ZNACZENIE MASAŻU W LECZENIU SKOLIOZY

Skolioza, zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to wada postawy polegająca na wielopłaszczyznowym zniekształceniu i odchyleniu linii kręgosłupa od stanu prawidłowego. ( Początkowo w płaszczyźnie czołowej, a ostatecznie wielopłaszczyznowe.).
Odchylenie to występuje w trzech płaszczyznach:
a) czołowej - kręgosłup wygina się w prawy lub lewy bok
b) strzałkowej - pogłębienie wygięcia kifotycznego lub lordotycznego
c) poprzecznej - występuje rotacja i torsja kręgów w stronę wypukłości ( łuku ) krzywizny , co w konsekwencji prowadzi do powstania garbu.
Powodują zniekształcenie, oszpecenie, niewydolność ruchową, oddechową i krążeniową, często bóle i zmiany w narządach wewnętrznych. . Skoliozy są zniekształceniami dominującymi w naszej populacji.
WYGLĄD DZIECKA ZE SKOLIOZĄ
- esowate skrzywienie kręgosłupa - esowaty przebieg wyrostków kolczystych i garb żebrowy w
pochyleniu
- nierówne ustawienie barków - wystawanie do przodu i ku górze z jednej strony
- nierówne ustawienie łopatek- odstające łopatki
- niesymetryczne trójkąty talii
- nierówne ustawienie talerzy biodrowych - asymetryczna miednica
- transpozycja tułowia- przeniesienie ciężaru ciała na jedną nogę
- asymetria kształtu klatki piersiowej często z torsją żeber
Ucisk na korzenie nerwowe może wywołać bóle korzonkowe i nerwów międzyżebrowych

Występują zmiany w obrębie kręgosłupa i klatki piersiowej takie jak:
• Zniekształcenie kręgów ( rotacja , kształt klinów)
• Zniekształcenie więzadeł
• Zaburzenie równowagi mięśniowej mięśni przykręgosłupowych:
- mięśnie po stronie wypukłości ( czyli łuku ) ulegają rozciągnięciu i osłabieniu,
- mięśnie po stronie wklęsłości ( czyli cięciwy ) są w ciągłym napięciu i ulegają przykurczowi.
• Deformacja klatki piersiowej powoduje obniżenie pojemności życiowej płuc w konsekwencji doprowadzając do niewydolności oddechowej - spłaszczenie żeber po stronie łuku oraz wygięcie po stronie cięciwy
• Miednica może ulec skręceniu
• Serce i duże naczynia ulegają przemieszczeniu doprowadzając do niewydolności krążeniowej
Objawy wstępne: linia (oś) anatomiczna kręgosłupa (wyrostki kolczyste) nie pokrywa się z linią mechaniczną (pion spuszczony z C7 nie pokrywa się z osią kręgosłupa). Ta różnica przebiegu linii daje nam informację o rodzaju skrzywienia, wielkości, nasileniu i o miejscu, w którym się znajduje.

Skolioza jest schorzeniem, które w okresie dziecięcym nie boli. Może postępować niezauważona, szczególnie, że dotyka dojrzewających dziewcząt, które wstydzą się w tym czasie nawet rodziców. Konieczne są systematyczne badania przesiewowe przeprowadzane w szkołach przez lekarzy i pielęgniarki. Najistotniejsze są okresy skoków wzrostowych 7-8rż. i 12-13rż.

Przykładowe klasyfikacji skolioz.

Ze względu na liczbę łuków:
- jednołukowe, (odcinkowe, całkowite)
- dwu
- wielołukowe (maksymalnie 4-łukowe).

Ze względu na lokalizację:
- szyjne
- piersiowe
- lędźwiowe

Ze względy na stopień mechanicznego wyrównania skrzywienia:
- wyrównane
- niewyrównane

Ze względu na występowanie w różnych okresach wzrostu dziecka:
- wczesnodziecięce
- dziecięce
- dorastających

Ze względu na rodzaj i zasięg skrzywienia możemy wyróżnić:
• skrzywienia częściowe
• skrzywienia całkowite
Skrzywienia częściowe polegają na jednokierunkowym pojedynczym skrzywieniu kręgosłupa szyjnego, piersiowego, piersiowo - lędźwiowego lub lędźwiowego.
Skrzywienia całkowite obejmują cały kręgosłup bądź znaczną jego część i możemy je podzielić na:
- skrzywienia proste - jednołukowe w kształcie litery "C".
- skrzywienia złożone - podwójne (skrzywienia „S”), potrójne, a nawet poczwórne.

Najczęściej spotykanym podziałem skolioz jest podział ze względu na przyczynę powstawania wg. Cobba :
1. funkcjonalne
2. strukturalne
- kostnopochodne
- nerwopochodne
- mięśniopochodne
- idiopatyczne (stanowią 80-90% skolioz )

Wielkości skrzywienia określana jest wg. skali Cobba :
- Iº - kat skrzywienia do 20° - 30°;
- IIº- od 20° do 60°;
- IIIº- do 90°;
- IVº - powyżej 90°;

DIAGNOSTYKA
Pierwszoplanowe znaczenie w diagnostyce skolioz ma badanie radiologiczne. Określa ono:
- stopień skrzywienia kręgosłupa, rotację, torsję oraz sklinowacenie;
- obecność innych nieprawidłowości kości, szczególnie klatki piersiowej i miednicy
- dynamikę procesu skrzywienia
- rokowanie na podstawie testu Rissera oraz oznaczania wieku szkieletowego
- podstawy planowania rodzaju i rozległości zabiegów operacyjnych.
Do oceny zmian strukturalnych i innych wewnętrznych wykorzystuje się także:
- obliczanie trójpłaszczyznowego zniekształcenia skrzywienia oraz ocenę kręgów ze standardowych rentgenogramów
- trójwymiarową tomografię komputerową
- jądrowy rezonans magnetyczny
- ultrasonografię
W diagnostyce skolioz ważniejszymi testami funkcjonalnymi są m.in. :
Test Bertranda - badanie wykonywane w celu wykrycia różnic w powierzchniach prawej i lewej strony tułowia. Określa wizualną ocenę symetrii okolic przykręgosłupowych w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa podczas skłonu do przodu - w kierunku obecności garbu żebrowego oraz wału lędźwiowego
Polega ono na złączeniu dłoni i opuszczeniu barków, a następnie wykonaniu pełnego skłonu w przód, prowadząc palce rąk między stopy. Następnie badany wykonuje powolny wyprost tułowia.
Test ścienny Degi - test jest ważny w diagnostyce skoliozy, ponieważ przykurcz stawu barkowego, podobnie jak stawu biodrowego i mięśni kulszowo-goleniowych należy do najczęstszych przykurczów rzutujących na kształt kręgosłupa.
Test Thomasa - badanie wykrywające przykurcz zginaczy stawu biodrowego. Przykurcz zginaczy stawu biodrowego należy do najczęstszych w skoliozie i wywierających największy wpływ na krzywizny kręgosłupa. Powoduje zwiększenie przodopochylenia miednicy i lordozy lędźwiowej oraz ugięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych.
Objaw Trendelenburga - opadanie miednicy podczas stania na jednej nodze.
Występuje m.in. w zwichnięciu stawu biodrowego i w niewydolności mięśni odwodzicieli (w szczególności pośladkowego średniego i małego). Jeśli mięśnie te są niewydolne, to przy staniu na chorej nodze miednica opada ku stronie zdrowej.
Objaw Duchenne'a - następstwo objawu Trendelenburga. W sytuacjach, które powodują objaw Trendelenburga utrzymanie równowagi wymaga kompensacyjnego przemieszczenia segmentów ciała tak, aby rzut środka ciężkości padał na płaszczyznę podparcia. Wyrazem tego jest pochylenie tułowia w stronę nogi podporowej.
Objaw Derbolowsky'ego - zablokowanie stawu krzyżowo-biodrowego oraz zaburzenie ruchu miednicy między kością krzyżową, a biodrową.
Badany leży tyłem. Badający obejmuje dalsze końce podudzi. Badanego prosi się o przyjęcie pozycji siedzącej. O objawie Derbolowsky'ego świadczy pozorne wydłużenie jednej nogi podczas podnoszenia (zaburzenia występują po stronie wydłużonej kończyny). W pozycji leżącej noga ta staje się pozornie krótsza lub długości obu kończyn wyrównują się.
Objaw Otta-Schobera - zbliżanie i oddalanie się punktów zaznaczonych na skórze pleców badanego podczas jego pochylania się oraz wykonywania przeprostu. Służy do określenia ruchomości odcinka piersiowego i lędźwiowego
Takie testy można też wykonywać przed i po masażu dla oceny stanu masowanych struktur i efektów wykonanego zabiegu.

LECZENIE I REHABILITACJA SKOLIOZ
KINEZYTERAPIA
Można stosować ćwiczenia symetryczne i asymetryczna ( mają na celu wygięcie kręgosłupa w stronę przeciwną do skrzywienia)
Zapobieganie przykurczom i rozciągnięcie już istniejących najłatwiej osiągnąć poprzez elongację kręgosłupa, czyli wydłużanie. Elongacja może być bierna np. zwis na drabince, lub czynna np. wyciąganie się. Dominować powinna czynna, gdyż nadużywanie biernej rozciąga zarówno mięśnie przykurczone jak i osłabione co zmniejsza stabilizację kręgosłupa.
Wzmacnianie mięśni postularnych, odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy powinny odbywać się przy elongacji kręgosłupa.
Wzmacniane są głównie mięśnie prostownika grzbietu, krótkie mięśnie przykręgosłupowe, ściągające łopatki, mięśnie brzucha i pośladkowe.
Ćwiczenia mają na celu wyrównać lub zmniejszyć skrzywienie i zatrzymać postępy choroby oraz wyrobić nawyk prawidłowej postawy, zniesienie lub poprawa ograniczeń ruchomości w stawach, zrównoważenie sił mięśniowych, utrwalenie uzyskanej korekcji oraz poprawa ogólnej kondycji.

Program postępowania korekcyjnego obejmuje z reguły:
- ćwiczenia mięśni grzbietu, brzucha i innych mięśni posturalnych, - czynno-bierną korekcję kręgosłupa,
- ćwiczenia izometryczne,
- ćwiczenia ogólnorozwojowe,
- ćwiczenia oddechowe,
- ćwiczenia antygrawitacyjne,
- ćwiczenia Klappa,
- ćwiczenia odruchu prawidłowej postawy,
- ćwiczenia w wodzie i pływanie.
Przyjętą zasadą w rehabilitacji skolioz i innych wad postawy jest by
NAJPIERW LIKWIDOWAĆ PRZYKURCZE, POTEM WZMACNIAĆ MIĘŚNIE

FIZYKOTERAPIA stosowana w leczeniu skolioz:
- promieniowanie nadfioletowe
- promieniowanie podczerwone
- ultradźwięki
- wodolecznictwo:
- kąpiele solankowe
- kąpiele kinezyterapeutyczne
- masaż podwodny
- masaż wibrowy

MASAŻ PODWODNY
To połączenie kąpieli wodnej z podwodnym natryskiem. Strumień wody kierowany jest na tkanki masowane.
Masaż całkowity rozpoczyna się od kończyn dolnych, potem górnych i następnie masaż tułowia. W masażu częściowym strumień cały czas masuje określoną część ciała. Czas zabiegu to 5-20minut. 10- 20 zabiegów wykonywanych co drugi dzień. Temperatura wody to 36-40 stopni. Przy wzmożonym napięciu mięśniowych wykonuje się masaż strumieniem delikatnych i nasadką o szeroki przekroju, często z domieszką powietrza.
Masaż wpływa na poprawę elastyczności skóry, zmniejsza bóle stawów, zwiększa zakres ich ruchomości, poprawia ukrwienie tkanek miękkich, zwiększa ich elastyczność i wpływa na ich napięcie. Przez to jest wskazany przy skoliozach
Przeciwwskazania do masażu podwodnego:
• stan po zawale serca, choroba wieńcowa
• nie wygojone rany
• ropne i wypryskowe zmiany skórne
• ostre infekcje
• gruźlica, nowotwory
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy

MASAŻ WIROWY
Woda w masażu wirowym ma temp. 37-38 stopni ( wg. Prochowicza ). Kąpiel trwa 10-20minut.
Jego zadanie w przypadku skoliozy jest rozluźnienie tkanek przykurczonych i poprawa krążenia krwi.
Przeciwwskazania do masażu wirowego:
• osteoporoza i niepełny zrost kostny, odwapnienia kości
• niewydolność krążenia
• nadciśnienie
• skłonności do krwawień
• stany chorobowe ostre
• ropne i alergiczne choroby skóry
• żylaki

SKOLIOZY FUNKCJONALNE ( STATYCZNE )
Jest pierwszy stopniem zniekształcenia gdzie zmiany kostne są minimalne lub nie występują .
Skrzywienie rzadko powstaje przez zmiany w obrębie kręgosłupa. Przyczyny tkwią np. w asymetrii kończyn, przykurczach w stawie biodrowym bądź w dolegliwościach bólowych. Należy dążyć do usunięcia przyczyny skrzywienia.

Celem leczenia jest wyuczenie nawyku prawidłowej postawy oraz wzmożenie napięcia mięśni rozluźnionych i obniżenie napięcia mięśni napiętych i przykurczonych.
Przeważnie wadę da się usunąć poprzez ćwiczenia i zabiegi fizykalne.

MASAŻ
Można stosować masaż segmentarny jako zabieg przygotowujący do kinezyterapii. Ponieważ brak w nim działania korygującego wadę, efekt leczniczy jest niewielki.

W "kolejności postępowania" należy uwzględnić opracowanie grzbietu, miednicy, klatki piersiowej, karku i głowy (w zależności od potrzeb). W tym stopniu zniekształcenia prawidłowo wykonany masaż klasyczny w połączeniu z niektórymi technikami masażu segmentarnego jest bardziej skuteczny.
Możemy wyróżnić dwa sposoby postępowania klasycznego.
Sposób pierwszy. Cały zabieg dzielimy na pięć faz.
W fazie pierwszej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi. W fazie drugiej wykonujemy masaż rozluźniający tkanek od strony cięciwy. Stosujemy głębokie rozcierania, chwyt na mięsień najdłuższy grzbietu, chwyt na głębsze warstwy mięśnia najdłuższego grzbietu, ugniatania podłużne, uciski punktowe z boku kręgosłupa, chwyt posuwu (tylko po stronie cięciwy). W fazie trzeciej wykonujemy uciski kłębami obydwu rąk. Stajemy po tej stronie pacjenta, po której znajduje się łuk. Układamy nasady dłoni z boku kręgosłupa. Z niezbyt dużą siłą wykonujemy 2, 3 uciski w kierunku cięciwy. Odrywamy ręce, przestawiamy w inne miejsce i ponownie wykonujemy 2, 3 uciski. Tak postępując opracowujemy skrzywienie na całej długości. Czynność tę można by nazwać "przepychaniem kręgosłupa na swoje miejsce". W fazie czwartej wykonujemy masaż o charakterze pobudzającym po stronie łuku. Stosujemy intensywne rozcierania, ugniatanie poprzeczne, ugniatanie esowate, oklepywania (łyżeczkowe i miotełkowe) oraz intensywną wibrację podłużną.
W fazie piątej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi w celu normalizacji pobudzenia układu nerwowego.

Sposób drugi. Cały zabieg dzielimy na jedenaście faz. Fazy muszą być odpowiednio krótkie, aby mogły się zmieścić w czasie przewidzianym na masaż (około 20 min). Tak duża ilość faz bierze się z powtarzania drugiej, trzeciej i czwartej fazy. Tak więc masaż będzie polegał na wykonaniu w kolejności: fazy pierwszej, drugiej, trzeciej, czwartej, drugiej, trzeciej, czwartej, drugiej, trzeciej, czwartej, piątej.

W przypadku skoliozy dwułukowej każdy łuk opracowujemy osobno, wg jednego z omówionych sposobów.

SKOLIOZY STRUKTURALNE
Charakteryzują się nieodwracalnymi zmianami w kręgosłupie i tułowiu. Skrzywienie boczne występuje jednocześnie ze skręceniem kręgosłupa wzdłuż jego osi, co jest przyczyną zniekształceń klatki piersiowej.
Zaliczamy tu skrzywienia średnio-ciężkie (drugiego stopnia) i bardzo ciężkie (trzeciego stopnia)

Skrzywienia średnio-ciężkie:
W tym stopniu skrzywienia leczenie ma na celu uruchomienie kręgosłupa we wszystkich możliwych kierunkach oraz rozluźnienie i rozciągnięcie tkanek miękkich a także korekcję skrzywienia w możliwie największym stopniu przez skrócenie rozciągniętych mięśni po stronie łuku.

MASAŻ
Można stosować masaż segmentarny jako zabieg przygotowujący do kinezyterapii oraz wspomagający działanie układu krążenia i oddechowego. W tym stopniu skrzywienia możemy jeszcze korygować zniekształcenie. Prawidłowo wykonany masaż klasyczny w połączeniu z niektórymi technikami masażu segmentarnego jest bardziej skuteczny niż masaż segmentarny.
W postępowaniu klasycznym możemy wyróżnić dwa sposoby.

Sposób pierwszy. Cały zabieg dzielimy na cztery fazy.
W fazie pierwszej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi.
W fazie drugiej wykonujemy masaż rozluźniający tkanek od strony cięciwy. Stosujemy głębokie rozcierania, chwyt na mięsień najdłuższy grzbietu, chwyt na głębsze warstwy mięśnia najdłuższego grzbietu, ugniatanie podłużne, uciski punktowe z boku kręgosłupa.
W fazie trzeciej wykonujemy masaż o charakterze pobudzającym po stronie łuku. Stosujemy intensywne rozcierania, ugniatanie poprzeczne, ugniatanie esowate, oklepywania (łyżeczkowe i miotełkowe) oraz intensywną wibrację podłużną.
W fazie czwartej opracowujemy grzbiet i kark, stosując głaskania i rozcierania całymi dłońmi w celu normalizacji pobudzenia układu nerwowego.

Sposób drugi. Cały zabieg dzielimy na osiem faz. Tak duża ilość faz bierze się z powtarzania drugiej i trzeciej fazy. Tak więc masaż będzie polegał na wykonaniu w kolejności: fazy pierwszej, drugiej, trzeciej, drugiej, trzeciej, drugiej, trzeciej, czwartej. Kolejne numery i sposoby realizacji poszczególnych faz są identyczne jak w pierwszym sposobie.
Postępowanie w obydwu sposobach jest podobne jak w skoliozach funkcjonalnych. Rezygnujemy jednak z fazy, w której wykonuje się uciski kłębami.

Podobnie jak w skoliozach funkcjonalnych w przypadku skoliozy dwułukowej każdy łuk opracowujemy osobno, wg jednego z omówionych sposobów.
Skrzywienia bardzo ciężkie:
Leczenie zachowawcze jest podobne do stosowanego w skrzywieniach drugiego stopnia. Jeżeli istnieje jakakolwiek ruchomość klatki piersiowej i kręgosłupa, należy ją utrzymywać, a jeśli jest to możliwe - powiększać. Aby nie dopuścić do dalszego pogłębiania się zniekształcenia, pacjenta wyposaża się w gorset ortopedyczny, który powinien nosić przez całe życie. W skoliozach dużych (80-100 stopni) i twardych dochodzi do znacznego upośledzenia wydolności krążeniowo-oddechowej. W przypadkach kwalifikujących się do zabiegu chirurgicznego ważną rolę odgrywa zatem proces przygotowania do operacji. Celem tego procesu jest rozluźnienie skrzywienia, adaptacja rdzenia kręgowego do rozciągania i adaptacja krążeniowo-oddechowa. Uzyskuje się to przez stosowanie wyciągów, masaż, intensywny, lecz dokładnie dawkowany trening krążeniowo-oddechowy oraz ćwiczenia ogólne.

MASAŻ
Przy leczeniu zachowawczym tego stopnia zniekształcenia nie stosuje się masażu segmentarnego, ponieważ nie można wykonać znacznej ilości chwytów, a to grozi wystąpieniem przesunięć odruchowych lub brakiem reakcji na masaż. W miarę możliwości stosujemy jeden ze sposobów postępowania klasycznego, omówiony przy drugim stopniu zniekształcenia.

W masażu wyróżniamy dwa okresy:
- okres pierwszy - przygotowanie do operacji,
- okres drugi - usprawnienie po operacji.
W okresie pierwszym stosujemy masaż kończyn górnych i dolnych oraz grzbietu i klatki piersiowej. Możemy wyróżnić trzy etapy. W etapie pierwszym - obejmującym 3 do 5 zabiegów - wykonujemy masaż rozluźniający klatki piersiowej i grzbietu z wykorzystaniem głaskań, powolnych, lecz głębokich rozcierań, ugniatań podłużnych. Jeżeli bezpośrednio przed podjęciem przez lekarza decyzji o przygotowaniu pacjenta do operacji był wykonywany masaż w ramach leczenia zachowawczego, ten etap możemy pominąć.
W etapie drugim - obejmującym 2 do 4 zabiegów - do opracowania z pierwszego etapu dołączamy masaż rozluźniający kończyn górnych. Na kończynach wykonujemy głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne, roztrząsanie.
W etapie trzecim (zabiegi, które pozostały do operacji) do opracowania z drugiego etapu dołączamy masaż rozluźniający kończyn dolnych. Na kończynach wykonujemy głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne, roztrząsanie.
W okresie drugim, po zabiegu operacyjnym pacjent nosi gorset gipsowy przez 6 do 18 miesięcy. W tym czasie wykonujemy masaż kończyn górnych i dolnych na zmianę (jednego dnia kończyny górne, następnego dnia kończyny dolne). Masaż ma charakter rozluźniający i obejmuje głaskania, rozcierania, ugniatanie podłużne, roztrząsanie.

SKOLIOZY IDIOPATYCZNE (SAMOISTNE )
Ujawniające się w okresie wzrostu.
Przyczyny powstawania skoliozy są nieznane, jednak towarzyszące jej zaburzenia równowagi mięśniowej, przyczynia się niewątpliwie do postępu skrzywienia. Jako przyczynę podejrzewa się zaburzenia metabolizmu w chrząstkach wzrostowych kręgów i więzadłach kręgosłupa oraz brak równowagi w napięciu mięśni grzbietu
Występuje dystonia mięśniowa.
Nieznana przyczyna skolioz idiopatycznych zmusza do leczenia objawowego: przeciwdziałania widocznym skutkom choroby i do korekcyjnego wyprostowania skrzywień.

MASAŻ
Rozpoczynamy od masażu mięśni grzbietu i kręgosłupa.
Pacjent leży na brzuchu. Po stronie wypukłości, gdzie mięśnie są rozciągnięte, przeprowadzamy masaż pobudzający. Stosujemy energicznie następujące techniki:
- głaskanie podłużnie i poprzeczne
- rozcieranie podłużnie i poprzeczne
- ugniatanie podłużnie i poprzeczne
- oklepywanie w formie „miotełek”
- wibrację
Po stronie wklęsłości, gdzie mięśnie są przykurczone, wykonujemy masaż rozluźniający.
Łagodnie i spokojnie wykonujemy:
- głaskanie podłużne i poprzeczne
- rozcieranie podłużne i poprzeczne
- wibrację
Następnie masujemy pośladki po czym pacjent obraca się na plecy i także pobudzająco masujemy mięśnie brzucha.
Pod koniec wykonujemy rozluźniający masaż mięśni klatki piersiowej stosując:
- głaskanie podłużne i poprzeczne
- rozcieranie podłużne i poprzeczne
- wibrację podłużną i poprzeczną
Zabieg kończymy rozluźniającym masażem mięśni międzyżebrowych w pozycji siedzącej.

Przeciwwskazania do stosowania masażu segmentarnego i klasycznego:
- wszystkie ostre bakteryjne zapalenia tkanek i narządów wymagające interwencji chirurgicznej
- wszystkie zakażenia ogólne, przewlekłe choroby zakaźne
- ostre stany zapalne
- choroby nowotworowe
- krwawienia i krwotoki oraz groźba ich wystąpienia
- stany zapalne i alergiczne skóry
- stany zawałowe, zakrzepy i zapalenia żył, zaawansowana miażdżyca
- żylaki
- hemofilia
- gorączka
- owrzodzenia podudzi

METODA DORNA
Metoda Dorna należy do alternatywnej medycyny manualnej i jest od ponad 30 lat stosowana przez fizjoterapeutów, masażystów oraz lekarzy. Metodę Dorna można zaliczyć do naturalnych terapii manualnych, z pewna dozą masażu segmenrtarnego.
Metoda ta ma szerokie zastosowanie przede wszystkich przy bólach grzbietu i kręgosłupa, rwach kulszowych i ramiennych, skoliozach , wadach postawy u dzieci i dorosłych oraz przy innych stanach chorobowych organów wewnętrznych spowodowanych blokadami kręgosłupa.
Według Dietera Dorna wszelkie dolegliwości związane z bólami pleców i kręgosłupa oraz stawów obwodowych spowodowane są zaburzeniami statyczno-dynamicznymi układu kostnego i mięśniowo-więzadłowego.
Przebieg terapii metodą Dorna:
1. Wywiad - jest bardzo ważny, dzięki niemu terapeuta uzyskuje niezbędne informacje dotyczące dolegliwości pacjenta.
2. Testy terapeutyczne niezbędne do prawidłowej dokumentacji, również postępów terapii,
3. Badanie długości KKD i ich korekcja,
4. Badanie i korekcja miednicy,
5. Badanie i korekcja poszczególnych kręgów począwszy od L5 do C0-C1,
6. Korekcja stawów obwodowych,
7. Ćwiczenia samopomocy - autokorekcji,
8. Masaż wg Breussa
Czas trwania terapii metodą Dorna jest zależny od stopnia zaawansowania skoliozy i od tego, jak długo pacjent jest chory. Różnicę w długości kończyn dolnych czasami można zniwelować w czasie pierwszej wizyty, a czasami jest to proces długotrwały.
MASAŻ BREUSSA
Manualno - energetyczny masaż kręgosłupa przy użyciu oliwki z dziurawca pospolitego. Celem masażu wg Breussa jest "rozprostowanie" kręgosłupa, przywrócenie elastyczności ,pobudzenie meridianów przebiegających wzdłuż kręgosłupa oraz korekcja. Masaż stosowany jest zazwyczaj na zakończenie terapii metodą Dorna, można również rozpocząć terapię stosując go w celu przygotowania pacjenta do zabiegu. Masaż ten można również przeprowadzić niezależnie od terapii metodą Dorna.
Polega on na delikatnym masowaniu okolic kręgosłupa, co działa rozluźniająco i relaksująco. Przesunięte kręgi mogą w ten sposób bezboleśnie trafić z powrotem we właściwe miejsca.
Masaż ten składa się z dwóch części. Pierwsza z nich ma charakter fizjoterapeutyczny i celem jej jest zintensyfikowanie za pomocą specjalnych technik mechanizmu „pompy dyfuzyjnej” zaopatrującej w wodę krążki międzykręgowe, a zatem głównym jej wskazaniem są procesy odwadniające krążki, czyli dyskopatie. Druga część ma charakter bioenergoterapeutyczny.
Ponieważ masaż ten posiada cechy zarówno fizjo- jak i bioenergoterapii musi być wykonywany zawsze całościowo, tzn. na całej długości kręgosłupa, nie zaś jedynie na aktualnie bolesnym odcinku, jak to często ma miejsce np. w masażu klasycznym. Jest to terapia bardzo efektywna.
Staramy się wykonywać zabieg tak, żeby nie sprawiał bólu, a wręcz przeciwnie - był odbierany jako miły i relaksujący. Szczególnie delikatnie przystępujemy do zabiegu u pacjentów uskarżających się na silne dolegliwości bólowe w obrębie kręgosłupa i miednicy oraz okolicznych tkanek. Przykładowy sposób ułożenia dłoni w czasie badania został przedstawiony na zdjęciu.



Masaż metodą Dorna-Breussa jest połączeniem głębokiego masażu manualnego Dorna i relaksującego masażu Breussa. Dynamiczna terapia manualna kręgosłupa metodą Dorna opiera się na założeniu, że podstawą zdrowych pleców są równe kończyny dolne, prawidłowo ustawiona miednica oraz kręgosłup pozbawiony blokad. Masaż Dorna pozwala skorygować ustawienie kręgów, stawów i miednicy. Masaż Breussa jest stosowany zazwyczaj na zakończenie terapii metodą Dorna. Jest to delikatny masaż umożliwiający dotarcie do głębokich mięśni przykręgosłupowych, rozciąga lekko kręgosłup przywracając mu elastyczność.

- Masaż Dorn Breuss - 90 minut
- Masaż Breuss - 30 minut

STRECHING
Zestaw ćwiczeń fizycznych polegający na rozciąganiu mięśni celem ich rozciągnięcia i uelastycznienia, a także poprawia ukrwienie układu motorycznego i powoduje jego rozruszanie. Standardowy zestaw ćwiczeniowy trwa kilkanaście do kilkudziesięciu minut jednej sesji.

Do głównych faz i zasad stretchingu zalicza się:
- napinanie poszczególnych mięśni przez 10-15 sek.
- rozluźnianie ich na 2-5 sek.
- rozciąganie przez ok. 10-30 sek. (nie można doprowadzać do uczucia bólu - grozi to rozerwaniem tkanek i kontuzją)
- równomierne ćwiczenia oddechowe towarzyszące poprzednim (nie wstrzymywać oddechu)
Streching można podzielić na kilka rodzajów:
- rotacja stawów - rotacyjny ruch stawów mający poprawić ich smarowanie
- rozciąganie statyczne - rozciąganie mięśni podczas spoczynku i ich rozluźnienia (np. dociskanie)
- rozciąganie dynamiczne - rozciąganie mięśni poprzez ruch (wymachy itp.)
W przypadku skoliozy zastosujemy streching dla mięśni przykurczonych, znajdujących się po stronie łuku skrzywienia. Także dla rozciągnięcia okołokręgosłupowych tkanek miękkich i przykurczów biodrowych ( często u dzieci ze skoliozami istnieje przykurcz odwiedzeniowy prawego biodra często ze współistniejącym przykurczem zgięciowym i w rotacji zewnętrznej ).
KINESIOLOGY TYPING
Techniki KINESIOTAPINGU bazują na kinezjologii i istniejącym w organizmie procesie samoleczenia.
Polega na aplikacji na ciele, w ściśle określony sposób, nierozciągliwego, lub elastycznego plastra. Nalepiony plaster jest źródłem bodźców wyłącznie mechanicznych (nie jest nasączony żadnym lekiem) i w zależności od rodzaju plastra, sposobu i miejsca aplikacji, ma różnorakie oddziaływanie.
Ciężar i grubość plastrów zbliżona jest do parametrów skóry.
Kinesiotyping:
- zmniejsza ból i nienaturalne odczucia skóry i mięśni
- usuwa zastoje i obrzęki limfatyczne
- wspomaga pracę mięśni
- koryguje niewłaściwą pozycje stawu
- koryguje nieprawidłową postawę ciała
Istotne dla skolioz działanie kinesiotypingu:
1) Wpływ na funkcje mięśni
- redukcja zmęczenia mięśni
- poprawa funkcji mięśni nadmiernie rozciągniętych, stymulacja osłabionych.
- zmniejszenie wzmożonego napięcia mięśniowego
- zwiększenie zakresu ruchu
- usunięcie bólu
- korekcja w sytuacjach występowania nierównowagi mięśniowej.
2) Wpływ na funkcje stawów
- zmniejsza niewłaściwe ustawienie spowodowane dysbalansem mięśniowym
- zwiększa zakres ruchu
- zmniejsza odczucia bólowe
- normalizuje napięcie mięśniowe i powięziowe
- koryguje kierunki ruchów nieprawidłowych
Ponadto ma wpływ na układ limfatyczny i nerwowy.

METODA YUMEIHO
Jest bardzo skuteczną metodą leczenia skolioz ( także innych schorzeń kręgosłupa a nawet migrenach, bólach menstruacyjnych i zaparciach). Oparta jest o pogląd, że podłoże skoliozy leży już w życiu płodowym. Jeśli matka ma boczny skrzywienie kręgosłupa lub powiększoną lordozę L, a tym samym asymetrycznie ułożoną miednicę, dziecko urodzi się z tym samym problemem. Płód układa się nieco krzywo i powstają mikroskopijne niezgodności w budowie miednicy, które ujawniają się u trzylatków.
Konsekwencją przemieszczenia się jednego talerza biodrowego nieco wyżej jest dostosowanie się kręgosłupa do nierówno rozmieszczonego ciężaru ciała i jego skrzywienie boczne. Noga osadzona wyżej wydaje się krótsza i jest słabsza gdyż krew nie krąży prawidłowo. Druga noga jest przeciążona. U dzieci sześcio- siedmioletnich wada jest łatwa do korekcji i najczęściej wystarczy jeden zabieg.

Terapia Yumeiho to masaż ugniatająco-uciskowy oraz mobilizacja połączeń stawowych przeprowadzana w oryginalny i bezbolesny sposób.
Głównym celem terapii YUMEIHO jest rozluźnienie mięśni zbyt napiętych i uelastycznienie osłabionych, wyrównanie kończyn dolnych , prawidłowe ustawienie kręgów i skorygowanie położenia kości miednicy dzięki czemu uruchamia się samoleczące siły organizmu.

Terapia łączy w sobie zazwyczaj trzy składowe: manualne mobilizacje stawów , masaż oraz specjalną gimnastykę. Poprzedzony jest bardzo dokładnym badaniem i palpacją.
Jeden zabieg trwa około 40minut a masażysta może zastosować około 100 różnych technik także elementy akupresury. Polegają ona na uciskaniu i ugniataniu specjalnych punktów, które znajdują się na stawach, nie tylko kręgosłupa, ale i innych np. skokowych, kolanowych czy biodrowych. Masaż wykonywany jest poprzez ugniatania i uciski kciukami oraz naciąganie mięśni rękoma.
Terapia manualna polega na wykonywaniu dźwigni na stawach, masowaniu i rozciąganiu kręgów.
Zabiegowi towarzyszy „trzaskanie” stawów co ma je odblokować i ustawić w prawidłowej pozycji. Zabieg jest bezbolesny.
Po zakończeniu terapii pacjent zapoznaje się z gimnastyką yumeiho taso, którą powinien wykonywać w domu.

Przy pierwszym stopniu skrzywienia tj. 30stopni wg skali Cobba kręgosłup wraca całkowicie do normy. W drugim efektem jest znaczne zmniejszenie skrzywienia; tym większe, im mniejsza wada i wiek dziecka.
Ustępuje także ból, który był spowodowany uciskiem nerwów.

Metoda służy też do zapobiegania skrzywieniom.

Przeciwwskazania:
- bardzo małe dzieci, gdyż metoda wymaga kontaktu z pacjentem
- nowotwory ( szczególnie kości )
- gruźlica i choroby zakaźne
- zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie
- ciężkie stany pourazowe
- przebyte operacje kręgosłupa (jednak masaż yumeiho można stosować przed zabiegami)
- uważać należy przy osteoporozie - wymagana konsultacji specjalisty

Bibliografia:
- Opracowanie prof. zw. dr med. hab. Tomasza Karskiego - „LECZENIE REHABILITACYJNE SKOLIOZ”
- Dr Sławomir Owczarek - Atlas ćwiczeń korekcyjnych
- R. Walaszek - Masaż z elementami rehabilitacji
- Adam Zborowski - Masaż w wybranych jednostkach chorobowych , część 1
- www.youmeiho.pl i artykuły z gazet na temat terapii Yumeiho ( „Zdrowie” , „Żyjmy Dłużej” , „Czwarty wymiar” , „Pasmo” , „Dziennik Łódzki” , „VITA” , Nowiny Rzeszowskie” ).
- Kinesio Taping Association - książka o kinesiology typingu, sposobie aplikacji plastrów i testach
PRZYKŁADY TYPINGU NIEKTÓRYCH MIĘŚNI ISTOTNYCH DLA SKOLIOZY

1) M. czworoboczny
2) Mm. równoległobocznych
3) M. lędźwiowy większy
4) M. czworoboczny lędźwi
5) M. prosty brzucha
6) M. skośny zewnętrzny brzucha i m. skośny wewnętrzny

TESTY PRZED NAKLEJENIEM PLASTRA

M. czworoboczny
Mm. równoległoboczne
większy mniejszy
M. lędźwiowy większy
M. czworoboczny lędźwi
M. prosty brzucha
M. skośny zewnętrzny brzucha
M. skośny wewnętrzny

---