89.Proszę scharakteryzować pojęcie i rodzaje granic.
Wśród różnorodnych definicji pojęcia granica można przytoczyć definicję Ehrlicha według której: „Granice państwa są to w zasadzie linie geometryczne, a więc jednowymiarowe, w obrębie których mieści się obszar państwa”.
Natomiast L.Oppenheim definiuje: „Granice terytorium państwowego są urojonymi liniami na powierzchni ziemi, które oddzielają terytorium jednego państwa od terytorium innego państwa albo od terytorium nie nabytego, albo od morza otwartego”.
J. Makowski polemizuje z powyższym ujęciem. Jego zdaniem granica to płaszczyzna prostopadła do powierzchni ziemi, wzdłuż której stykają się ze sobą obszary dwóch państw sąsiadujących albo gdzie kończy się terytorium państwa.
A. Klafkowski w zależności od kryterium granicę państwową określa jako:
Linię na której kończy się władza państwowa
Linię która oddziela terytorium jednego państwa od terytorium innego państwa lub morza otwartego
Płaszczyznę prostopadłą do powierzchni ziemi i ją przecinającą w kierunku geometrycznego środka ziemi; oddzielającą obszary podlegające zwierzchnictwu terytorialnemu sąsiadujących państw; natomiast linia graniczna na powierzchni ziemi określa tylko sam przebieg granicy państwowej
Linię zetknięcia się terytoriów dwóch państw
J.Barbag określając istotę granicy wskazuje natomiast na to, iż określa ona zasięg terytorialny zwierzchności poszczególnych państw i niedopuszczalność działania na tym terytorium władzy i praw drugiego państwa.
Granica państwa w pojęciu prawnym to powierzchnia prostopadła do powierzchni ziemi, oddzielająca terytorium jednego państwa od terytorium innych państw lub od obszarów nie mających niczyjej suwerenności( np. pełnego morza). Granica państwa oddziela także strefy podziemną i powietrzną. Występują granice lądowe i wodne. Podstawą prawną granic państwowych jest zazwyczaj umowa międzynarodowa.
W powyższych definicjach granica występuje jako czynnik determinujący terytorium, na którym państwo sprawuje władzę. Terytorium jest tu niejako podstawowym warunkiem istnienia państwa.
Granice dzieli się na naturalne i sztuczne. Jako naturalne traktuje się granice wyznaczane przez rzeki, morza, góry, stepy lub pustynie, które nie wymagają dokładnej demarkacji. Podział ten od XIX wieku został potwierdzony w licznych umowach międzynarodowych, ale pojęciem granic naturalnych posługiwano się też w celach politycznych. Wskazywano, że państwo ma prawo dążyć do osiągnięcia bezpiecznych granic, a za takie uznawano granice biegnące rzekami lub górami.
Granice dzieli się także w punktu widzenia sposobu ich ustalania na orograficzne , uwzględniające ukształtowanie powierzchni i geometryczne, przebiegające niezależnie od rzeźby terenu, przy czym szczególnym rodzajem granic są granice astronomiczne, biegnące wzdłuż południków i równoleżników.
Klasyfikacja granic politycznych (S.Otok) wyróżnia kilka kategorii: 1)naturalną, 2)umowną, 3)geometryczną, 4)narodową. Przez granicę naturalną rozumie się zwykle granice oparte na elementach geomorfologicznych, takich jak góry, rzeki, brzegi jezior lub mórz. Granica umowna jest to granica narzucona lub ustalona przy stole konferencyjnym, w wyniku porozumienia sąsiadujących państw. Inne znaczenie jest granicy narodowej jako niemiecka reakcja na „francuski ekspansjonizm”. Granice geometryczne wyznaczane są wzdłuż równoleżników i południków; nie uwzględniają ani właściwości przyrodniczych, ani kulturowych terenu dzielonego.
Można wyróżnić także fenomenologiczną klasyfikację granic W.Boggsa. Dzieli on granice na fizyczne (biegną wzdłuż wyraźnej naturalnej rzeźby terenu w rodzaju łańcucha gór, rzeki itd.) geometryczne (linie proste, wycinki łuku, koła, linie pokrywające się z południkiem lub równoleżnikiem) antropogeograficzne (wiążą się z różnorodnymi cechami osadnictwa i kultury ludzkiej np. granice historyczne, językowe) i mieszane (kompromis między powyższymi).
T.Łętocha natomiast klasyfikuje granice stosując kryterium środowiska socjokulturalnego. Dzieli ja na antecendentne ( przed wykształceniem się środowiska socjokulturalnego), subsekwentne (po wykształceniu się tego środowiska), narzucone ( po wykształceniu się środowiska ale nie uwzględniające jego podziałów) oraz reliktowe (utrzymujące się nadal w tym środowisku, ale nie pełniące funkcji granic politycznych).
Istnieje również klasyfikacja granic na lądowe, morskie i wodne.