Współczesna koncepcja

organizacji systemu opieki w

stanach nagłych ze szczególnym

uwzględnieniem obrażeń

Współczesna koncepcja

organizacji systemu opieki w

stanach nagłych ze szczególnym

uwzględnieniem obrażeń

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

URAZ

działanie siły zewnętrznej na ustrój

OBRAŻENIE

fizyczne uszkodzenie ciała będące wynikiem urazu,która przekracza

tolerancję ciała

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA

jednoczesne obrażenia co najmniej dwóch okolic ciała, z których obrażenie

każdej stanowi wskazanie do hospitalizacji i wymaga specjalistycznego
leczenia

OBRAŻENIA WIELONARZĄDOWE

obrażenia co najmniej dwóch narządów danej okolicy ciała

OBRAŻENIA WIELOMIEJSCOWE

różnorodne obrażenia różnych okolic ciała

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Obrażenia w Polsce i w wielu krajach

rozwiniętych

• trzecia po chorobach układu sercowo- naczyniowego i

nowotworach przyczyna zgonu

• główna przyczyna śmierci ludzi w przedziale

wiekowym 1-40 rż

• w 1990 r. stanowiły

27.7%

ogółu zgonów z

przyczyn

gwałtownych

W 1991 r. Na polskich drogach doznało obrażeń 72000
osób z czego zginęło 8000

Każdego dnia w wypadkach drogowych w Polsce ginie
14- 15 osób a ok. 150 trafia do szpitali

Liczba wypadków drogowych na 100 zarejestrowanych
pojazdów jest w Polsce 3- 4 razy wyższa niż w krajach
UE

W 1991 r. Na polskich drogach doznało obrażeń 72000
osób z czego zginęło 8000

Każdego dnia w wypadkach drogowych w Polsce ginie
14- 15 osób a ok. 150 trafia do szpitali

Liczba wypadków drogowych na 100 zarejestrowanych
pojazdów jest w Polsce 3- 4 razy wyższa niż w krajach
UE

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Stosunek liczby zabitych do rannych w

przeliczeniu na 100 wypadków drogowych
wynosi:

Polska

13

Węgry

8.5

Francja

6

Szwecja 4.9
Szwajcaria

4

Niemcy

3

Zjednoczone Królestwo 1.8

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Koszty związane z obrażeniami:

USA (1985 r.) - 2.1 miliona ludzi doznało obrażeń, które wymagały

hospitalizacji

koszt leczenia szpitalnego przekroczył 11 miliardów $
zmarły 32294 osoby, które łącznie utraciły 769221 lat życia a

poniesione straty w produkcji wyniosły 6 mld $

całkowity koszt poniesiony przez tych którzy przeżyli wyniósł 75

mld $ (w tym 1/3 na opiekę przedszpitalną i rehabilitację a 2/3 z

powodu zmniejszenia produktywności w następstwie czasowej

lub trwałej niezdolności do pracy)

koszt leczenia jednego chorego z ciężkimi obrażeniami ciała wynosi

średnio 4000$

statystyka nie uwzględnia kosztów wszystkich zgonów, w tym na

miejscu zdarzenia, spowodowanych obrażeniami (w 1988 roku

było ich 152572)

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Koszty związane z obrażeniami

• Zjednoczone Królestwo (1995 r.)- całkowity koszt leczenia

obrażeń przekroczył 0.75 mln funtów ( w tym dużych obrażeń

50000 funtów

• Niemcy - przyjmują, że koszt jednej ofiary śmiertelnej w

następstwie urazu obciąża budżet państwa kwotą ok. 700000

DM

• Polska (1998 r.) ok. 204146 ludzi doznało obrażeń (wg. Rocznika

Statystycznego); szacunkowy koszt poniesiony przez państwo

wyniósł ok. 406 mld PLN (tj. 1.62% dochodu narodowego)-

wszystkie dane w relacjach 1998 r., gdy wartość dolara wynosiła

ok. 1000 PLN (za L. Brongelem i O. Gedliczką; Polski Przegląd

Chirurgiczny 1994, 66,1063- 1073

)

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Współczesna opieka w obrażeniach wymaga

spełnienia następujących kryteriów:

• odpowiednio zorganizowanych i funkcjonujących struktur

w ramach jednolitego systemu

• dobrze wyszkolonego personelu z dobrą motywacją do

pracy

• odpowiedniego wyposażenia

• doskonałej łączności

• stałej analizy efektywności działań oraz ponoszonych

kosztów

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Opieka przedszpitalna

• Celem opieki przedszpitalnej jest dostarczenie na

miejsce zdarzenia zespołu dla przeprowadzenia
czynności

podtrzymujących

życie

a

następnie

bezpieczne przewiezienie pacjenta do najbliższego
szpitala zdolnego leczyć stany zagrażające życiu w
ramach „złotej godziny”

• Kto powinien dostarczać opiekę przedszpitalną?

• Jakie istnieją sposoby oceny pacjenta?

• Gdzie jest najwłaściwsze miejsce do leczenia i

stabilizacji chorego?

• Jakie

są

wypracowane-

istniejące

standardy

postępowania?

• Jak kwalifikuje się pacjentów do dalszego leczenia?

• Jaki wybór transportu- kryteria?

Personel dla opieki przedszpitalnej?

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Opieka przedszpitalna

Istnieją trzy koncepcje dla opieki

przedszpitalnej

Czas pomiędzy urazem a przybyciem służb

ratowniczych nie powinien przekroczyć 8-

10 minut

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

SPOSOBY OCENY PACJENTA

Skala ciężkości urazu (Trauma Score; TS)

SPOSOBY OCENY PACJENTA

Skala ciężkości urazu (Trauma Score; TS)

Skala oceny świadomości Glasgow

(GCS)

Otwieranie oczu Odpowiedź

ruchowa

Odpowiedź

słowna

Spontaniczne 4 Spełnianie

poleceń 6

świadoma

rozmowa 5

Na polecenie 3

Lokalizacja bólu

5

Zaburzona

rozmowa 4

Na ból 2

Ucieczka na ból

4

Nieodpowiednie

słowa 3

Brak 1

Zginanie na ból

3

Niezrozumiałe

dźwięki 2

Wyprost na ból

2

Brak odpowiedzi

1

Brak odpowiedzi

1

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

SPOSOBY OCENY PACJENTA

Skala ciężkości urazu (Trauma Score; TS) cd.

SPOSOBY OCENY PACJENTA

Skala ciężkości urazu (Trauma Score; TS) cd.

Liczbowa ocena parametrów czynności

układu krążenia i oddechowego

Częstość

oddechów

Ruchy klatki

piersiowej

Ciśnienie

tętnicze krwi

(skurczowe)

Krążenie

włośniczkowe

(CR)

10-24/ min.

4

Prawidłowe

1

>90 mm Hg

4

Prawidłowy

2

24-35/ min.

3

Z zaciąganiem

0

70-89 mm Hg

3

Opóźniony

1

>36/ min.

2

50-69 mm Hg

2

Brak

0

1-9/ min.

1

0-49 mm Hg

1

Bezdech

0

Brak tętna

0

Ciężkość obrażenia określa się sumując wynik odczytany z GCS, podzielony
przez 3 oraz liczby określające parametry czynności układu krążenia i
oddechowego.
Rozpiętość skali 1 - 16

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Ocena przeżywalności dla różnych wartości TS

Ciężkość urazu

Przeżycie w %

16

99

15

98

14

96

13

93

12

87

11

76

10

60

9

42

8

26

7

15

6

8

5

4

4

2

3

1

2

0

1

0

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Zmodyfikowana skala ciężkości obrażeń

(Revised Trauma Score; RTS)

Punktacja

w GCS

Skurczowe

ciśnienie

tętnicze

krwi

(mm Hg)

Liczba

oddechów

/ min.

Punktacja

13-15

>89

>29

4

9-12

76-89

10-29

3

6-8

50-75

6-9

2

4-5

1-49

1-5

1

3

0

0

0

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

MIEJSCE LECZENIE I STABILIZACJI

CHOREGO

I. Pierwsza zasada „bierz i pędź” (scoop and run)

• dotyczy urazu przenikającego lub tępego włącznie z

urazem dużych naczyń

• wykonują paramedycy lub lekarze w ramach BLS

A. Drożność górnych dróg oddechowych

B. Oddech i tlenoterapia

C. Krążenie i kontrola krwawienia zewnętrznego

D. Ocena stanu neurologicznego-

unieruchomienie kręgosłupa szyjnego

E. Unieruchomienie złamań

MIEJSCE LECZENIE I STABILIZACJI

CHOREGO

I. Pierwsza zasada „bierz i pędź” (scoop and run)

• dotyczy urazu przenikającego lub tępego włącznie z

urazem dużych naczyń

• wykonują paramedycy lub lekarze w ramach BLS

A. Drożność górnych dróg oddechowych

B. Oddech i tlenoterapia

C. Krążenie i kontrola krwawienia zewnętrznego

D. Ocena stanu neurologicznego-

unieruchomienie kręgosłupa szyjnego

E. Unieruchomienie złamań

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

II. Druga zasada „zostań i działaj” (stay

and play)

• wykonują lekarze w ramach ALS

„Złota godzina” rozumiana jako czas

graniczny od urazu do wprowadzenia
interwencji ratujących życie

II. Druga zasada „zostań i działaj” (stay

and play)

• wykonują lekarze w ramach ALS

„Złota godzina” rozumiana jako czas

graniczny od urazu do wprowadzenia
interwencji ratujących życie

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

STANDARDY POSTĘPOWANIA

Algorytm postępowania w leczeniu obrażeń (wg. H Delooz

Dept.

Of

Emergency

Medicine

Univ.

Hospital

Gasthuisberg, Leuven, Belgium

• Koordynacja działań:
Lekarz specjalista stanów nagłych (SSN)
• Wykonanie:
Anestezjolog (Ane); Chirurg traumatolog (Ch T); Neurolog

(Neu); Radiolog (Rad); Dyplomowana pielęgniarka (D
Piel)

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

W WARUNKACH PRZEDSZPITALNYCH

W pierwszej kolejności:
• Zabezpieczenie dróg oddechowych (SSN/ Ane- D Piel)
• w nagłych przypadkach intubacja ustno- tchawicza w

laryngoskopii, po unieruchomieniu głowy

• intubacja „na ślepo” przez nos, jeżeli pacjent jest pobudzony,

zaciska zęby, ale ma nadal wydolny oddech

• obserwacja częstości oddechów (D Piel)
• wentylacja kontrolowana (SSN/ Ane- D Piel)

Wprowadzenie drenu do jamy opłucnowej w
przypadku:

•odmy z nadciśnieniem
•wyraźnej odmy podskórnej
•drugie

międzyżebrze;

linia

środkowo-

obojczykowa

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

W drugiej kolejności:

•

ocena czynności układu krążenia (SSN/ Ane/ Ch t- D Piel)

•

tętno na tętnicy szyjnej i udowej

•

resuscytacja krążeniowo- oddechowa w zatrzymaniu krążenia

•

krążenie włośniczkowe

•

monitorowanie EKG

•

monitorowanie ciśnienia tętniczego (D Piel)

•

dożylnie krystaloidy- płyny osoczozastępcze (SSN/ Ane- D Piel)

•

wkłucie dożylne o przekroju min. 14 G

•

maksymalny czas uzyskania dostępu do żyły- 2 min.

•

maksymalnie 2 litry krystaloidów

•

maksymalnie 2 litry płynów osoczozastępczych

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

W trzeciej kolejności:
• kołnierz

Schanza,

gdy

pacjent

jest

nieprzytomny lub występuje podejrzenie urazu

kręgosłupa szyjnego (SSN/ Ch T- D Piel)

• unieruchomienie na materacu próżniowym
• sterylne opatrunki na rany oraz zatamowanie

krwotoku

• nastawienie i unieruchomienie złamań przy

pomocy rękawów pneumatycznych

• zawiadomienie Oddziału Intensywnej Terapii o

przyjęciu ofiary urazu (SSN/ Ane- D Piel)

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

ZASADY KWALIFIKACJI PACJENTÓW DO DALSZEGO

LECZENIA

Szpitale III stopnia (najbliższe z reguły powiatowe)
Szpitale II stopnia (kliniczne i duże wojewódzkie)
Szpitale I stopnia (Centra Obrażeniowe)
Pacjenci z lekkimi obrażeniami stanowiącymi ok.. 80% wszystkich

obrażeń mogą być leczeni w szpitalach III stopnia pod
warunkiem, że szpitale te utrzymują 24 godzinny ostry dyżuru
obejmujący

chirurgię ogólną

,

anestezjologię i intensywną

terapię

oraz

choroby wewnętrzne

.

Pozostali pacjenci będą wymagali opieki w szpitalach II, w tym ok.

5- 15% w szpitalach I, stopnia

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

GENERALNE ZASADY KWALIFIKACJI

PACJENTÓW DO LECZENIA W SZPITALACH

I i II STOPNIA

– GCS< 13 pkt

– Skurczowe ciśnienie tętnicze krwi < 90 mm Hg

– Częstość oddechów< 10/ min. lub> 29/ min.

– Skala urazu (TS)< 11 pkt

– Urazy przenikające

– Paradoksalne ruchy klatki piersiowej

– Liczne złamania kości długich

– Uszkodzenia miednicy

– Niedowłady

– Duża energia urazu

– Skrajny przedział wiekowy (< 5 lat i > 55 lat)

– Istotne schorzenia przez urazem

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Wybór miejsca leczenia dla pacjenta z

obrażeniem

Centrum obrażeniowe

Szpital II/ III stopnia

 Mnogie obrażenia ciała

 Liczni ranni

 Nagłe

interwencje

(laparotomia), które nie

mogą być odroczone

 Prawdopodobieństwo

konieczności

przeniesienia pacjenta w

tym samym dniu

 Niebezpieczeństwa

związane

z

odległym

transportem (zła pogoda,

brak

wyszkolonego

zespołu)

 Szczególne

problemy

specjalistyczne

 Obrażenia, które mogą

poczekać na definitywne

leczenie

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Zasady kwalifikacji pacjentów do leczenia w

szpitalach I- go stopnia

Zasada segregacji w obrażeniach:

Ofiara dużego urazu to każdy dorosły pacjent, którego skurczowe
ciśnienie tętnicze (BP) jest niższe od 85 mm Hg, którego
motoryczny składnik GCS jest mniejszy od 5 lub u którego doszło
do przenikającego obrażenia głowy, szyi lub tułowia.

Zmodyfikowane kryteria segregacji

pacjentów do szpitala I- go stopnia

 Nieprzytomny
 We wstrząsie
 Siny z objawami duszności lub cepowatą klatką

piersiową

 Znacznie krwawiący lub z niską Hb

 Z licznymi złamaniami kości długich lub złamaniem

miednicy

 Ofiara dużego wypadku

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Szczegółowe kryteria segregacji pacjentów do

szpitali I- go stopnia

 Oparzenie

 Niepełnej głębokości życiowo ważnych okolic< 10%

 Każde niepełnej głębokości> 30%

 Każde pełnej głębokości> 10%

 Obrażenie z powodu inhalacji dymu

 Uraz fizyczny

 Hipotermia< 32 stopni C **

 Prawie utopienie

 Spożycie substancji żrących

 Obrażenia głowy

 Wgniecenie kości czaszki wymagające operacji

 Postępujące zaburzenia świadomości

 Od początku nieprzytomny

 Obrażenia twarzy

 Liczne złamania kości czaszki

 * W przypadku umierającego może być konieczne leczenie w szpitalu lokalnym

 ** Szpitale drugiego stopnia mogą być odpowiednie w przypadku braku

dostępności do Centrum Obrażeniowego. Niektóre z tych obrażeń będą

zdiagnozowane dopiero na etapie początkowej opieki szpitalnej.

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Pediatryczna skala ciężkości obrażeń (PSCO)

Punktacja

+2 +1 -1

Waga

> 20 kg

10-20 kg

< 10 kg

Drożność

(GDO)

Normalna

Zachowana

Niezachowana

Ciśnienie

skurczowe

krwi

> 90 mm

Hg

50-90 mm Hg

< 50 mm Hg

CNS

Przytomny

Śpiączka

Głęboko

nieprzytomny

Otwarta

rana

Nieobecna

Mała

Duża

Złamanie

kości

Nieobecne

Zamknięte/

pojedyncze

Złożone/ mnogie

Suma punktów z każdego rzędu wyznacza całkowitą

PCSO. Dziecko z PCSO< 8 pkt. powinno być przekazane

do Pediatrycznego Centrum Obrażeniowego.

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Pułapki w opiece przedszpitalnej

• Niewłaściwe zabezpieczenie dróg oddechowych

• Szybki przewóz do niewłaściwego szpitala

• Brak zabezpieczenia dostępu dożylnego, przetaczania

płynów

• Pominięcie

obrażenia

rdzenia

kręgowego

i

brak

stosownego unieruchomienia (kołnierz usztywniejący,

deska)

• Nieleczona lub przeleczona hipowolemia

• Odwleczony transport (np. czekanie na karetkę kiedy

dostępny jest prywatny pojazd)

• Niewłaściwe unieruchomienie złamanych kończyn

• Brak przewidywania problemów

• Brak przygotowania do improwizacji gdy właściwy szpital

jest niedostępny

• Nie opanowanie krwawienia zewnętrznego lub brak kontroli

nad późniejszym krwawieniem

• Stosowanie nieodpowiednich leków lub niewłaściwe drogi

ich podania oraz nie poinformowanie o tym lekarza

przyjmującego opiekę nad pacjentem.

• Użycie zbyt małej liczby pomocników do przenoszenia

pacjenta.

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

W SZPITALU

(dotyczy wszystkich pacjentów, także przywiezionych z innych

ośrodków)

• ogólna ocena stanu pacjenta; tor oddechowy, częstość oddechu i jego

symetria, stan świadomości,zabarwienie i temperatura kończyn,
czynne poruszanie czterema kończynami, tętno, ciśnienie tętnicze krwi
(SSN/ Ch T/ Neu/ Rad/ D Piel)

• powtórna ocena wszystkich technik inwazyjnych, wykonanych w

warunkach przedszpitalnych (intubacja, droga dożylna, nakłucie jamy
opłucnowej) SSN/ Ch T

• pobieranie krwi i dodatkowy dostęp dożylny (min. 14 G); Ane/ D Piel
• określenie grupy krwi, czynnika Rh; skrzyżowanie krwi (Ch T; D Piel)
• badanie neurologiczne

–

źrenice, GCS, czynne poruszanie czterema kończynami; odruch podeszwowy

–

jeżeli GCS< 8 pkt: sedacja/ anestezja ze zwiotczeniem mięśni

–

oddech kontrolowany (SSN/ Ane/ D Piel)

• jeżeli pacjent jest we wstrząsie (zimna, lepka skóra, kończyny blade lub

zasinione):

• założenie dodatkowych dostępów dożylnych (SSN/ Ane/ Ch T/ D Piel):

–

płyny osoczozastępcze

–

masa erytrocytarna grupy „0” Rh minus

–

określenie grupy krwi i próba krzyżowa (SSN)

• wezwanie naczelnego chirurga

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

W SZPITALU cd

• wprowadzenie sondy do żołądka (D Piel/ Ane)
• zdjęcie rtg przy łóżku chorego (Rad/ D Piel/ Ch T/ Ane)

–

klatka piersiowa w projekcji AP (przepona i śródpiersie słabo uwidaczniają
się w pozycji siedzącej

–

kręgosłup szyjny, łącznie z przestrzenią C7 - Th1 ( z pociąganiem za
ramiona)

–

miednica

–

pozostałe badania rtg wykonuje się później w sali rtg

• drenaż jamy opłucnowej w przypadku odmy z nadciśnieniem lub krwiaka

opłucnej (linia środkowo- pachowa, piąta przestrzeń międzyżebrowa; Ch T/ D
Piel); przed nacięciem obowiązuje dokładne osłuchanie klatki
piersiowej)

• cewnik do pęcherza moczowego (D Piel); w przypadku złamania lub/ i

uszkodzenia miednicy na wysokości zewnętrznych narządów płciowych:
cewnik zakłada chirurg urazowy (ewentualnie podejmuje decyzję o
założenia cewnika z dostępu nadłonowego)

JEŻELI wstrząs się przedłuża, a nie ma wyraźnego krwotoku zewnętrznego:
• natychmiastowe diagnostyczne nakłucie jamy otrzwnowej (Ch T)
• dootrzewnowa infuzja 500 ml 0.9% r. NaCl o temperaturze ciała
• decyzja o operacji ze wskazań nagłych- podejmuje ją naczelny chirurg na

podstawie posiadanych danych.

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

PO UZYSKANIU STABILIZACJI KRĄŻENIA

• uzupełnienie badań (Ch T/ Neu/ SSN/ Ane)
• jeżeli pacjent jest nieprzytomny, a był we wstrząsie: badanie

dopplerowskie jamy brzusznej lub/ i diagnostyczne nakłucie jamy

brzusznej (Ch T/ Rad)

• ustalenie wskazań do tomografii komputerowej głowy
• ustalenie wskazań do innych badań: arteriografii, tomografii

komputerowej kręgosłupa, miednicy (Ch T/ SSN)

• ustalenie wskazań do konsultacji okulistycznej, laryngologicznej, z zakresu

chirurgii szczękowej (Ch T/ SSN)

• występujące pobudzenie psycho- ruchowe i niepokój wskazywać mogą na

niedotlenienie mózgu; może być wskazana sedacja i zwiotczenie mięśni

poprzecznie prążkowanych; po ocenie neurologicznej; Ane/ SSN

• kaniulacja tętnicy:
• w celu monitorowania ciśnienia tętniczego krwi; oraz w celu bezpiecznego

i prostego pobierania próbek krwi w celu wykonania badania

gazometrycznego; tętnica promieniowa, ramienna, udowa (Ane/ SSN)

• operacja ze wskazań pilnych- decyzję podejmuje naczelny chirurg po

konsultacji z anestezjologiem

Profilaktyka przeciwtężcowa
profilaktyczna antybiotykoterapia

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Podstawowe czynniki medyczne przyczyniające się

do powstawania, możliwych do uniknięcia, zgonów

• Niewłaściwe zabezpieczenie drożności dróg oddechowych

• Nieadekwatna podaż płynów

• Przeoczone lub opóźnione rozpoznanie ciękiego obrażenia

• Opóźnienie decyzji o zabiegu operacyjnym

• Opóźnione rozpoczęcie resuscytacji lub interwencji chirurgicznej

Transport- zadania:

• Z miejsca wypadku do szpitala

• Pomiędzy szpitalami

• Kompetentna opieka- musi dostarczać pomocy ratującej życie tak wewnątrz

środka transportu jak i poza nim

• Standardy rozmiaru i wyposażenia (medycznego, oświetlenia, środków

łączności)

Transport- rodzaje

• Naziemny

• Lotniczy

• Wodny

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Transport naziemny

• racjonalnie rozmieszczony w społeczności
• jedna jednostka transportowa na każde 40- 50 tysięcy osób w

obszarach miejskich, większa ilość jednostek transportowych w
obszarach wiejskich

Transport lotniczy głównie śmigłowce

• zalety: możliwość dotarcia w trudnodostępne miejsca, szybki transport

krytycznie chorych pomiędzy szpitalami

• wady: wysoki koszt, częste wypadki

Transport wodny

• właściwy jedynie dla obszarów bogatych w akweny wodne lub w

szczególnych sytuacjach- powodzie

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Łączność

- jest „nerwem” systemu Medycyny

Stanów Nagłych (MSN)

Główne składowe systemu łączności:
• jednolity numer telefonu
• jedno centrum łączności dla wszystkich służ

ratunkowych na 200- 500 tyś. Mieszkańców

• wystarczająca ilość personelu i sprzętu dla

jednoczesnego przyjmowania dwóch rozmów na

10 tyś. Mieszkańców/ 24 godziny

• stała łączność pomiędzy personelem działającym

na miejscu zdarzenia a szpitalami włączonymi do

systemy MSN

• możliwość rejestracji wszystkich rozmów i

przechowywania ich przez 2 lata

• koordynacja współpracy pomiędzy służbami

ratunkowymi w przypadku klęsk żywiołowych i

katastrof

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Edukacja:

• szerokich

rzesz

społeczeństwa

w

zakresie

podstawowych sposobów podtrzymywania czynności

życiowych (BLS)

• służb publicznych (straż pożarna, policja, wojsko) w

zakresie BLS

• studentów medycyny w zakresie BLS i zaawansowanych

sposobów podtrzymywania czynności życiowych (ALS)

• pielęgniarek i paramedyków w zakresie BLS bądź ALS
• specjalistów medycyny stanów nagłych w zakresie ALS

Główny ciężar w zakresie edukacji powinny przejąć

Regionalne Centra Obrażeniowe

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Analiza efektów i kosztów systemu

opieki w obrażeniach

Potrzeby:

• szpitale II- go stopnia (jeden na 200 tyś. mieszkańców)

• szpitale I- go stopnia (jeden na milion mieszkańców)
Wymogi:

• stosowania jednolitych skal ciężkości obrażeń w opiece

przedszpitalnej (GCS, TS, RTS, PSCO)

• stosowanie jednolitych skal ciężkości obrażeń w opiece

szpitalnej (ISS, AIS, TRISS)

• stałe gromadzenie danych w bazach danych

(lokalnych, regionalnych, krajowych)

• stała analiza efektywności i kosztów na wszystkich

etapach działania

Tylko ok. 15% pacjentów z obrażeniami wymaga

leczenia w Centrach Obrażeniowych; na ich leczenie

powinno się przeznaczać ok. 25% całości kosztów

związanych z funkcjonowaniem systemu.

Współczesna koncepcja organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Korzyści systemu opieki w obrażeniach

• 60- 70% ofiar obrażeń wielonarządowych stanowi grupę

tzw. zgonów możliwych do uniknięcia

• Badania (San Diego; USA) wykazały, że wprowadzenie

systemu zmniejszyło wskaźnik zgonów możliwych do
uniknięcia z 30 do 4%

• działania lecznicze w ramach systemu zmniejszają stopień

inwalidztwa u ofiar obrażeń

• szpitale I i II- go stopnia prowadzą edukację dla wszystkich

podmiotów uczestniczących w systemie

• szpitale pracujące w ramach systemu są odpowiedzialne

za planowanie oraz działanie w przypadkach klęsk
żywiołowych i katastrof w skali lokalnej, regionalnej i
krajowej

Korzyści systemu opieki w obrażeniach w

znacznym stopniu rekompensują nakłady

poniesione na jego organizację

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

Szczegółowe kryteria segregacji ... cd.

 Obrażenia oka

 Oparzenia

 Zranienie lub rozerwanie gałki ocznej

 Tępe obrażenia gałki ocznej wymagające operacji

 Obrażenia szyi

 Rana penetrująca z ewidentnym obrażeniem trzewnym lub

naczyniowym

 Złamanie kręgosłupa

 Obrażenia rdzenia kręgowego na każdym poziomie

 Obrażenia

klatki

piersiowej

 Stłuczenie serca

 Krwiak/ odma opłucnowa, wymagająca operacji

 Obrażenia dużych naczyń

 Penetrujące obrażenia serca*

 Złamanie więcej niż trzech więcej żeber lub klatka piersiowa

cepowata

 Obrażenia

brzucha

 Obrażenia mniejszego narządu wymagające operacji**

 Obrażenia dużego narządu

 Obrażenia naczyń

Obrażenia

kończyny górnej

 Zmiażdżenie ręki lub ramienia

 Amputacja urazowa

 Utrata palca wymagająca jego przyszycia

Obrażenia

kończyny dolnej

 Złamanie kości udowej/ miednicy

 Złamanie zamknięte niestabilne

 Złamanie złożone

 Złamanie przezpanewkowe

 Złamanie obustronne

Współczesna koncepcja

organizacji

systemu opieki w obrażeniach

ŁAŃCUCH PRZEŻYCIA

Opieka przedszpitalna Pacjent (czynności

podtrzymujące życie, stabilizacja)



Opieka szpitalna

(resuscytacja, operacja, intensywna terapia)



Rehabilitacja



Powrót do miejsca w społeczeństwie