TEORIE STOSUNKÓW MIĘDZY ORGANIZACJĄ A OTOCZENIEM

Organizacje mogą działać w otoczeniu stabilnym lub w otoczeniu podlegającym gwałtownym zmianom . Dzielimy je na organizacje mechaniczne i organiczne.

organizacje mechaniczne– w otoczeniu stabilnym organizacje specjalizują się w wykonywaniu rutynowych czynności w warunkach ścisłej hierarchii autorytetów i wyraźnie wyznaczonych zakresów obowiązków ( przykłady takiej organizacji to; biblioteki uniwersyteckie, urzędy pocztowe, firmy telekomunikacyjne)

Organizacje Organiczne – w otoczeniu podlegającym szybkim zmianom, potrzebują elastyczności, a pracowników zachęca się do wykorzystania swych umiejętności stosownie do potrzeb , w zgodzie ze zmieniającym się porządkiem pracy i w sposób, jaki uznają za korzystny

W porównaniu z org. mechanicznymi w org. organicznych istnieje mniejsza specjalizacja oraz mniejsze sformalizowanie i hierarchia. ( przykłady tutaj to np. szpitale, izby przyjęć, laboratoria badawcze, wypady rodzinne)

Organizacje mogą łączyć cechy organiczne jak i mechaniczne np. prace administracyjne na uniwersytetach mają cechy organizacji mechanicznych natomiast czynności badawcze organizacji organicznych . Każdy z tych typów jest odpowiedni w innych warunkach otoczenia. W stabilnym otoczeniu korzystna jest forma mechaniczna . W warunkach szybkich zmian ginie wiele korzyści z organizacji mechanicznych . Pierwsi teoretycy którzy zauważyli różnice że warunki otoczenia wymagają innych typów organizacji to Tom Burns i George Stalker.

Tom Burns i George Stalker.

Teoria zależności od zasobów

Ogólnie mówiąc opiera się na założeniu, że organizacjami rządzi otoczenie.

Wrażliwość organizacji na wpływ jej otoczenia zależy od jej zapotrzebowania na zasoby, takie jak : surowce, siła robocza, kapitał, wyposażenie, wiedza, a także punkty sprzedaży towarów i usług. Otoczenie wykorzystuje tę władze do stawiania organizacji żądań w odniesieniu do takich kwestii, jak:

konkurencyjne ceny, pożądane towary i usługi , efektywne struktury i procesy organizacyjne.

Założenie teorii zależności od zasobów to : analiza stosunków między organizacjami w sieci, pozwala na zrozumienie stosunków władzy i zależności pomiędzy ich organizacją a pozostałymi w sieci, co pozwala na przewidywanie ośrodków wpływu i umożliwia wypracowanie metod zrównoważenia tych wpływów.

Działania tej teorii to analiza oparta na uzależnieniu od zasobów ,czyli:

- Zdefiniować zasoby konieczne dla organizacji.

-Określić źródła (miejsca pochodzenia) tych zasobów w sieci.

-Wskazać zasoby strategiczne i szczupłe (doniosłość i niedobór).

-Stworzyć przeciwwagę dla przezwyciężenia władzy (wpływu otoczenia).

W praktyce bierze się pod uwagę głównie „doniosłość” i „niedobór” zasobów,

jest to pierwszy krok do uwzględnienia zależności od zasobów.

Doniosłość wskazuje nam na stopień ważności danego zasobu.

Zasoby doniosłe inaczej strategiczne to te, bez których organizacja nie może funkcjonować

(przykładowo dla McDonaldsa strategiczna jest wołowina, ale nie słomki do napojów.

Niedobór to stopień dostępności danego zasobu w danym otoczeniu.

(np. zapasy złota są szczupłe, natomiast powietrza i wody nie, (jeszcze) nie)

Krokiem drugim jest znalezienie dróg unikania zależności - przykładowo :

- w zakresie współpracy z dostawcami to: wiele źródeł dostaw, zakup dostawcy, nawiązanie stosunków osobistych.

-zależności od instytucji kontrolnych to: Lobbing, stowarzyszenia branżowe.

-zależność od klientów to: marketing, reklama, dystrybucja

-zależność od siły roboczej i zasobu wiedzy to: strategia zatrudnienia -czyli tworzenie takich strategii zatrudnienia, które są bardziej konkurencyjne od innych

-w skrajnych przypadkach zmiana otoczenia.

Zauważmy jednak, że strategie te jedynie zmieniają obraz zależności, ale nie eliminują potrzeby radzenia sobie z samą zależnością od zasobów.

Opanowywanie zależności od zasobów wymaga ostrożnego określania i analizy otoczenia. Potrzeba do niego również wyobraźni przy równoważeniu siły innych, za pomocą zwiększania siły własnej organizacji.

EKOLOGIA POPULACJI

Podobnie jak teoria zależności od zasobów, teoria ekologii populacji zakłada zależność organizacji od jej otoczenia po względem dostępu do potrzebnych jej do działania zasobów., a więc ponownie zależność daje otoczeniu znaczącą władzę nad organizacją. Ekologię populacji interesują wzorce sukcesu i porażki właściwe wszystkim organizacjom konkurującym w danej puli zasobów. W ekologii populacji zakłada się, że otoczenie organizacji jest zdolne do wybierania tych organizacji, które najlepiej zaspokajają swoje potrzeby. W ekologii populacji nie bada się otoczenia jako całości, lecz poszczególne jego części zwane przez ekologów niszami populacyjnymi. Nisza składa się z puli zasobów od których zależy grupa konkurentów. Centrum niszy tworzy grupa organizacji konkurujących o pulę zasobów w tejże niszy. Ekolodzy populacji zakładają że organizacje mające wspólną pulę zasobów są od siebie wzajemnie uzależnione w ramach konkurencji i że przyjmowane w grupie wzorce wzajemnej zależności, wpływają na przetrwanie i powodzenie poszczególnych jej członków. Tak więc ekologowie populacji głównie zajmują się badaniem całych powiązanych ze sobą grup organizacji składających się na jakąś populację np.populacja restauracji, czy populacja gazet. Ich głównym przedmiotem zainteresowania jest wyjaśnienie w jaki sposób procesy ewolucyjne występują we wszystkich typach organizacji.

Dynamikę populacji wyjaśniają 3 procesy ewolucyjne:

1. różnicowanie: głównie pojawia się w wyniku przedsiębiorczych innowacji (narodziny organizacji)lub dochodzi do niego w wyniku adaptacji organizacji już istniejących. 2. Selekcja: otoczenie wybiera organizację na podstawie jej przystosowania. 3. Przejmowanie zasobów z otoczenia: oznacza przetrwanie, czyli organizacje które nie zostały wybrane podlegają eliminacji z populacji, w wyniku braku dopływu zasobów. Ekologia populacji proponuje menadżerom bardziej zdystansowane spojrzenie na organizacje ponieważ w perspektywie analizę przeprowadza się na poziomie otoczenia , służy to do badania alternatyw i podejmowania decyzji takich jak np. komu przedłużyć kredytowanie, które organizacje finansować. Perspektywa ta zachęca także do uznania że kierownictwo nie może całkowicie zapanować nad wynikami działań organizacji a z punktu widzenia menedżera wiele z tego co spotyka organizacje jest po prostu skutkiem działania przypadku. Użyteczność ekologii populacji jest ograniczona na kilka sposobów: -po pierwsze problematyczna jest definicja przystosowania: przystosowanie objaśnia się za pomocą przetrwania ale przetrwania nie możemy przewidywać na podstawie niezależnej oceny przystosowania, wiec o przetrwaniu wiemy tylko wtedy gdy je obserwujemy. –po drugie teoria ta najlepiej stosuje się do populacji o wysokiej konkurencyjności. a zatem populacja w której występują znaczące bariery dla wstępujących do niej np.wysokie koszty początkowe w produkcji samochodów, nie stanowi idealnego przedmiotu badań ekologii populacji a także otoczenie w którym dominuje kilka wielkich organizacji, w tych przypadkach pomocne staje się spojrzenie z punktu widzenia instytucji.

Teoria instytucjonalna

Otoczenie może stawiać organizacji wymagania na dwa odmienne sposoby. Po pierwsze, może ono być źródłem wymogów technicznych lub ekonomicznych zmuszających organizacje do wytwarzania i wymieniania towarów i usług na rynku lub quasi-rynku. Po drugie, może ono stawiać wymagania społeczne lub kulturowe nakazujące organizacjom odgrywać konkretne role w społeczeństwie oraz przybierać i utrwalać pewien wizerunek zewnętrzny. Zdominowane wyma­ganiami technicznymi i ekonomicznymi otoczenie w zamian wynagradza orga­nizacje za skuteczne i efektywne dostarczanie mu towarów i świadczenie usług. Zaś otoczenie zdominowane przez wymagania społeczne wynagradza organiza­cje za podporządkowywanie się wartościom, normom, regułom i przekonaniom społeczeństwa.

Socjolog amerykański, Philip Selznick - przez wielu uważany za ojca teo­rii instytucjonalnej - zauważył, że organizacje dostosowują się nie tylko do ocze­kiwań składających się na nie grup, ale też do wartości otaczającego je społe­czeństwa. Jednak uznanie społecznej i kulturowej podstawy zewnętrznych wpły­wów na organizację - to tylko jedno z osiągnięć teorii instytucjonalnej. Neoinstytucjonaliści próbują wyjść poza dostrzeganie jedynie społecznych i kulturo­wych podstaw instytucji; chcą opisywać procesy, w wyniku których praktyki i organizacje stają się instytucjami.

W perspektywie instytucjonalnej otoczenie postrzega się jako źródło mniej lub bardziej podzielanego poglądu na to, jak organizacje powinny wyglądać i zachowywać się. Pewne cechy strukturalne, jak biurokracja w sferze służb pu­blicznych, czy struktura organizacyjna przemysłu obronnego, uzyskały status społecznie uznanych standardów uznawania organizacji za odpowiednie, a wo­bec tego zasługujące na dalsze korzystanie z zasobów.

Stosując teorię instytucjonalną do analizy poszczególnych organizacji, na­leży wziąć pod uwagę sposób, w jaki dostosowuje się ona do swego kontekstu instytucjonalnego. Warto na przykład analizować źródła (np. instytucje kontro­lne, prawa, oczekiwania społeczne i kulturalne) i typy nacisków instytucjonal­nych (naciski oparte na przymusie, normatywne i mimetyczne), jakim podlega organizacja ze strony swego otoczenia. Dobrze jest też rozważyć sposób, jak przekonania instytucjonalne - w przeciwieństwie do racjonalnego wyboru -kształtują proces podejmowania decyzji. I wreszcie dobrze będzie spróbować wyobrazić sobie, jak organizacja ta mogłaby uzyskać większą legitymizację w swym kontekście instytucjonalnym.

Naciski instytucjonalne oparte na przymusie działają wówczas gdy nacisk na dostosowanie pochodzi z regulacji władzy

Normatywne naciski …… źródłem są oczekiwania o charakterze kulturowym np.….

Mimetyczne naciski…… pragnienie wyglądania jak inne org.