Opis wektorów

Opis wektorów

przenoszących choroby

przenoszących choroby

zakaźne i zaraźliwe oraz

zakaźne i zaraźliwe oraz

sposoby profilaktyki

sposoby profilaktyki

Jacek Borowicz

Jacek Borowicz

Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i

Zakład Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i

Alergologii

Alergologii

AM w Warszawie

AM w Warszawie

2

2

Epidemiologia zakaźna-cele:

Epidemiologia zakaźna-cele:



Walka z chorobami zakaźnymi występującymi

Walka z chorobami zakaźnymi występującymi

w społeczeństwie aż do pełnej ich likwidacji w

w społeczeństwie aż do pełnej ich likwidacji w

kraju i na świecie

kraju i na świecie



Zapobieganie- (profilaktyka) powstawaniu

Zapobieganie- (profilaktyka) powstawaniu

chorób zakaźnych poprzez uodparnianie

chorób zakaźnych poprzez uodparnianie

poszczególnych ludzi szczepionkami i

poszczególnych ludzi szczepionkami i

surowicami, przez walkę z nosicielstwem i

surowicami, przez walkę z nosicielstwem i

przez niszczenie drobnoustrojów w środowisku

przez niszczenie drobnoustrojów w środowisku

człowieka

człowieka



Zapobieganie i zwalczanie zakażeń szpitalnych

Zapobieganie i zwalczanie zakażeń szpitalnych

3

3

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

epidemiologii zakaźnej

epidemiologii zakaźnej



Zarazek

Zarazek

– czynniki wywołujący chorobę

– czynniki wywołujący chorobę

zakaźną. Rozmnażanie się zarazka

zakaźną. Rozmnażanie się zarazka

wywołuje w organizmie określone

wywołuje w organizmie określone

objawy patologiczne zwane chorobą

objawy patologiczne zwane chorobą



Pojęcie obejmuje bakterie, wirusy,

Pojęcie obejmuje bakterie, wirusy,

pierwotniaki i grzyby

pierwotniaki i grzyby



Zarazki są pasożytami przystosowanymi do

Zarazki są pasożytami przystosowanymi do

życia w organizmie człowieka lub

życia w organizmie człowieka lub

zwierzęcia

zwierzęcia

4

4

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

epidemiologii zakaźnej

epidemiologii zakaźnej



Epidemia

Epidemia

– nadmierna zapadalność na

– nadmierna zapadalność na

określoną chorobę i w określonej

określoną chorobę i w określonej

czasowo i terytorialnie populacji

czasowo i terytorialnie populacji

organizmów żywych (ludzkiej)

organizmów żywych (ludzkiej)



Zasięgiem może obejmować rodzinę,

Zasięgiem może obejmować rodzinę,

miasto, kraj

miasto, kraj



Pojęcie epidemii jest względne i

Pojęcie epidemii jest względne i

uzależnione od biologicznych właściwości

uzależnione od biologicznych właściwości

zarazka

zarazka

5

5

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

epidemiologii zakaźnej

epidemiologii zakaźnej



Endemia

Endemia

– tlące się ogniska chorób zakaźnych w

– tlące się ogniska chorób zakaźnych w

określonych okolicach, w których pojedyncze

określonych okolicach, w których pojedyncze

zachorowania występują przez całe lata (tzw. tereny

zachorowania występują przez całe lata (tzw. tereny

endemiczne)

endemiczne)



Zasięgiem obejmuje określone okolice, czasem

Zasięgiem obejmuje określone okolice, czasem

część kraju. Związane jest to z warunkami

część kraju. Związane jest to z warunkami

naturalnymi np.malaria lub warunkami bytowymi

naturalnymi np.malaria lub warunkami bytowymi

ludzi

ludzi



Czasem endemiczne występowanie jakiejś choroby

Czasem endemiczne występowanie jakiejś choroby

związane jest ze szczególnie rozpowszechnionym

związane jest ze szczególnie rozpowszechnionym

nosicielstwem określonego zarazka w populacji

nosicielstwem określonego zarazka w populacji

ludzkiej lub zwierzęcej

ludzkiej lub zwierzęcej

6

6

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

epidemiologii zakaźnej

epidemiologii zakaźnej



Pandemia

Pandemia

– nazwa obejmuje epidemie szybko

– nazwa obejmuje epidemie szybko

rozprzestrzeniających się chorób zakaźnych,

rozprzestrzeniających się chorób zakaźnych,

obejmujących swoim zasięgiem kilka państw,

obejmujących swoim zasięgiem kilka państw,

jeden z kontynentów lub cały świat

jeden z kontynentów lub cały świat



Szybkie szerzenie się mikroorganizmów w

Szybkie szerzenie się mikroorganizmów w

populacji ludzkiej uzależnione jest zarówno

populacji ludzkiej uzależnione jest zarówno

od ich właściwości biologicznych jak i dróg

od ich właściwości biologicznych jak i dróg

przenoszenia się

przenoszenia się



Znane są pandemie takich chorób jak:

Znane są pandemie takich chorób jak:

dżuma, cholera, grypa, żółta gorączka czy też

dżuma, cholera, grypa, żółta gorączka czy też

śpiączka afrykańska

śpiączka afrykańska

7

7

Podstawowe pojęcia

Podstawowe pojęcia

epidemiologii zakaźnej

epidemiologii zakaźnej



Rezerwuar zarazków-

Rezerwuar zarazków-

środowisko ludzkie i

środowisko ludzkie i

zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi

zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi

na ograniczonym terenie, na którym krąży

na ograniczonym terenie, na którym krąży

drobnoustrój wywołujący określoną chorobę

drobnoustrój wywołujący określoną chorobę



Źródło zakażenia –

Źródło zakażenia –

organizm ludzki lub

organizm ludzki lub

zwierzęcy w którym:

zwierzęcy w którym:



Są drobnoustroje chorobotwórcze

Są drobnoustroje chorobotwórcze



Namnażają się

Namnażają się



Dostają się do środowiska

Dostają się do środowiska

8

8

Źródłem zakażenia mogą być:

Źródłem zakażenia mogą być:



Chorzy ludzie i zwierzęta

Chorzy ludzie i zwierzęta



Nosiciele (zdrowi i ozdrowieńcy)

Nosiciele (zdrowi i ozdrowieńcy)

ludzie jak i zwierzęta

ludzie jak i zwierzęta



Zwłoki ludzi lub zwierząt

Zwłoki ludzi lub zwierząt



Hodowle zarazków w warunkach

Hodowle zarazków w warunkach

laboratoryjnych

laboratoryjnych

9

9

Nosicielstwo i nosiciele

Nosicielstwo i nosiciele



Nosicielstwo – stan specyficznej równowagi

Nosicielstwo – stan specyficznej równowagi

immunologicznej wytwarzającej się między

immunologicznej wytwarzającej się między

drobnoustrojem i zakażonym organizmem,

drobnoustrojem i zakażonym organizmem,

czyli oportunizm

czyli oportunizm



Chorobotwórczy drobnoustrój namnaża się i

Chorobotwórczy drobnoustrój namnaża się i

jest wydalany poza organizm ale nie działa

jest wydalany poza organizm ale nie działa

na niego patogennie

na niego patogennie



Osobnik, który nie wykazuje widocznych

Osobnik, który nie wykazuje widocznych

objawów chorobowych, ale wydala zarazki

objawów chorobowych, ale wydala zarazki

patogenne jest

patogenne jest

nosicielem

nosicielem

10

10

Drogi szerzenia się zakażeń i

Drogi szerzenia się zakażeń i

chorób

chorób



Podstawowym warunkiem przetrwania

Podstawowym warunkiem przetrwania

drobnoustrojów jest możliwość

drobnoustrojów jest możliwość

przenoszenia się zarazków z

przenoszenia się zarazków z

organizmów zakażonych do

organizmów zakażonych do

organizmów wrażliwych

organizmów wrażliwych



Ze źródła zakażenia drobnoustroje

Ze źródła zakażenia drobnoustroje

rozprzestrzeniają się różnymi drogami

rozprzestrzeniają się różnymi drogami



Najogólniej drogi dzielimy na 2 grupy:

Najogólniej drogi dzielimy na 2 grupy:

bezpośrednie i pośrednie

bezpośrednie i pośrednie

11

11

Drogi bezpośrednie

Drogi bezpośrednie



Łożyskowa w czasie ciąży i pochwowa

Łożyskowa w czasie ciąży i pochwowa

w trakcie porodu

w trakcie porodu



Kontakty bezpośrednie (pocałunki,

Kontakty bezpośrednie (pocałunki,

stosunki płciowe, podawanie rąk)

stosunki płciowe, podawanie rąk)



Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta

Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta



Kontakty bezpośrednie z chorymi

Kontakty bezpośrednie z chorymi

podczas badań i zabiegów lekarsko -

podczas badań i zabiegów lekarsko -

pielęgniarskich

pielęgniarskich

12

12

Drogi pośrednie

Drogi pośrednie



Powietrzno – kropelkowa

Powietrzno – kropelkowa



Pokarmowo – wodna

Pokarmowo – wodna



Przedmioty codziennego użytku

Przedmioty codziennego użytku



Gleba

Gleba



Owady

Owady

13

13

Droga powietrzno -kropelkowa

Droga powietrzno -kropelkowa



Składa się z jednego ogniwa: człowiek

Składa się z jednego ogniwa: człowiek





kropelki

kropelki

śluzu

śluzu





człowiek

człowiek



Rzadziej ogniwem jest kurz, składający się ze

Rzadziej ogniwem jest kurz, składający się ze

stałych, drobnych cząsteczek różnego

stałych, drobnych cząsteczek różnego

pochodzenia

pochodzenia



Na tej drodze przenosi się znaczna liczba

Na tej drodze przenosi się znaczna liczba

zarazków zakażających drogi oddechowe, a także

zarazków zakażających drogi oddechowe, a także

wywołujących uogólnione choroby organizmu

wywołujących uogólnione choroby organizmu



Np.: pałeczki dżumy, wirusy grypy i kataru,

Np.: pałeczki dżumy, wirusy grypy i kataru,

pneumokoki, dwoinki zapalenia opon mózgowych,

pneumokoki, dwoinki zapalenia opon mózgowych,

prątki gruźlicy

prątki gruźlicy

14

14

Droga pokarmowo - wodna

Droga pokarmowo - wodna



Zwykle składa się z kilku ogniw: człowiek

Zwykle składa się z kilku ogniw: człowiek

(kał)

(kał)





woda

woda





produkty spożywcze

produkty spożywcze





człowiek

człowiek



Człowiek (kał)

Człowiek (kał)





muchy

muchy





produkty

produkty

spożywcze

spożywcze





człowiek

człowiek



Tą drogą szerzy się znaczna ilość chorób

Tą drogą szerzy się znaczna ilość chorób

zakaźnych np.: cholera, dur brzuszny i

zakaźnych np.: cholera, dur brzuszny i

paradury, czerwonka, zatrucia pokarmowe

paradury, czerwonka, zatrucia pokarmowe

i inne

i inne

15

15

Przedmioty codziennego

Przedmioty codziennego

użytku

użytku



Np.: używanie tych samych

Np.: używanie tych samych

ręczników =rzeżączka, grzybicze i

ręczników =rzeżączka, grzybicze i

bakteryjne choroby skórne, świerzb

bakteryjne choroby skórne, świerzb



Zagrożenie dla personelu

Zagrożenie dla personelu

medycznego = igły, strzykawki,

medycznego = igły, strzykawki,

narzędzia zabiegowe i operacyjne

narzędzia zabiegowe i operacyjne

16

16

Gleba

Gleba



Może pośredniczyć w przenoszeniu

Może pośredniczyć w przenoszeniu

znacznej liczby zarazków

znacznej liczby zarazków



Z gleby wyosabnia się laseczki

Z gleby wyosabnia się laseczki

beztlenowe, które występują

beztlenowe, które występują

najczęściej pod postacią

najczęściej pod postacią

przetrwalników

przetrwalników



Bezpośrednio z gleby człowiek zakaża

Bezpośrednio z gleby człowiek zakaża

się beztlenowcami przy skaleczeniach,

się beztlenowcami przy skaleczeniach,

zranieniach

zranieniach

17

17

Owady

Owady



Wszy – w naszych warunkach klimatycznych

Wszy – w naszych warunkach klimatycznych

są zarówno źródłem zakażenia, jak i

są zarówno źródłem zakażenia, jak i

przenosicielami riketsji wywołujących dur

przenosicielami riketsji wywołujących dur

plamisty. Riketsje przenoszą się z krwią ssaną

plamisty. Riketsje przenoszą się z krwią ssaną

przez wszy

przez wszy



Pchły – żyjąc na kilku ssakach, przenoszą

Pchły – żyjąc na kilku ssakach, przenoszą

pałeczki dżumy ze szczurów na ludzi. Są one

pałeczki dżumy ze szczurów na ludzi. Są one

przenosicielami szeregu innych

przenosicielami szeregu innych

niebezpiecznych drobnoustrojów. Zarazki

niebezpiecznych drobnoustrojów. Zarazki

przenoszą się z krwią ssaną przez pchły.

przenoszą się z krwią ssaną przez pchły.

18

18

Owady

Owady



Muchy

Muchy

– są przenosicielami zarazków wywołujących

– są przenosicielami zarazków wywołujących

choroby przewodu pokarmowego np.: pałeczek duru

choroby przewodu pokarmowego np.: pałeczek duru

brzusznego, durów rzekomych, pałeczek czerwonki,

brzusznego, durów rzekomych, pałeczek czerwonki,

enterowirusów

enterowirusów



Znane są badania wskazujące, że w nabłonku jelita

Znane są badania wskazujące, że w nabłonku jelita

muchy namnażają się wirusy poliomyelitis a więc

muchy namnażają się wirusy poliomyelitis a więc

mucha może być nie tylko mechanicznym

mucha może być nie tylko mechanicznym

przenosicielem zarazków zawartych w kale, które

przenosicielem zarazków zawartych w kale, które

przyczepiają się do jej nóg, lecz także może być

przyczepiają się do jej nóg, lecz także może być

źródłem zakażenia

źródłem zakażenia



Niektóre gatunki much przenoszą zarazki wraz z

Niektóre gatunki much przenoszą zarazki wraz z

wessaną krwią

wessaną krwią

19

19

Owady

Owady



Komary

Komary

– w klimacie umiarkowanym

– w klimacie umiarkowanym

przenoszą zarodźce zimnicy i znaczną

przenoszą zarodźce zimnicy i znaczną

liczbę arbowirusów. W klimacie

liczbę arbowirusów. W klimacie

subtropikalnym i tropikalnym są

subtropikalnym i tropikalnym są

przenosicielami m.in. wirusa żółtej

przenosicielami m.in. wirusa żółtej

gorączki

gorączki



Kleszcze

Kleszcze

– są przenosicielami i nosicielami

– są przenosicielami i nosicielami

niektórych wirusów np.: wirusów zapalenia

niektórych wirusów np.: wirusów zapalenia

mózgu, a także riketsji i bakterii

mózgu, a także riketsji i bakterii

20

20

Wrota zakażenia

Wrota zakażenia



Wrotami mogą być wszystkie otwory

Wrotami mogą być wszystkie otwory

naturalne ciała ludzkiego oraz

naturalne ciała ludzkiego oraz

uszkodzona skóra

uszkodzona skóra



Są to miejsca, przez które z

Są to miejsca, przez które z

otaczającego środowiska do organizmu

otaczającego środowiska do organizmu

dostają się zarazki

dostają się zarazki



Niektóre zarazki wnikają przez jedne

Niektóre zarazki wnikają przez jedne

wrota, inne przedostają się

wrota, inne przedostają się

wielowrotowo

wielowrotowo

21

21

Okres wylęgania

Okres wylęgania



Jest to czas od wniknięcia zarazka do

Jest to czas od wniknięcia zarazka do

organizmu do wystąpienia

organizmu do wystąpienia

pierwszych objawów chorobowych

pierwszych objawów chorobowych



W tym czasie zarazek przystosowuje

W tym czasie zarazek przystosowuje

się do warunków panujących w

się do warunków panujących w

organizmie, namnaża się i zaczyna

organizmie, namnaża się i zaczyna

działać patogennie

działać patogennie

22

22

Przyczyną chorób zakaźnych mogą

Przyczyną chorób zakaźnych mogą

być następujące czynniki

być następujące czynniki

etiologiczne:

etiologiczne:



wiroidy zakażające tylko rośliny

wiroidy zakażające tylko rośliny



wirusy

wirusy



priony

priony



bakterie

bakterie



riketsje

riketsje



grzyby

grzyby

23

23

Podział chorób zakaźnych

Podział chorób zakaźnych



choroby bakteryjne

choroby bakteryjne



choroby wirusowe

choroby wirusowe



grzybice

grzybice



riketsjozy

riketsjozy



choroby prionowe (zakaźne

choroby prionowe (zakaźne

encefalopatie gąbczaste (TSE))

encefalopatie gąbczaste (TSE))



jadzice - choroby wywołane przez jady

jadzice - choroby wywołane przez jady

24

24

Choroby bakteryjne

Choroby bakteryjne



Angina

Angina



Błonica

Błonica



Botulizm

Botulizm



Bruceloza

Bruceloza



Cholera

Cholera



Czerwonka bakteryjna

Czerwonka bakteryjna

(Shigelloza)

(Shigelloza)



Dur brzuszny i paradury

Dur brzuszny i paradury



Dżuma

Dżuma



Zakażenie Escherichia coli

Zakażenie Escherichia coli



Gruźlica

Gruźlica



Zakażenie Helicobacter

Zakażenie Helicobacter

pylori

pylori



Kiła

Kiła



Krztusiec

Krztusiec



Nosacizna

Nosacizna



Płonica (dawniej szkarlatyna)

Płonica (dawniej szkarlatyna)



Rzeżączka

Rzeżączka



Salmonellozy

Salmonellozy



Tężec

Tężec



Trąd

Trąd



Tularemia

Tularemia



Wąglik

Wąglik

25

25

Grzybice

Grzybice



Aspergiloza

Aspergiloza



Blastomykoza

Blastomykoza



Chromomikoza

Chromomikoza



Dermatofitozy

Dermatofitozy



Drożdżyca

Drożdżyca

(blastomykoza)

(blastomykoza)



Histoplazmoza

Histoplazmoza



Kandydoza

Kandydoza



Kokcydioidomikoza

Kokcydioidomikoza



Kryptokokoza

Kryptokokoza



Kryptosporydioza

Kryptosporydioza



Maduromykoza

Maduromykoza



Mukormykoza

Mukormykoza



Sporotrychoza

Sporotrychoza

26

26

Leptospirozy –choroby

Leptospirozy –choroby

wywołane przez krętki

wywołane przez krętki



Choroba Weila

Choroba Weila



Choroba z Lyme (borelioza)

Choroba z Lyme (borelioza)



Gorączka błotna

Gorączka błotna

27

27

Choroby wywołane przez

Choroby wywołane przez

priony

priony



Kuru

Kuru



Choroba Creutzfeldta-Jakoba

Choroba Creutzfeldta-Jakoba



Gąbczaste zwyrodnienie mózgu (BSE)

Gąbczaste zwyrodnienie mózgu (BSE)

28

28

Choroby wywołane przez

Choroby wywołane przez

riketsje

riketsje



Dur plamisty

Dur plamisty



Gorączka okopowa

Gorączka okopowa



Gorączka Q

Gorączka Q

29

29

Choroby wirusowe

Choroby wirusowe



Choroba Heinego i

Choroba Heinego i

Medina

Medina



Grypa

Grypa



Mononukleoza

Mononukleoza

zakaźna

zakaźna



Odra

Odra



Opryszczka zwykła

Opryszczka zwykła



Ospa prawdziwa

Ospa prawdziwa



Ospa wietrzna i

Ospa wietrzna i

półpasiec

półpasiec



Pryszczyca

Pryszczyca



Różyczka

Różyczka



SARS

SARS



Nagminne zapalenie

Nagminne zapalenie

przyusznic ("świnka")

przyusznic ("świnka")



Wirusowe gorączki

Wirusowe gorączki

krwotoczne

krwotoczne



Wirusowe zapalenie

Wirusowe zapalenie

wątroby

wątroby



Wścieklizna

Wścieklizna



Zespół nabytego

Zespół nabytego

niedoboru odporności

niedoboru odporności

(AIDS)

(AIDS)

30

30

Angina

Angina



Angina w najczęstszym rozumieniu jest ostrym zapaleniem

Angina w najczęstszym rozumieniu jest ostrym zapaleniem

migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołanym

migdałków podniebiennych i błony śluzowej gardła, wywołanym

przez bakterie paciorkowców hemolizujących grupy A.

przez bakterie paciorkowców hemolizujących grupy A.



Jest to ogólna toksemia, stąd objawy nie ograniczają się tylko do

Jest to ogólna toksemia, stąd objawy nie ograniczają się tylko do

lokalnych zmian na migdałkach (i to klinicznie odróżnia anginę od

lokalnych zmian na migdałkach (i to klinicznie odróżnia anginę od

zapalenia migdałków czy gardła innego pochodzenia). Głównym

zapalenia migdałków czy gardła innego pochodzenia). Głównym

objawem jest gorączka, zwykle bardzo wysoka, wymioty (tylko u

objawem jest gorączka, zwykle bardzo wysoka, wymioty (tylko u

małych dzieci do 7 lat), poczucie rozbicia, bóle kostno-stawowe i

małych dzieci do 7 lat), poczucie rozbicia, bóle kostno-stawowe i

oczywiście zmiany miejscowe na migdałkach: początkowo ból

oczywiście zmiany miejscowe na migdałkach: początkowo ból

(często bardzo silny, utrudniający mowę, a nawet połykanie)

(często bardzo silny, utrudniający mowę, a nawet połykanie)

zaczerwienienie, rozpulchnienie (w skrajnych przypadkach

zaczerwienienie, rozpulchnienie (w skrajnych przypadkach

prowadzące do mechanicznej niedrożności gardła) a do ok 48h od

prowadzące do mechanicznej niedrożności gardła) a do ok 48h od

początku objawów bólowych pojawiają się masywne śluzowo-

początku objawów bólowych pojawiają się masywne śluzowo-

ropne naloty.

ropne naloty.



Ze względu na zagrożenie chorobą reumatyczną i zapaleniem

Ze względu na zagrożenie chorobą reumatyczną i zapaleniem

kłębuszków nerkowych, a także powikłaniami miejscowymi jak

kłębuszków nerkowych, a także powikłaniami miejscowymi jak

ropień okołomigdałkowy czy u dzieci ropień zagardłowy, w leczeniu

ropień okołomigdałkowy czy u dzieci ropień zagardłowy, w leczeniu

potrzebne jest niezwłoczne zastosowanie antybiotyków

potrzebne jest niezwłoczne zastosowanie antybiotyków

skutecznych przeciw paciorkowcom z grupy A.

skutecznych przeciw paciorkowcom z grupy A.

31

31

Błonica

Błonica



Błonica przenosi się głównie drogą kropelkową lub bardzo

Błonica przenosi się głównie drogą kropelkową lub bardzo

rzadko przy zakażeniach przyrannych.

rzadko przy zakażeniach przyrannych.



Wyróżnia się kilka postaci tej choroby: gardła, krtani, nosa,

Wyróżnia się kilka postaci tej choroby: gardła, krtani, nosa,

spojówek lub skóry

spojówek lub skóry



Swoiste leczenie polega na wstrzyknięciu dawki surowicy

Swoiste leczenie polega na wstrzyknięciu dawki surowicy

(ilość zależy od ciężkości i dnia choroby), która zawiera

(ilość zależy od ciężkości i dnia choroby), która zawiera

antytoksynę błoniczą (surowicę przeciwbłoniczą).

antytoksynę błoniczą (surowicę przeciwbłoniczą).



Leczenie antybiotykami: (erytromycyną, penicyliną) ma

Leczenie antybiotykami: (erytromycyną, penicyliną) ma

znaczenie drugorzędowe. Kurację antybiotykową stosuje się

znaczenie drugorzędowe. Kurację antybiotykową stosuje się

tylko przy występowaniu równolegle innego zakażenia

tylko przy występowaniu równolegle innego zakażenia

gardła (na przykład paciorkowcami - streptokokami).

gardła (na przykład paciorkowcami - streptokokami).

Dodatkowo podczas leczenia podaje się witaminę C, zespół

Dodatkowo podczas leczenia podaje się witaminę C, zespół

witamin B oraz kokarboksylazę.

witamin B oraz kokarboksylazę.



W błonicy krtani oprócz surowicy, konieczna jest intubacja

W błonicy krtani oprócz surowicy, konieczna jest intubacja

lub tracheotomia (ratują one życie choremu, udrażniając

lub tracheotomia (ratują one życie choremu, udrażniając

drogi oddechowe). Leczenie szpitalne jest konieczne.

drogi oddechowe). Leczenie szpitalne jest konieczne.



PROFILAKTYKA – SZCZEPIENIA!!!!

PROFILAKTYKA – SZCZEPIENIA!!!!

32

32

Botulizm- Zatrucie jadem

Botulizm- Zatrucie jadem

kiełbasianym

kiełbasianym



Do zatrucia dochodzi drogą pokarmową (spożycie

Do zatrucia dochodzi drogą pokarmową (spożycie

pokarmów zawierających toksynę), a w

pokarmów zawierających toksynę), a w

wyjątkowych przypadkach także w przebiegu

wyjątkowych przypadkach także w przebiegu

zakażenia bakteryjnego rany (

zakażenia bakteryjnego rany (

botulizm

botulizm

przyranny

przyranny

).

).



W przebiegu zatrucia występują 2 grupy objawów:

W przebiegu zatrucia występują 2 grupy objawów:



objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak

objawy ze strony przewodu pokarmowego, takie jak

nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha

nudności, wymioty, biegunka, bóle brzucha



objawy toksycznego działania toksyny botulinowej

objawy toksycznego działania toksyny botulinowej

-osłabienie, bądź porażenie różnych grup mięśni,

-osłabienie, bądź porażenie różnych grup mięśni,

charakterystyczne i łatwo zauważalne jest opadanie

charakterystyczne i łatwo zauważalne jest opadanie

powiek, nadające twarzy senny wyraz

powiek, nadające twarzy senny wyraz

33

33

Bruceloza

Bruceloza



Bruceloza

Bruceloza

(łac.

(łac.

Brucellosis

Brucellosis

lub

lub

Abortus

Abortus

epizooticus

epizooticus

) - jest to przewlekła, zakaźna i

) - jest to przewlekła, zakaźna i

zaraźliwa bakteryjna choroba różnych

zaraźliwa bakteryjna choroba różnych

gatunków zwierząt domowych i dzikich jak

gatunków zwierząt domowych i dzikich jak

również człowieka. Choroba ta u człowieka

również człowieka. Choroba ta u człowieka

znana jest również pod nazwami:

znana jest również pod nazwami:

gorączka

gorączka

maltańska, choroba Banga, gorączka falująca,

maltańska, choroba Banga, gorączka falująca,

gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka

gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka

gibraltarska, gorączka Rio-grande

gibraltarska, gorączka Rio-grande

.

.



Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella.

Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella.

Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające

Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające

rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające

rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające

zarodników, bakterie tlenowe.

zarodników, bakterie tlenowe.

34

34

Bruceloza

Bruceloza



Dla człowieka chorobotwórcze są

Dla człowieka chorobotwórcze są

Brucella melitensis

Brucella melitensis

,

,

Brucella suis

Brucella suis

,

,

Brucella abortus

Brucella abortus

i

i

Brucella canis

Brucella canis

.

.



Objawy choroby u człowieka to: osłabienie, bóle

Objawy choroby u człowieka to: osłabienie, bóle

mięśniowe, gorączka (rzadko falista). Dodatkowo

mięśniowe, gorączka (rzadko falista). Dodatkowo

mogą wystąpić: bóle głowy, bóle stawów,

mogą wystąpić: bóle głowy, bóle stawów,

dolegliwości sercowe, zaburzenia psychiczne, utrata

dolegliwości sercowe, zaburzenia psychiczne, utrata

słuchu, bóle jąder, wysypki skórne.

słuchu, bóle jąder, wysypki skórne.



Najbardziej narażonymi na zachorowanie są lekarze

Najbardziej narażonymi na zachorowanie są lekarze

weterynarii, technicy weterynarii, oborowi i dojarze,

weterynarii, technicy weterynarii, oborowi i dojarze,

owczarze, rzeźnicy i mleczarze.

owczarze, rzeźnicy i mleczarze.



Antybiotyki skuteczne wobec bakterii Brucella to

Antybiotyki skuteczne wobec bakterii Brucella to

tetracykliny,

tetracykliny,

ryfampicyna

ryfampicyna

oraz aminoglikozydy:

oraz aminoglikozydy:

streptomycyna i gentamycyna. Leczenie musi trwać

streptomycyna i gentamycyna. Leczenie musi trwać

kilka tygodni, ponieważ bakterię namnażają się

kilka tygodni, ponieważ bakterię namnażają się

wewnątrzkomórkowo.

wewnątrzkomórkowo.

35

35

Cholera

Cholera



Czynnik chorobotwórczy -

Czynnik chorobotwórczy -

Vibrio cholerae

Vibrio cholerae

(bakteria)

(bakteria)



Rezerwuar –człowiek

Rezerwuar –człowiek



Droga szerzenia- pokarmowa, głównie przez wodę

Droga szerzenia- pokarmowa, głównie przez wodę



Podlega zgłoszeniu do WHO, przymusowe leczenie

Podlega zgłoszeniu do WHO, przymusowe leczenie



Zapobieganie polega głównie na ochronie ujęć

Zapobieganie polega głównie na ochronie ujęć

wody i oczyszczaniu wody pitnej, a także izolacji

wody i oczyszczaniu wody pitnej, a także izolacji

chorych i nosicieli, myciu rąk i owoców oraz

chorych i nosicieli, myciu rąk i owoców oraz

gotowaniu owoców morza. Na rynku światowym

gotowaniu owoców morza. Na rynku światowym

dostępna jest szczepionka, jednak jej skuteczność

dostępna jest szczepionka, jednak jej skuteczność

jest poddawana dyskusji

jest poddawana dyskusji

36

36

Shigelloza

Shigelloza



Dyzenteria

Dyzenteria

(łac. z

(łac. z

gr.

gr.

dysentería

dysentería

,

,

czerwonka) to ostra choroba zakaźna

czerwonka) to ostra choroba zakaźna

wywołana przez bakterie;

wywołana przez bakterie;



objawem jej są uporczywe, krwawo-śluzowe

objawem jej są uporczywe, krwawo-śluzowe

biegunki i obecność krwi w stolcu oraz

biegunki i obecność krwi w stolcu oraz

gorączka. Bakterie przenoszone są z

gorączka. Bakterie przenoszone są z

wydalin chorego za pośrednictwem wody,

wydalin chorego za pośrednictwem wody,

pożywienia i much.

pożywienia i much.



Choroba wywołana jest pałeczką,

Choroba wywołana jest pałeczką,

Shigella

Shigella

dysenteriae,

dysenteriae,

pasożytującą wyłącznie w

pasożytującą wyłącznie w

organizmie człowieka (w jelicie).

organizmie człowieka (w jelicie).

37

37

Dżuma

Dżuma



Nazwa bakterii- Yersinia pestis

Nazwa bakterii- Yersinia pestis



Rezerwuar -głównie gryzonie

Rezerwuar -głównie gryzonie



Śmiertelność 10-20% (w nieleczonej

Śmiertelność 10-20% (w nieleczonej

postaci septycznej i płucnej bliska 100%)

postaci septycznej i płucnej bliska 100%)



Droga szerzenia poprzez wektory (pchły);

Droga szerzenia poprzez wektory (pchły);

w dżumie płucnej możliwe zakażenie drogą

w dżumie płucnej możliwe zakażenie drogą

powietrzną

powietrzną



Podlega zgłoszeniu WHO i przymusowemu

Podlega zgłoszeniu WHO i przymusowemu

leczeniu

leczeniu

38

38

Dżuma

Dżuma



Profilaktyka polega na unikaniu kontaktu z

Profilaktyka polega na unikaniu kontaktu z

dzikimi martwymi zwierzętami oraz sytuacji, w

dzikimi martwymi zwierzętami oraz sytuacji, w

których może dojść do pogryzienia przez

których może dojść do pogryzienia przez

gryzonia (np. podczas karmienia); używaniu

gryzonia (np. podczas karmienia); używaniu

środków przeciw pchłom u zwierząt domowych.

środków przeciw pchłom u zwierząt domowych.



Na rynku dostępna jest szczepionka przeciw

Na rynku dostępna jest szczepionka przeciw

dżumie, która zawiera bakterie zabite

dżumie, która zawiera bakterie zabite

formaliną.

formaliną.



Dla każdej postaci poza płucną izolacja osób z

Dla każdej postaci poza płucną izolacja osób z

kontaktu nie jest konieczna, podobnie jak

kontaktu nie jest konieczna, podobnie jak

profilaktyka antybiotykowa.

profilaktyka antybiotykowa.

39

39

Gruźlica

Gruźlica



Nazwa bakterii - u człowieka zazwyczaj

Nazwa bakterii - u człowieka zazwyczaj

Mycobacterium tuberculosis

Mycobacterium tuberculosis



Rezerwuar - człowiek, bydło

Rezerwuar - człowiek, bydło



Droga szerzenia - zazwyczaj kropelkowa

Droga szerzenia - zazwyczaj kropelkowa



Do najważniejszych metod zapobiegania

Do najważniejszych metod zapobiegania

gruźlicy zaliczamy:

gruźlicy zaliczamy:



identyfikacja i leczenie wszystkich osób

identyfikacja i leczenie wszystkich osób

chorych na gruźlicę;

chorych na gruźlicę;



odnajdywanie i ocena stanu osób, które miały

odnajdywanie i ocena stanu osób, które miały

kontakt z pacjentami chorymi na gruźlicę dla

kontakt z pacjentami chorymi na gruźlicę dla

określenia, czy przypadkiem nie ulegli infekcji;

określenia, czy przypadkiem nie ulegli infekcji;



prowadzenie badań wśród grup wysokiego

prowadzenie badań wśród grup wysokiego

ryzyka, aby zidentyfikować kandydatów do

ryzyka, aby zidentyfikować kandydatów do

leczenia zakażenia latentnego i zapewnić

leczenia zakażenia latentnego i zapewnić

ukończenie leczenia

ukończenie leczenia

40

40



ważną metodą u ludzi jest również prowadzenie

ważną metodą u ludzi jest również prowadzenie

akcji szczepień szczepionką BCG. Szczepionka ta

akcji szczepień szczepionką BCG. Szczepionka ta

nie daje całkowitej skuteczności - szacuje się ją na

nie daje całkowitej skuteczności - szacuje się ją na

ok. 80% i więcej w przypadku ciężkich postaci u

ok. 80% i więcej w przypadku ciężkich postaci u

dzieci, natomiast skuteczność ochrony przed

dzieci, natomiast skuteczność ochrony przed

płucną postacią u dorosłych jest zmienna i mieści

płucną postacią u dorosłych jest zmienna i mieści

się w przedziale od 0% do 80%. Efektywność

się w przedziale od 0% do 80%. Efektywność

szczepionki spada dodatkowo tam, gdzie

szczepionki spada dodatkowo tam, gdzie

mykobakterie są słabiej rozpowszechnione. Z tego

mykobakterie są słabiej rozpowszechnione. Z tego

powodu w USA nie zaleca się rutynowo wszystkim

powodu w USA nie zaleca się rutynowo wszystkim

ludziom

ludziom

41

41

Gruźlica

Gruźlica



Aby doszło do zakażenia u osoby z

Aby doszło do zakażenia u osoby z

nieuszkodzonym układem obronnym okres

nieuszkodzonym układem obronnym okres

ekspozycji na prątki musi być bardzo długi.

ekspozycji na prątki musi być bardzo długi.



Zdarza się to u szczepionych dzieci, np. gdy jeden

Zdarza się to u szczepionych dzieci, np. gdy jeden

z domowników jest chory na postać gruźlicy.

z domowników jest chory na postać gruźlicy.



Znaczenie w zapobieganiu ma także

Znaczenie w zapobieganiu ma także

przestrzeganie higieny pomieszczeń (wietrzenie,

przestrzeganie higieny pomieszczeń (wietrzenie,

a w placówkach opieki zdrowotnej dodatkowo

a w placówkach opieki zdrowotnej dodatkowo

używanie lamp nadfioletowych).

używanie lamp nadfioletowych).



W obszarach tropikalnych częstość występowania

W obszarach tropikalnych częstość występowania

atypowych form mykobakterii jest wysoka i daje

atypowych form mykobakterii jest wysoka i daje

to pewien stopień ochrony przeciw gruźlicy.

to pewien stopień ochrony przeciw gruźlicy.

42

42

Kiła

Kiła



przenoszona drogą płciową (weneryczna),

przenoszona drogą płciową (weneryczna),

bakteryjna, choroba zakaźna wywoływana przez

bakteryjna, choroba zakaźna wywoływana przez

krętka bladego (Treponema pallidum ssp. pallidum).

krętka bladego (Treponema pallidum ssp. pallidum).



Kiłę można podejrzewać na podstawie wywiadu

Kiłę można podejrzewać na podstawie wywiadu

epidemiologicznego i badania fizykalnego, ale

epidemiologicznego i badania fizykalnego, ale

ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie

ostateczne rozpoznanie ustala się na podstawie

badań laboratoryjnych. Odpowiednio wcześnie

badań laboratoryjnych. Odpowiednio wcześnie

wykryta może być skutecznie leczona za pomocą

wykryta może być skutecznie leczona za pomocą

antybiotyków, jednak w skali makro równie ważne

antybiotyków, jednak w skali makro równie ważne

znaczenie w walce z tą chorobą ma nadzór

znaczenie w walce z tą chorobą ma nadzór

epidemiologiczny i właściwa polityka zdrowotna

epidemiologiczny i właściwa polityka zdrowotna

państwa.

państwa.

43

43

Kiła

Kiła



Zakażenie kiłą jest wynikiem stosunku pochwowego,

Zakażenie kiłą jest wynikiem stosunku pochwowego,

analnego lub oralnego z osobą zakażoną.

analnego lub oralnego z osobą zakażoną.



Narażone są również osoby zdrowe przez pocałunek z

Narażone są również osoby zdrowe przez pocałunek z

osobą zakażoną, u której zmiany kiłowe są obecne w

osobą zakażoną, u której zmiany kiłowe są obecne w

gardle. Każde uszkodzenie skóry u osoby zdrowej naraża

gardle. Każde uszkodzenie skóry u osoby zdrowej naraża

ją na ryzyko podczas intymnego kontaktu z osobą

ją na ryzyko podczas intymnego kontaktu z osobą

zakażoną.

zakażoną.



Nieleczona kiła prowadzi do uszkodzenia układu

Nieleczona kiła prowadzi do uszkodzenia układu

nerwowego, utraty wzroku, zaburzeń psychicznych,

nerwowego, utraty wzroku, zaburzeń psychicznych,

uszkodzenia układu krążenia, kości, stawów i narządów

uszkodzenia układu krążenia, kości, stawów i narządów

miąższowych, a także w niektórych przypadkach może

miąższowych, a także w niektórych przypadkach może

być przyczyną śmierci.

być przyczyną śmierci.



Ponadto w przebiegu ciąży kobiety chorej na kiłę dochodzi

Ponadto w przebiegu ciąży kobiety chorej na kiłę dochodzi

do wewnątrzmacicznego zakażenia płodu bakteriami

do wewnątrzmacicznego zakażenia płodu bakteriami

znajdującymi się we krwi matki. Może dojść do śmierci

znajdującymi się we krwi matki. Może dojść do śmierci

wewnątrzmacicznej płodu lub dziecko może urodzić się z

wewnątrzmacicznej płodu lub dziecko może urodzić się z

poważnymi wadami rozwojowymi.

poważnymi wadami rozwojowymi.

44

44

Kiła

Kiła



Profilaktyka

Profilaktyka

:

:



higiena osobista i unikanie przypadkowych kontaktów

higiena osobista i unikanie przypadkowych kontaktów

płciowych

płciowych



badania kobiet w ciąży

badania kobiet w ciąży



prezerwatywa zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia

prezerwatywa zmniejsza prawdopodobieństwo zarażenia



Abstynencja od aktywności seksualnej jest bardzo efektywna

Abstynencja od aktywności seksualnej jest bardzo efektywna

w zapobieganiu zarażenia kiłą, chociaż należy zaznaczyć, że

w zapobieganiu zarażenia kiłą, chociaż należy zaznaczyć, że

Treponema

Treponema

pallidum

pallidum

łatwo przechodzi przez nienaruszone

łatwo przechodzi przez nienaruszone

śluzówki oraz uszkodzoną skórę.

śluzówki oraz uszkodzoną skórę.



Wszyscy chorzy na kiłę powinni być przebadani na HIV. Osoby

Wszyscy chorzy na kiłę powinni być przebadani na HIV. Osoby

narażone poprzez kontakty seksualne z chorym na pierwszo-,

narażone poprzez kontakty seksualne z chorym na pierwszo-,

drugorzędową lub wczesną utajoną kiłą w ciągu 90 przed

drugorzędową lub wczesną utajoną kiłą w ciągu 90 przed

postawieniem rozpoznania powinny być leczone, nawet jeśli

postawieniem rozpoznania powinny być leczone, nawet jeśli

aktualnie są seronegatywne. Jeśli ekspozycja nastąpiła

aktualnie są seronegatywne. Jeśli ekspozycja nastąpiła

wcześniej niż 90 dni względem momentu rozpoznania,

wcześniej niż 90 dni względem momentu rozpoznania,

leczenie zapobiegawcze jest wskazane, gdy badania

leczenie zapobiegawcze jest wskazane, gdy badania

serologiczne nie są dostępne natychmiast lub wynik badania

serologiczne nie są dostępne natychmiast lub wynik badania

jest niepewny.

jest niepewny.

45

45

Krztusiec

Krztusiec



Krztusiec

Krztusiec

(dawna i potoczna nazwa

(dawna i potoczna nazwa

koklusz

koklusz

) – ostra

) – ostra

choroba zakaźna układu oddechowego,

choroba zakaźna układu oddechowego,

charakteryzująca się nawracającymi napadami

charakteryzująca się nawracającymi napadami

kaszlu i przedłużającą się dusznością, wywoływana

kaszlu i przedłużającą się dusznością, wywoływana

przez pałeczkę krztuśca (

przez pałeczkę krztuśca (

Bordetella pertussis

Bordetella pertussis

).

).



Przebycie krztuśca pozostawia trwałą odporność.

Przebycie krztuśca pozostawia trwałą odporność.



Dawniej choroba często kończyła się śmiercią,

Dawniej choroba często kończyła się śmiercią,

obecnie praktycznie nie występuje dzięki

obecnie praktycznie nie występuje dzięki

szczepieniom ochronnym (w Polsce stosowane są

szczepieniom ochronnym (w Polsce stosowane są

szczepienia szczepionkami skojarzonymi

szczepienia szczepionkami skojarzonymi

Di-Te-Per

Di-Te-Per

,

,

które służą także do uodparniania przeciw błonicy i

które służą także do uodparniania przeciw błonicy i

tężcowi).

tężcowi).

46

46

Nosacizna

Nosacizna



przewlekła zakaźna i zaraźliwa choroba zwierząt

przewlekła zakaźna i zaraźliwa choroba zwierząt

nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę

nieparzystokopytnych wywołana przez pałeczkę

nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą

nosacizny. Nosacizna jest najczęściej chorobą

koni. Mogą też zachorować kotowate. Może też

koni. Mogą też zachorować kotowate. Może też

być niebezpieczną zoonozą dla ludzi

być niebezpieczną zoonozą dla ludzi



Źródłem zakażenia są chore zwierzęta a

Źródłem zakażenia są chore zwierzęta a

dokładniej rzecz biorąc wyciek z nosa,

dokładniej rzecz biorąc wyciek z nosa,

wykrztusina z płuc, ropa z owrzodzeń. Czasami

wykrztusina z płuc, ropa z owrzodzeń. Czasami

dochodzi do zarażenia poprzez kał i mocz.

dochodzi do zarażenia poprzez kał i mocz.



Pałeczki nosacizny wnikają do organizmu głównie

Pałeczki nosacizny wnikają do organizmu głównie

poprzez przewód pokarmowy, dodatkowo mogą

poprzez przewód pokarmowy, dodatkowo mogą

wnikać przez skórę

wnikać przez skórę



PROFILAKTYKA - Nosaciźnie zapobiega się poprzez

PROFILAKTYKA - Nosaciźnie zapobiega się poprzez

stosowanie przepisów sanitarno-weterynaryjnych

stosowanie przepisów sanitarno-weterynaryjnych

47

47

Płonica

Płonica



Szkarlatyna jest ostrą chorobą zakaźną wieku

Szkarlatyna jest ostrą chorobą zakaźną wieku

dziecięcego wywołaną przez bakterię –

dziecięcego wywołaną przez bakterię –

paciorkowca grupy A.

paciorkowca grupy A.



Źródłem zakażenia jest człowiek chory na

Źródłem zakażenia jest człowiek chory na

zakażenie paciorkowcowe, ozdrowieniec lub

zakażenie paciorkowcowe, ozdrowieniec lub

nosiciel paciorkowca. Osoba dorosła, która

nosiciel paciorkowca. Osoba dorosła, która

choruje na anginę paciorkowcową, może być

choruje na anginę paciorkowcową, może być

źródłem zakażenia dla dziecka. Zakażenie jest

źródłem zakażenia dla dziecka. Zakażenie jest

przekazywane na drodze kropelkowej. Wrota

przekazywane na drodze kropelkowej. Wrota

zakażenia: błony śluzowe gardła, uszkodzona

zakażenia: błony śluzowe gardła, uszkodzona

skóra (płonica przyranna, jako nadkażenie).

skóra (płonica przyranna, jako nadkażenie).

48

48

Rzeżączka

Rzeżączka



Choroba przenoszona drogą płciową, której czynnikiem

Choroba przenoszona drogą płciową, której czynnikiem

etiologicznym jest Gram-ujemna bakteria - dwoinka

etiologicznym jest Gram-ujemna bakteria - dwoinka

rzeżączki (

rzeżączki (

gonokok

gonokok

).

).



Źródłem zakażenia jest chory człowiek (np. kontakty

Źródłem zakażenia jest chory człowiek (np. kontakty

seksualne) lub zakażone przedmioty codziennej

seksualne) lub zakażone przedmioty codziennej

higieny, których używał. Do zakażenia może także

higieny, których używał. Do zakażenia może także

dojść u noworodków w trakcie porodu od chorej matki.

dojść u noworodków w trakcie porodu od chorej matki.

Prowadzi to do gonokokowego zapalenia spojówek i

Prowadzi to do gonokokowego zapalenia spojówek i

może być przyczyną trwałego uszkodzenia wzroku.

może być przyczyną trwałego uszkodzenia wzroku.



Główną przyczyną zakażenia są kontakty płciowe z

Główną przyczyną zakażenia są kontakty płciowe z

osobami chorymi na rzeżączkę (choroba dotyczy

osobami chorymi na rzeżączkę (choroba dotyczy

zarówno kobiet jak i mężczyzn) oraz używanie

zarówno kobiet jak i mężczyzn) oraz używanie

wspólnych np. ręczników, pościeli

wspólnych np. ręczników, pościeli



Profilaktyka wydaje się oczywista

Profilaktyka wydaje się oczywista

49

49

Salmonelloza

Salmonelloza



Wywołująca zapalenia jelita cienkiego i grubego choroba zakaźna

Wywołująca zapalenia jelita cienkiego i grubego choroba zakaźna

układu pokarmowego, spowodowana zakażeniem bakterią

układu pokarmowego, spowodowana zakażeniem bakterią

chorobotwórczą z rodzaju

chorobotwórczą z rodzaju

Salmonella

Salmonella

.

.



Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową po spożyciu pokarmów

Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową po spożyciu pokarmów

zawierających bakterię salmonelli, po około 12-24 godzinach

zawierających bakterię salmonelli, po około 12-24 godzinach

dochodzi do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych. Należą

dochodzi do wystąpienia pierwszych objawów chorobowych. Należą

do nich: kurczowe bóle brzucha , biegunka, gorączka, wymioty

do nich: kurczowe bóle brzucha , biegunka, gorączka, wymioty



Przyczyną zakażenia często są lody, wyroby cukiernicze lub

Przyczyną zakażenia często są lody, wyroby cukiernicze lub

garmażeryjne. Niekiedy źródłem zakażenia mogą być pracownicy

garmażeryjne. Niekiedy źródłem zakażenia mogą być pracownicy

będący nosicielami salmonelli, którzy mają styczność z produkcją

będący nosicielami salmonelli, którzy mają styczność z produkcją

żywności.

żywności.



Źródłem zakażenia mogą być również różne gatunki gadów np.

Źródłem zakażenia mogą być również różne gatunki gadów np.

żółwie, z których większość jest nosicielami salmonelli.

żółwie, z których większość jest nosicielami salmonelli.



Zapobieganie polega na spożywaniu świeżych produktów

Zapobieganie polega na spożywaniu świeżych produktów

spożywczych, dokładnym myciu jajek wrzącą wodą, przechowywaniu

spożywczych, dokładnym myciu jajek wrzącą wodą, przechowywaniu

produktów w lodówce, nie spożywaniu podczas upałów ciast z

produktów w lodówce, nie spożywaniu podczas upałów ciast z

kremem i sałatek z majonezem. Należy także unikać jaj kaczych,

kremem i sałatek z majonezem. Należy także unikać jaj kaczych,

które bardzo często są skażone salmonellą. Dobrym sposobem na

które bardzo często są skażone salmonellą. Dobrym sposobem na

uniknięcie salmonelli jest dokładne i w miarę częste mycie rąk wodą

uniknięcie salmonelli jest dokładne i w miarę częste mycie rąk wodą

z mydłem, zwłaszcza w kontaktach ze zwierzętami (ptactwem,

z mydłem, zwłaszcza w kontaktach ze zwierzętami (ptactwem,

gadami) a także w przypadku obcowania z produktami spożywczymi.

gadami) a także w przypadku obcowania z produktami spożywczymi.

50

50

Tężec

Tężec



Ciężka choroba przyranna zwierząt i ludzi. Tężec jest chorobą

Ciężka choroba przyranna zwierząt i ludzi. Tężec jest chorobą

zakaźną (wywoływana przez czynnik zakaźny), ale niezaraźliwą,

zakaźną (wywoływana przez czynnik zakaźny), ale niezaraźliwą,

ponieważ jej przyczyną są egzotoksyny (o charakterze

ponieważ jej przyczyną są egzotoksyny (o charakterze

neurotoksyn) wytwarzane przez laseczki tężca (Clostridium

neurotoksyn) wytwarzane przez laseczki tężca (Clostridium

tetani).

tetani).



Postępowanie zapobiegające zachorowaniu na tężec

Postępowanie zapobiegające zachorowaniu na tężec

(postępowanie profilaktyczne) można podzielić na dwa

(postępowanie profilaktyczne) można podzielić na dwa

zagadnienia:

zagadnienia:



zapobieganie zachorowaniu osób zdrowych - uodpornienie

zapobieganie zachorowaniu osób zdrowych - uodpornienie

czynne przez zastosowanie szczepień

czynne przez zastosowanie szczepień



zapobieganie zachorowaniu u osób narażonych na

zapobieganie zachorowaniu u osób narażonych na

zachorowanie przy podejrzeniu zanieczyszczenia rany (lub

zachorowanie przy podejrzeniu zanieczyszczenia rany (lub

uszkodzenia ciągłości skóry/błon śluzowych) pałeczkami tężca

uszkodzenia ciągłości skóry/błon śluzowych) pałeczkami tężca

lub ich przetrwalnikami - uodpornienie czynne lub czynno-

lub ich przetrwalnikami - uodpornienie czynne lub czynno-

bierne przez zastosowanie szczepienia lub szczepienia wraz z

bierne przez zastosowanie szczepienia lub szczepienia wraz z

podaniem antytoksyny tężcowej

podaniem antytoksyny tężcowej

51

51

Trąd

Trąd



Jedna z najdłużej towarzyszących człowiekowi

Jedna z najdłużej towarzyszących człowiekowi

zakaźnych chorób

zakaźnych chorób

skóry

skóry

i nerwów. Wywoływana jest

i nerwów. Wywoływana jest

przez

przez

prątki

prątki

Mycobacterium leprae

Mycobacterium leprae

,

,



Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej

Występuje w dwóch postaciach: lepromatycznej

(

(

lepra lepromatose tuberosa

lepra lepromatose tuberosa

) i tuberkuloidowej

) i tuberkuloidowej

(

(

lepra tuberculoides

lepra tuberculoides

). Odmiana lepromatyczna jest

). Odmiana lepromatyczna jest

zaraźliwa, a jej objawy to guzowate krosty podobne

zaraźliwa, a jej objawy to guzowate krosty podobne

do występujących w innych infekcjach i alergiach.

do występujących w innych infekcjach i alergiach.

Postać tuberkuloidowa jest mniej zaraźliwa, ale

Postać tuberkuloidowa jest mniej zaraźliwa, ale

bardziej groźna dla samego zarażonego, początkowo

bardziej groźna dla samego zarażonego, początkowo

pojawiają się plamy na skórze stopniowo utrata

pojawiają się plamy na skórze stopniowo utrata

czucia szczególnie w palcach nóg i rąk, nieleczona

czucia szczególnie w palcach nóg i rąk, nieleczona

prowadzi do zwyrodnień i utraty tkanki.

prowadzi do zwyrodnień i utraty tkanki.

52

52

Tularemia

Tularemia



Ostra bakteryjna choroba zakaźna.

Ostra bakteryjna choroba zakaźna.



Czynnikiem etiologicznym jest mała,

Czynnikiem etiologicznym jest mała,

polimorficzna pałeczka Francisella

polimorficzna pałeczka Francisella

tularensis.

tularensis.



Cechą charakterystyczną jest obrzęk

Cechą charakterystyczną jest obrzęk

zmienionych

zmienionych

węzłów chłonnych

węzłów chłonnych

,

,

może również wystąpić posocznica.

może również wystąpić posocznica.



Występuje u zwierząt i człowieka.

Występuje u zwierząt i człowieka.

53

53

Wąglik

Wąglik



choroba zakaźna, zaraźliwa,

choroba zakaźna, zaraźliwa,

wywoływana przez Gram-dodatnią

wywoływana przez Gram-dodatnią

bakterię nazywaną laseczką wąglika

bakterię nazywaną laseczką wąglika

(

(

Bacillus anthracis

Bacillus anthracis

). Znany już od

). Znany już od

czasów starożytnych, występuje na

czasów starożytnych, występuje na

całym świecie. Wąglik występuje

całym świecie. Wąglik występuje

najczęściej u bydła, koni, owiec i kóz.

najczęściej u bydła, koni, owiec i kóz.

Świnie rzadko chorują. Psy cechuje

Świnie rzadko chorują. Psy cechuje

znaczna odporność. Ptaki są

znaczna odporność. Ptaki są

niewrażliwe na zakażenia naturalne

niewrażliwe na zakażenia naturalne

54

54

Wąglik

Wąglik



Laseczka wąglika lub jej zarodniki wnikają do

Laseczka wąglika lub jej zarodniki wnikają do

organizmu:

organizmu:



drogą oddechową – postać płucna

drogą oddechową – postać płucna



drogą pokarmową – postać jelitowa

drogą pokarmową – postać jelitowa



przez skórę – postać skórna

przez skórę – postać skórna



W miejscu wniknięcia bakterie rozmnażają się

W miejscu wniknięcia bakterie rozmnażają się

powodując miejscowe zmiany zapalno-martwicze. Z

powodując miejscowe zmiany zapalno-martwicze. Z

ogniska pierwotnego dochodzi do rozprzestrzeniania

ogniska pierwotnego dochodzi do rozprzestrzeniania

się infekcji na całym organizm.

się infekcji na całym organizm.



Infekcja laseczką wąglika u człowieka występuje w

Infekcja laseczką wąglika u człowieka występuje w

jednej z trzech postaci:

jednej z trzech postaci:



skórnej (czarna krosta) – 95%

skórnej (czarna krosta) – 95%



jelitowej

jelitowej



płucnej.

płucnej.

55

55

Profilaktyka chorób zakaźnych

Profilaktyka chorób zakaźnych



Właściwości biologiczne i epidemiologiczne

Właściwości biologiczne i epidemiologiczne

poszczególnych grup lub gatunków

poszczególnych grup lub gatunków

zarazków warunkują odpowiednie

zarazków warunkują odpowiednie

postępowanie zapobiegawcze

postępowanie zapobiegawcze



Profilaktyka dzieli się na nieswoistą –

Profilaktyka dzieli się na nieswoistą –

skuteczną przy zwalczaniu szerzenia się

skuteczną przy zwalczaniu szerzenia się

różnych grup i gatunków drobnoustrojów

różnych grup i gatunków drobnoustrojów

chorobotwórczych i swoistą (specyficzną)

chorobotwórczych i swoistą (specyficzną)

skierowaną przeciwko pojedynczym

skierowaną przeciwko pojedynczym

gatunkom a nawet odmianom zarazków.

gatunkom a nawet odmianom zarazków.

56

56

Profilaktyka nieswoista

Profilaktyka nieswoista



Zapobiegawczo stosuje się szereg

Zapobiegawczo stosuje się szereg

metod postępowania, które mają na celu

metod postępowania, które mają na celu

przerwanie łańcucha epidemicznego.

przerwanie łańcucha epidemicznego.



Są to metody oparte na wieloletniej, a

Są to metody oparte na wieloletniej, a

nawet wielowiekowej obserwacji

nawet wielowiekowej obserwacji

szerzenia się i przebiegu chorób

szerzenia się i przebiegu chorób

zakaźnych, a także na współczesnych

zakaźnych, a także na współczesnych

osiągnięciach doświadczalnych

osiągnięciach doświadczalnych

57

57

Izolacja

Izolacja



Odosobnienie źródła zakażenia tzn: izolacja chorego

Odosobnienie źródła zakażenia tzn: izolacja chorego

człowieka skutecznie hamuje rozprzestrzenianie się

człowieka skutecznie hamuje rozprzestrzenianie się

zarazka na zdrowe organizmy

zarazka na zdrowe organizmy



Izolacji i leczeniu mogą podlegać chorzy i nosiciele

Izolacji i leczeniu mogą podlegać chorzy i nosiciele



Bezwzględnej izolacji poddawani są chorzy na

Bezwzględnej izolacji poddawani są chorzy na

choroby szczególnie niebezpieczne dla społeczeństwa

choroby szczególnie niebezpieczne dla społeczeństwa

tj: dżuma, cholera, ospa, żółta gorączka, dur plamisty

tj: dżuma, cholera, ospa, żółta gorączka, dur plamisty

i wścieklizna

i wścieklizna



Istnieje obowiązek izolacji chorych na inne choroby

Istnieje obowiązek izolacji chorych na inne choroby

zakaźne

zakaźne



Często zachodzi obowiązek izolacji chorych na inne

Często zachodzi obowiązek izolacji chorych na inne

banalne choroby zakaźne. Ma to miejsce w dużych

banalne choroby zakaźne. Ma to miejsce w dużych

skupiskach ludzkich tj: wojsko, przedszkole czy szkoła

skupiskach ludzkich tj: wojsko, przedszkole czy szkoła

58

58

Kwarantanna

Kwarantanna



Ważną rolę w przerwaniu łańcucha epidemicznego

Ważną rolę w przerwaniu łańcucha epidemicznego

odgrywa przymusowa obserwacja lekarska ludzi

odgrywa przymusowa obserwacja lekarska ludzi

(czasem zwierząt), którzy mieli kontakt z chorymi,

(czasem zwierząt), którzy mieli kontakt z chorymi,

względnie przyjeżdżają z obszarów endemicznych,

względnie przyjeżdżają z obszarów endemicznych,

na których panują choroby szczególnie

na których panują choroby szczególnie

niebezpieczne

niebezpieczne



W ten sposób wykrywa się ludzi zakażonych,

W ten sposób wykrywa się ludzi zakażonych,

których izoluje się i leczy

których izoluje się i leczy



Na szerszą skalę kwarantannę zarządza się podczas

Na szerszą skalę kwarantannę zarządza się podczas

przewidywanej możliwości wybuchu epidemii

przewidywanej możliwości wybuchu epidemii

chorób tj: ospa prawdziwa, dżuma, cholera, dur

chorób tj: ospa prawdziwa, dżuma, cholera, dur

plamisty, żółta gorączka

plamisty, żółta gorączka

59

59

Kordon sanitarny

Kordon sanitarny



W wyjątkowo niebezpiecznych sytuacjach epidemicznych

W wyjątkowo niebezpiecznych sytuacjach epidemicznych

można zastosować kordon sanitarny

można zastosować kordon sanitarny



Postępowanie polega na całkowitym, przymusowym

Postępowanie polega na całkowitym, przymusowym

przerwaniu wszelkiej łączności z obszarem objętym

przerwaniu wszelkiej łączności z obszarem objętym

epidemią

epidemią



Na obszarze takim pozostają chorzy, nosiciele i zdrowi

Na obszarze takim pozostają chorzy, nosiciele i zdrowi

ludzie

ludzie



Konieczne kontakty np.: dowóz żywności czy wody

Konieczne kontakty np.: dowóz żywności czy wody

utrzymuje się stosując szczególne środki ostrożności

utrzymuje się stosując szczególne środki ostrożności



Po wyleczeniu wszystkich chorych, przeprowadzeniu

Po wyleczeniu wszystkich chorych, przeprowadzeniu

szczepień ochronnych i odpowiednio długiej

szczepień ochronnych i odpowiednio długiej

kwarantanny kordon zdejmuje się

kwarantanny kordon zdejmuje się



Uwaga!!! zastosowanie kordonu dezorganizuje

Uwaga!!! zastosowanie kordonu dezorganizuje

całkowicie życie społeczeństwa.

całkowicie życie społeczeństwa.

60

60

Przerwanie dróg szerzenia się

Przerwanie dróg szerzenia się

zakażeń

zakażeń



Drogi szerzenia się zakażeń wywołanych przez

Drogi szerzenia się zakażeń wywołanych przez

zarazki przerywa się za pomocą różnych

zarazki przerywa się za pomocą różnych

zabiegów dostosowanych do odpowiednich,

zabiegów dostosowanych do odpowiednich,

specyficznych warunków

specyficznych warunków



Metodami sanitarnymi tj: dostarczanie czystej

Metodami sanitarnymi tj: dostarczanie czystej

wody do picia, chlorowanie wody,

wody do picia, chlorowanie wody,

oczyszczanie wód kanalizacyjnych, walka z

oczyszczanie wód kanalizacyjnych, walka z

muchami oraz przestrzeganie zasad higieny

muchami oraz przestrzeganie zasad higieny

żywienia można w skuteczny sposób przerwać

żywienia można w skuteczny sposób przerwać

łańcuch epidemiczny chorób przewodu

łańcuch epidemiczny chorób przewodu

pokarmowego

pokarmowego

61

61

Przerwanie dróg szerzenia

Przerwanie dróg szerzenia

się zakażeń

się zakażeń



Za pomocą zabiegów dezynfekcyjnych

Za pomocą zabiegów dezynfekcyjnych

środkami chemicznymi odkaża się przedmioty

środkami chemicznymi odkaża się przedmioty

codziennego użytku oraz wydzieliny i wydaliny

codziennego użytku oraz wydzieliny i wydaliny

chorych

chorych



Poważne znaczenie mają metody dezynsekcji.

Poważne znaczenie mają metody dezynsekcji.

Walka z muchami, komarami, kleszczami, a w

Walka z muchami, komarami, kleszczami, a w

pewnych warunkach z wszami i pchłami,

pewnych warunkach z wszami i pchłami,

przyczynia się do przerwania łańcucha

przyczynia się do przerwania łańcucha

epidemicznego wielu chorób szczególnie

epidemicznego wielu chorób szczególnie

odzwierzęcych

odzwierzęcych

62

62

Przerwanie dróg szerzenia

Przerwanie dróg szerzenia

się zakażeń

się zakażeń



Podobnie duże znaczenie w zwalczaniu

Podobnie duże znaczenie w zwalczaniu

niektórych chorób zakaźnych mają

niektórych chorób zakaźnych mają

zabiegi deratyzacyjne

zabiegi deratyzacyjne



Szczury, myszy i inne polne gryzonie są

Szczury, myszy i inne polne gryzonie są

źródłem takich chorób jak: dżuma,

źródłem takich chorób jak: dżuma,

leptospirozy, kleszczowe zapalenie

leptospirozy, kleszczowe zapalenie

mózgu

mózgu



Przeprowadzanie deratyzacji ma duże

Przeprowadzanie deratyzacji ma duże

znaczenie przeciwepidemiczne

znaczenie przeciwepidemiczne

63

63

Ochrona wrót zakażenia

Ochrona wrót zakażenia



Zakażeniom powietrzno – kropelkowym można

Zakażeniom powietrzno – kropelkowym można

zapobiegać przez zakładanie na usta i nos

zapobiegać przez zakładanie na usta i nos

odpowiednich masek

odpowiednich masek



Do ochrony śluzówek oczu – odpowiednie okulary

Do ochrony śluzówek oczu – odpowiednie okulary

np.: przy badaniu chorych

np.: przy badaniu chorych



Przed nakłuciami przez muchy, kleszcze czy

Przed nakłuciami przez muchy, kleszcze czy

komary chronią odpowiednie kremy odstraszające

komary chronią odpowiednie kremy odstraszające

oraz ubiory ochronne

oraz ubiory ochronne



Przed skutkami zakażeń przyrannych chronią takie

Przed skutkami zakażeń przyrannych chronią takie

zabiegi jak: wczesne chirurgiczne opracowanie

zabiegi jak: wczesne chirurgiczne opracowanie

rany i odpowiednie leki stosowane zapobiegawczo

rany i odpowiednie leki stosowane zapobiegawczo

64

64

Profilaktyka swoista

Profilaktyka swoista



Polega na stosowaniu:

Polega na stosowaniu:



Prognostyki, czyli wcześniejszego

Prognostyki, czyli wcześniejszego

prowadzenia badań serologicznych i

prowadzenia badań serologicznych i

na ich podstawie przewidywania

na ich podstawie przewidywania

wybuchu epidemii

wybuchu epidemii



Szczepień ochronnych na terenie

Szczepień ochronnych na terenie

kraju lub danego obszaru

kraju lub danego obszaru



Surowic odpornościowych

Surowic odpornościowych

65

65

Szczepienia

Szczepienia



Szczepienie ludzi przeciw chorobom

Szczepienie ludzi przeciw chorobom

zakaźnym jest najpewniejszą,

zakaźnym jest najpewniejszą,

najtańszą i najskuteczniejszą metodą

najtańszą i najskuteczniejszą metodą

profilaktyczną, dlatego dotychczas

profilaktyczną, dlatego dotychczas

szczepienia stanowią główny oręż w

szczepienia stanowią główny oręż w

walce z niebezpiecznymi chorobami

walce z niebezpiecznymi chorobami

zakaźnymi, szczególnie w krajach

zakaźnymi, szczególnie w krajach

rozwijających się.

rozwijających się.