INFLACJA

POJĘCIA, SPOSOBY

POMIARU

Katedra Ekonomii i Zarządzania

Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacje - definicje

INFLACJA – trwały wzrost przeciętnego lub

ogólnego poziomu cen, któremu nie odpowiada
równoważny

wzrost

przeciętnej

jakości

konsumowanych dóbr i usług

INFLACJA

- (R. Milewski)

jest to proces wzrostu

ogólnego poziomu cen.

CECHY:

- Inflacja jest procesem,

- Oznacza wzrost ogólnego (średniego) poziomu cen.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

INFLACJA

UKRYTA

–

przejawia

się

w

trudnościach przy zakupie towarów i usług bez
zmian ich cen (ceny utrzymywane są sztucznie
na danym poziomie).

INFLACJA JAWNA – przejawia się we wzroście

ogólnego poziomu cen, który jest widoczny, np.
inflacja popytowa

CZYSTA INFLACJA

-

jest to szczególny przypadek

inflacji, gdy wszystkie ceny dóbr i czynników
produkcji wzrastają w tym samym tempie.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Luka inflacyjna

LUKA INFLACYJNA – nadwyżka popytu

nad podażą nie rozładowana przez
wzrost cen, powoduje przymusowe
oszczędności (obywatele posiadają
pieniądze, za które nie mają co kupić).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA

POPYTOWA

(NABYWCÓW,

CIAGNIONA PRZEZ POPYT) – występuje, gdy
całkowita wielkość planowanych wydatków
wzrasta szybciej niż całkowita wielkość
produkcji

Rodzaje inflacji

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

ŹRÓDŁA INFLACJI POPYTOWEJ:
 nadmierne wydatki państwa nie znajdujące

pokrycia
w dochodach (INFLACJA BUDŻETOWA)

 nadmierna kreacja pieniądza kredytowego

(INFLACJA KREDYTOWA)

 nadmierny, w stosunku do wzrostu produkcji,

wzrost płac (INFLACJA PŁACOWA)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA

KOSZTOWA

(DOSTAWCÓW,

PCHANA PRZEZ KOSZTY) – jest wywołana

przez wzrost kosztów produkcji, występuje,

gdy nałożone są ograniczenia na podaż

jednego lub kilku zasobów lub też, gdy cena

jednego lub kilku zasobów zostaje zwiększona.

 

INFLACJA STRUKTURALNA – ogólny wzrost

poziomu cen pojawiający się, gdy producenci

nie

mogą

sprawnie

zmienić

struktury

produkcji

w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki.

Rodzaje inflacji

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kosztowa teoria inflacji

Akcentuje

znaczenie

rosnących

kosztów

produkcji,

wymuszających

wzrost

ogólnego

poziomu cen. Wzrost kosztów produkcji wynika z:

 wzrostu płac związanych z działalnością

związków zawodowych,

 wzrostu cen narzucanych przez organizacje

monopolistyczne,

 dewaluacji walut krajowych,
 powodujących podwyższenie cen importowych

surowców i materiałów,

 wzrostu stawek podatku obrotowego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kosztowa teoria inflacji

Inflacja jest wywołana różnymi zjawiskami po

„stronie podaży”.

SPIRALA INFLACJI:
 Wzrost płac powoduje wzrost kosztów,
 Wzrost kosztów powoduje wzrost cen,
 Wzrost cen zwiększa koszty utrzymania

i nasila żądania płacowe.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rodzaje inflacji

W zależności od natężenia skutków działania

czynników inflacjogennych:

 INFLACJA PEŁZAJĄCA – ceny wzrastają o

kilka procent rocznie (nie przekraczają 5%),

 INFLACJA UMIARKOWANA – wskaźnik cen

oscyluje w granicach 5-10% rocznie,

 INFLACJA GALOPUJĄCA – wskaźnik cen

waha się od 10-150% rocznie,

 HIPERINFLACJA – ceny rosną w tempie

przewyższającym 150%.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Skutki inflacji

 Powolne procesy inflacyjne na poziomie inflacji

pełzającej wywierają korzystny wpływ na przebieg

procesów gospodarczych (1. wpływają korzystnie na

dynamikę wzrostu gospodarczego poprzez obniżki

realnych stóp procentowych i stawek płac realnych –

przy założeniu iluzji pieniężnej, tj. utożsamianiu

zmian wielkości nominalnych i realnych przez

podmioty gospodarcze, 2. ułatwiają pożądane zmiany

relacji cenowych w warunkach istnienia sztywności

cen do dołu, co racjonalizuje decyzje gospodarcze i

umożliwia prawidłową alokację zasobów)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Skutki inflacji

 Zniekształcenie informacyjnej funkcji cen.
 „Ucieczka” od pieniądza.
 Redystrybucja dochodów.
 Wzrost niepewności i osłabienie

aktywności gospodarczej.

 Wzrost kosztów obsługi działalności

gospodarczej.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

KTO TRACI NA

INFLACJI

 posiadacze gotówki
 wierzyciele

instytucjonalni

 nabywcy obligacji
 przedsiębiorcy

i pracownicy

 podatnicy
 emeryci i renciści

KTO ZYSKUJE

NA INFLACJI

 dłużnicy
 przedsiębiorcy

i pracownicy

 rząd

Koszty / Zyski

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

INFLACJA BAZOWA – miara inflacji, która odwołuje się

do jej teoretycznej definicji, a więc do procesu stałego
i utrzymującego się wzrostu ogólnego poziomu cen;
jest optymalną dostępną miarą inflacji w ogóle.

Powszechnie utożsamiany z inflacją wzrost wskaźnika

cen konsumpcyjnych informuje nas co najwyżej o
spadku siły nabywczej pieniądza z perspektywy
reprezentatywnego gospodarstwa domowego. Inflacja
bazowa to o wiele szersze pojęcie, mierzące wzrost
ogólnego poziomu cen.

Inflacja bazowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Miary inflacji bazowej w Polsce

1.

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych

2.

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej

zmienności

3.

Inflacja bazowa po wyłączeniu cen o największej

zmienności i cen paliw (miara ta jest wskaźnikiem

pomocniczym, pozwalającym stwierdzić, jak duży wpływ

na wzrost ogólnego wskaźnika cen mają ceny paliw),

4.

Inflacja „netto”, tj. po wyłączeniu cen żywności i paliw

5.

15% średnia obcięta (symetrycznie obcinająca po 15%

z leweji prawej strony rozkładu wskaźniki cen

o największej i najmniejszej dynamice w porównaniu

z poprzednim okresem)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźnik (indeks) cen

(wg. GUS)

 Price index - Statystyczny wskaźnik ilościowego opisu dynamiki cen w okresie

badanym w porównaniu z okresem podstawowym. Rozróżnia się indywidualne

(cząstkowe) oraz agregatowe (zespołowe) wskaźniki cen. Indywidualne

wskaźniki cen są określone jako stosunek poziomów cen (lub średnich cen) w

dwóch okresach dla danego towaru lub danej usługi. Agregatowe wskaźniki

cen są stosowane do badania dynamiki cen zbioru towarów lub usług i opierają

się na metodzie standaryzacji współczynników ilościowych, tzn. wykorzystując

wspólny dla obydwu porównywanych okresów stały system wag (koszyk).

Zależnie od wyboru okresu, z którego przyjmuje się koszyk, rozróżnia się

formułę Paasche'go (koszyk z okresu badanego) lub formułę Laspeyres'a

(koszyk z okresu podstawowego).

W zależności od różnic pomiędzy strukturami koszyków w okresie badanym i

podstawowym, różnice między wynikami obliczeń wskaźników wg. powyższych

formuł mogą być większe lub mniejsze. Nie ma obiektywnych przesłanek, które

uzasadniałyby uznanie jednej z dwóch formuł za bardziej poprawną. Każda z

nich daje odpowiedź na inne pytanie i o wyborze decyduje cel badania.

Przyjmując jako kryterium zasady budowy formalnej, rozróżnia się wskaźniki

cen jednopodstawowe i łańcuchowe. Wskaźniki jednopodstawowe

charakteryzują się jednym, niezmiennym okresem podstawowym dla

wszystkich okresów, dla których są obliczone. Przy wskaźnikach łańcuchowych,

ceny w okresie badanym są odnoszone do cen okresu bazowego, którym jest

okres poprzedni.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźnik (indeks) cen

(wg. GUS)

 Wskaźnik cen wg formuły Paasche'go wyrażony jest

wzorem:

IP = [suma (qn*pn) / suma (qn*po)] x 100

natomiast wskaźnik cen wg formuły Laspeyres'a - wzorem:

IL = [suma (qo*pn) /suma (qo*po)] x 100

gdzie:

qn - ilość w okresie badanym;

qo - ilość w okresie podstawowym;

pn - ceny w okresie badanym;

po - ceny w okresie podstawowym.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźnik cen towarów i usług

konsumpcyjnych (Price index of

consumer goods and services)

 Obliczany jest w oparciu o wyniki:

- badania cen towarów i usług konsumpcyjnych na rynku detalicznym,

- badania budżetów gospodarstw domowych, dostarczającego danych o

przeciętnych wydatkach na towary i usługi konsumpcyjne; dane te

wykorzystywane są do opracowania systemu wag.

Przy obliczaniu wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych stosowana

jest Klasyfikacja Spożycia Indywidualnego według Celu, zaadaptowana na

potrzeby Zharmonizowanych Wskaźników Cen Konsumpcyjnych

(COICOP/HICP).

Wskaźnik cen reprezentanta w rejonie badania cen wynika z odniesienia jego

średniej ceny miesięcznej do średniej ceny rocznej z roku poprzedniego.

Ogólnopolski wskaźnik cen reprezentanta objętego notowaniami obliczany jest

jako średnia geometryczna wskaźników cen ze wszystkich rejonów. Na

podstawie wskaźników cen reprezentantów objętych badaniem cen w danej

grupie, stosując średnią geometryczną, opracowuje się wskaźniki cen grup

towarów i usług konsumpcyjnych na najniższym szczeblu agregacji systemu

wag. Wykorzystuje się je następnie, przy zastosowaniu systemu wag, do

obliczania wskaźników wyższych szczebli agregacji, aż do wskaźnika cen

towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Wskaźnik cen obliczany jest według

formuły Laspeyres'a, przy zastosowaniu wag z roku poprzedzającego rok

badany.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (Wskaźnik cen przy podstawie rok poprzedni  =
100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Półroczne

wskaźniki

cen

towarów i

usług

konsumpc

yjnych w

latach

1989-

2011

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Monetarystyczna teoria inflacji

Inflacja monetarna wywołana jest wzrostem

podaży pieniądza. Równanie wymiany:

M*V=P*Y

gdzie:
M - ilość pieniądza w obiegu,
V - szybkość obiegu pieniądza,
P - przeciętny poziom cen,
Y - poziom dochodu narodowego

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

 Profesor A.W. Phillips z London School of Economics

wykazał w 1958 r., że w Wielkiej Brytanii istnieje

silna statystyczna zależność między poziomem

inflacji w danym roku a bezrobociem. Podobne

związki zostały zidentyfikowane również w innych

krajach. Wkrótce zależność ta stała się znana jako

krzywa Phillipsa.

 KRZYWA PHILLIPSA dowodzi, że wyższej stopie

inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i

odwrotnie. Sugeruje to, że można dokonać wyboru

między niższym bezrobociem za cenę wyższej

inflacji lub odwrotnie.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

Na podstawie analizy danych
statystycznych dla Wielkiej
Brytanii A.W. Phillips
zaobserwował istnienie
odwrotnej zależności pomiędzy
stopą wzrostu płac nominalnych
a stopą bezrobocia. Wyższym
poziomom stopy bezrobocia
odpowiada niższe tempo
wzrostu płac nominalnych.
Poprawa koniunktury, spadek
bezrobocia przyczyniają się do
podniesienia tempa wzrostu
płac nominalnych.

Stopa bezrobocia
[%]

Tempo
wzrostu
płac
nominaln
ych [%]

0

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

Stopa
inflac
ji [%]

Stopa bezrobocia [%]

E

PC

1

PC

2

F

U

1

U*

I

1

I

2

A

B

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Krzywa Phillipsa

 W punkcie wyjścia gospodarka znajduje się w stanie równowagi

długookresowej (punkt E). Rząd obniża stopę wzrostu podaży pieniądza z I

1

do

I

2.

Początkowo powoduje to spadek realnej podaży pieniądza i przesunięcie

gospodarki z punktu E do A. Bezrobocie wzrasta do U

1.

Jeżeli ludzie uwierzą, że

tempo wzrostu ilości pieniądza I

2

nie zmieni się, to zdadzą sobie również

sprawę, iż nowym punktem równowagi długookresowej będzie punkt F.

Krótkookresowa krzywa Phillipsa przesuwa się z położenia PC

1

do

PC

2,

a

gospodarka przechodzi z punktu A do B. Następuje gwałtowny spadek tempa

wzrostu płac nominalnych, ponieważ ludzie uświadamiają sobie, że inflacja

zmniejszy się, i roszczenia płacowe mogą zostać złagodzone. Następnie

gospodarka przesuwa się ku górze wzdłuż krzywej PC

2

z punktu B do F. Jeżeli

jednak pracownicy spodziewają się, że tempo wzrostu podaży pieniądza

powróci do poziomu I

1

, to nie nastąpi złagodzenie żądań płacowych

wyprzedzających spadek inflacji. Krzywą krótkookresową pozostanie PC

1

. W

krótkim okresie nominalna podaż pieniądza rośnie w tempie I

2

, lecz inflacja

jest wyższa. Realna podaż pieniądza jest ciągle zmniejszana.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Długookresowa i

krótkookresowa

krzywa Phillipsa

 Pionowa długookresowa krzywa Phillipsa

wskazuje, że gospodarka powróci ostatecznie do

naturalnej stopy bezrobocia U*, niezależnie od

tempa inflacji. W długim okresie nie jest możliwe

dokonywanie wyboru między inflacją i bezrobociem.

 Krótkookresowa krzywa Phillipsa PC

1

obrazuje

proces dostosowawczy w krótkim okresie. Wysokość

jej położenia zależy od tempa inflacji i wzrostu ilości

pieniądza w ujęciu nominalnym w sytuacji

równowagi długookresowej, co ilustruje punkt E na

długookresowej krzywej Phillipsa.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Stopa inflacji na tle stopy

bezrobocia w latach 1998 - 2011

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen towarów i usług

konsumpcyjnych w Polsce w latach 1999-

2011

Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie,
Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce,
(1998=100)

1998 =

100

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII IX

X

XI

XII

1999

103,
5

104,
1

105,
1

106,
0

106,
7

106,
9

106,
5

107,
1

108,
7

109,
9

110,
9

111,
9

2000

113,
9

114,
9

115,
9

116,
4

117,
2

118,
1

118,
9

118,
5

119,
7

120,
7

121,
2

121,
4

2001

122,
4

122,
5

123,
1

124,
1

125,
5

125,
4

125,
0

124,
6

125,
0

125,
5

125,
6

125,
9

2002

126,
9

127,
0

127,
3

127,
9

127,
6

127,
1

126,
5

126,
0

126,
4

126,
8

126,
7

126,
8

2003

127,
3

127,
4

127,
8

128,
1

128,
1

128,
0

127,
5

127,
0

127,
6

128,
4

128,
8

129,
1

2004

129,
6

129,
7

130,
1

131,
1

132,
4

133,
6

133,
5

133.
0

133,
4

134,
2

134,
6

134,
7

2005

134,
8

134,
7

134,
8

135,
3

135,
7

135,
4

135.
1

135,
0

135,
5

136,
0

135,
7

135,
4

2007

137,

8

138,

2

138,

9

139,

6

140,

3

140,

3

139,

9

139,

3

140,

4

141,

2

142,

2

142,

6

2008

143,

6

144,

2

144,

8

145,

4

146,

6

146,

9

146,

9

146,

3

146,

7

147,

3

147,

6

147,

5

2009

148,

2

149,

5

150,

5

151,

6

152,

4

152,

7

152,

9

152,

3

152,

3

152,

5

153,

0

153,

0

2010

153,

9

154,

2

154,

7

155,

3

155,

8

156,

3

156,

0

155,

4

166,

3

157,

1

157,

3

157,

9

2011

159,

8

160,

1

161,

5

162,

3

163,

3

162,

6

162,

1

162,

1

162,

3

163,

4

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Nagrodę Nobla w dziedzinie

ekonomii

za rok 2006 otrzymał

Amerykanin Edmund S. Phelps

 Phelps znany jest m.in. z badań nad relacjami między poziomem

płac a bezrobociem w gospodarce, które prowadził już w latach 60.

W swoich pracach tłumaczył, że bezrobocia nie da się do końca

regulować przez zmiany poziomu płac, a przymusowe bezrobocie

występuje nawet w okresach gospodarczej prosperity.

 Badania Phelpsa udowodniły, że bezrobocie zależy od czynników

strukturalnych - m.in. wysokości zasiłków, siły związków

zawodowych, klina podatkowego; nie zależy natomiast od polityki

pieniężnej lub budżetowej, która może obniżyć bezrobocie tylko w

krótkim terminie.

 Edmund Phelps opracował jeden z istotnych  (obok modelu

Miltona Friedmana, również noblisty) modeli zależności między

inflacją a bezrobociem. Model uwzględnia oczekiwania inflacyjne i

ich wpływ na skuteczność polityki makroekonomicznej, która ma

prowadzić do obniżenia bezrobocia. Noblista pokazał, że nie

można w sposób trwały za pomocą polityki makroekonomicznej,

monetarnej lub fiskalnej, obniżyć poziomu bezrobocia.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Nagrodę Nobla w dziedzinie

ekonomii

za rok 2006 otrzymał

Amerykanin Edmund S. Phelps.

 Dużą część swego dorobku naukowego Phelps poświęcił wyjaśnianiu

zjawiska trwałego bezrobocia w gospodarce. Podobnie jak wcześniej

Milton Friedman, negował możliwość stymulowania zatrudnienia przez

politykę proinflacyjną. Uznał, że tak zwana krzywa Phillipsa (opisująca

zależność między bezrobociem, a inflacją) dotyczy wyłącznie zjawisk

krótkoterminowych. W dłuższym terminie spadek inflacji przyczynia się

do wzrostu zatrudnienia.

 Zwracał też uwagę na niekorzystne skutki źle zaprojektowanych

systemów opieki społecznej, na przykład gwarantowanych płac

minimalnych, które zniechęcają do podejmowania pracy, zwłaszcza osoby

o niskich kwalifikacjach. Komentując niepokoje społeczne we Francji i

USA, pisał: "Zarówno Europa, jak i Stany Zjednoczone muszą robić

więcej dla włączenia w rynek pracy osób o niskich kwalifikacjach. Dobrze

działająca gospodarka nie tylko pozwala utrzymać wzrost produktu i

dochodów, ale zapewnia podmiotom pełne wykorzystanie ich

potencjałów". Według Phelpsa znacznie lepszym sposobem na redukcję

bezrobocia jest zwiększenie elastyczności rynku pracy oraz

subsydiowanie najniższych płac pobieranych przez pracowników o

niskich kwalifikacjach.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja [%], w latach 2002 -

2011

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego w
Warszawie
Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce, (1998=100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dynamika cen towarów i usług

konsumpcyjnych oraz kursów walut

w latach 2008-2009

Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie.

.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie.

.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

.

Źródło: Główny Urząd Statystyczny w Warszawie.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen towarów i usług

konsumpcyjnych według

województw w II kwartale 2011 r.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, (kwartał poprzedni=100)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja jako jeden z kryteriów

konwergencji do strefy euro

• Kryteria konwergencji – wskaźniki makroekonomiczne, które

kraj musi osiągnąć, aby mógł zostać uznany za przygotowany do

uczestnictwa we wspólnym obszarze walutowym

• 5 kryteriów konwergencji (2 fiskalne i 3 monetarne):

- wielkość deficytu budżetowego,

- długu publicznego,

- stabilność cen (tempo wzrostu cen nie powinno przekraczać

o

więcej niż 1,5 pkt. proc.

średniej inflacji w trzech krajach UE

o najbardziej stabilnych cenach, przy czym inflacja jest

mierzona zharmonizowanym indeksem cen

konsumpcyjnych - HICP),

- wysokość długoterminowych stóp procentowych,

- stabilność kursu walutowego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Kryterium Stabilności Cen –

postanowienia traktatu

 Art. 140 ust. 1 tiret pierwsze Traktatu wymaga:



„osiągnięcia wysokiego stopnia stabilności cen; będzie to

wynikało ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej

trzech Państwach Członkowskich, które mają najlepsze

rezultaty w dziedzinie stabilności cen”.

 Art. 1 Protokołu (nr 13) w sprawie kryteriów konwergencji

wymienionych w art. 140 Traktatu stwierdza się, że:



„Kryterium stabilności cen określone w art. 140 ust. 1 tiret

pierwsze Traktatu oznacza, że Państwo Członkowskie ma trwały

poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w

tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie,

nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji

trzech Państw Członkowskich o najbardziej stabilnych cenach.

Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen towarów

konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z

uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych”.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Inflacja jako jeden z kryteriów

konwergencji do strefy euro

 W raporcie o konwergencji wiosną 2008 roku napisano, że

Polska w okresie od kwietnia 2007 r. do marca 2008 r.
odnotowała 12-miesięczną średnią stopę inflacji HICP na
poziomie 3,2 proc., czyli równą wartości referencyjnej. A ta
została wyliczona przy wykorzystaniu nieważonej średniej
arytmetycznej stóp inflacji trzech państw Unii Europejskiej:
Malty (wskaźnik inflacji 1,5 proc.), Holandii (1,7 proc.), Danii
(2,0 proc.).

 Średnia stopa inflacji w tych krajach wynosiła 1,7 proc. i po

dodaniu 1,5 pkt proc. wartość referencyjna przyjęła poziom 3,2
proc. Tylko Słowacja i Szwecja – spośród ocenianych państw –
mogły się pochwalić wskaźnikami niższymi od referencyjnych,
w najgorszej sytuacji były Łotwa i Bułgaria.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Raport o konwergencji 2010

 W raporcie, który zawiera ocenę konwergencji gospodarczej

i prawnej dziewięciu państw członkowskich Unii

Europejskiej: Bułgarii, Czech, Estonii, Łotwy, Litwy, Węgier,

Polski, Rumunii i Szwecji, stwierdzono, że obecnie w wielu

krajach na pierwszy plan wysunęły się poważne problemy

związane ze skumulowaną wcześniej nierównowagą

i podatnością na destabilizację, które w ostatnich latach

uruchomiły proces głębokich dostosowań gospodarczych.

Realny PKB w większości badanych krajów załamał się lub

silnie spadł, do czego przyczynił się światowy kryzys

finansowo-gospodarczy. To osłabienie aktywności

gospodarczej w połączeniu z sytuacją zewnętrzną

przyczyniło się wprawdzie do obniżenia inflacji, ale

jednocześnie gwałtownie pogorszyła się sytuacja

budżetowa i znacznie wzrosły premie za ryzyko kraju.

Źródło: http://www.ecb.europa.eu

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Raport o konwergencji 2010

 W 12-miesięcznym okresie referencyjnym,

od kwietnia 2009 r. do marca 2010 r., z powodu

wystąpienia szokowych spadków cen na świecie

i poważnego załamania aktywności gospodarczej

w większości krajów, poziom inflacji w Unii

Europejskiej był bardzo niski. Z tego względu

wartość referencyjna dla kryterium stabilności cen

wyniosła 1,0%. Wartość tę obliczono poprzez

dodanie 1,5 punktu procentowego do nieważonej

średniej arytmetycznej stóp inflacji HICP za 12

miesięcy w następujących krajach: Portugalii

(‑0,8%), Estonii (‑0,7%) i Belgii (‑0,1%). 

Źródło: http://www.ecb.europa.eu

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Raport o konwergencji 2010

 W okresie referencyjnym średnia stopa inflacji

HICP w Czechach, w Estonii i na Łotwie znalazła

się poniżej wartości referencyjnej, natomiast

w sześciu pozostałych krajach – powyżej, przy

czym największe odchylenie od tej wartości

odnotowano w Rumunii, na Węgrzech i w Polsce.

 W okresie referencyjnym od kwietnia 2009 r. do

marca 2010 r. średnia stopa infl acji HICP za 12

miesięcy wyniosła w Polsce 3,9%, czyli była

wyraźnie wyższa od wartości referencyjnej 1,0%

przyjętej dla kryterium stabilności cen.

Źródło: EUROSTAT, Europe in figures

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Źródło: EUROSTAT, Europe in figures

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

HICP – UE, Japonia i USA wg

EUROSTAT

Źródło: EUROSTAT, Europe in figures

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźniki cen

 Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych, CPI

(consumer price index)

 Wskaźnik cen zbytu, PPI (producer price index)
 Zharmonizowany wskaźnik cen

konsumpcyjnych,

HICP (harmonised index of

consumer prices),

 Korektor PNB ze względu na inflację (deflator).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźnika cen towarów i

usług konsumpcyjnych (CPI)

 Miernik inflacji cen konsumentów nosi nazwę CPI (ang. Consumer Price

Index) lub wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych. Jest

podawany do publicznej wiadomości z miesięczną częstotliwością i

stanowi najpopularniejszą miarę inflacji. CPI mierzy zmiany cen w

odniesieniu tylko do niektórych produktów lub usług wchodzących w

skład tzw. koszyka konsumpcyjnego, który jest rokrocznie aktualizowany.

 Towary i usługi stanowiące komponenty tego koszyka ustalane są na

podstawie badań budżetów gospodarstw domowych, które starają się

ustalić, na co przeciętny konsument wydaje zarobione pieniądze.

Zawartość koszyka stanowi około 2000 różnych towarów i usług, a

poszczególne kategorie są ważone w ten sposób, aby odzwierciedlać ich

rzeczywisty udział w wydatkach statystycznego gospodarstwa

domowego. Koszyk konsumpcyjny ustalony na sztywno wydaje się

istotnym ograniczeniem dla tej miary inflacji. Nie uwzględnia ona bowiem

efektów substytucyjnych, które odgrywają istotną rolę w codziennych

wyborach konsumentów.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Zharmonizowany wskaźnik cen

konsumpcyjnych (HICP)

 Zharmonizowany wskaźnik cen

konsumpcyjnych (HICP)

- obliczany jest według

ujednoliconej metodologii Unii Europejskiej przez kraje
członkowskie oraz kandydujące do UE. Podstawę do
opracowania HICP dla Polski stanowi obserwacja cen
reprezentantów towarów i usług konsumpcyjnych oraz
system wag oparty na strukturze spożycia indywidualnego
w sektorze gospodarstw domowych (w 2006 r. - struktura
spożycia z 2004 r. w cenach grudnia 2005 r.). Grupowanie
towarów i usług konsumpcyjnych oparto na Klasyfikacji
Spożycia Indywidualnego według Celu opracowanej na
potrzeby HICP (COICOP/HICP).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Różnica między CPI a HICP

 Indeks zharmonizowany dodatkowo uwzględnia:
- wydatki ponoszone przez cudzoziemców na zakup dóbr i usług

w Polsce,

- wydatki osób przebywających w tzw. gospodarstwach

instytucjonalnych np. szpitale, więzienia, domy spokojnej
starości,

- wydatki na gry losowe.
Zgodnie z kryterium inflacyjnym zawartym w Traktacie z Maastricht,

HICP jest podstawą do oceny stabilizacji cen. W Polsce wskaźnik
ten jest obliczany od 1997 r. Zgodnie z aktami prawnymi Unii,
retrospektywne dane w zakresie HICP mogą ulec zmianie
w wyniku weryfikacji związanej z modyfikacją metodologii.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wskaźnik cen zbytu - Inflacja

cen producentów (PPI)

 Zmiany cen producentów w czasie określa się za pomocą PPI (ang.

Producer Price Index). Miernik ten podawany jest co miesiąc do

publicznej wiadomości razem z danymi o dynamice produkcji

przemysłowej (produkcji sprzedanej przemysłu).

 W odróżnieniu od inflacji cen konsumentów, wskaźnik PPI nie bierze

pod uwagę zmian cen usług oraz dotyczy wyłącznie cen towarów

w obrocie hurtowym, które zostały wyprodukowane i sprzedane przez

zakłady przetwórstwa przemysłowego, górnictwo oraz

przedsiębiorstwa dostarczające i wytwarzające energię elektryczną,

gaz i wodę.

 PPI mierzy ceny netto, a więc z wyłączeniem podatku VAT i akcyzy.

Uwzględnia natomiast różnego rodzaju dotacje przedmiotowe

przyznawane dla poszczególnych wyrobów. Panuje pogląd, że ceny

producentów są wskaźnikiem wyprzedzającym w stosunku do zmian

cen konsumentów, tj. pozwalają przewidywać zmiany inflacji CPI. Taka

sytuacja nie zawsze ma miejsce, ponieważ hurtownicy i detaliści mogą

przejąć na siebie część wzrostu cen towarów rezygnując w ten sposób

z części marży.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Przeciętny poziom cen w Polsce

(59 proc. średniej krajów UE w

roku 2007)