Stosunki kulturowo-polityczne w

krajach Azji Południowo-wschodniej

(integracja polityczna i ekonomiczna)

dr Piotr Rubaj

Tomaszów Lubelski, 2011

APEC- Forum Współpracy

Gospodarczej Azji i Pacyfiku

Geneza organizacji:

-

12. 11. 1989 r. powołanie do życia APEC, jako
nieformalne

forum

promocji

wzrostu

gospodarczego i ekspansji handlowej 12 krajów
członkowskich-

Australii,

Brunei,

Kanady,

Indonezji, Japonii, Korei, Malezji, Nowej Zelandii,
Filipin,

Singapuru,

Tajlandii

i

Stanów

Zjednoczonych

-

1991 r. w Radzie znalazły się Chiny, Hongkong i
Tajwan

-

1993 r. Meksyk oraz Papua-Nowa Gwinea

-

1994 Chile

-

1998 r. Rosja, Peru, Wietnam

Podstawy działalności APEC



Jedyna w regionie Azji i Pacyfiku instytucja
międzynarodowa, będąca zarazem największą w
świecie organizacją regionalną (wielkość PKB,
liczba ludności, rozmiar obszaru jaki obejmuje)



Ogromna rola współpracy międzynarodowej



Otwarcie na zagranicznych inwestorów i
kontrahentów



Wszystkie państwa APEC to równorzędni
partnerzy, tworzący forum oparte na dialogu i
poszanowaniu uczestników, przy braku wiążących
zobowiązań i bez podbudowy instytucyjnej

Kluczowe obszary
zainteresowania APEC (zwane
„trzema filarami”) dotyczą:



Liberalizacji handlu i inwestycji



Ułatwień dla biznesu



Współpracy gospodarczej i technicznej

Efekt oddziaływania we wskazanych obszarach:

-

Wzmocnienie poszczególnych gospodarek
poprzez gromadzenie zasobów i środków w
ramach regionu

-

Korzyści dla konsumentów krajów
członkowskich (większe możliwości
zatrudnienia, tańsze dobra i usługi dzięki
dostępowi do międzynarodowego rynku)

Pierwszy z filarów strategii
APEC:



Działania na rzecz redukcji bądź eliminacji barier
taryfowych oraz pozataryfowych dla
międzynarodowego handlu i przepływu
inwestycji



Rola liberalizacji i zwiększania skali współpracy
na rzecz wzrostu gospodarczego i dobrobytu
społeczeństw ( w trosce o zniwelowanie
protekcjonizmu we wzajemnych stosunkach
gospodarczych)

Drugi z filarów strategii APEC:



Działania na rzecz redukcji kosztów działalności

biznesowej,



Zwiększania dostępu do informacji gospodarczej,



Kształtowania polityki i strategii biznesowych

zorientowanych na wspieranie wzrostu, rozwoju
wolnego, w pełni otwartego handlu



Zapewnienie importerom oraz eksporterom z

regionu platformy kontaktów i spotkań jako
narzędzia do efektywniejszego prowadzenia
interesów (ma następować redukcja kosztów
produkcji, prowadząc do zwiększenia wolumenu
handlu, spadku cen towarów i usług; zwiększanie
szans na zatrudnienie)

Trzeci z filarów strategii APEC
zakłada:



Tworzenie nowych profesjonalnych

instytucji poprzez rozwój kadr na rzecz
budowy nowoczesnych gospodarek w
regionie



Włączanie ich do systemu globalnego

Spotkania przywódców APEC



Pierwsze spotkanie w 1993 r. na Blake Island z

inicjatywy Billa Clintona.



Podczas pierwszego szczytu sformułowano

wizję organizacji”stabilizacja, bezpieczeństwo
i dobrobyt dla naszych społeczeństw”



Utworzono sekretariat z siedzibą w

Singapurze



Uzgodniono, że spotkania przywódców APEC

odbywać się będą corocznie, w kolejnych
państwach członkowskich

Spotkania przywódców APEC



Drugi szczyt w listopadzie 1994 r. w Bogor

(Indonezja)



Po raz pierwszy jednoznacznie zdefiniowana i

przyjęto tzw.cele z Bogor dotyczące
„otwartego i wolnego handlu oraz swobody
inwestycji w regionie Azji i Pacyfiku do roku
2010 w obrębie gospodarek rozwiniętych, a do
roku 2020 w obrębie gospodarek
rozwijających się”

Spotkania przywódców APEC



Szczyt przywódców w listopadzie 2005 r. w
Busan (Korea Południowa)



Nakreślono strategię przyszłej współpracy, w
tym liberalizację handlu i przepływu inwestycji
w regionie Azji i Pacyfiku



Opracowano tzw. „mapę drogową”



Podpisano wspólną deklarację w której
stwierdzono m. in. że „APEC, jako jedyne forum
obejmujące region Azji i Pacyfiku, dotrzymuje
składanych w przeszłości obietnic, ale także z
powodzeniem wytycza przyszłe kierunki, w
jakich chce podążać”

SPARTECA- Regionalne Porozumienie
o Handlu i Współpracy Krajów
Południowego Pacyfiku ( The South
Pacific Regional Trade and Economic
Co-operation Agreement)



Zawarte z jednej strony przez dwa wysoko

rozwinięte państwa regionu- Australię i Nową
Zelandię, z drugiej zaś- dziesięć mikropaństw
południowego Pacyfiku: Fidżi, Kiribati, Nauru,
Niue, Wyspy Cooka, Samoa Zachodnie, Tonga,
Tuvalu, Vanuatu,Wyspy Salomona

SPARTECA- cele



Bezcłowy i nieograniczony innymi barierami
handlowymi dostęp do rynków Australii Nowej
Zelandii dla możliwie najszerszego asortymentu
produktów eksportowanych przez mikropaństwa;



Przyspieszenie rozwoju mikropaństw na bazie
dynamicznego i zdywersyfikowanego eksportu
rodzimej produkcji na rynku Australii i Nowej
Zelandii;



Promowanie i ułatwianie ekspansji mikropaństw
poprzez eliminację barier handlowych;



Przyspieszenie wzrostu gospodarczego i ekspansji
handlowej poprzez promocję działalności
inwestycyjnej na terenie mikropaństw;

SPARTECA- cele cd.



Powiększenie rozmiarów penetracji rynków

Australii i Nowej Zelandii dzięki kooperacji w
zakresie marketingu i promocji wyrobów krajów
FICs;



Nasilenie współpracy w obszarze gospodarki,

przemysłu, rolnictw oraz technologii na linii
Australia i Nowa Zelandia- mikropaństwa oraz
pomiędzy krajami FICs

SPARTECA



Wskazane mikropaństwa uzyskały niepodległość
w latach 70-siątych i 80-siątych XX w. jednak
przed i po dokonaniu reform ustrojowych relacje
z Australią i Nową Zelandią nie uległy
znaczącym zmianom.



Gospodarka mikropaństw południowego Pacyfiku
pozostały w znaczącym stopniu zależne od
dwóch wysoko rozwiniętych państw,
odgrywającym de facto znikoma rolę w ich
obrotach handlowych



Lata funkcjonowania SPARTECA nie przyniosły
oczekiwanych efektów

SPARTECA



Mikropaństwa w bardzo niewielkim stopniu

zwiększyły wolumen swojego eksportu na
rynki wysoko rozwiniętych partnerów



Wzrost handlu odnotowało w latach

osiemdziesiątych Fidżi (eksportując przede
wszystkim złoto, olejek kokosowy, odzież,
produkty skórzane, drewno) i Samoa
Zachodnia (wzrost eksportu warzyw i
owoców, wyrobów z drewna i oklein)



U pozostałych mikropaństw nie

zaobserwowano znaczących postępów w
rozwoju i dywersyfikacji eksportu, wśród
najmniejszych przedstawicieli FICs

SPARTECA- podsumowanie



10 lat funkcjonowania zrodziło więcej
rozczarowań i frustracji niż pozytywnych zmian
i nie przyniosło oczekiwanego przełomu w
relacjach handlowych tworzących ją państw.



Porozumienie z Tarawy, artykuł 5 umowy
zapewniał bowiem nieograniczony, pozbawiony
jakichkolwiek barier eksport surowców z
mikropaństw, wprowadzając przy tym
ograniczenia dotyczące handlu wyrobami
przetworzonymi w Niemczech, Wielkiej Brytanii
i USA, według których minimum 50% wartości
wyrobów musi pochodzić z jednego lub więcej
mikropaństw albo z Australii lub Nowej Zelandii

SPARTECA- podsumowanie



Zważywszy na niewielki potencjał

produkcyjny, niski poziom uprzemysłowienia,
ograniczone zasoby mikropaństw zapis
wspomnianego artykułu 5 okazał się w
znacznej mierze barierą nie do pokonania,
przy braku elastyczności i zrozumienia ze
strony dwóch wielkich partnerów SPARTECA



Ekonomiści oceniają porozumienie wręcz jako

narzędzie do nasilenia ekspansji firm
australijskich i nowozelandzkich na rynki
mikropaństw poprzez zapewnienie progu 50%
wartości wyrobom pochodzącym z tych dwóch
krajów, kosztem mniejszych partnerów.

SPARTECA- podsumowanie



Eliminacja barier handlowych okazuje się

niewystarczającym instrumentem pobudzania
dynamiki gospodarek mikropaństw



Postuluje się zatem koncentrację na zapisach

traktatu z Tarawy, dotyczących zwiększenia
poziomu bezpośredniej pomocy
inwestycyjnej, doradztwa i współpracy w
obszarze zarządzania, marketingu i szeroko
rozumianego „pobudzania przedsiębiorczości”

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

1.

Konflikt interesów USA i Chin



Problemem jest polityka zagraniczna realizowana
przez oba państwa – administracja USA stawia na
walkę z terroryzmem, szerzenie demokracji i
likwidację reżimów; Chiny realizują w tym obszarze
politykę „moralnie neutralną”, kierując się głównie
racjami ekonomicznymi



Istnieją liczne sprzeczności i odmienności w
podejściu obu krajów do kwestii polityki handlowej,
zagranicznej, praw człowieka, globalizacji i wiele
innych aspektów funkcjonowania państw we
współczesnej gospodarce światowej

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

2. Interesy Indii a polityka liderów regionu



Do miana regionalnego mocarstwa pretendują
Indie.
2 marca 2006 r. Indie podpisały z USA umowę o
współpracy w dziedzinie energii nuklearnej,
którą wielu obserwatorów określiło jako
„historyczną, ale pomyłką”



Umowa ta włączyła Indie do światowego
systemu nuklearnego. Ważny z punktu widzenia
społeczności międzynarodowej jest problem
międzynarodowej kontroli cywilnej nad
indyjskim nuklearnym potencjałem militarnym

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

2. Interesy Indii a polityka liderów regionu



Warto zadać pytanie o kwestie wzajemnych
relacji dwóch największych; pod względem
obszaru i liczby ludności, państw regionu- Indii i
Chin



Indie – podbudowane wzrostem gospodarczym,
świadome swojego potencjału demograficznego,
ekonomicznego i militarnego, dążą do
zwiększenia wpływów i podniesienia swojej rangi
na arenie międzynarodowej



Powracają konflikty graniczne, rośnie nieufność
Indii wobec chińskiej polityki ekspansji

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

2. Interesy Indii a polityka liderów regionu



Ekonomiści twierdzą, iż Indie nie mają szans
przejąć roli lidera w regionie.



Oba kraje muszą tworzyć trwałe fundamenty pod
stabilny wzrost gospodarczy, co wiąże się z
koniecznością wdrażania reform strukturalnych



Jednak tylko Indie, dostrzegając te
uwarunkowania, konsekwentnie kroczą ku pełnej
demokracji, Chiny zaś koncentrują wysiłki na
marszu ku potędze gospodarczej

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

2. Interesy Indii a polityka liderów regionu



Chiny, które po otwarciu na świat doskonale się
rozwijają, zachowując reżim komunistyczny i
dyscyplinę społeczną bez poszanowania wolności
słowa i praw człowieka



Demokratyczne Indie, znacznie lepiej postrzegane
w świecie właśnie dzięki panującemu systemowi
politycznemu. Bez wątpienia zatem demokracja
nie przeszkadza wzrostowi, sprzyjając większej
stabilności politycznej, gospodarczej i społecznej

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

3.

Doświadczenia historyczne a współczesne
relacje Japonii i Chin



Japonia i Chiny najwięksi partnerzy handlowi.
Chiny -proste, tanie wyroby konsumpcyjne,
Japonia – skomplikowane, wysoko przetworzone
dobra inwestycyjne



Oba kraje inicjują procesy integracyjne w ramach
regionu Azji i Pacyfiku, dbają o stabilność dolara,
kursu wymiany chińskiego juana i japońskiego
jena, rozwijają współpracę własnych banków
centralnych. Pragną wspólnej polityki globalnej w
stosunku do Korei Płn.

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

3.

Doświadczenia historyczne a współczesne
relacje Japonii i Chin



Obecnie dwie gospodarki rosnące w siłę stają się
rywalami w walce o pozycję lidera, chociaż trudno
mówić o bezpośrednim zagrożeniu dla
bezpieczeństwa regionu



Zagrożenie dla stabilności regionu może stanowić
rywalizacja o surowce



Zasadniczym problemem to odmienność
panujących systemów politycznych

Przyszłość procesów integracyjnych

w regionie Azji i Pacyfiku

4.

Tajwan a równowaga interesów liderów
regionu



Obecny prezydent Tajwanu obwiniany jest o
stagnację gospodarczą kraju i politykę prowokacji
wobec Chin. Opozycja opowiada się za
zacieśnieniem wzajemnych stosunków z Chinami,
ale kwestia zjednoczenia rozważana jest tylko pod
warunkiem pełnej demokratyzacji Chin



Gospodarka tajwańska na tle regionu ma się
dobrze - w ostatnich dwóch latach odnotowano
wzrost gospodarczy na poziomie blisko 5% PKB