„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Trzewik
Sylwia Wośko

Analizowanie działania leków na organizm człowieka
322[10].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr hab. Anna Gumieniczek
dr n. farm. Dorota Kowalczuk



Opracowanie redakcyjne:
mgr farm. Alina Krawczak



Konsultacja:
dr hab. inż. Henryk Budzeń








Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[10].Z2.03
„Analizowanie działania leków na organizm człowieka”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik farmaceutyczny.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Klasyfikacja leków oraz mechanizmy ich działania

11

5.1.1. Ćwiczenia

11

5.2. Leki stosowane w zakażeniach i chorobach inwazyjnych

12

5.2.1. Ćwiczenia

12

5.3. Farmakologia układu nerwowego, leki działające na układ autonomiczny,

autakoidy

13

5.3.1 Ćwiczenia

13

5.4. Leki stosowane w schorzeniach narządów wewnętrznych

16

5.4.1 Ćwiczenia

16

5.5. Leki przeciwzapalne, immunomodulujące, stosowane w chorobach

nowotworowych, leki wpływające na przemianę materii, środki cieniujące

19

5.5.1 Ćwiczenia

19

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

21

7. Literatura

35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1.

WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który mamy nadzieję będzie pomocny

w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik
farmaceutyczny. Poradnik dla nauczyciela ma na celu ułatwienie pracy nauczycielowi jako
organizatorowi procesu uczenia się.

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, które uczeń powinien opanować przystępując do realizacji jednostki
modułowej,

−

wykaz umiejętności, które uczeń ukształtuje realizując temat jednostki modułowej,

−

propozycje ćwiczeń rozwijających umiejętności analizowania działania leków na
organizm człowieka,

−

wykaz literatury uzupełniającej wiedzę ucznia.

Poradnik zawiera również przykładowe scenariusze zajęć dydaktycznych, które powinny

być prowadzone różnymi metodami aktywizującymi ucznia:

−

wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,

−

samokształcenia kierowanego,

−

referatu,

−

wykładu informacyjnego,

−

pogadanki z instruktażem,

−

tekstu przewodniego.
Formy organizacyjne pracy uczniów powinny być zróżnicowane, począwszy od

indywidualnej działalności ucznia, do pracy zespołowej.

W poradniku dla nauczyciela zawarte są również zestawy zadań testowych w celu

sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, przykładowa karta odpowiedzi, instrukcja dla
ucznia i nauczyciela oraz klucz odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

322[10].Z2

Środki lecznicze

322[10].Z2.01

Stosowanie związków chemicznych

w lecznictwie

322[10].Z2.02

Stosowanie surowców roślinnych

w profilaktyce i terapii

322[10].Z2.03

Analizowanie działania leków

na organizm człowieka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2.

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, zasad ergonomii oraz regulaminu
pracowni,

−

współpracować w grupie,

−

korzystać z Farmakopei Polskiej,

−

poszukiwać informacji z różnych źródeł,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii i fizjologii,

−

wyjaśniać budowę i funkcje poszczególnych układów organizmu człowieka,

−

charakteryzować czynniki chorobotwórcze,

−

charakteryzować choroby dotyczące poszczególnych układów i narządów,

−

posługiwać się terminologią i interpretować podstawowe pojęcia chemiczne,

−

określać zasady klasyfikacji i nazewnictwa leków,

−

posługiwać się terminologią oraz nazewnictwem związków chemicznych,

−

wyjaśniać zagrożenia wynikające z przedawkowania leków,

−

wskazywać zależności między budową chemiczną substancji leczniczej a jej trwałością
i działaniem farmakodynamicznym,

−

prezentować efekty własnej pracy,

−

dokumentować obserwacje i podejmowane działania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować leki pod względem właściwości farmakologicznych,

−

zastosować nazwy międzynarodowe i handlowe leków,

−

określić zasady profilaktyki i sposoby leczenia wybranych chorób,

−

określić właściwości farmakologiczne leków,

−

wyjaśnić podstawowe procesy kinetyczne leków w organizmie,

−

wyjaśnić działanie leków oraz uzasadnić ich zastosowanie w różnych jednostkach
chorobowych,

−

scharakteryzować drogi podawania oraz określić dawki leków,

−

scharakteryzować podstawowe grupy leków według działania farmakologicznego
i postaci w jakiej są wytwarzane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………….…

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Środki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie działania leków na organizm
człowieka 322[10].Z2.03

Temat:

Analizowanie przyczyn, objawów i sposobów leczenia choroby wrzodowej.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności określenia przyczyn oraz charakteryzowania

objawów i sposobów leczenia choroby wrzodowej.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do analizowania przyczyn, objawów
i sposobów leczenia choroby wrzodowej,

−

wymienić przyczyny choroby wrzodowej,

−

scharakteryzować objawy choroby wrzodowej,

−

podać sposoby zapobiegania powstawania chorób żołądka,

−

podać sposoby leczenia choroby wrzodowej,

−

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

−

brać czynny udział w dyskusji na temat przyczyn, objawów i sposobów leczenia choroby
wrzodowej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

praca z tekstem,

−

opis,

−

metaplan,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w zespołach 3 - 4 osobowych,

−

praca indywidualna.

Czas:

6 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

pomoce do wykonania plakatu: tablice, arkusze papieru, szpilki itp.

−

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

−

tablice anatomiczne i fizjologiczne,

−

prospekty o lekach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć:
1. Czynności wstępne: powitanie grupy, sprawdzenie obecności, podanie tematu zajęć,

zapoznanie uczniów ze szczegółowymi celami kształcenia, wyjaśnienie uczniom sposobu
realizacji zajęć, podział uczniów na 3 – 4 osobowe zespoły.

2.

Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat przyczyn, objawów
i sposobów leczenia choroby wrzodowej,

−

uczniowie zapoznają się z materiałem nauczania na dany temat z dostępnej literatury.

3. Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel omawia sposób realizacji zajęć proponując wykonanie plakatu na temat
przyczyn, objawów i metod leczenia choroby wrzodowej (rozdaje tablice, arkusze
papieru, szpilki i inne pomoce niezbędne do wykonania plakatu).

−

tworzenie plakatu:

Pierwszy zespół: Jakie są najczęstsze przyczyny choroby wrzodowej?

Drugi zespół: Jakie są objawy choroby wrzodowej?

Trzeci zespół: Jakie są metody terapii choroby wrzodowej?

−

opracowanie plakatu przez wszystkie, trzy zespoły,

−

prezentacja plakatu (wybór reprezentantów poszczególnych grup dyskusyjnych
w celu udzielania wyjaśnień),

−

wymiana informacji na temat przyswojonych treści podczas dyskusji dydaktycznej
(uczniowie prezentują swoje przemyślenia, co pozwoli na usystematyzowanie
wiadomości,

wyrabiają

umiejętność

samodzielnego

formułowania

myśli,

wnioskowania oraz referowania),

−

samodzielna praca ucznia (przeanalizowanie i usystematyzowanie wiadomości oraz
sporządzenie notatek dotyczących tematu ćwiczenia),

−

sprawdzenie przyswojonych wiadomości (pomiar dydaktyczny w formie ustnej,
poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela)

−

porządkowanie stanowisk pracy (uczniowie sprzątają pomoce dydaktyczne,
nauczyciel kontroluje porządek w pracowni).

Zakończenie zajęć

Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć:

−

wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone,

−

zadaje pytania problemowe w celu sprawdzenia stopnia przyswojenia przez uczniów
wiedzy zdobytej na ćwiczeniach,

−

podaje pracę domową i zapowiada temat kolejnych zajęć,

−

żegna się z grupą.

Praca domowa
Zastanów się i napisz w jaki sposób można zapobiegać chorobie wrzodowej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Anonimowe odpowiedzi na pytania:

−

Który z etapów ćwiczenia był dla Ciebie najtrudniejszy?

−

Które z poruszanych zagadnień wydały Ci się na tyle interesujące, że zachęciły Cię do
poszerzenia wiedzy na ten temat?

−

Czy według Ciebie metoda przeprowadzenia zajęć była odpowiednia?

−

Czy środki dydaktyczne zaproponowane przez nauczyciela były wystarczające do
wykonania ćwiczenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………………………………

Modułowy program nauczania:

Technik farmaceutyczny 322[10]

Moduł:

Środki lecznicze 322[10].Z2

Jednostka modułowa:

Analizowanie działania leków na organizm
człowieka 322[10].Z2.03

Temat:

Analizowanie składu leków wielowitaminowych.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności analizowania składu leków wielowitaminowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do analizowania składu leków
wielowitaminowych.

−

wyjaśnić wpływ preparatów wielowitaminowych na organizm człowieka,

−

wyjaśnić pojęcia awitaminozy, hiperwitaminozy,

−

dokonać analizy składu leków wielowitaminowych,

−

scharakteryzować leczenie preparatami wielowitaminowymi,

−

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

−

brać czynny udział w dyskusji na temat składu preparatów wielowitaminowych oraz
objawów niedoboru i terapii wielowitaminowej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład informacyjny,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

zajęcia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca zespołowa (2 - 3 osobowa),

−

praca indywidualna.

Czas:

5 godzin dydaktycznych.

Środki dydaktyczne:

−

zeszyt i przybory do pisania,

−

poradnik dla nauczyciela,

−

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, czasopisma,

−

prospekty o lekach,

−

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Przebieg zajęć:
1.

Czynności organizacyjno – porządkowe:

−

sprawdzenie obecności, podanie tematu ćwiczenia i zapoznanie uczniów z celami
kształcenia oraz sposobem realizacji zajęć,

−

podział uczniów na zespoły 2 - 3 osobowe.

2.

Wprowadzenie do tematu:

−

nauczyciel przeprowadza wykład informacyjny na temat stosowania leków
wielowitaminowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia z poradnika dla ucznia,

3. Realizacja ćwiczenia:

−

nauczyciel wspólnie z uczniami analizuje skład i działanie preparatów
wielowitaminowych,

omawia

objawy

niedoboru

witamin

oraz

leczenie

wielowitaminowe,

−

przeprowadza dyskusję na dany temat, w czasie której uczniowie wymieniają się
spostrzeżeniami i wnioskami,

−

nauczyciel wydaje uczniom oryginalne preparaty (atrapy preparatów i leków
wielowitaminowych),

−

uczniowie w zespołach 2-3 osobowych, analizują i charakteryzują wybrane preparaty
i leki wielowitaminowe, ćwiczenie opisują w zeszycie,

−

uczniowie samodzielnie wybierają spośród różnych leków przygotowanych przez
nauczyciela, preparaty wielowitaminowe,

−

nauczyciel obserwując pracę uczniów, na bieżąco udziela rad i wskazówek,

−

uczniowie prezentują na forum grupy zebrane wiadomości, dyskutują i wymieniają
się spostrzeżeniami,

−

prezentują nauczycielowi opis ćwiczenia w zeszycie ćwiczeniowym,

−

sprawdzenie przez nauczyciela przyswojonych wiadomości, poprzez zadawanie
pytań,

−

porządkowanie stanowiska pracy (nauczyciel kontroluje porządek w pracowni).

Zakończenie zajęć
Nauczyciel analizuje przebieg ćwiczeń, wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone.
Uczniowie zgłaszają, które etapy pracy sprawiły im najwięcej trudności. Nauczyciel zadaje
pracę domową, zapowiada temat kolejnych zajęć i żegna się z grupą.

Praca domowa
Wymień źródła, zapotrzebowanie i znaczenie witamin A i C.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe wypowiedzi pisemne uczniów dotyczące oceny organizacji i przebiegu zajęć
oraz roli nauczyciela w realizacji danej jednostki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5.

ĆWICZENIA

5.1.

Klasyfikacja leków oraz mechanizmy ich działania

5.1.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj wpływ czynników fizykochemicznych na losy leku w ustroju.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia uczniowie powinni dobrać i przygotować

literaturę

niezbędną

do

charakteryzowania

i

opisywania

wpływu

czynników

fizykochemicznych na losy leku w ustroju. Proponuje się wykorzystanie metod nauczania
takich jak, referat czy dyskusja dydaktyczna. Efektem pracy uczniów powinno być
scharakteryzowanie czynników fizykochemicznych mających wpływ na efekt terapeutyczny
leku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do analizowania wpływu czynników
fizykochemicznych na losy leku w ustroju,

2)

określić na podstawie literatury podstawowe pojęcia dotyczące LADME,

3)

wymienić i scharakteryzować zjawiska fizykochemiczne wpływające na efekt
terapeutyczny leku,

4)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

5)

brać czynny udział w dyskusji na powyższy temat.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

-

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

-

poradnik dla ucznia,

-

zeszyt i przybory do pisania,

-

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

-

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

5.2.

Leki stosowane w zakażeniach i chorobach inwazyjnych

5.2.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Udziel porady na temat stosowania substancji antyseptycznych i dezynfekujących do

użytku zewnętrznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przygotować

i zapoznać się z wiadomościami dotyczącymi danego tematu, wykorzystując do tego celu
literaturę uzupełniającą. Wskazana jest indywidualna oraz zespołowa praca ucznia na
podstawie literatury i innych środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela.
Należy zwrócić uwagę na umiejętność wykorzystywania wiadomości w praktyce.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania śubstancji
antyseptycznych i dezynfekujących do użytku zewnętrznego,

2)

przeczytać wiadomości na dany temat z literatury uzupełniającej,

3)

zdefiniować podstawowe pojęcia takie jak: działanie odkażające, antyseptyczne, środki
odkażające i antyseptyczne, itp.

4)

określić mechanizmy działania odkażającego i antyseptycznego,

5)

określić siłę działania środków odkażających i antyseptycznych,

6)

wymienić i scharakteryzować wybrane środki antyseptyczne i odkażające do użytku
zewnętrznego,

7)

określić sposób stosowania wybranych środków,

8)

wykorzystać poznane wiadomości w praktyce,

9)

wybrać i rozpoznać spośród różnych preparatów i leków przygotowanych przez
nauczyciela, środki antyseptyczne i odkażające do użytku zewnętrznego,

10)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

11)

brać czynny udział w dyskusji dydaktycznej,

12)

opisać ćwiczenie w zeszycie ćwiczeniowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

-

pogadanka.

Środki dydaktyczne:

-

poradnik dla ucznia,

-

zeszyt i przybory do pisania,

-

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

-

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.3.

Farmakologia układu nerwowego, leki działające na układ
autonomiczny, autakoidy

5.3.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj sposoby zapobiegania uzależnieniom.

Wskazówki do realizacji
Podczas realizacji ćwiczenia, zaleca się pracę w 2 – 3 osobowych zespołach. Efektem

pracy uczniów powinno być scharakteryzowanie różnych typów uzależnień oraz określenie
ich terapii i profilaktyki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,

2)

określić na podstawie literatury typy uzależnień,

3)

określić metody leczenia uzależnień,

4)

omówić sposoby zapobiegania uzależnieniom,

5)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

6)

brać czynny udział w dyskusji na temat sposobów zapobiegania uzależnieniom,

7)

opisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

-

metaplan,

-

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

-

poradnik dla ucznia,

-

zeszyt i przybory do pisania,

-

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

-

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Ćwiczenie 2

Określ wpływ najczęściej stosowanych leków psychotropowych na sprawność

psychomotoryczną oraz przeciwwskazania do stosowania leków psychotropowych
u kierowców.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Wskazana jest praca w niewielkich zespołach podczas przygotowywania
i analizowania wiadomości. Należy zwrócić uwagę na czynny udział ucznia w zajęciach,
proponując jako metodę nauczania referat oraz dyskusję dydaktyczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,

2)

zdefiniować i dokonać podziału leków psychotropowych, na podstawie wykładu
informacyjnego i dostępnej literatury,

3)

wymienić i scharakteryzować najważniejsze i najczęściej stosowane grupy leków
psychotropowych,

4)

wymienić działania niepożądane wybranych leków psychotropowych z uwzględnieniem
wpływu na sprawność psychomotoryczną,

5)

dokonać analizy przeciwwskazań do stosowania leków psychotropowych u kierowców,

6)

zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

7)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

8)

brać czynny udział w dyskusji dydaktycznej na dany temat.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Ćwiczenie 3

Określ wpływ leków na sprawność psychofizyczną kierowców, ciążę i proces laktacji.

Wskazówki do realizacji
Proponuje się przeprowadzenie ćwiczenia za pomocą metod dydaktycznych takich jak

referat lub dyskusja dydaktyczna, motywujących i aktywizujących ucznia do pracy. Efektem
pracy uczniów powinno być zdobycie umiejętności wykorzystywania literatury fachowej do
opisywania i charakteryzowania wpływu leków na sprawność psychofizyczną kierowców,
ciążę i proces laktacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania wpływu
leków na sprawność psychofizyczną kierowców, ciążę i proces laktacji,

2)

określić na podstawie zebranej literatury, jakie działania leków mogą mieć niekorzystny
wpływ na kierowanie pojazdami mechanicznymi,

3)

scharakteryzować wpływ i konsekwencje stosowania leków w czasie ciąży i w okresie
karmienia piersią (wyjaśnić pojęcie teratogenezy),

4)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

5)

zapisać przedstawione wiadomości i wnioski w zeszycie,

6)

brać czynny udział w dyskusji na temat wpływu leków na sprawność psychofizyczną
kierowców, ciążę i proces laktacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.4.

Leki stosowane w schorzeniach narządów wewnętrznych

5.4.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj przyczyny, objawy i sposoby leczenia choroby wrzodowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji zajęć nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Zaleca się, aby uczniowie przygotowali literaturę niezbędną do analizowania
przyczyn, objawów i sposobów leczenia choroby wrzodowej oraz zapoznali się z treścią
ćwiczenia z poradnika dla ucznia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie i/lub
w niewielkich 2-3 osobowych zespołach, wykorzystując środki dydaktyczne przygotowane
przez nauczyciela. Należy wskazać i udostępnić uczniom literaturę uzupełniającą potrzebną
do pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

przygotować literaturę niezbędną do analizowania przyczyn, objawów i sposobów
leczenia choroby wrzodowej,

2)

określić czynniki wpływające na powstawanie choroby wrzodowej na podstawie
dostępnej literatury,

3)

scharakteryzować i opisać objawy choroby wrzodowej,

4)

określić sposoby leczenia choroby wrzodowej,

5)

wymienić leki i preparaty stosowane w terapii choroby wrzodowej,

6)

wybrać spośród różnych leków przygotowanych przez nauczyciela, preparaty stosowane
w terapii i profilaktyce choroby wrzodowej,

7)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

8)

brać czynny udział w dyskusji dydaktycznej na temat przyczyn, objawów i sposobów
leczenia choroby wrzodowej,

9)

opisać zebrane wiadomości i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe (poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 2

Określ objawy nadużywania i skutków niepożądanego działania leków anabolicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób jego

wykonania. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w zespołach 2-3 osobowych
lub/i indywidualnie. W czasie realizacji ćwiczeń należy zwrócić uwagę na umiejętność
korzystania przez ucznia z dostępnej literatury i środków dydaktycznych. Uczniowie powinni
mieć możliwość korzystania z różnych źródeł informacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
anabolicznych,

2)

scharakteryzować leki anaboliczne,

3)

określić działanie i zastosowanie anabolików,

4)

określić objawy nadużywania wybranych leków anabolicznych,

5)

określić skutki niepożądanego działania leków anabolicznych,

6)

wybrać spośród różnych leków przygotowanych przez nauczyciela, preparaty
anaboliczne,

7)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

8)

brać czynny udział w dyskusji na temat objawów nadużywania i skutków niepożądanego
działania leków anabolicznych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe (poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma),

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj fałszerstwa recept na leki anaboliczne.

Wskazówki do realizacji
W celu zwiększenia aktywności ucznia na ćwiczeniach, zaleca się przeprowadzenie

dyskusji dydaktycznej, podczas której uczniowie będą analizować poszczególne recepty pod
względem ewentualnego fałszerstwa i wymieniać się spostrzeżeniami. W czasie zajęć
uczniowie powinni korzystać z pomocy dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

określić prawidłowy zapis i wygląd recepty na leki anaboliczne,

2)

przeanalizować recepty na leki anaboliczne przygotowane przez nauczyciela
uwzględniając możliwości ich sfałszowania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

3)

omówić najczęstsze przypadki fałszowania recept, (fałszywa pieczęć świadczeniodawcy,
nieprawidłowy PESEL pacjenta, fałszywa pieczątka lekarza, brak podpisu lekarza,
kserokopia recepty, naniesiona poprawka na recepcie bez podpisu i pieczątki lekarza,
dopisanie leku anabolicznego do „zwykłej” recepty, itp.),

4)

zapisać wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

5)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

6)

brać czynny udział w dyskusji na temat fałszerstwa recept na leki anaboliczne.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka z instruktażem,

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

recepty lekarskie,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.5.

Leki

przeciwzapalne,

immunomodulujące,

stosowane

w chorobach nowotworowych, leki wpływające na przemianę
materii, środki cieniujące

5.5.1.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj skład leków wielowitaminowych.

Wskazówki do realizacji
Proponuje się, aby ćwiczenia prowadzone były w zespołach 2 – 3 osobowych w czasie

prac przygotowawczych do prowadzenia dyskusji dydaktycznej. Na zajęciach uczniowie
powinni korzystać ze środków dydaktycznych przygotowanych przez nauczyciela. Efektem
pracy uczniów powinno być zdobycie przez nich umiejętności charakteryzowania
i zastosowania leków wielowitaminowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do charakteryzowania i opisywania preparatów
wielowitaminowych,

2)

określić definicję, podział i zastosowanie witamin,

3)

scharakteryzować poszczególne witaminy pod względem źródła występowania, znaczenia
i zapotrzebowania dobowego,

4)

określić objawy niedoboru poszczególnych witamin,

5)

wyjaśnić pojęcia awitaminozy, hipowitaminozy,

6)

zapoznać się z preparatami wielowitaminowymi,

7)

przeanalizować składy poszczególnych preparatów wielowitaminowych,

8)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

9)

brać czynny udział w dyskusji na temat składu i stosowania preparatów
wielowitaminowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

atrapy leków,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj błędy w stosowaniu glikokortykosteroidów w leczeniu dermatologicznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni zapoznać się

z tematem wykorzystując do tego celu dostępną literaturę. Zaleca się pracę w niewielkich
zespołach w trakcie przygotowywania i analizowania wiadomości na dany temat. Efektem
pracy ucznia powinno być rozpoznawanie błędów w stosowaniu glikokortykosteroidów
w leczeniu dermatologicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

dobrać i przygotować literaturę niezbędną do wykonania ćwiczenia,

2)

zdefiniować i scharakteryzować glikokortykosteroidy na podstawie dostępnej literatury,

3)

określić działanie i zastosowanie glikokortykosteroidów,

4)

wymienić powikłania po terapii glikokortykosteroidowej,

5)

wymienić przeciwwskazania do stosowania omawianych związków,

6)

dokonać analizy zasadności stosowania glikokortykosteroidów w dermatologii,

7)

opisać ćwiczenie i wnioski w zeszycie ćwiczeniowym,

8)

zaprezentować na forum grupy zebrane wiadomości,

9)

brać czynny udział w dyskusji na temat błędów w stosowaniu glikokortykosteroidów
w leczeniu dermatologicznym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

dyskusja dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia,

–

zeszyt i przybory do pisania,

–

piśmiennictwo zawodowe, poradniki, encyklopedie, atlasy, czasopisma,

–

programy komputerowe bazy leków (edukacyjne, komercyjne).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6.

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Analizowanie działania leków
na organizm człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 18, 19, są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 8, 17, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. a, 4. d, 5. a, 6. d, 7. b, 8. a, 9. d, 10. c, 11. d,
12. b, 13. b, 14. d, 15. a, 16. b, 17. b, 18. a, 19. d, 20. a.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Zdefiniować pojęcie wchłaniania

B

P

b

2 Określić synonim leków analeptycznych

A

P

c

3 Scharakteryzować leki fibrynolityczne

C

P

a

4 Wymienić witaminy rozpuszczalne w tłuszczach

B

P

d

5 Określić rodzaj transportu leku w organizmie

B

P

a

6 Wymienić leki przeciwgrzybiczne

B

P

d

7 Określić pojęcie działania hepatotoksycznego

B

P

b

8

Określić mechanizm działania leków
przeciwnowotworowych

C

PP

a

9 Scharakteryzować działanie leków mukolitycznych

C

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

10 Podać nazwę chemiczną witaminy C

A

P

c

11

Określić zastosowanie preparatów Losec, Polprazol,
Prazol

B

P

d

12

Określić ilość środka odurzającego zapisywanego na
jednej recepcie

B

P

b

13 Podać przykład antybiotyków beta – laktamowych

C

P

b

14 Wyjaśnić pojęcia farmakokinetyczne

A

P

d

15 Określić objawy niedoboru żelaza

C

P

a

16 Zdefiniować czas działania leku

B

P

b

17 Określić hormony tylnego płata przysadki

C

PP

b

18 Określić inną nazwę opioidów

A

P

a

19

Określić, na czym polega działanie przeciwbólowe,
przeciwzapalne i przeciwgorączkowe leków

C

P

d

20 Określić działanie beta – adrenomimetyków

C

PP

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Test zawiera 20 zadań, do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi i tylko
jedna odpowiedź jest prawidłowa.

4.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

5.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

6.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Wchłanianie jest to
a)

proces uwalniania leku z danej jego postaci.

b)

transport leku z miejsca podania do krwi.

c)

proces rozmieszczania leku w organizmie.

d)

proces prowadzący do zakończenia działania leku.

2.

Synonimem leków analeptycznych są leki
a)

nasenne.

b)

znieczulające.

c)

cucące.

d)

przeciwpadaczkowe.

3.

Leki fibrynolityczne
a)

przyspieszają rozpad wytworzonego wewnątrz naczynia zakrzepu, utrudniającego
przepływ krwi.

b)

zapobiegają rozpadowi wytworzonego wewnątrz naczynia zakrzepu, utrudniającego
przepływ krwi.

c)

aktywują proces wytwarzania czynników krzepnięcia w wątrobie.

d)

przyspieszają wytwarzanie trombocytów przez szpik.

4.

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to
a)

witamina A i B.

b)

witamina D i C.

c)

witamina H i PP.

d)

witamina F i K.

5.

Przenoszenie związków przy udziale specyficznych nośników od stężenia mniejszego do
większego nazywamy
a)

transportem czynnym.

b)

dyfuzją ułatwioną.

c)

dyfuzją bierną.

d)

filtracją.

6.

Do leków przeciwgrzybiczych można zaliczyć
a)

bacitracynę, ampicylinę.

b)

cefuroksym, streptomycynę.

c)

chloramfenikol, gentamycynę.

d)

nystatynę, gryzeofulwinę.

7.

Działanie hepatotoksyczne polega na uszkodzeniu
a)

nerek.

b)

wątroby.

c)

płuc.

d)

szpiku kostnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

8.

Mechanizm działania większości stosowanych leków przeciwnowotworowych polega na
a)

uszkodzeniu syntezy DNA, RNA i białek.

b)

działaniu wybiórczym wyłącznie na komórki nowotworowe.

c)

hamowaniu przekaźnictwa nerwowo – mięśniowego.

d)

działaniu na komórki nieproliferujące.

9.

Leki mukolityczne
a)

upłynniają wydzielinę w drogach oddechowych przez jej zakwaszenie.

b)

działają bezpośrednio na gruczoły oskrzelowe.

c)

drażnią błonę śluzową żołądka i odruchowo zwiększają wydzielanie gruczołów błony
śluzowej oskrzeli.

d)

upłynniają śluz oskrzelowy i zmniejszają lepkość wydzieliny przez zmianę jej
składu.

10.

Nazwa chemiczna witaminy C to
a)

kwas salicylowy.

b)

kwas acetylosalicylowy.

c)

kwas askorbowy.

d)

kwas foliowy.

11.

Preparaty takie jak: Losec, Polprazol, Prazol stosowane są w schorzeniach
a)

neurologicznych.

b)

dróg moczowych.

c)

dermatologicznych.

d)

przewodu pokarmowego.

12.

Ilość środka odurzającego zapisywanego na jednej recepcie nie może przekraczać

a) 2 jednorazowych dawek maksymalnych.
b) 10 jednorazowych dawek maksymalnych.
c) 5 jednorazowych dawek maksymalnych.
d) 20 jednorazowych dawek maksymalnych.

13.

Do antybiotyków beta – laktamowych zalicza się

a)

polimyksyny, bacytracynę.

b)

penicyliny, cefalosporyny.

c)

doksycyklinę, metacyklinę.

d)

wankomycynę, neomycynę.

14.

Przestrzeń, w której lek porusza się swobodnie w przeciwieństwie do otoczenia, które jest
dostępne dopiero po pokonaniu bariery nazywa się

a)

biofarmacją.

b)

farmakokinetyką.

c)

dystrybucją.

d)

kompartmentem.

15.

Objawami niedoboru żelaza są najczęściej:

a)

senność, duszność, bóle głowy.

b)

wzrost stężenia kwasu moczowego, wymioty.

c)

nerwowość, drgawki, bóle stawowe.

d)

brak łaknienia, pobudzenie, bezsenność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

16.

Czas działania leku jest to

a) czas od chwili podania leku, do chwili osiągnięcia minimalnego stężenia.
b) czas od chwili uzyskania minimalnego stężenia skutecznego, do chwili spadku

poniżej tego stężenia.

c) czas od chwili podania leku do chwili rozpoczęcia eliminacji.
d) czas od chwili podania leku, do chwili pojawienia się pierwszych cząstek leku we

krwi.

17.

Hormony tylnego płata przysadki to

a) tyroksyna i trijodotyronina.
b) wazopresyna i oksytocyna.
c) somatotropina i prolaktyna.
d) kortykotropina i kalcytonina.

18.

Opioidami nazywa się

a) narkotyczne leki przeciwbólowe.
b) nienarkotyczne leki przeciwbólowe.
c) sterydowe leki przeciwzapalne.
d) niesterydowe leki przeciwzapalne.

19.

Działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe związane jest z

a) hamowaniem czynności ośrodkowego układu nerwowego.
b) wpływem na układ GABA – ergiczny.
c) nasileniem syntezy prostaglandyn.
d) hamowaniem syntezy prostaglandyn.

20.

Beta-adrenomimetyki są podstawową grupą leków w leczeniu

a) astmy oskrzelowej.
b) zaparć.
c) chorób skóry.
d) przeciwbiegunkowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie działania leków na organizm człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Analizowanie działania leków

na organizm człowieka”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

–

zadania 1, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 15, 16, 18, 19, 20, są z poziomu
podstawowego,

–

zadania 2, 13, 17, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. d, 8. b, 9. c, 10. c, 11. d,
12. a, 13. a, 14. d, 15. c, 16. b, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1 Zdefiniować pojęcie farmakokinetyki

B

P

b

2

Określić związki wykazujące działanie
immunomodulujace

C

PP

a

3 Określić leki hipotensyjne

B

P

c

4 Podać przykłady leków gotowych

A

P

b

5 Wymienić witaminy rozpuszczalne w wodzie

B

P

b

6 Scharakteryzować penicyliny

B

P

a

7 Określić drogę podania insuliny

B

P

d

8 Wymienić hormony wytwarzane przez jajniki

B

P

b

9 Określić działanie węgla leczniczego

C

P

c

10 Określić konsekwencje powolnej eliminacji leków

C

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

11

Określić substancje lecznicze przeciwwskazane do
stosowania miejscowego w trądziku

C

P

d

12 Wymienić leki antyarytmiczne

B

P

a

13 Zdefiniować współczynnik leczniczy

C

PP

a

14 Określić działanie teratogenne

C

P

d

15 Określić autakoidy

B

P

c

16 Określić podstawowy lek antyagregacyjny

B

P

b

17 Określić receptory pobudzane przez histaminę

C

PP

a

18

Określić substancję o działaniu antyseptycznym
i keratolitycznym

B

P

c

19 Określić preparaty wielowitaminowe

C

P

b

20 Określić miejsce wytwarzania insuliny

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

4.

Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi

5.

Zapewnij uczniom odpowiednią atmosferę oraz możliwość samodzielnej pracy.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj instrukcję dla ucznia.

7.

Upewnij się, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych oraz karty odpowiedzi, podaj czas rozpoczęcia
i zakończenia rozwiązywania testu.

9.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

10.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

11.

Zbierz karty odpowiedzi i zestawy zadań testowych.

12.

Sprawdź odpowiedzi a wyniki wpisz do arkusza zbiorczego.

13.

Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.

14.

Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.

15.

Opracuj wnioski do dalszego postępowania, które będą miały na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych w późniejszej j pracy.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Test zawiera 20 zadań, do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi i tylko
jedna odpowiedź jest prawidłowa.

4.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

5.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

6.

Po zakończeniu rozwiązywania zadań, sprawdź w KARCIE ODPOWIEDZI, czy dla
wszystkich zadań zaznaczyłeś odpowiedzi.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

–

instrukcja,

–

zestaw zadań testowych,

–

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Farmakokinetyka zajmuje się
a)

wzajemnym oddziaływaniem leków na siebie.

b)

matematycznym określeniem losów leków w ustroju.

c)

wzajemnym modyfikowaniem działania farmakologicznego przez jednocześnie
zastosowane leki na poziomie receptora lub efektora.

d)

różnokierunkowym działaniem leków.

2.

Działanie immunomodulujące wykazują
a)

hormony grasicy.

b)

żywice jonowymienne.

c)

statyny.

d)

alfa-adrenolityki.

3.

Leki hipotensyjne określa się jako
a)

leki przeciwwymiotne.

b)

leki moczopędne, usuwające nadmiar płynów i soli mineralnych.

c)

leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi, stosowane w nadciśnieniu.

d)

leki obniżające temperaturę ciała.

4.

Do leków gotowych zalicza się
a)

proszki, pigułki, maści.

b)

tabletki, kapsułki, granulaty.

c)

krople, pigułki, pasty.

d)

roztwory, mieszanki, zawiesiny.

5.

Witaminy rozpuszczalne w wodzie to
a)

witamina PP i retinol.

b)

kwas pantotenowy i kwas foliowy.

c)

tokoferol i retinol.

a)

witamina F i witamina K.

6.

Penicyliny należą do antybiotyków
a)

beta-laktamowych.

b)

cefalosporynowych.

c)

makrolidowych.

d)

aminoglikozydowych.

7.

Insulina stosowana jest
a)

drogą transdermalną.

b)

doodbytniczo.

c)

doustnie i doodbytniczo.

d)

pozajelitowo.

8.

Jajnik wytwarza dwa typy hormonów:
a)

testosteron i progesteron.

b)

estrogeny i progesteron.

c)

glukagon i tyroksynę.

d)

wazopresynę i oksytocynę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

9.

Węgiel leczniczy
a)

działa przeczyszczająco.

b)

zapobiega zakażeniom.

c)

ma dużą zdolność adsorpcyjną.

d)

należy do osmotycznych leków przeczyszczających.

10.

W przypadku leków powoli eliminowanych może dojść do
a)

konfekcji.

b)

uzależnienia.

c)

kumulacji leku.

d)

teratogenezy.

11.

Substancją leczniczą przeciwwskazaną do stosowania miejscowego w trądziku są/jest
a)

tretinoina.

b)

antybiotyki.

c)

kwas azelainowy.

d)

kortykosteroidy.

12.

Do leków antyarytmicznych zalicza się
a)

chinidynę, amiodaron.

b)

streptokinazę, tiklopidynę.

c)

etionamid, izoniazyd.

d)

metronidazol, boldynę.

13.

Współczynnik leczniczy jest to
a)

stosunek dawki wywołującej objawy toksyczne do dawki leczniczej.

b)

dawka leku wywołująca określony efekt farmakologiczny.

c)

właściwość wyzwalania maksymalnego efektu określonej wielkości.

d)

zdolność leku do pobudzenia receptorów i wyzwolenia efektu farmakologicznego.

14.

Działanie teratogenne jest to
a)

szkodliwe działanie leków na płód stosowanych w dawkach toksycznych.

b)

reakcja alergiczna na lek.

c)

działanie toksyczne wywołane w następstwie podania dawek większych niż
lecznicze.

d)

szkodliwe działanie leków stosowanych w małych dawkach na płód w okresie
organogenezy i embriogenezy.

15.

Autakoidy są to
a)

leki przeciwwirusowe.

b)

środki cieniujące.

c)

hormony wytwarzane przez komórki nerwowe.

d)

hormony wytwarzane przez trzustkę.

16.

Podstawowym lekiem antyagregacyjnym stosowanym w farmakoterapii choroby
niedokrwiennej serca jest
a)

furosemid.

b)

kwas acetylosalicylowy.

c)

enalapril.

d)

kwas salicylowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

17.

Nasilenie wydzielania kwasu solnego i pepsyny wywołane przez histaminę związane jest
z pobudzeniem receptorów
a)

H

2

.

b)

alfa

2

.

c)

beta

1

.

d)

alfa

1

.

18.

Działanie antyseptyczne i keratolityczne posiada
a)

antygestagen.

b)

doksycyklina.

c)

kwas salicylowy.

d)

tlenek etylenu.

19.

Do preparatów wielowitaminowych zalicza się
a)

rutinoscorbin.

b)

methiovit.

c)

vitaminum PP.

d)

vitaminum B

6

.

20.

Insulina wytwarzana jest w komórkach
a)

α- wysp trzustkowych.

b)

β- wysp trzustkowych.

c)

rdzenia nadnerczy.

d)

kanalików nerkowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Analizowanie działania leków na organizm człowieka

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7.

LITERATURA

1.

Danek A. (red.): Leksykon farmacji. PZWL, Warszawa 1990

2.

Farmakopea Polska IV. PZWL, Warszawa 1970

3.

Farmakopea Polska V. PTFarm, Warszawa 1995–1999

4.

Farmakopea Polska. VI. PTFarm, Warszawa 2002

5.

Farmakopea Polska VII. PTFarm, Warszawa 2006

6.

Janiec W.: Kompendium farmakologii. PZWL, Warszawa 2001

7.

Janiec W., Krupińska J.: Farmakodynamika. PZWL, Warszawa 2002

8.

Kostka-Trąbka E., Wroń J.: Interakcje leków w praktyce klinicznej. PZWL, Warszawa
2006

9.

Kostkowski W., Herman Z. (red.): Farmakologia. PZWL, Warszawa 2005

10.

Meszaros J., Gajewska-Meszaros S.: Podstawy farmakologii. PZWL, Warszawa 1999

11.

Patrick G.: Chemia leków. Krótkie wykłady. PWN, Warszawa 2004

12.

Podlewski J., Chwalibogowska – Podlewska A.: Leki współczesnej terapii. PZWL,
Warszawa 2007

13.

Zając M., Pawełczyk E.: Chemia leków. Akademia Medyczna w Poznaniu, Poznań 2002

14.

Zejc A., Gorczyca M. (red.): Chemia leków. PZWL, Warszawa 2002

Literatura metodyczna
1.

Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym.
Wyd. ITeE, Radom 2001

2.

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP S. A., Warszawa 1999

3.

Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2003

4.

Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II.
Wyd. ITeE, Radom 1999