Teorie stosunków

Teorie stosunków

między organizacją a

między organizacją a

otoczeniem

otoczeniem

Katarzyna Czech

Katarzyna Czech

Dorota Czopik

Dorota Czopik

Jolanta Karpała

Jolanta Karpała

Magdalena Korcyl

Magdalena Korcyl

Anna Przyborowska-Kornaś

Anna Przyborowska-Kornaś

Badania w rozumieniu i definiowaniu

Badania w rozumieniu i definiowaniu

stosunków między organizacją a otoczeniem

stosunków między organizacją a otoczeniem

Okres pierwszy

Okres pierwszy

(przełom lat 50-tych i 60-tych)

(przełom lat 50-tych i 60-tych)

Wprowadzenie pojęcia otoczenia organizacji.

Wprowadzenie pojęcia otoczenia organizacji.

Organizacja to nie jest już system zamknięty.

Organizacja to nie jest już system zamknięty.

-

Teoria sytuacyjna uwarunkowań

Teoria sytuacyjna uwarunkowań

Okres drugi

Okres drugi

(koniec lat 70-tych do dzisiaj)

(koniec lat 70-tych do dzisiaj)

Badanie wpływu otoczenia na organizację

Badanie wpływu otoczenia na organizację

-

Teoria zależności od zasobów

Teoria zależności od zasobów

-

Ekologia populacji

Ekologia populacji

-

Teoria instytucjonalna

Teoria instytucjonalna

I Teoria sytuacyjna uwarunkowań

I Teoria sytuacyjna uwarunkowań

Wiąże otoczenie z mechanicznymi i organicznymi

Wiąże otoczenie z mechanicznymi i organicznymi

stylami organizowania.

stylami organizowania.



ORGANIZACJE MECHANICZNE

ORGANIZACJE MECHANICZNE



Wysoka sprawność systemu

Wysoka sprawność systemu



Zadania są wykonywane przez wyspecjalizowanych

Zadania są wykonywane przez wyspecjalizowanych

pracowników (zgodnie z hierarchią i zakresem

pracowników (zgodnie z hierarchią i zakresem

obowiązków)

obowiązków)

Forma ta jest korzystna w otoczeniu stabilnym ze

Forma ta jest korzystna w otoczeniu stabilnym ze

względu na efekty jakie przynosi wykonywanie

względu na efekty jakie przynosi wykonywanie

rutynowych działań.

rutynowych działań.

Minimalizacja kosztów = maksymalizacja zysków.

Minimalizacja kosztów = maksymalizacja zysków.

Przykłady: - urzędy pocztowe

Przykłady: - urzędy pocztowe

- firmy telekomunikacyjne

- firmy telekomunikacyjne

- biblioteki

- biblioteki

I Teoria sytuacyjna uwarunkowań

I Teoria sytuacyjna uwarunkowań



ORGANIZACJE ORGANICZNE

ORGANIZACJE ORGANICZNE



Elastyczność w wyniku zmian otoczenia

Elastyczność w wyniku zmian otoczenia

wzmaga innowacyjność i zdolności adaptacyjne

wzmaga innowacyjność i zdolności adaptacyjne



Pracownicy wykorzystują swoje umiejętności w

Pracownicy wykorzystują swoje umiejętności w

zależności od potrzeb

zależności od potrzeb



Mniejsza specjalizacja i formalizacja

Mniejsza specjalizacja i formalizacja

Przykłady: - laboratoria

Przykłady: - laboratoria

- izby przyjęć

- izby przyjęć

Wszystkie organizacje zawsze łączą w sobie cechy

Wszystkie organizacje zawsze łączą w sobie cechy

organiczne i mechaniczne w zależności od

organiczne i mechaniczne w zależności od

warunków:

warunków:

np. wszystkie czynności badawcze wykonuje się w

np. wszystkie czynności badawcze wykonuje się w

sposób organiczny a prace administracyjne w

sposób organiczny a prace administracyjne w

sposób mechaniczny

sposób mechaniczny

II Teoria zależności od sposobów

II Teoria zależności od sposobów

Organizacjami rządzi ich otoczenie a kierownicy

Organizacjami rządzi ich otoczenie a kierownicy

mogą się nauczyć manewrów po niestabilnym

mogą się nauczyć manewrów po niestabilnym

wpływie otoczenia.

wpływie otoczenia.

Analiza stosunków między organizacjami w sieci

Analiza stosunków między organizacjami w sieci

może pomóc menadżerowi zrozumieć stosunki

może pomóc menadżerowi zrozumieć stosunki

WŁADZY i ZALEŻNOŚCI

WŁADZY i ZALEŻNOŚCI

zachodzące pomiędzy

zachodzące pomiędzy

innymi członkami sieci

innymi członkami sieci

Otoczenie sprawuje władzę i kontrolę nad takimi

Otoczenie sprawuje władzę i kontrolę nad takimi

zasobami jak:

zasobami jak:

-

Surowce

Surowce

-

Siła robocza

Siła robocza

-

Kapitał

Kapitał

-

Wyposażenie

Wyposażenie

-

Wiedza

Wiedza

-

Punkty sprzedaży towarów i usług

Punkty sprzedaży towarów i usług

Przekłada się to na żądania w odniesieniu do

Przekłada się to na żądania w odniesieniu do

konkurencyjności cen, pożądanych towarach i

konkurencyjności cen, pożądanych towarach i

usługach oraz procesach organizacyjnych.

usługach oraz procesach organizacyjnych.

II Teoria zależności od sposobów

II Teoria zależności od sposobów

ORG

Wiedza i wyposażenie

na wejściu

(sektor technologiczny)

Kapitał na

wejściu

(inwestorzy)

Surowce na

wejściu

(dostawcy)

Czynniki

wyjściowe

(klienci)

Praca na wejściu

(pracownicy)

ZASTOSOWANIE TEORII ZALEŻNOŚCI OD ZASOBÓW

Śledzenie zasobów w celu odkrycia ich źródła w sieci międzyorganizacyjnej

II Teoria zależności od sposobów

II Teoria zależności od sposobów

Zasoby dzieli się według doniosłości i niedoboru.

Zasoby dzieli się według doniosłości i niedoboru.

Zasoby

Zasoby

DONIOSŁE (strategiczne)

DONIOSŁE (strategiczne)

To takie bez których organizacja nie może

To takie bez których organizacja nie może

funkcjonować

funkcjonować

NIEDOBÓR

NIEDOBÓR

To stopień dostępności danego zasobu w otoczeniu

To stopień dostępności danego zasobu w otoczeniu

W teorii tej pierwszym krokiem jest zrozumienie

W teorii tej pierwszym krokiem jest zrozumienie

sieci pod względem doniosłości i niedoborów

sieci pod względem doniosłości i niedoborów

zasobów a drugim znalezienie dróg unikania

zasobów a drugim znalezienie dróg unikania

zależności lub uzależnienie innych uczestników

zależności lub uzależnienie innych uczestników

otoczenia od danej organizacji.

otoczenia od danej organizacji.

III Ekologia populacji

III Ekologia populacji

Również zakłada zależność organizacji od jej otoczenia

Również zakłada zależność organizacji od jej otoczenia

pod względem dostępu do potrzebnych jej do działania

pod względem dostępu do potrzebnych jej do działania

zasobów.

zasobów.

Bada się jednak poszczególne części otoczenia zwane

Bada się jednak poszczególne części otoczenia zwane

NISZAMI POPULACYJNYMI.

NISZAMI POPULACYJNYMI.

NISZA

NISZA

to pula zasobów od których zależy grupa

to pula zasobów od których zależy grupa

konkurentów.

konkurentów.

Ekologowie populacji zakładają, że organizacje mające

Ekologowie populacji zakładają, że organizacje mające

wspólna pulę zasobów są od siebie uzależnione w

wspólna pulę zasobów są od siebie uzależnione w

ramach konkurencji a wzorce zależności wpływają na

ramach konkurencji a wzorce zależności wpływają na

przetrwanie i powodzenie poszczególnych członków.

przetrwanie i powodzenie poszczególnych członków.

Teoria zakłada że organizacje walczą o przetrwanie.

Teoria zakłada że organizacje walczą o przetrwanie.

III Ekologia populacji

III Ekologia populacji

Istnieją trzy procesy ewolucyjne:

Istnieją trzy procesy ewolucyjne:

o

o

Różnicowanie

Różnicowanie

to narodziny organizacji,

to narodziny organizacji,

adaptacja organizacji już istniejącej,

adaptacja organizacji już istniejącej,

o

o

Selekcja

Selekcja

otoczenie wybiera organizacje, które

otoczenie wybiera organizacje, które

najlepiej zaspakajają potrzeby i oczekiwania,

najlepiej zaspakajają potrzeby i oczekiwania,

uzyskują wsparcie w postaci zasobów i będą

uzyskują wsparcie w postaci zasobów i będą

istnieć dalej,

istnieć dalej,

o

o

Przejmowanie zasobów z otoczenia

Przejmowanie zasobów z otoczenia

oznacza przetrwanie, podczas eliminacji z

oznacza przetrwanie, podczas eliminacji z

populacji jak nie zostaną wybrane wobec braku

populacji jak nie zostaną wybrane wobec braku

dopływów zasobów, co prowadzi do upadku.

dopływów zasobów, co prowadzi do upadku.

Teoria ta najlepiej stosuje się do populacji o

Teoria ta najlepiej stosuje się do populacji o

wysokiej konkurencyjności.

wysokiej konkurencyjności.

IV Teoria instytucjonalna

IV Teoria instytucjonalna

Twórcą był amerykański socjolog Philip Selznick w

Twórcą był amerykański socjolog Philip Selznick w

myśl tej teorii otoczenie może stawiać organizacji

myśl tej teorii otoczenie może stawiać organizacji

wymagania na dwa sposoby:

wymagania na dwa sposoby:

1.

1.

Może być źródłem wymogów technicznych lub

Może być źródłem wymogów technicznych lub

ekonomicznych zmuszających organizację do

ekonomicznych zmuszających organizację do

wytwarzania wymieniania towarów i usług na

wytwarzania wymieniania towarów i usług na

rynku.

rynku.

2.

2.

Może stawiać wymagania społeczne lub kulturowe

Może stawiać wymagania społeczne lub kulturowe

nakazujące organizacjom odgrywać konkretne

nakazujące organizacjom odgrywać konkretne

role w społeczeństwie, oraz przybierać pewien

role w społeczeństwie, oraz przybierać pewien

wizerunek zewnętrzny.

wizerunek zewnętrzny.

IV Teoria instytucjonalna

IV Teoria instytucjonalna

INSTYTUCJONALIZACJA

INSTYTUCJONALIZACJA

określana jest jako „proces, w

określana jest jako „proces, w

którym inni ludzie i podmioty powtarzają pewne

którym inni ludzie i podmioty powtarzają pewne

czynności i nadają im znaczenie”

czynności i nadają im znaczenie”

Otoczenie, które organizuje się przy pomocy

Otoczenie, które organizuje się przy pomocy

nacisków podlega instytucjonalizacji. Wyodrębniają

nacisków podlega instytucjonalizacji. Wyodrębniają

się trzy źródła nacisków:

się trzy źródła nacisków:

o

o

Naciski instytucjonalne oparte na przymusie

Naciski instytucjonalne oparte na przymusie

, kiedy

, kiedy

naciski pochodzą z regulacji władz,

naciski pochodzą z regulacji władz,

o

o

Normatywne naciski instytucjonalne

Normatywne naciski instytucjonalne

, kiedy mają

, kiedy mają

charakter kulturowy np. szkolenia zawodowe

charakter kulturowy np. szkolenia zawodowe

członków organizacji,

członków organizacji,

o

o

Mimetyczne naciski instytucjonalne

Mimetyczne naciski instytucjonalne

, pragnienie

, pragnienie

wyglądania jak inne instytucje, kopiowaniu ich

wyglądania jak inne instytucje, kopiowaniu ich

struktur, praktyk i wytworów, które są wynikiem

struktur, praktyk i wytworów, które są wynikiem

niepewności.

niepewności.

IV Teoria instytucjonalna

IV Teoria instytucjonalna

Zracjonalizowane mity

Zracjonalizowane mity

– to część kontekstu

– to część kontekstu

instytucjonalnego, w którym działają organizacje i

instytucjonalnego, w którym działają organizacje i

do którego dostosowują się aby utrzymać swą

do którego dostosowują się aby utrzymać swą

prawomocność w społeczeństwie.

prawomocność w społeczeństwie.

Zracjonalizowane argumenty przyjmujące formę

Zracjonalizowane argumenty przyjmujące formę

mitów, których nie można sprawdzić obiektywnie,

mitów, których nie można sprawdzić obiektywnie,

ale każdy wie że są one prawdziwe.

ale każdy wie że są one prawdziwe.

Np.: potrzeba bezpieczeństwa energetycznego kraju

Np.: potrzeba bezpieczeństwa energetycznego kraju

Legitymizacja społeczna

Legitymizacja społeczna

- organizacje

- organizacje

potrzebują nie tylko surowców, kapitału, siły

potrzebują nie tylko surowców, kapitału, siły

roboczej, wiedzy i wyposażenia ale również

roboczej, wiedzy i wyposażenia ale również

akceptacji społeczeństwa, w którym działają.

akceptacji społeczeństwa, w którym działają.

IV Teoria instytucjonalna

IV Teoria instytucjonalna

PROCES

PRZEKSZTAŁCANIA

Czynniki

wejściowe

- surowce
- praca
- kapitał
- wyposażenie
- legitymizacja
społeczna

Czynniki

wyjściowe

Teoria instytucji sugeruje, że wraz z surowcami i innymi

zasobami, od których uzależniony jest proces przekształcania,

legitymizację społeczną można rozważyć jako czynnik

wejściowy tego procesu.

Porównanie teorii stosunków między

Porównanie teorii stosunków między

organizacją a otoczeniem

organizacją a otoczeniem

W teorii zależności od zasobów, w ekologii populacji

W teorii zależności od zasobów, w ekologii populacji

i teorii instytucjonalnej występują trzy odrębne

i teorii instytucjonalnej występują trzy odrębne

punkty widzenia.

punkty widzenia.

Teoria zależności od zasobów

Teoria zależności od zasobów

formułuje się na

formułuje się na

poziomie analizy właściwym poziomowi

poziomie analizy właściwym poziomowi

organizacji, zawiera ona punkt widzenia

organizacji, zawiera ona punkt widzenia

kierownictwa najwyższego szczebla patrzącego

kierownictwa najwyższego szczebla patrzącego

na zewnątrz organizacji ku jej otoczeniu.

na zewnątrz organizacji ku jej otoczeniu.

Ekologia populacji

Ekologia populacji

wyjaśnia wpływy sektora

wyjaśnia wpływy sektora

technicznego, fizycznego i ekonomicznego

technicznego, fizycznego i ekonomicznego

otoczenia ogólnego.

otoczenia ogólnego.

Teoria instytucjonalna

Teoria instytucjonalna

skupia się na wpływach

skupia się na wpływach

związanych z sektorem społecznym, kulturowym,

związanych z sektorem społecznym, kulturowym,

politycznym i prawnym.

politycznym i prawnym.

Porównanie teorii stosunków między

Porównanie teorii stosunków między

organizacją a otoczeniem

organizacją a otoczeniem

Teoria instytucjonalna i ekologia populacji są do

Teoria instytucjonalna i ekologia populacji są do

siebie podobne tylko w tym, że przedstawiają

siebie podobne tylko w tym, że przedstawiają

organizacje jako bierne elementy otoczenia, które

organizacje jako bierne elementy otoczenia, które

nadaje im kształt i determinuje ich wytwory.

nadaje im kształt i determinuje ich wytwory.

Natomiast teoria zależności od zasobów postrzega

Natomiast teoria zależności od zasobów postrzega

organizacje jako zdolne do przeciwdziałania, a

organizacje jako zdolne do przeciwdziałania, a

przez to odgrywające nieco aktywną rolę.

przez to odgrywające nieco aktywną rolę.

Teoria zależności od zasobów rożni się zarówno od

Teoria zależności od zasobów rożni się zarówno od

ekologii populacji, jak i od teorii instytucjonalnej

ekologii populacji, jak i od teorii instytucjonalnej

tym, że te dwie ostatnie formułuje się z poziomu

tym, że te dwie ostatnie formułuje się z poziomu

otoczenia.

otoczenia.

Wspólną cechą wszystkich teorii jest umocowanie

Wspólną cechą wszystkich teorii jest umocowanie

wyjaśnień struktur, procesów i wytworów

wyjaśnień struktur, procesów i wytworów

organizacji w otoczeniu.

organizacji w otoczeniu.

Dziękujemy za uwagę

Dziękujemy za uwagę



