Źródła i działanie kadmu

na organizm dorosłego

człowieka

Monika Klatka

Beata Jary

Kadm - pierwiastek o bardzo

wysokim stopniu

potencjalnego zagrożenia

Czy w minimalnych i lościach jest
niezbędny dla organizmu?  -NIE

 Dzienne pobranie bez uszczerbku
na zdrowiu [mg] : 0,018 - 0,2

 Czy kumuluje się przez lata?   -TAK

Kadm

48

Cd

 pierwiastek chemiczny z bloku d, grupy 12

 miękki niebiesko-biały toksyczny,
nieszlachetny metal,
na powietrzu pokrywający się warstewką
tlenku

 w przyrodzie rzadko występuje odrębnie,
praktyczne znaczenie mają domieszki
związków kadmu towarzyszące rudom cynku

 kadm otrzymuje się jako produkt uboczny w
hutach cynku, podczas redukcji prażonej rudy
i rozdzielania przez frakcyjną destylację

Źródła kadmu



kopalnie i huty cynku



odpady tworzyw sztucznych



zużyte baterie



ścieki bytowe i przemysłowe



nawozy sztuczne, np. superfosfaty



dym papierosowy



spalanie węgla kamiennego

Źródła kadmu –

procesy

powstawania



składowanie i przetwarzanie zużytych
ogniw akumulatorowych



procesy topienia i oczyszczania rud metali



spalanie węgla i innych paliw kopalnych



stosowanie nawozów fosfatowych

Źródła kadmu

1.

Naturalne występowanie kadmu:



najbogatszymi źródłami kadmu są
czarne łupki ilaste i inne skały
osadowe



występuje najczęściej w rudach
cynku, ołowiu i miedzi

Źródła kadmu

2. Występowanie kadmu w powietrzu:



naturalnym źródłem zawartości kadmu w

powietrzu są erupcje wulkanów i inne

procesy meteorologiczne



natomiast poważnym źródłem

zanieczyszczeń powietrza kadmem są

huty (wytapianie metali, piece hutnicze),

elektrownie, energociepłownie i spalarnie

Źródła kadmu

3. Występowanie kadmu w glebie i osadach:



gleba zanieczyszczona przez wysypiska śmieci



stosowanie szlamu ściekowego



nawozów fosfatowych



osadzanie się w glebie związków kadmu z powietrza ma

również istotne znaczenie w bezpośredniej bliskości hut

i miejsc o dużym nasileniu ruchu drogowego

Źródła kadmu

4. Występowanie kadmu w żywności:



żywność to główne źródło kadmu dla osób

niepalących i przebywających z dala od ośrodków

wzmożonej emisji tego pierwiastka



osoby palące, ponad połowę absorbowanej dawki

kadmu wchłaniają wskutek palenia



analiza żywności pod względem zawartości kadmu

wykazała jego największą zawartość w warzywach

liściastych, ziemniakach, zbożu i kaszy. Natomiast

owoce i napoje zawierają najmniej kadmu spośród

wszystkich grup żywności

Źródła kadmu

Telefony komórkowe,

radiotelefony, aparaty słuchowe,
walkmany, aparaty fotograficzne i
wiele innych urządzeń jest
zasilanych z przenośnych źródeł
zasilania - najczęściej
hermetycznych akumulatorów
niklowo-kadmowych

Zastosowanie

 zabezpieczenie antykorozyjne

 w produkcji baterii niklowo-kadmowych

 elektrotechnicznych stopach z miedzią

 w reaktorach jądrowych

 chlorek kadmowy wykorzystuje się jako
pestycyd

 do produkcji błon filmowych

 barwienia tkanin

 siarczan kadmu przy produkcji
pigmentów

 jako stabilizator

w stomatologii wykorzystywany nadal jako
amalgamat kadmu do plombowania zębów

Losy w organizmie

    

 w przypadku ekspozycji zawodowej, związki
kadmu wchłaniane są głównie inhalacyjnie

 lotny kadm w postaci pary (aerozolu)
szybko się utlenia do tlenku kadmu
(pomarańczowo-żółty dym)

 w zależności od wielkości cząstek kadm i
jego związki nieorganiczne tworzące aerozole
dzielimy na:

dymy

(same cząstki poniżej

1µm, łatwo

przedostające się do

pęcherzyków płucnych)

pyły

(do 50% masy pyłu

stanowi frakcję

wchłanialną)

Według badań Duńskiej Agencji Ochrony

Środowiska wynika, że głównym źródłem

(90%) narażenia zdrowotnego na kadm są

baterie Ni-Cd.

Przyjmuje się że do płuc wchłania się około

19% kadmu dostającego się tam z

powietrzem. 20 wypalonych papierosów

dziennie przyczynia się do wchłonięcia około

1 do 2 µg metalu, zaś przez układ

pokarmowy mniej niż 10%.

Działanie toksyczne kadmu

 rakotwórcze

 teratogenne

 embriotoksyczne

Kadm jest pierwiastkiem podlegającym stałej

akumulacji w organizmie. Schorzenia, które

wywołuje są trudne do zdiagnozowania ze

względu na brak typowych objawów.

Zatrucia kadmem

 przewlekłe zatrucie wywołane długotrwałym
jego oddziaływaniem na organizm.Skutki
zatruć przewlekłych:
 uszkodzenie wątroby, jelit i nerek
 niedokrwistość
 choroba nadciśnieniowa i zmiany w układzie
krążenia
 odwapnienia kości
 powikłania ciąży
 nowotwory (prostaty i nerek)
 ostre zatrucie spowodowane jednorazową
wysoką dawką metalu występuje bardzo
rzadko

Stężenie kadmu w łożysku kobiet

ciężarnych jest wielokrotnie większe niż

we krwi matki i płodu, czego efektem są

nieprawidłowości w rozwoju

psychofizycznym potomstwa.

Wady wrodzone występują najczęściej w

obrębie głowy i kończyn (wodogłowie,

przepuklina mózgowa, brak niektórych

elementów układu kostnego lub

narządów wewnętrznych)

Szczególny przypadek stanowi choroba

"ITAI-ITAI" polegająca na uszkodzeniu

kręgosłupa i kości udowych oraz zaniku

mięśni w wyniku długotrwałego działania

kadmu.

Przy zatruciu najsilniejszemu uszkodzeniu

ulegają te narządy, które odznaczają się łatwym

akumulowaniem kadmu a więc: wątroba, nerki,

jądra, zarodek.

Rakotwórcze działanie kadmu było przedmiotem

szczegółowych badań, w wyniku których

wykazano, że wstrzyknięcie kadmu w postaci

metalicznej lub soli mineralnych do tkanek

powoduje nowotwory.

Kadm zaburza przemiany wapnia i fosforu w

tkance kostnej co przyczynia się do rozrzedzenia

struktury kości. Wypiera cynk ze ścian tętnic,

zmniejsza ich elastyczność przyspiesza rozwój

miażdżycy oraz prowadzi do nadciśnienia.

Śmiertelna dawka kadmu

zależy od:

 rodzaju jego związku

 wrażliwości organizmu

Kadm wchłaniany w postaci pyłu i par lub
wprowadzony bezpośrednio jest bardzo
szkodliwy.

Zwierzęta zatrute kadmem wykazują: zanik
jąder i jajników, przerosty nerek i śledziony,
obrzęki stawów, zaburzenia wzrokowe
łamliwość i wypadanie sierści, wysuszenie
skóry oraz całego organizmu i znaczną
podatność na infekcje.