje w żaden

sposób na poprawienie stabilizacji

sposób na poprawienie stabilizacji

kręgosłupa w pozycji

kręgosłupa w pozycji

skorygowanej.

skorygowanej.

Kąpiel

Kąpiel

kinezyterapeutyczna

kinezyterapeutyczna

Osobom z bocznymi skrzywieniami

Osobom z bocznymi skrzywieniami

kręgosłupa zaleca się ćwiczenia w wodzie.

kręgosłupa zaleca się ćwiczenia w wodzie.

Podczas pływania , a więc utrzymywania pozycji

Podczas pływania , a więc utrzymywania pozycji

poziomej w wodzie , następuje:

poziomej w wodzie , następuje:

1) wyeliminowanie ciążenia masy ciała

1) wyeliminowanie ciążenia masy ciała

znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, co

znajdującego się powyżej miejsca schorzenia, co

wpływa na samokorekcję

wpływa na samokorekcję

( w skrzywieniach aktywnych);

( w skrzywieniach aktywnych);

2) dodatkowy wymuszony ruch mięsni

2) dodatkowy wymuszony ruch mięsni

oddechowych głównych i pomocniczych ,

oddechowych głównych i pomocniczych ,

biorących udział w akcie oddechowym;

biorących udział w akcie oddechowym;

3) wzrost pojemności życiowej płuc do 4,7-5,O l;

3) wzrost pojemności życiowej płuc do 4,7-5,O l;

4) zwiększony wpływ na układ wegetatywny;

4) zwiększony wpływ na układ wegetatywny;

5) rozwój gorsetu mięśniowego , a w

5) rozwój gorsetu mięśniowego , a w

szczególności wybiórcze aktywizowanie

szczególności wybiórcze aktywizowanie

określonych partii mięśniowych.

określonych partii mięśniowych.

W zajęciach korekcyjnych w

W zajęciach korekcyjnych w

wodzie prowadzonych dla dzieci z

wodzie prowadzonych dla dzieci z

bocznym skrzywieniem kręgosłupa

bocznym skrzywieniem kręgosłupa

należy wyróżnić pływackie

należy wyróżnić pływackie

ćwiczenia korekcyjne

ćwiczenia korekcyjne

symetryczne

symetryczne

i

i

asymetryczne.

asymetryczne.

Ćwiczenia symetryczne w

Ćwiczenia symetryczne w

leczeniu skolioz

leczeniu skolioz

W pływaniu korekcyjnym dąży się do

W pływaniu korekcyjnym dąży się do

symetrycznej pracy kończyn prawej i lewej

symetrycznej pracy kończyn prawej i lewej

strony. U dzieci ze skoliozami korekcję

strony. U dzieci ze skoliozami korekcję

skrzywienia osiąga się przez elongacje

skrzywienia osiąga się przez elongacje

kręgosłupa, powodując zniesienie lub

kręgosłupa, powodując zniesienie lub

zmniejszenie każdej skoliozy (przy

zmniejszenie każdej skoliozy (przy

założeniu, że jest to

założeniu, że jest to

wada - tzw. „miękka”).

wada - tzw. „miękka”).

Ćwiczenia asymetryczne w

Ćwiczenia asymetryczne w

leczeniu skolioz

leczeniu skolioz

Korekcję uzyskuje się przez

Korekcję uzyskuje się przez

odpowiednie asymetryczne ułożenie

odpowiednie asymetryczne ułożenie

ciała, skośne ustawienie barków i

ciała, skośne ustawienie barków i

bioder. Ćwiczenia ustawiają kręgosłup

bioder. Ćwiczenia ustawiają kręgosłup

w pozycji korekcyjnej lub

w pozycji korekcyjnej lub

hiperkorekcyjnej. Wymagają

hiperkorekcyjnej. Wymagają

indywidualnego dobrania pozycji i

indywidualnego dobrania pozycji i

ruchów dla każdego

ruchów dla każdego

dziecka oraz zapewnienia

dziecka oraz zapewnienia

stabilizacji sąsiednich

stabilizacji sąsiednich

odcinków kręgosłupa.

odcinków kręgosłupa.

Gorsety

Gorsety

Gorsety korekcyjne mają za zadanie

Gorsety korekcyjne mają za zadanie

zmniejszać skrzywienie oraz zapewnić

zmniejszać skrzywienie oraz zapewnić

prawidłowy wzrost i kształtowanie się

prawidłowy wzrost i kształtowanie się

krzywizn kręgosłupa w okresie rozwoju.

krzywizn kręgosłupa w okresie rozwoju.

Poprzez odciążenie stref wzrostowych

Poprzez odciążenie stref wzrostowych

kręgów po stronie wklęsłości skrzywienia

kręgów po stronie wklęsłości skrzywienia

gorsety sterują niejako wzrostem

gorsety sterują niejako wzrostem

kręgosłupa.

kręgosłupa.

Leczenie gorsetem powinno być

Leczenie gorsetem powinno być

stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym

stosowane u dzieci i młodzieży z niedojrzałym

kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze

kostnie kręgosłupem, który zawiera jeszcze

dużo plastycznej chrząstki. Ma umożliwić tym

dużo plastycznej chrząstki. Ma umożliwić tym

pacjentom życie w pozycji skorygowanej i

pacjentom życie w pozycji skorygowanej i

zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom

zapewnić kręgosłupowi oraz mięśniom

poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się.

poprawne warunki do rośnięcia i rozwijania się.

Zakończenie leczenia gorsetem powinno

Zakończenie leczenia gorsetem powinno

nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup

nastąpić po osiągnięciu przez kręgosłup

dojrzałości kostnej, która następuje u

dojrzałości kostnej, która następuje u

większości dziewcząt po 15 roku życia,

większości dziewcząt po 15 roku życia,

natomiast u chłopców w 17 roku życia.

natomiast u chłopców w 17 roku życia.

Przy zastosowaniu

Przy zastosowaniu

zaopatrzenia

zaopatrzenia

ortopedycznego

ortopedycznego

decyduje:

decyduje:

1. Kąt skrzywienia pierwotnego od 20

1. Kąt skrzywienia pierwotnego od 20

– 40 stopni u dzieci rosnących,

– 40 stopni u dzieci rosnących,

2. Progresja skrzywienia powyżej 5

2. Progresja skrzywienia powyżej 5

stopni w ciągu roku,

stopni w ciągu roku,

3. Różnica kątów żebrowo –

3. Różnica kątów żebrowo –

kręgowych, powyżej 20 stopni.

kręgowych, powyżej 20 stopni.

Gorset spełniając swoje

Gorset spełniając swoje

zadanie musi zachować wiele

zadanie musi zachować wiele

podstawowych warunków:

podstawowych warunków:

1. Odpowiednia kwalifikacja i dobór

1. Odpowiednia kwalifikacja i dobór

gorsetu,

gorsetu,

2. Dopasowanie powinno odbyć się w

2. Dopasowanie powinno odbyć się w

warunkach szpitalnych,

warunkach szpitalnych,

3. Musi istnieć ścisła współpraca

3. Musi istnieć ścisła współpraca

między lekarzem prowadzącym, a

między lekarzem prowadzącym, a

technikiem ortopedycznym.

technikiem ortopedycznym.

Przykładowe typy

Przykładowe typy

gorsetów:

gorsetów:

1.

1.

Gorset typu Milwaukee

Gorset typu Milwaukee

2.

2.

Gorset typu Boston

Gorset typu Boston

3.

3.

Gorset typu Cheneau

Gorset typu Cheneau

Ad. 1 Jest formą zaopatrzenia ortopedycznego nie

Ad. 1 Jest formą zaopatrzenia ortopedycznego nie

dającego biernego odciążenia. Korekcja

dającego biernego odciążenia. Korekcja

kręgosłupa jest wynikiem stymulacji mięśni

kręgosłupa jest wynikiem stymulacji mięśni

tułowia do czynnego działania korekcyjnego i

tułowia do czynnego działania korekcyjnego i

kompensacyjnego. Gorset powinien być

kompensacyjnego. Gorset powinien być

stosowany przez 23 godziny na dobę. Czas

stosowany przez 23 godziny na dobę. Czas

zdjęcia gorsetu wypełniają ćwiczenia oraz

zdjęcia gorsetu wypełniają ćwiczenia oraz

higiena ciała. Kontrole

higiena ciała. Kontrole

ambulatoryjne realizowane są

ambulatoryjne realizowane są

co 2 miesiące w celu

co 2 miesiące w celu

regulacji siły naciągu. Gorset

regulacji siły naciągu. Gorset

stosowany jest do ukończenia

stosowany jest do ukończenia

wzrostu. Leczenie końcowe polega

wzrostu. Leczenie końcowe polega

na umiejętnym stopniowym

na umiejętnym stopniowym

wycofaniu się z jego noszenia.

wycofaniu się z jego noszenia.

Ad. 2 Jest gorsetem pełnokontaktowym, w którym

Ad. 2 Jest gorsetem pełnokontaktowym, w którym

lordoza lędźwiowa jest zniesiona i zwiększony

lordoza lędźwiowa jest zniesiona i zwiększony

jest ucisk na tłocznię jamy brzusznej. System

jest ucisk na tłocznię jamy brzusznej. System

modułowy gorsetu zapewnia szybkie jego

modułowy gorsetu zapewnia szybkie jego

dopasowanie. Odpowiednio wymodelowana

dopasowanie. Odpowiednio wymodelowana

pelota na wał lędźwiowy wklejana jest do wnętrza

pelota na wał lędźwiowy wklejana jest do wnętrza

kosza gorsetu. Gorset bostoński

kosza gorsetu. Gorset bostoński

powinien być stosowany przez

powinien być stosowany przez

23 godziny na dobę, aż do

23 godziny na dobę, aż do

zakończenia wzrostu kostnego.

zakończenia wzrostu kostnego.

Kontrole ambulatoryjne leczonego

Kontrole ambulatoryjne leczonego

gorsetem odbywają się co

gorsetem odbywają się co

3 miesiące.

3 miesiące.

Ad. 3 Jest ortezą z tworzywa zapinaną z przodu,

Ad. 3 Jest ortezą z tworzywa zapinaną z przodu,

obejmującą cały tułów pacjenta. Gorset ten

obejmującą cały tułów pacjenta. Gorset ten

powoduje derotajce kręgów przez

powoduje derotajce kręgów przez

ukierunkowany nacisk na odpowiednie żebra

ukierunkowany nacisk na odpowiednie żebra

od przodu i tyłu klatki piersiowej.

od przodu i tyłu klatki piersiowej.

Obręcz barkowa w stosunku do

Obręcz barkowa w stosunku do

miednicy musi być ustawiona

miednicy musi być ustawiona

w sposób prawidłowy.

w sposób prawidłowy.

Warunki opieki nad dzieckiem

Warunki opieki nad dzieckiem

w gorsecie typu Cheneau są

w gorsecie typu Cheneau są

podobne jak w poprzednio

podobne jak w poprzednio

opisywanych.

opisywanych.

Zaopatrzenie

Zaopatrzenie

ortopedyczne

ortopedyczne

Stosowanie różnego typu gorsetów

Stosowanie różnego typu gorsetów

ortopedycznych jest jednym z elementów

ortopedycznych jest jednym z elementów

leczenia zachowawczego bocznych

leczenia zachowawczego bocznych

skrzywień kręgosłupa. Tylko dobrze

skrzywień kręgosłupa. Tylko dobrze

dopasowany i

dopasowany i

wykonany gorset daje szanse

wykonany gorset daje szanse

na zatrzymanie progresji

na zatrzymanie progresji

skrzywienia. Gorsety stanowią

skrzywienia. Gorsety stanowią

tylko ogniwo w kompleksowym

tylko ogniwo w kompleksowym

procesie rehabilitacji.

procesie rehabilitacji.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

•

Jeżeli kąt skrzywienia przekracza 45 – 50 stopni

Jeżeli kąt skrzywienia przekracza 45 – 50 stopni

należy rozważyć leczenie operacyjne

należy rozważyć leczenie operacyjne

•

Istota przygotowań do operacji polega na zwiększeniu

Istota przygotowań do operacji polega na zwiększeniu

ruchomości w obrębie krzywizn kręgosłupa i na

ruchomości w obrębie krzywizn kręgosłupa i na

poprawie wydolności oddechowej

poprawie wydolności oddechowej

•

Celem leczenia operacyjnego jest uzyskanie jak

Celem leczenia operacyjnego jest uzyskanie jak

największej korekcji wygięć kręgosłupa, zmniejszenie

największej korekcji wygięć kręgosłupa, zmniejszenie

wtórnych zmian (garbu, asymetrii talii) oraz

wtórnych zmian (garbu, asymetrii talii) oraz

zapobieganie dalszej progresji

zapobieganie dalszej progresji

•

Do leczenia operacyjnego

Do leczenia operacyjnego

najkorzystniejszy jest 14-16 r.ż.

najkorzystniejszy jest 14-16 r.ż.

, a więc okres ,w którym kręgosłup

, a więc okres ,w którym kręgosłup

zbliża się do pełnej dojrzałości

zbliża się do pełnej dojrzałości

, tzw. dojrzałości szkieletowej

, tzw. dojrzałości szkieletowej

Leczenie operacyjne skolioz bez

Leczenie operacyjne skolioz bez

względu na to, jaką metodą jest

względu na to, jaką metodą jest

prowadzone musi być poprzedzone

prowadzone musi być poprzedzone

odpowiednim przygotowaniem, które

odpowiednim przygotowaniem, które

ma na celu:

ma na celu:

- wzmocnienie tzw. gorsetu mięśniowego,

- wzmocnienie tzw. gorsetu mięśniowego,

- poprawę postawy ciała i kondycji ogólnej dziecka,

- poprawę postawy ciała i kondycji ogólnej dziecka,

- zwiększenie wydolności krążeniowo – oddechowej,

- zwiększenie wydolności krążeniowo – oddechowej,

- zwiększenie korektywności skrzywienia przez

- zwiększenie korektywności skrzywienia przez

rozluźnienie aparatu więzadłowo – mięśniowego,

rozluźnienie aparatu więzadłowo – mięśniowego,

- adaptacja układu więzadłowo – torebkowego,

- adaptacja układu więzadłowo – torebkowego,

naczyń i korzeni nerwów na mechaniczne

naczyń i korzeni nerwów na mechaniczne

rozciąganie śródoperacyjne.

rozciąganie śródoperacyjne.

1

1

. Rozluźnienie przykurczów mięśniowych i

. Rozluźnienie przykurczów mięśniowych i

więzadłowych w kierunku maksymalnej

więzadłowych w kierunku maksymalnej

korekcji zniekształconego kręgosłupa.

korekcji zniekształconego kręgosłupa.

2. Poprawę kondycji przez lepszą czynność

2. Poprawę kondycji przez lepszą czynność

układu oddechowego i krążenia.

układu oddechowego i krążenia.

Kinezyterapeutycznym

Kinezyterapeutycznym

elementem przygotowującym

elementem przygotowującym

dziecka do zabiegu

dziecka do zabiegu

operacyjnego jest

operacyjnego jest

wyciąg

wyciąg

grawitacyjny

grawitacyjny

. Wpływa on na:

. Wpływa on na:

Wyciąg grawitacyjny polega na:

Wyciąg grawitacyjny polega na:

1. Zawieszeniu dziecka na pasie biodrowym

1. Zawieszeniu dziecka na pasie biodrowym

za miednicę na drabinkach gimnastycznych

za miednicę na drabinkach gimnastycznych

w

w

pozycji głową w dół. Dodatkowe zawieszenie

pozycji głową w dół. Dodatkowe zawieszenie

za KKD spełnia role pomocniczą

za KKD spełnia role pomocniczą

w podwieszeniu dziecka.

w podwieszeniu dziecka.

2. Dodatkową formą wspomagającą działanie

2. Dodatkową formą wspomagającą działanie

wyciągu jest obciążenie przez pętlę

wyciągu jest obciążenie przez pętlę

Glissona dochodzące do ¼ masy ciała.

Glissona dochodzące do ¼ masy ciała.

Czas trwania zabiegu wynosi ok. 45 – 60

Czas trwania zabiegu wynosi ok. 45 – 60

min.

min.

W czasie przygotowania do

W czasie przygotowania do

zabiegu operacyjnego dziecko

zabiegu operacyjnego dziecko

musi codziennie brać udział w

musi codziennie brać udział w

kinezyterapii obejmującej:

kinezyterapii obejmującej:

- ćwiczenia ogólnokondycyjne (45min)

- ćwiczenia ogólnokondycyjne (45min)

- ćwiczenia w wodzie (30min)

- ćwiczenia w wodzie (30min)

- ćwiczenia stacyjne (30min)

- ćwiczenia stacyjne (30min)

- ćwiczenia w autokorektorze (20min)

- ćwiczenia w autokorektorze (20min)

- wyciąg grawitacyjny (45-60 min)

- wyciąg grawitacyjny (45-60 min)

Wybór metody

Wybór metody

leczenia operacyjnego

leczenia operacyjnego

opiera się na:

opiera się na:

1. Analizie przyczyny

1. Analizie przyczyny

2. Wielkości i morfologii

2. Wielkości i morfologii

skrzywienia

skrzywienia

3. Wieku pacjenta

3. Wieku pacjenta

4. Wyników badań obrazowych

4. Wyników badań obrazowych

(RTG, KT, MRI).

(RTG, KT, MRI).

Podstawowe metody

Podstawowe metody

leczenia operacyjnego to:

leczenia operacyjnego to:

•

etapowa korekcja skrzywienia z

etapowa korekcja skrzywienia z

dostępu tylnego

dostępu tylnego

•

korekcja skrzywienia z dostępu tylnego

korekcja skrzywienia z dostępu tylnego

•

korekcja skrzywienia z dostępu

korekcja skrzywienia z dostępu

przedniego (przez klatkę piersiową)

przedniego (przez klatkę piersiową)

Istota

Istota

leczenia operacyjnego

leczenia operacyjnego

polega

polega

na korekcji skrzywienia poprzez

na korekcji skrzywienia poprzez

zastosowanie systemu haczyków i śrub

zastosowanie systemu haczyków i śrub

mocowanych w trzonach kręgów (śruby) lub

mocowanych w trzonach kręgów (śruby) lub

na łukach kręgów (haczyki). Na tych

na łukach kręgów (haczyki). Na tych

elementach mocuje się pręty, na których

elementach mocuje się pręty, na których

dokonuje się korekcji skrzywienia poprzez

dokonuje się korekcji skrzywienia poprzez

rozciąganie strony wklęsłej i kompresję

rozciąganie strony wklęsłej i kompresję

strony wypukłej skrzywienia.

strony wypukłej skrzywienia.

Przed operacją Po

Przed operacją Po

operacji

operacji

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę



