Teorie stosunków między organizacją

a otoczeniem

Otoczenie – to inaczej byt leżący poza granicami organizacji, sieć wzajemnych powiązań

Wyróżniamy otoczenie: Bliższe inaczej bezpośrednie lub celowe

Dalsze inaczej ogólne lub pośrednie

Organizacja – to część otoczenia, obiekt zanurzony w większym systemie

W podejściach modernistycznych otoczenie organizacji zwykle definiuje się za pomocą jego elementów. Najbardziej rozpowszechnione elementy to:

- sieć międzyorganizacyjna

- otoczenie ogólne

- otoczenie międzynarodowe lub globalne

Sieć międzyorganizacyjna – przedstawia usytuowanie wszystkich badanych organizacji względem siebie. Są to np. dostawcy ,klienci, konkurenci, związki zawodowe, instytucje kontrolne, grupy interesów (lobby)

Otoczenie ogólne – dzieli się na różne sektory o charakterze społecznym, kulturowym, prawnym , politycznym, ekonomicznym, technologicznym i fizycznym. W rzeczywistości stanowią sieć wzajemnych powiązań, opisujących rozmaitości dostrzegane w otoczeniu organizacji.

Otoczenie międzynarodowe – (globalne) obejmuje te elementy otoczenia, które przekraczają granice krajów i te, które tworzy się na skalę światową. Elementy otoczenia międzynarodowego to instytucje takie jak: Organizacje Narodów Zjednoczonych, Międzynarodowy Fundusz walutowy, GATT - Układ ogólny w sprawie Ceł i Handlu i międzynarodowe firmy konsultingowe.

Samej organizacji nie można w rzeczywistości oddzielić od jej otoczenia, ponieważ tworzy ona otoczenie wraz z innymi organizacjami, z którymi ma do czynienia.

Organizacja nie jest jedynie częścią otoczenia ale też jest w nim „zanurzona”, wobec czego podział na organizację i otoczenie jest umowny, podobnie jak podziały otoczenia na różne sektory.

Obecnie zakłada się, że otoczenie wpływa na organizację, a uwaga badaczy skupia się na tym jak ten wpływ się dokonuje.

Rozważamy cztery teorie stosunków między otoczeniem a organizacją:

# teorię sytuacyjną uwarunkowań

# teorię zależności od zasobów

# ekologie populacji

# teorię instytucjonalną

Teoria sytuacyjna uwarunkowań dzieli się na :

# Organizacje mechaniczne – w otoczeniu stabilnym organizacje specjalizują się w wykonywaniu rutynowych czynności w warunkach ścisłej hierarchii autorytetów i wyraźnie wyznaczonych zakresów obowiązków ( przykłady takiej organizacji to; biblioteki uniwersyteckie, urzędy pocztowe, firmy telekomunikacyjne)

# Organizacje – w otoczeniu podlegającym szybkim zmianom, organizacje potrzebują elastyczności, a pracowników zachęca się do wykorzystania swych umiejętności stosownie do potrzeb , w zgodzie ze zmieniającym się porządkiem pracy i w sposób, jaki uznają za korzystny. W porównaniu z org. mechanicznymi w org. organicznych istnieje mniejsza specjalizacja oraz mniejsze sformalizowanie i hierarchia. ( przykłady tutaj to np. szpitale, izby przyjęć, laboratoria badawcze, wypady rodzinne)

Teoria zależności od zasobów - opiera się na założeniu, że organizacją rządzi jej otoczenie.

Wrażliwość org. na wpływ jej otoczenia zależy od jej zapotrzebowania na zasoby, takie jak: surowce, siła robocza, kapitał, wyposażenie, wiedza a także punkty sprzedaży towarów i usług. Nad zasobami tymi kontrolę sprawuje otoczenie. Otoczenie wykorzystuje tę władzę do stawiania organizacji żądań w odniesieniu do takich kwestii, jak konkurencyjne ceny, pożądane towary i usługi, efektywne struktury i procesy organizacyjne.

W rozwiązaniach praktycznych zasoby dzieli się według ich doniosłości i niedoboru

# doniosłość – wskazuje na stopień ważności danego zasobu, doniosłe czyli te bez których organizacja nie może funkcjonować.

# niedobór – to stopień dostępności danego zasobu w danym otoczeniu.

Ekologia populacji – rozpatruje organizacje z punktu widzenia ich otoczenia. Jej podstawa to idee dotyczące procesów różnicowania, selekcji i retencji. Podobnie jak teoria zależności od zasobów, teoria ekologii populacji zakłada zależność organizacji od jej otoczenia pod względem dostępu do potrzebnych jej do działania zasobów. I znów tutaj zależność daje otoczeniu znacząca władzę nad organizacją. Ekologia populacji opiera się na założeniu iż organizacje walczą o przetrwanie.

W ekologii populacji nie bada się otoczenia jako całości, lecz poszczególne części otoczenia, zwane przez ekologów niszami populacyjnymi .

Nisza – to pula zasobów ,od których zależy grupa konkurentów.

Wyróżniamy trzy procesy ewolucyjne populacji :

# różnicowanie – pojawia się głównie w wyniku przedsiębiorczych innowacji, Są to narodziny organizacji jak i również adaptacja organizacji już istniejących.

# selekcja- powstałe nowe org. stanowią opcje dla wyboru z otoczenia , właśnie podczas selekcji.

Otoczenie wybiera org. na podstawie ich przystosowania. Przystosowanie oznacza, że organizacje które najlepiej zaspokoją potrzeby i oczekiwania otoczenia uzyskują wsparcie w postaci zasobów i będą istnieć dalej.

# przejmowanie z otoczenia – oznacza przetrwanie.

Teoria instytucjonalna – bada jak instytucje (otoczenie społeczne, ekonomiczne, polityczne) wpływają na zachowania firm. Organizacje dostosowują się nie tylko do oczekiwań składających się na nie grup ale i wartości społeczeństwa.

Naciski instytucjonalne oparte na przymusie – działają wówczas gdy nacisk na dostosowanie pochodzi z regulacji władz.

Normatywne naciski instytucjonalne – źródłem są oczekiwania o charakterze kulturowym (np. szkolenia zawodowe członków organizacji).

Mimetyczne naciski instytucjonalne – pragnienie wyglądania jak inne organizacje.

Zracjonalizowane mity - to część kontekstu instytucjonalnego, w którym organizacje działają i do którego dostosowują się aby utrzymać swą prawomocność w społeczeństwie.

Legitymizacja społeczna – akceptacja społeczeństwa w którym działa organizacja. Jest to zasób występujący na wejściu w modelu systemów otartych.

Niepewność – początkowo uważano ,że to właściwość otoczenia pojawiająca się w wyniku działania dwóch sił złożoności i tempa. Udowodniono jednak , że niepewność tkwi nie w otoczeniu , a w myślących o nim jednostkach podejmujących decyzje w imieniu organizacji.

Złożoność – odnosi się do liczby i zróżnicowania elementów otoczenia.

Tempo zmian – wskazuje na to, jak szybko elementy te się zmieniają.

Perspektywa informacyjna –

Prawo niezbędnego zróżnicowania - aby jeden system mógł wchodzić w związki z innymi, jego złożoność musi być taka sama lub większa.

Izomorfizm – oznacza por zadane zróżnicowanie tj. przekonanie, że organizacje usiłują dorównać złożonością swych wewnętrznych struktur i systemów złożoności swego otoczenia. Organizacja izomorficzna ma ten sam kształt co jej otoczenie.

Buforowanie – ochrona wewnętrznych działań organizacji przed zakłóceniami powodowanymi przez takie zaburzenia w otoczeniu , jak niedobory materiałów, siły roboczej czy kapitału.

Rozszerzenie granic – czynności polegające na śledzeniu otoczenia i przekazywaniu potrzebnych informacji osobom podejmującym decyzje.