Przedsiębiorstwo:

Przedsiębiorstwo:

pojęcie i rodzaje

pojęcie i rodzaje

przedsiębiorstw.

przedsiębiorstw.

•

Przedsiębiorstwo -

Przedsiębiorstwo -

jest podmiotem

jest podmiotem

gospodarczym, który prowadzi

gospodarczym, który prowadzi

działalność produkcyjną, handlową lub

działalność produkcyjną, handlową lub

usługową w celach zarobkowych i na

usługową w celach zarobkowych i na

własny rachunek.

własny rachunek.

•

Ze względu na wielkość wyróżniamy

Ze względu na wielkość wyróżniamy

przedsiębiorstwa:

przedsiębiorstwa:

o

Mikroprzedsiębiorstwo

Mikroprzedsiębiorstwo

o

Małe

Małe

o

Średnie

Średnie

o

Duże

Duże

Z punktu widzenia form własności można

Z punktu widzenia form własności można

wyodrębnić przedsiębiorstwa:

wyodrębnić przedsiębiorstwa:

•

Prywatne

Prywatne

- właściciel często jest równocześnie

- właściciel często jest równocześnie

kierownikiem. Część prywatnych przedsiębiorstw

kierownikiem. Część prywatnych przedsiębiorstw

opiera się wyłącznie na pracy właściciela i jego

opiera się wyłącznie na pracy właściciela i jego

rodziny. Wiele przedsiębiorstw zatrudnia od kilku do

rodziny. Wiele przedsiębiorstw zatrudnia od kilku do

kilkudziesięciu pracowników, a tylko nieliczne należą

kilkudziesięciu pracowników, a tylko nieliczne należą

do przedsiębiorstw naprawdę dużych.

do przedsiębiorstw naprawdę dużych.

•

Przedsiębiorstwa publiczne

Przedsiębiorstwa publiczne

to firmy, które są

to firmy, które są

własnością państwa (rolę właściciela mogą pełnić

własnością państwa (rolę właściciela mogą pełnić

władze centralne lub lokalne), w tym również

władze centralne lub lokalne), w tym również

przedsiębiorstwa akcyjne, których większościowy

przedsiębiorstwa akcyjne, których większościowy

pakiet akcji jest w posiadaniu Skarbu Państwa.

pakiet akcji jest w posiadaniu Skarbu Państwa.

•

Łączenie się przedsiębiorstw i tworzenie

Łączenie się przedsiębiorstw i tworzenie

spółek:

spółek:

Przedsiębiorstwa łączą się ze sobą najczęściej z

Przedsiębiorstwa łączą się ze sobą najczęściej z

dwóch powodów:

dwóch powodów:

•

Korzyści skali -

Korzyści skali -

pojawiają się wówczas, gdy wraz

pojawiają się wówczas, gdy wraz

ze wzrostem rozmiarów produkcji jednostkowe

ze wzrostem rozmiarów produkcji jednostkowe

koszty obniżają się. Zależy to głównie od poziomu

koszty obniżają się. Zależy to głównie od poziomu

stosowanej techniki i technologii.

stosowanej techniki i technologii.

•

Względy finansowe

Względy finansowe

: mają znaczenie w tym sensie,

: mają znaczenie w tym sensie,

że do realizacji wielu przedsięwzięć potrzebne są

że do realizacji wielu przedsięwzięć potrzebne są

znacznie większe zasoby kapitału niż nie będące w

znacznie większe zasoby kapitału niż nie będące w

dyspozycji pojedynczych firm lub osób.

dyspozycji pojedynczych firm lub osób.

Spółka

Spółka

jest umową, na mocy której

jest umową, na mocy której

wspólnicy podejmują wspólną działalność

wspólnicy podejmują wspólną działalność

gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego

gospodarczą i dążą do osiągnięcia wspólnego

celu.

celu.

•

Spółka osobowa –jest własnością co

Spółka osobowa –jest własnością co

najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą

najmniej dwóch partnerów, którzy wnoszą

odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą

odpowiedni kapitał, wspólnie prowadzą

działalność gospodarczą i ponoszą ryzyko

działalność gospodarczą i ponoszą ryzyko

związane z tą działalnością. Spółka ta

związane z tą działalnością. Spółka ta

posiada osobowość prawną. Oznacza to, że

posiada osobowość prawną. Oznacza to, że

może we własnym imieniu nabywać prawa,

może we własnym imieniu nabywać prawa,

zaciągać zobowiązania i występować w

zaciągać zobowiązania i występować w

sądzie jako powód lub pozwany.

sądzie jako powód lub pozwany.

•

Spółka osobowa jawna -

Spółka osobowa jawna -

jest umownym

jest umownym

zrzeszeniem dwóch lub więcej osób, mających na

zrzeszeniem dwóch lub więcej osób, mających na

celu wspólne prowadzenie przedsięwzięcia

celu wspólne prowadzenie przedsięwzięcia

zarobkowego we wspólnym imieniu wspólników, na

zarobkowego we wspólnym imieniu wspólników, na

zasadzie pełniej i solidarnej odpowiedzialności

zasadzie pełniej i solidarnej odpowiedzialności

wszystkich wspólników.

wszystkich wspólników.

•

Spółka osobowa komandytowa

Spółka osobowa komandytowa

-

-

jest odmianą

jest odmianą

spółki osobowej jawnej. Jej istota polega na tym, że

spółki osobowej jawnej. Jej istota polega na tym, że

występują dwa rodzaje wspólników:

występują dwa rodzaje wspólników:

wspólnicy

wspólnicy

zwani komplementariuszami,

zwani komplementariuszami,

odpowiadający za

odpowiadający za

zobowiązania prawne i finansowe oraz

zobowiązania prawne i finansowe oraz

wspólnicy

wspólnicy

bierni

bierni

zwani komandytariuszami

zwani komandytariuszami

, którzy

, którzy

odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do

odpowiadają za zobowiązania spółki tylko do

wysokości wniesionych udziałów kapitałowych czyli

wysokości wniesionych udziałów kapitałowych czyli

tzw sumy komandytowej.

tzw sumy komandytowej.

•

Spółki kapitałowe

Spółki kapitałowe

mogą występować w formie

mogą występować w formie

spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek

spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek

akcyjnych.

akcyjnych.

•

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

(spółka

(spółka

z o.o.) jest spółką kapitałową, w której wszyscy

z o.o.) jest spółką kapitałową, w której wszyscy

wspólnicy odpowiadają za zobowiązania tylko do

wspólnicy odpowiadają za zobowiązania tylko do

wysokości wniesionych przez nich udziałów

wysokości wniesionych przez nich udziałów

kapitałowych. W kodeksie spółek handlowych

kapitałowych. W kodeksie spółek handlowych

przyjęto, że kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien

przyjęto, że kapitał zakładowy spółki z o.o. powinien

wynosić co najmniej 50 tys zł. Wartość minimalna

wynosić co najmniej 50 tys zł. Wartość minimalna

udziału nie może być niższa niż 500 zł.

udziału nie może być niższa niż 500 zł.

Do powstania

Do powstania

spółki z o.o. wymagane jest zawarcie umowy w formie

spółki z o.o. wymagane jest zawarcie umowy w formie

aktu notarialnego, wniesienie całego kapitału

aktu notarialnego, wniesienie całego kapitału

zakładowego, ustanowienie władz spółki, wpis spółki

zakładowego, ustanowienie władz spółki, wpis spółki

do rejestru handlowego. Spółka ta ma osobowość

do rejestru handlowego. Spółka ta ma osobowość

prawną. Władzami spółki są: zgromadzenie

prawną. Władzami spółki są: zgromadzenie

wspólników, rada nadzorcza oraz zarząd.

wspólników, rada nadzorcza oraz zarząd.

•

Spółka akcyjna (SA)

Spółka akcyjna (SA)

jest spółką kapitałową, w

jest spółką kapitałową, w

której podstawą finansową jest kapitał wniesiony

której podstawą finansową jest kapitał wniesiony

przez wspólników w formie akcji. Spółka akcyjna ma

przez wspólników w formie akcji. Spółka akcyjna ma

zazwyczaj dużą liczbę akcjonariuszy, którzy traktują

zazwyczaj dużą liczbę akcjonariuszy, którzy traktują

udział w spółce przede wszystkim jako inwestycje

udział w spółce przede wszystkim jako inwestycje

finansową – lokatę kapitału. Ma osobowość prawną.

finansową – lokatę kapitału. Ma osobowość prawną.

Posiada zarząd oraz radę nadzorczą.

Posiada zarząd oraz radę nadzorczą.

•

Źródła finansowania działalności spółki akcyjnej

Źródła finansowania działalności spółki akcyjnej

można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne:

można podzielić na wewnętrzne i zewnętrzne:

•

Najważniejszym

Najważniejszym

wewnętrznym źródłem

wewnętrznym źródłem

finansowania

finansowania

jest nierozdzielna część zysku. Istotną

jest nierozdzielna część zysku. Istotną

rolę odgrywać też może fundusz amortyzacji.

rolę odgrywać też może fundusz amortyzacji.

Teoretycznie jest on przeznaczony na odtworzenie

Teoretycznie jest on przeznaczony na odtworzenie

zużytego majątku jednak w praktyce finansuje się z

zużytego majątku jednak w praktyce finansuje się z

niego również nowe inwestycje.

niego również nowe inwestycje.

Zewnętrznymi

Zewnętrznymi

źródłami finansowania

źródłami finansowania

działalności spółki akcyjnej

działalności spółki akcyjnej

są środki finansowe pochodzące ze sprzedaży

są środki finansowe pochodzące ze sprzedaży

nowych serii akcji i obligacji oraz z kredytów.

nowych serii akcji i obligacji oraz z kredytów.

Różnice między akcją a obligacją.

Różnice między akcją a obligacją.

•

Akcja

Akcja

jest papierem wartościowym

jest papierem wartościowym

potwierdzającym udział jej

potwierdzającym udział jej

właściciela w kapitale spółki

właściciela w kapitale spółki

akcyjnej.

akcyjnej.

•

Obligacja

Obligacja

jest formą pożyczki. Jest to

jest formą pożyczki. Jest to

papier wartościowy emitowany przez

papier wartościowy emitowany przez

państwo lub niektóre

państwo lub niektóre

przedsiębiorstwa, przynoszące jego

przedsiębiorstwa, przynoszące jego

posiadaczowi stały z góry określony

posiadaczowi stały z góry określony

dochód.

dochód.

•

Przedsiębiorstwo spółdzielcze i

Przedsiębiorstwo spółdzielcze i

państwowe:

państwowe:

•

Przedsiębiorstwa spółdzielcze

Przedsiębiorstwa spółdzielcze

.

.

Powstają jako

Powstają jako

dobrowolne zrzeszenia osób prowadzących wspólną

dobrowolne zrzeszenia osób prowadzących wspólną

działalność w imieniu swoich członków. Członkowie

działalność w imieniu swoich członków. Członkowie

spółdzielni mogą wnosić do niej udziały zarówno w

spółdzielni mogą wnosić do niej udziały zarówno w

postaci środków pieniężnych jak i budynków,

postaci środków pieniężnych jak i budynków,

maszyn i ziemi. Zarządzanie spółdzielnią opiera się

maszyn i ziemi. Zarządzanie spółdzielnią opiera się

na zasadach samorządowych.

na zasadach samorządowych.

•

Przedsiębiorstwo państwowe

Przedsiębiorstwo państwowe

–jest to

–jest to

przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem

przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem

jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa.

jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa.

Ma osobowość prawną. Należy je odróżnić od spółek

Ma osobowość prawną. Należy je odróżnić od spółek

kontrolowanych przez Skarb Państwa, które z

kontrolowanych przez Skarb Państwa, które z

prawnego punktu widzenia nie są

prawnego punktu widzenia nie są

przedsiębiorstwami państwowymi, ale spółkami

przedsiębiorstwami państwowymi, ale spółkami

uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

Przedsiębiorstwo państwowe może zostać

Przedsiębiorstwo państwowe może zostać

przekształcone w jednoosobową spółkę

przekształcone w jednoosobową spółkę

Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji,

Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji,

która jest zazwyczaj etapem

która jest zazwyczaj etapem

poprzedzającym prywatyzację.

poprzedzającym prywatyzację.

Cele działalności przedsiębiorstwa :

Cele działalności przedsiębiorstwa :

Celem działalności przedsiębiorstwa jest

Celem działalności przedsiębiorstwa jest

maksymalizacja zysku całkowitego.

maksymalizacja zysku całkowitego.

Przedsiębiorstwa określają rozmiary

Przedsiębiorstwa określają rozmiary

produkcji, decydują o jej strukturze

produkcji, decydują o jej strukturze

asortymentowej, podejmują decyzje

asortymentowej, podejmują decyzje

inwestycyjne itp.

inwestycyjne itp.

Zysk:

Zysk:

•

Zysk - w rachunkowości jest to dodatni

Zysk - w rachunkowości jest to dodatni

wynik finansowy przedsiębiorstwa lub

wynik finansowy przedsiębiorstwa lub

określonej inwestycji albo pożyczki. Jego

określonej inwestycji albo pożyczki. Jego

przeciwieństwem jest strata. Zysk jest

przeciwieństwem jest strata. Zysk jest

wartością ekstensywną i nie określa

wartością ekstensywną i nie określa

bezpośrednio efektywności gospodarowania

bezpośrednio efektywności gospodarowania

lub inwestowania. Wartością określającą

lub inwestowania. Wartością określającą

efektywność gospodarowania i

efektywność gospodarowania i

inwestowania jest rentowność.

inwestowania jest rentowność.

•

Rodzaje zysku:

Rodzaje zysku:

•

Zysk całkowity

Zysk całkowity

stanowi nadwyżkę

stanowi nadwyżkę

przychodów ze sprzedaży nad kosztami

przychodów ze sprzedaży nad kosztami

całkowitymi związanymi z ich uzyskaniem.

całkowitymi związanymi z ich uzyskaniem.

•

księgowy zysk przedsiębiorstwa

księgowy zysk przedsiębiorstwa

- jest równy

- jest równy

bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczonemu

bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczonemu

z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

•

ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa

ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa

zwany

zwany

czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą

czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą

wartością dodaną - jest równy zyskowi

wartością dodaną - jest równy zyskowi

księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek

księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek

kapitałowych, które można by uzyskać

kapitałowych, które można by uzyskać

wypożyczając równowartość kosztów wg

wypożyczając równowartość kosztów wg

przeciętnego oprocentowania kredytów w tym

przeciętnego oprocentowania kredytów w tym

samym okresie

samym okresie

•

zysk normalny

zysk normalny

- średni przychód oczekiwany

- średni przychód oczekiwany

przez przedsiębiorcę od prowadzonej firmy, a

przez przedsiębiorcę od prowadzonej firmy, a

także w formie pensji w innym przedsiębiorstwie

także w formie pensji w innym przedsiębiorstwie

•

zysk kapitałowy -

zysk kapitałowy -

to wzrost wartości samego

to wzrost wartości samego

kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych

kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych

papierów wartościowych na giełdzie, różnic

papierów wartościowych na giełdzie, różnic

kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i

kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i

materiałów.

materiałów.

•

Utarg całkowity.

Utarg całkowity.

Na jego wysokość w

Na jego wysokość w

poważnym stopniu wpływa popyt na produkty,

poważnym stopniu wpływa popyt na produkty,

jakie wytwarza, oraz jego pozycja na rynku

jakie wytwarza, oraz jego pozycja na rynku

(udział firmy na rynku).

(udział firmy na rynku).

•

Utarg przeciętny

Utarg przeciętny

jest ceną, po której te dobra

jest ceną, po której te dobra

zostały sprzedane.

zostały sprzedane.

•

Utarg krańcowy-

Utarg krańcowy-

jest to dodatkowy utarg

jest to dodatkowy utarg

osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki

osiągany przez przedsiębiorstwo dzięki

sprzedaży dodatkowej jednostki dobra.

sprzedaży dodatkowej jednostki dobra.

•

Koszty

Koszty

-

-

są przedmiotem zainteresowania

są przedmiotem zainteresowania

księgowych i ekonomistów, chociaż definiują

księgowych i ekonomistów, chociaż definiują

oni koszty nieco odmiennie, a ponadto różnią

oni koszty nieco odmiennie, a ponadto różnią

się cele dokonywanych przez nich analiz.

się cele dokonywanych przez nich analiz.

•

Koszty księgowe

Koszty księgowe

-

-

obejmują wszystkie

obejmują wszystkie

faktyczne poniesione i udokumentowane

faktyczne poniesione i udokumentowane

wydatki pieniężne związane z prowadzeniem

wydatki pieniężne związane z prowadzeniem

działalności gospodarczej, takie jak koszty

działalności gospodarczej, takie jak koszty

zakupu surowców i materiałów, płace,

zakupu surowców i materiałów, płace,

amortyzacja, opłaty za energię, dzierżawę

amortyzacja, opłaty za energię, dzierżawę

lokalu, ziemi itp.

lokalu, ziemi itp.

•

Koszt alternatywny

Koszt alternatywny

zwany też kosztem

zwany też kosztem

utraconych możliwości. To równowartości

utraconych możliwości. To równowartości

dochodów, które dany czynnik produkcji

dochodów, które dany czynnik produkcji

mógłby przynieść, gdyby wykorzystano

mógłby przynieść, gdyby wykorzystano

go w innym, możliwie najlepszym

go w innym, możliwie najlepszym

zastosowaniu.

zastosowaniu.

•

Koszty ekonomiczne

Koszty ekonomiczne

, są to koszty które

, są to koszty które

przedsiębiorstwo faktycznie nie ponosi.

przedsiębiorstwo faktycznie nie ponosi.

Obejmują zatem wszystkie koszty

Obejmują zatem wszystkie koszty

związane z wykorzystaniem zasobów, a

związane z wykorzystaniem zasobów, a

więc zarówno rzeczywiście poniesione

więc zarówno rzeczywiście poniesione

koszty jak i koszty alternatywne, łącznie z

koszty jak i koszty alternatywne, łącznie z

zyskiem normalnym niezbędnym do

zyskiem normalnym niezbędnym do

zatrzymania zasobów w danej

zatrzymania zasobów w danej

działalności gospodarczej.

działalności gospodarczej.

Krótkookresowa teoria produkcji.

Krótkookresowa teoria produkcji.

•

Produkcja

Produkcja

polega na łączeniu różnych

polega na łączeniu różnych

czynników produkcji w celu uzyskania określonej

czynników produkcji w celu uzyskania określonej

ilości produktów. Przedsiębiorca, którego celem

ilości produktów. Przedsiębiorca, którego celem

jest maksymalizacja zysku, dąży do racjonalnego

jest maksymalizacja zysku, dąży do racjonalnego

wykorzystania czynników produkcji.

wykorzystania czynników produkcji.

•

Stałe czynniki produkcji

Stałe czynniki produkcji

to takie których

to takie których

nakładów nie można szybko zwiększyć np. grunty

nakładów nie można szybko zwiększyć np. grunty

i budynki.

i budynki.

•

Zmienne czynniki produkcji

Zmienne czynniki produkcji

to te których

to te których

zasoby mogą być zwiększone szybko i bez

zasoby mogą być zwiększone szybko i bez

dodatkowych inwestycji.

dodatkowych inwestycji.

•

Rozróżnieniem między stałymi a zmiennymi

Rozróżnieniem między stałymi a zmiennymi

czynnikami produkcji

czynnikami produkcji

prowadzi do

prowadzi do

rozgraniczenia między okresem krótkim i

rozgraniczenia między okresem krótkim i

długim.

długim.

W okresie krótkim

W okresie krótkim

przynajmniej

przynajmniej

jeden czynnik produkcji jest stały.

jeden czynnik produkcji jest stały.

Produkcja może wzrastać wyłącznie przez

Produkcja może wzrastać wyłącznie przez

użycie większej ilości zmiennych czynników

użycie większej ilości zmiennych czynników

produkcji np. potencjał wytwórczy

produkcji np. potencjał wytwórczy

przedsiębiorstwa (maszyny, urządzenia) nie

przedsiębiorstwa (maszyny, urządzenia) nie

ulega zmianie, natomiast produkcja wzrasta

ulega zmianie, natomiast produkcja wzrasta

w wyniku wzrostu zatrudnionych

w wyniku wzrostu zatrudnionych

pracowników, ponoszenia dodatkowych

pracowników, ponoszenia dodatkowych

wydatków na zakup surowców, energii itp.

wydatków na zakup surowców, energii itp.

•

W okresie długim

W okresie długim

wszystkie czynniki

wszystkie czynniki

produkcji są traktowane jako zmienne.

produkcji są traktowane jako zmienne.

•

Zazwyczaj zwiększenie ich zasobów wiąże

Zazwyczaj zwiększenie ich zasobów wiąże

się z dokonaniem nowych inwestycji oraz

się z dokonaniem nowych inwestycji oraz

wprowadzeniem zmian technicznych,

wprowadzeniem zmian technicznych,

technologicznych i organizacyjnych.

technologicznych i organizacyjnych.

•

Prawo malejących przychodów.

Prawo malejących przychodów.

Polega na

Polega na

tym, że zwiększenie nakładów czynnika

tym, że zwiększenie nakładów czynnika

zmiennego (przy założeniu, że pozostałe

zmiennego (przy założeniu, że pozostałe

czynniki są stałe) zaczyna od pewnego

czynniki są stałe) zaczyna od pewnego

momentu dawać coraz mniejsze przyrosty

momentu dawać coraz mniejsze przyrosty

produkcji. Produkcyjność kolejnych

produkcji. Produkcyjność kolejnych

jednostek czynnika zmiennego zmniejsza się

jednostek czynnika zmiennego zmniejsza się

.

.