MacDonaldyzacja

Zagadnienia

Literatura przedmiotu

Cel zajęć

• Określenie podstawowych cech zorganizowania

McDonaldsa

• Określenie efektów będących wynikiem

hołdowania tym cechom / właściwościom

• Ukazanie dziedzin życia upodobnionych

strukturalno – organizacyjnie do restauracji
szybkich dań

• Określenie działań zmierzających do

ograniczenia skutków oddziaływań tych
organizacji

• Próba określenia organizacji przyszłości

Cechy restauracji szybkich dań

• Szybkość obsługi
• Duża przepustowość
• Niskie ceny
• Ograniczone menu
• Niska jakość oferty
• Bezpośrednia obsługa przez niespecjalistów
• System powielania instytucji – klonowania
• Posiadanie własnego systemu kształcenia

„Uniwersytet Hamburgera”

Poprzednicy MacDonaldyzacji

• Max Weber /1864-1920/

– Niemiecki socjolog, historyk, metodolog, badacz

„biurokracji”

• Fryderyk Taylor /1856-1915/

– Inżynier amerykański

– Twórca metody maksymalnej intensyfikacji

pracy, poprzez zminimalizowanie zbędnych

czynności /tayloryzmu/

• Henry Ford /1863-1947/

– Amerykański przemysłowiec

– twórca skrajnej standaryzacji

• Abraham Levitt

– Amerykański przedsiębiorca budowlany

• Maksymalizacja zysku bez względu na

przedmiotową treść działania

Biurokracja /1/

• Hierarchia o ściśle określonych zasadach

zwierzchnictwa i podporządkowania

• Te zasady i stosunki między pracownikami są

zawarte w przepisach

• Stosunki między pracownikami mają

charakter bezosobowy, są to stosunki między

stanowiskami a nie między ludźmi

• Urzędnicy są profesjonalistami z

odpowiednimi kwalifikacjami

• Główny motyw ich działania to posłuszeństwo

wobec bezosobowego porządku

Biurokracja /2/

• Urzędnicy są pracownikami najemnymi,

pozbawieni są środków urzędowania

• Sfera zawodowa jest ściśle oddzielona od sfery

osobistej

• Wymiana informacji dokonuje się dzięki

przepływowi dokumentów

• Dokumenty są gromadzone i stanowią

zbiorową pamięć instytucji

• Obowiązuje zasada zadań cząstkowych,

Biurokracja /3/

•

Skutek –

–

narzucenie sposobów postępowania,

–

mały margines swobody działających,

–

efektywna struktura

–

mała możliwość oceny jakościowej

•

Działanie musi poddawać się kalkulacji

/przeliczalności/

•

Panowanie nad pracownikami dzięki podziałowi

pracy /przydzielaniu zadań cząstkowych/

•

Możliwość przewidzenia sposobu zachowania się

uczestnika interakcji

•

Panuje się nad petentem oferując mu tylko

zadekretowany wachlarz usług

Tayloryzm

• Twórca zasad maksymalizacji pracy przy taśmie

montażowej

– Racjonalność i efektywność ruchów
– Zatrudnianie niewykwalifikowanych robotników
– Wykonywanie przez nich czynności robotów

• Odmiana taśmy – przedsiębiorstwo budowlane A.

Levitta

• H. Ford – standaryzacja

, /

każdy kolor ale musi być

czarny/

• Skutki wprowadzenia tych zasad w życie

• /Charlie Chaplin – przy taśmie, maszyna do karmienia

Cechy MacDonaldyzacji

• Efektywność
• Kalkulacyjność
• Przewidywalność
• Manipulacyjność
• Racjonalność / Nieracjonalność

• Dotyczą:

– Menadżerów, personel, klientów

McD

• Inwazja McD
• Gigantyczna reklama
• Rozpoznawalna ikona współczesności
• McD to proces stopniowego upowszechniania

się zasad działania restauracji szybkich dań w
innych dziedzinach życia:

– Gastronomii domowej
– Systemie kształcenia
– Formach spędzania czasu wolnego
– Sporcie itp.

Kalkulacyjność

• Akcentowanie cech kwantytatywnych –

przeliczalnych

• Efekty działania sprowadza się do liczb
• Akcentuje się tylko ilość, nie jakość
• Kalkuluje firma – kalkuluje klient
• Przeliczanie ilości do wielkości /nadmuchana

bułka/

• Ceny małej porcji do ceny dużej porcji /Big,

super/

• Kusi się oszczędnością czasu

Kalkulacyjność w żywieniu

• Upraszczanie procesu poprzez:

– Zminimalizowanie oferty
– Kultura ikon /bez zastanawiania się, dla

analfabetów/

– Zwiększanie przepustowości wszelkimi

sposobami

– Zwiększanie efektywności dzięki systemowi

„na wynos”

– Przerzucanie części pracy na klientów

Kalkulacyjność w żywieniu

• Upraszczanie procedur poprzez:
• Jedzenie palcami, jabłko wygląda jak kanapka
• Sam napełniasz kubek lodem i następnie

napojem

• Sprzedawanie pustego talerza /możesz jeść ile

chcesz sałatek/

• Bezsensowność hasła „zrobimy to dla Ciebie

po Twojemu”, gdyż to jest z założenia
niemożliwe

Kalkulacyjność w McD

• Wprowadzenie standardów, rozmiarów

kotleta, bułki, zawartości tłuszczu 19%, 7 g
cebuli, 1kg sera = 71 plasterków, grubość
plasterka ogórka

• Obsesja miar, odejście od intuicji /szczypta,

trochę, odpowiednio, do smaku, akuratnie, w
sam raz, tyle ile trzeba, czubata łyżka/

• Obsesja szybkości przygotowywania potrawy,

czasu oczekiwania na nią

• Obsesja liczenia kalorii

Kalkulacyjność

• W sporcie

– Przeliczalność wyników /również w alpinizmie/

– Estetyka zostaje poddana ocenie

– Każde osiągnięcie zamienia się w wyczyn

– Podporządkowanie dochodowości, zyskowi

– Zwiększanie odległości, zmniejszanie czasu,

wprowadzanie wielu zmian

• W turystyce

– Zaliczanie miejsc

– Liczba miejsc do zwiedzenia a koszt

uczestnictwa

– Nakłady a liczba zdjęć, i obfitość stołu

szwedzkiego

– Nakłady a intensywność wrażeń

Kalkulacyjność

• W telewizji:

– Dominacja czynników ilościowych

– Istotność popularności a nie jakości

– Mierzenie popularności za pomocą liczby

widzów a nie poziomu ocenianej audycji w ich

opinii

– Zwiastuny nowych programów jako próba

– Istotność nie absolutnego poparcia a poparcia

w określonych grupach społecznych

• W polityce:

– Obsesja na tle badań społecznych

– Konieczność głoszenia tego co się ludziom

podoba a nie tego co słuszne

– Rezygnacja z debat na rzecz migawek i haseł

Kalkulacyjność

• W wyższym wykształceniu:

– Wszystkie wyniki muszą być porównywalne

– Nieistotność oceny opisowej

– Indywidualna kariera wynika ze średniej lub

lokaty

– Wybory dokonywane na podstawie rankingów

– Dyktat rozkładu zajęć, liczby godzin wobec

treści przedmiotu i jego funkcji

– Stawianie znaku równości między obszernością

literatury obowiązkowej a rangą przedmiotu

– Liczba publikacji = wartość pracownika uczelni

– Posługiwanie się wskaźnikiem rangi łamów,

liczby cytowań, stosunku artykułów do książek

Efektywność

• Optymalna metoda osiągania celu przy

zaspakajaniu głodu

• Człowiek pierwotny:

– Przygotowanie narzędzia, znalezienie pokarmu,

uzyskanie pokarmu, obróbka pokarmu, spożycie

posiłku

• Dzisiaj w domu:

– Zarobić pieniądze, znaleźć produkt, kupić go,

przygotować narzędzia, przygotować składniki,

przygotować posiłek, zjeść, posprzątać

• Dzisiaj w restauracji:

– Zarobić pieniądze, dojechać, zamówić, spożyć

Efektywność

• Metody zwiększania efektywności w kuchni

domowej

– Wprowadzenie kuchni mikrofalowej i

naczyń jednorazowych

– Zwiększenie efektywności narzędzi
– Stworzenie specjalnego pożywienia

„kuchni domowej?” nowych półproduktów

– Możliwość rzadszego kupowania jedzenia

na zapas i zwiększenie możliwości

przechowywania produktów

– Większy wybór niż w McDonaldsie

Efektywność w produkcji

• McDonald – nie ryby, nie parówki, nie

kurczaki, - a plastyczna masa

• Tayloryzm – bułki przecięte, papier

nawoskowwany

• Pas transmisyjny produkcji masowej
• Stosowanie dostaw na czas

Efektywność

• Efektywność w zakupach:

– Wprowadzenie dużych domów towarowych,

osiedlowych, sklepów z najpotrzebniejszymi
artykułami, sprzedaży wysyłkowej, przez
telefon, za pomocą czytnika telefonicznego
przesuwanego po katalogu, za pomocą telewizji

• Efekty uboczne:

– Zastępujemy ekspedientkę, sami szukamy

towaru, informacji o cenie, informacji o
towarze, sami pakujemy. Często najpierw
płacimy i idziemy następnie po resztę

Efektywność w sporcie

• W sporcie:

– Nastawienie na zysk

– Duże obiekty, uniezależnienie się od

wpływów atmosfery, uniezależnienie się od

natury, /sztuczne nawierzchnie/,

– Zmiana regulaminów dyscyplin i rozrywek

– Tworzenie wielofunkcyjnych ośrodków

kultury fizycznej

• W rozrywce:

– Zysk dzięki przemieszaniu się dużej liczby

ludzi

– Standardowe parki rozrywki, trasy wycieczek

– Efektywność teatru telewizji

– Efektywność nabożeństwa w telewizji

Efektywność a wyższe

wykształcenie

• Duże grupy – małe koszty
• Minimalizacja kosztów egzaminów - egzaminy testowe
• Maksymalizacja wykorzystania przestrzeni i czasu
• Duża przepustowość
• Niska jakość
• Nauczanie na odległość
• Sposób przygotowywania podręczników /szybkość,

mozaikowość, konspekty, symulacje, testy

egzaminacyjne, wzory listów/ /kto uczy, kto

egzaminuje?/

• Nagrywanie książek
• Sektor usług studenckich /notatki, konspekty, prace,

CD/

Przewidywalność

• W McDonaldsie:
• Takie same produkty, wszędzie takie same,

zawsze takie same /rozmiar, skład, wygląd,
kształt, opakowanie, temperatura, smak, jakość/

• Brak różnic regionalnych czy etnicznych
• Powtarzalność czynności pracowniczych pozwala

je przewidywać

• Standaryzacja budynków, wnętrz
• Standaryzacja kontaktów społecznych z klientem

Skutki przewidywalności w McD

• Standaryzacja rodzi standaryzację /firanki/
• Nie potrzeba fachowców, gdyż są nieprzewidywalni
• Ubezwłasnowolnienie pracownika w jego decyzjach
• Przewidywalne zachowania klientów:
• Napisy, strzałki, obrazki
• Organizacja miejsca narzucająca sposób postępowania
• Domyślne wzorce zachowań /dzieci agentami McD/
• Możliwość zasłonięcia się przepisem przez pracownika
• Przewidywalność kontaktów pozwala na uniknięcie

kontaktów niepożądanych