Kinezjologia

mgr Dorota Amanowicz

Ćwiczenia kończyna górna

Kończyna górna jest połączona z

tułowiem ruchomą obręczą kończyny

górnej (obręczą barkową).

Na obręcz kończyny górnej, czyli

obręcz barkową składają się dwie

parzyste kości: obojczyk i łopatka.

Obojczyk jest kością esowato

wygiętą, której trzon

przyśrodkowo przechodzi w

zgrubiały koniec mostkowy

bocznie w spłaszczony koniec

barkowy

.

Obojczyk (I — widok z góry, II — widok z przodu)

1 — koniec mostkowy, 2 — koniec barkowy.

Łopatka jest kością płaską, kształtu

trójkątnego, o dwu powierzchniach,

trzech brzegach oraz kątach.

1 — grzebień łopatki, 2 — wyrostek barkowy, 2a —

powierzchnia stawowa wyrostka barkowego, 3 —

wyrostek kruczy, 4 — wydrążenie stawowe, 5 —

brzeg przyśrodkowy, 6 — brzeg boczny,7— kąt górny,

8 — kąt dolny.

W obrębie obręczy kończyny górnej

znajdują się po każdej stronie dwa

stawy:

mostkowo-obojczykowy (przyśrodkowy)

i barkowo-obojczykowy (boczny).

Staw mostkowo-obojczykowy

tworzy:

•powierzchnia stawowa wcięcia
obojczykowego rękojeści mostka

•powierzchnia stawowa końca
mostkowego obojczyka.

Staw ten łączy obojczyk z klatką

piersiową.

Staw mostkowo-obojczykowy

1 — więzadło międzyobojczykowe, 2 —

więzadło mostkowo-obojczykowe przednie, 3 —

chrząstka śródstawowa, 4 — więzadło żebrowo-

obojczykowe,

5 — więzadło mostkowo-żebrowe promieniste.

Staw barkowo – obojczykowy

Łączy obojczyk z łopatką

Utworzony przez powierzchnie

stawowe na końcu barkowym

obojczyka i na brzegu przyśrodkowym

wyrostka barkowego łopatki

Luźną torebkę wzmacniają więzadła:

•barkowo-obojczykowe – wzmacnia
powierzchnię górną torebki stawowej

•kruczo-obojczykowe – z dwóch pasm,
między nimi kaletka

Mięśnie działające na obręcz kończyny górnej

1. M. czworoboczny grzbietu

Początek: guzowatość potyliczna zewnętrzna, więzadło karkowe i

nad-kclcowe, wyrostki kolczyste wszystkich kręgów
piersiowych.

Przyczep: koniec barkowy obojczyka, wyrostek

barkowy

łopatki, grze bień łopatki.

2. M. równoległoboczny

Początek: wyrostki kolczyste 6—7 kręgu szyjnego, 1—4 kręgu
piersiowego, więzadło karkowe.

Przyczep: brzeg przyśrodkowy łopatki.

3. M. dźwigacz łopatki

Początek: wyrostki poprzeczne 1—4 kręgu szyjnego.

Przyczep: kąt górny łopatki.

4.

M. zębaty przedni

Początek: 1—9 żebro, powierzchnia zewnętrzna.

Przyczep: brzeg przyśrodkowy łopatki.

5. M. piersiowy mniejszy

Początek: 3-5 żebro.

Przyczep: wyrostek kruczy łopatki.

6. M. podobojczykowy

Początek: 1 żebro na granicy kostnochrzęstnej.

Przyczep: dolna powierzchnia barkowego końca obojczyka.

Mięśnie obręczy kończyny

górnej

I — m. czworoboczny

grzbietu

(1 — część zstępująca,

2 — część poprzeczna,

3 — część wstępująca)

II — m. dźwigacz

łopatki

III – m. równoległoboczny.

Mięśnie obręczy

kończyny górnej

1 — m. zębaty

przedni

(a — część górna,

b — część środkowa,

c — część dolna),

2 — m. piersiowy

mniejszy

Zestawienie ruchów oraz

wykonujących je mięśni w stawach

obręczy kończyny górnej:

Unoszenie

m. czworoboczny grzbietu, część
zstępująca,
m. równoległoboczny,
m. dźwigacz łopatki,
m. zębaty przedni, część górna.

Obniżanie

m. czworoboczny grzbietu, część
wstępująca,
m. piersiowy mniejszy,
m. podobojczykowy,
m. zębaty przedni, część dolna,

Wysuwanie do przodu

m. zębaty przedni,
m. piersiowy mniejszy,
m. podobojczykowy.
m. piersiowy większy

Cofanie

m. czworoboczny grzbietu, część
poprzeczna,
m. równoległoboczny,
m. najszerszy grzbietu

Staw ramienny

Staw ramienny utworzony jest przez

głowę kości ramiennej i wydrążenie

stawowe łopatki.

Kość ramienna
(I — widok z przodu;
II — widok od tylu;
III — widok z boku)
1 — głowa k. ramiennej,
2 — szyjka anatomiczna,
3 — guzek większy,
4 — guzek mniejszy,
5 — bruzda międzyguzkowa,
6 — szyjka chirurgiczna,
7 — guzowatość
naramienna,
8 — dól dziobiasty,
9 — dół łokciowy,
10 — nadkłykieć
przyśrodkowy,
11 — nadkłykieć boczny,
12 — bloczek k. ramiennej.

Staw ramienny
1 — ścięgno głowy
długiej m.
dwugłowego
ramienia,
2 — torebka
stawowa,
3 — więzadło
poprzeczne łopatki,
4 — powierzchnie
stawowe główki i
panewki,
5 — obrąbek
stawowy.

Mięśnie działające na staw ramienny

1. M. Naramienny

Początek: boczna 1/3 obojczyka, wyrostek barkowy

łopatki,

grzebień łopatki.

Przyczep: guzowatość naramienna kości ramiennej.

2. M. piersiowy większy

Początek:
część obojczykowa: przyśrodkową połowa obojczyka,
część mostkowo-żebrowa: mostek, 2—7/6 żebro,
część brzuszna: blaszka przednia pochewki m. prostego

brzucha.

Przyczep: grzebień guzka większego kości ramiennej.

3. M. najszerszy grzbietu

Początek: wyrostki kolczyste 7—12 kręgu piersiowego, powięź
piersiowo-Iędźwiowa, grzebień biodrowy, 10—12 żebro, nie

stale:

dolny kąt łopatki.

Przyczep: grzebień guzka mniejszego kości ramiennej.

4. M. Obły większy

Początek: dolny kąt łopatki.

Przyczep: grzebień guzka mniejszego kości ramiennej.

5. M. podłopatkowy

Początek: powierzchnia żebrowa łopatki.

Przyczep: guzek mniejszy kości ramiennej.

6. M. Nadgrzebieniowy
Początek: dół nadgrzebieniowy łopatki.

Przyczep: guzek większy kości ramiennej.

7. M. podgrzebieniowy
Początek: dół podgrzebieniowy łopatki.

Przyczep: guzek większy kości ramiennej.

8. M. obły mniejszy
Początek: brzeg boczny łopatki.

Przyczep: guzek większy kości ramiennej.

9. M. kruczo-ramienny
Początek: wyrostek kruczy łopatki.

Przyczep: trzon kości ramiennej przyśrodkowo od m.

naramiennego.

10.M. dwugłowy ramienia

Początek:
głowa długa: guzek nadpanewkowy łopatki,
głowa krótka: wyrostek kruczy łopatki.

Przyczep: guzowatość kości promieniowej, powięź

przedramienia.

11. M. trójgłowy ramienia

Początek:
głowa długa: guzek podpanewkowy łopatki;
głowa przyśrodkową: tylna powierzchnia kości ramiennej

poniżej bruzdy n. promieniowego, przegroda
międzymięśniowa przyśrodkowa;

głowa boczna: tylna powierzchnia kości ramiennej powyżej

bruzdy

n.promieniowego.

Przyczep: wyrostek łokciowy kości łokciowej.

Mięśnie stawu
ramiennego
1 — m. naramienny
(a — część
obojczykowa,
b — część barkowa,
c — część
grzebieniowa)

Mięśnie stawu ramiennego
m. piersiowy większy
(a — część obojczykowa,
b — część mostkowo-żebrowa,
c — część brzuszna)

Mięśnie stawu ramiennego

1 — in. najszerszy grzbietu,

1a — powięź piersiowo-
Iędźwiowa

Mięśnie stawu

ramiennego

m.podlopatkowy

1 — guzek większy

k. ramiennej,

2 — guzek mniejszy,

3 — kaletka m.

Podłopatkowego

Mięśnie stawu
ramiennego
1 — m.
nadgrzebieniowy,
2 — m.
podgrzebieniowy,
3 — wyrostek barkowy
łopatki,
4 — guzek większy k.
ramiennej,
5 — kaletka maziowa

Mięśnie stawu ramiennego
1 — m. obły mniejszy,
2 — m. obły większy,
3 — ścięgno głowy długiej m. trójgłowego
ramienia,
4 — guzek większy k. ramiennej

Zestawienie ruchów oraz

wykonujących je mięśni w stawie

ramiennym

Zginanie
m. naramienny, część obojczykowa,
m. dwugłowy ramienia
m. kruczo-ramienny.

Prostowanie
m. naramienny, część grzbietowa,
m. najszerszy grzbietu,
m. obły większy,
m. trójgłowy, głowa długa.

Odwodzenie

m. naramienny, część barkowa,
m. nadgrzebieniowy,
m. dwugłowy, głowa długa.

Przywodzenie

m. piersiowy większy,
m. najszerszy grzbietu,
m. obły większy,
m. podgrzebieniowy
m. trójgłowy, głowa długa,
m. dwugłowy, głowa krotka,
m. kruczo-ramienny
m. naramienny, część obojczykowa i
grzebieniowa

Rotacja wewnętrzna

m. naramienny, część obojczykowa,
m. podłopatkowy,
m. najszerszy grzbietu,
m. piersiowy większy,
m. obły większy,
m. kruczo-ramienny.

Rotacja zewnętrzna

m. naramienny, część
grzebieniowa,
m. podgrzebieniowy,
m. obły mniejszy,
m. nadgrzebieniowy

Mięsień:

Funkcja:

MIĘŚNIE DZIAŁAJĄCE NA STAW RAMIENNY:

M naramienny:
Cz. przednia:

Zgina st. ramienny

Cz. środkowa:

Odwodzenie w st. ramiennym.

Cz. tylna:

Odwodzenie horyzontalne w st. ramiennym.

M. kruczo-ramienny:

Zginacz ramienia.

M. nadgrzebieniowy:

Odwodzenie w st. ramiennym.

M. czworoboczny:
Cz. górna (zstępująca):

Unosi bark do góry

Cz. środkowa (poprzeczna):

Zbliża łopatki do kręgosłupa

Cz. dolna (wstępująca):

Zbliża łopatki do klatki piersiowej

M. dźwigacz łopatki:

Unoszenie barków.

Mm. równoległoboczny większy i
mniejszy:

Ściąganie łopatek.

M. zębaty przedni:

Wypychanie obręczy k. górnej do przodu.

M. najszerszy grzbietu:

Prostuje st. ramienny, ruch przywodzenia,
prostowanie się ramion do kręgosłupa

M. piersiowy większy:

Przywodziciel horyzontalny.

M. podgrzebieniowy:

Rotator zewnętrzny st. ramiennego.

M. podłopatkowy:

Rotator wewnętrzny k. górnej ramienia.

Metoda SFTR została opublikowana przez

International Standard Ortophedic

Measurements .

Ruchy we wszystkich stawach są mierzone

z p.w. neutralnego zera .Tak ustawione

stawy ma człowiek w pozycji stojącej ,

którego kończyny zwisają swobodnie wzdłuż

tułowia , a dłonie w supinacji są skierowane

do przodu.

skrót SFTR :
S – sagital-płaszczyzna strzałkowa
F – frontal – płaszczyzna czołowa
T – transverse –płaszczyzna poprzeczna
R – rotation –ruchy rotacyjne

Mierzymy zawsze zakres ruchu czynny i

bierny. Zakres ruchu czynny wykonuje

pacjent siłą mięśni, a zakres ruchu bierny -

terapeuta z pokonaniem siły pasywnej

mięśni badanego.

Według Degi badanie takie ma wykazać

jakim zakresem ruchu dysponuje pacjent

(ruch bierny)

oraz jakim potrafi się posłużyć (ruch

czynny).

Dokonując pomiarów należy zawsze zwracać

uwagę na prawidłowe umieszczenie

goniometru, jego ramienia nieruchomego i

ruchomego w osi obrotu w danym stawie.

Zakresy ruchu można podawać w przyjętym

systemie SFTR.

Stawy kończyny górnej

Obręcz barkowa

staw mostkowo-obojczykowy,

barkowo-obojczykowy i ramienny

W obręczy barkowej mierzymy

zakres zgięcia (wznos kończyny

górnej przodem), wyprost,

odwodzenie, (wznos kończyny

górnej bokiem), przywodzenie,

zgięcie poziome, wyprost poziomy,

rotację zewnętrzną i wewnętrzną.

Zgięcie do przodu (od 0° do 180°), uniesienie

ramienia w płaszczyźnie strzałkowej.

Pw: siad z tułowiem wyprostowanym.

Ramię strony badanej swobodnie opuszczone.

Stabilizacja tułowia przez podparcie możliwie

jak największej powierzchni pleców.

Skala kątomierza skierowana w przód, Oba

ramiona ułożone wzdłuż osi długiej ramienia,

oś obrotu - nieco poniżej wyrostka barkowego

łopatki.

Ramię ruchome goniometru w trakcie badania

podąża wzdłuż osi długiej kończyny górnej,

ramię nieruchome pozostaje w pozycji

wyjściowej.

Pomiar zakresu zgięcia do przodu (wznos

kończyny górnej) a - pozycja wyjściowa, b -

pozycja końcowa

Chcąc zbadać zakres zgięcia w stawie

ramiennym należy ustabilizować bark w

analogicznej pozycji wyjściowej. Zakres tego

ruchu wynosi od 0° do 90°.

Odwodzenie (od 0° do 180°), wznos

bokiem

w płaszczyźnie czołowej

Pw: siad z tułowiem wyprostowanym,

stabilizacja przez podparcie boku nie

badanego. Oba ramiona goniometru

ułożone wzdłuż osi długiej

badanej kończyn górnej, oś obrotu

- nieco poniżej wyrostka barkowego

łopatki.

Ramię ruchome goniometru

przesuwa się za osią długą

kończyny badanej, ramię nieruchome

pozostaje w trakcie badania w pozycji

wyjściowej.

Aby zbadać zakres odwodzenia w stawie

ramiennym należy ustabilizować bark strony

badanej w analogicznej pozycji wyjściowej.

Zakres tego ruchu wynosi od 0° do 90°.

Przywodzenie (0°), ruch odbywa się w

płaszczyźnie czołowej.

Zbliżanie kończyny górnej do tułowia.

Pomiaru dokonujemy podobnie jak

przy odwodzeniu. Jeżeli w pozycji

siedzącej z tułowiem ustabilizowanym

po stronie nie badanej swobodnie

zwisająca kończyna przylega do

tułowia, to oznacza, że zakres ruchu

jest w normie i wynosi 0°.

Zgięcie poziome w stawie ramiennym

(od 0° do 120) ruch odbywa się

w płaszczyźnie horyzontalnej.

Pw: leżenie tyłem, kończyna badana

odwiedziona pod kątem 90°,oparta o

podłoże. Stabilizacja obręczy barkowej.

Oba ramiona ułożone wzdłuż osi długiej

kończyny, oś obrotu - wyrostek barkowy

łopatki.

Ramię ruchome goniometru podąża za

osią długą kończyny, ramię nieruchome

pozostaje w osi obrotu w stawie.

Wyprost poziomy (od 0° do 35°), ruch

cofnięcia ramienia w płaszczyźnie

horyzontalnej.

Pw: Leżenie przodem, badana kończyna

górna odwiedziona pod kątem 90°,

oparta o podłoże i zwieszona poza

leżankę, oś obrotu - wyrostek barkowy

łopatki.

Ramię ruchome goniometru podąża w

trakcie ruchu za osią długą ramienia,

ramię nieruchome pozostaje w pozycji

wyjściowej.

Wyprost (od 0° do 65°), ruch odbywa

się w płaszczyźnie strzałkowej w

stawie ramiennym.

Pw: leżenie przodem, ramię po stronie

badanej oparte o podłoże, stabilizacja

obręczy barkowej. Oba ramiona

goniometru ułożone wzdłuż osi długiej

rai oś obrotu - nieco poniżej wyrostka

barkowego łopatki.

Ramię ruchome goniometru podąża za

osią długą ramienia, ramię nieruchome

pozostaje w pozycji wyjściowej.

Rotacja zewnętrzna (od 0° do 90"), ruch
odbywa się w płaszczyźnie poprzecznej.

Pw: leżenie przodem, ramię po stronie

badanej odwiedzione do 90°, oparte o

podłoże, przedramię swobodnie zwieszone

poza leżankę, oś obrotu - wyrostek

łokciowy kości łokciowej.

Oba ramiona goniometru wzdłuż osi

długiej przedramienia. Badany wykonuje

ruch przedramieniem ku górze, przy

zgiętym stawie łokciowym.

Ramię ruchome goniometru podąża za

ruchem wzdłuż osi długiej przedramienia,

ramię nieruchome pozostaje w pozycji

wyjściowej, prostopadle do podłoża.

Rotacja wewnętrzna (od 0° do 75°), ruch

odbywa się w płaszczyźnie poprzecznej.

Pw: taka sama jak przy badaniu rotacji

zewnętrznej.

Goniometr ustawiony podobnie.

W czasie pomiaru badany wykonuje

przedramieniem ruch do tyłu i wtedy

przesuwa się ruchome ramię goniometru.

Zespół funkcjonalny stawu

łokciowego

Staw łokciowy jest stawem złożonym.

W jego obrębie połączone są ze sobą

trzy kości:

ramienna, łokciowa i promieniowa.

Staw łokciowy składa się z trzech

połączeń objętych wspólną torebką:

•stawu ramienno-łokciowego,
•stawu ramienno-promieniowego
•stawu promieniowo-łokciowego
bliższego.

Kości przedramienia
(I — widok z przodu,
II — widok od tylu,
III — widok z boku)
1 — wyrostek
łokciowy, 2 —
wyrostek dziabiasty,
3 — głowa k.
łokciowej, 4 —
wyrostek rylcowaty
k. łokciowej,
5 — obwód stawowy
głowy k.
promieniowej, 5b -
szyjka k.
promieniowej,
6 — guzowatość
promieniowa, 7 —
wyrostek rylcowaty
k. promieniowej.

Staw łokciowy
1 — staw ramienno-promieniowy, 2
— więzadło poboczne
promieniowe, 3 — więzadło
obrączkowe, 4 — zachyłek
workowaty torebki stawowej, 5 —
kaletka ramienno-promieniowa, 6
— ścięgno końcowe m.
dwugłowego ramienia, 7 — linia
przyczepu torebki stawowej, 8 —
staw ramienno-łokciowy, 9 —
więzadło poboczne łokciowe,
10 — staw promieniowo-łokciowy
bliższy.

Mięśnie działające na staw łokciowy

1.M. dwugłowy ramienia

Początek: głowa długa: guzek nadpanewkowy łopatki,

głowa krótka: wyrostek kruczy łopatki.

Przyczep: guzowatość kości promieniowej, powięź

przedramienia.

2. M. ramienny

Początek: dolna połowa przedniej powierzchni trzonu

kości ramiennej, przegrody międzymięśniowe
przyśrodkową i boczna.

Przyczep: guzowatość kości łokciowej.

3.M. ramienno-promieniowy

Początek: brzeg boczny kości ramiennej, przegroda

międzymięśr boczna.

Przyczep: wyrostek rylcowa ty kości promieniowej.

4.M. trójgłowy ramienia

Początek: głowa długa: guzek podpanewkowy łopatki;

głowa przyśrod kową: tylna powierzchnia kości
ramiennej poniżej bruzdy n. promienio wego,
przegroda międzymięśniowa przyśrodkową; głowa
boczna: tylna po wierzchnia kości ramiennej
powyżej bruzdy n. promieniowego.

Przyczep: wyrostek łokciowy kości łokciowej.

5. M. łokciowy

Początek: nadkłykieć boczny kości ramiennej.

Przyczep: wyrostek łokciowy kości łokciowej.

Mięśnie zginające staw łokciowy
1 — m. dwugłowy ramienia,
2 — m. ramienny,
3 — m. ramienno-promieniowy

Mięśnie prostujące staw

łokciowy

m.trójgłowy ramienia
1 — głowa długa,
2 — głowa przyśrodkowa,
3 — głowa boczna),
4 — wyrostek łokciowy,
5 — m. łokciowy.

Zestawienie ruchów oraz

wykonujących je mięśni w

stawie łokciowym

Zginanie:
m. dwugłowy ramienia,
m. ramienny,
m. ramienno-promieniowy.

Prostowanie:
m. trój głowy ramienia,
m. łokciowy.

Staw łokciowy

W stawie łokciowym wykonuje się pomiary

zakresu ruchu zgięcia i wyprostu.

Zgięcie w stawie łokciowym (od 0° do

150°),

ruch odbywa się w płaszczyźnie

strzałkowej.

Pw: leżenie tyłem, badana kończyna

górna wyprostowana w stawie łokciowym

wzdłuż tułowia, w supinacji, oparta o

podłoże, oś obrotu – nadkłykieć boczny

kości ramiennej. Ramię ruchome

goniometru skierowane na wyrostek

rylcowaty kości promieniowej, ramię

nieruchome wzdłuż osi długiej ramienia

celuje na guzek większy kości ramiennej.

W trakcie badania ramię ruchome

goniometru podąża za osią długą

przedramienia, ramię nieruchome

pozostaje w pozycji wyjściowej.

Wyprost w stawie łokciowym (0°), ruch

odbywa się w płaszczyźnie strzałkowej.

Pw: leżenie przodem. Badana kończyna górna

odwiedziona w stawie ramiennym pod kątem

90°. Ramię oparte o podłoże, staw łokciowy

zgięty pod kątem prostym, przedramię

swobodnie zwieszone poza leżankę, oś obrotu

- nadkłykieć boczny kości ramiennej.

Ramię ruchome goniometru wzdłuż osi długiej

przedramienia celuje na powierzchnię

grzbietową III palca, a ramię nieruchome na

wyrostek barkowy łopatki. Ramię ruchome

goniometru porusza się razem z

przedramieniem aż do pełnego wyprostu w

stawie łokciowym.

MIĘŚNIE DZIAŁAJĄCE NA STAW ŁOKCIOWY ORAZ

PROMIENNO-ŁOKCIOWY BLIŻSZY I DALSZY

M. dwugłowy
ramienia:

Najsilniejszy supinator
przedramienia supinator zginacz st.
łokciowego

M. ramienno-

promieniowy:

Zginacz przedramienia w pozycji

pośredniej.

M. ramienny:

Zgięcie przedramienia w pozycji

probacji.

M. trójgłowy ramienia: Zginacz przedramienia, wyprost w

st. łokciowym.

M. odwracacz:

Supinacja

M. nawrotny obły:

Pronacja

M. nawrotny
czworoboczny:

Pronacja