Metody i

techniki

badawcze w

pedagogice

Metoda

To

procedura

postępowania.

Przykładem

takiej

metody

jest:obserwacja,

eksperyment,

wywiad

Technika

To

uszczegółowienie

procedury

postępowania

Metody jakościowe

* obserwacja
etnograficzna
* wywiad

- wywiad narracyjny
-

wywiad

etnograficzny

Metody

ilościowe

*

metody obserwacyjne

-

obserwacja ilościowa

-

eksperyment

*

metody sondażowe

-

ankieta

-

testy wystandaryzowane

-

wywiad ilościowy

-

test socjometryczny

Metody jakościowe

Są to sposoby poznawania rzeczywistości

edukacyjnej w określonym kontekście. Metoda

ta łączy się z przebywaniem badacza w

miejscach gdzie toczy się codzienne życie

badanych, w szkołach , grupach rówieśniczych.

Badacz jakościowy nie występuje w roli

organizatora badań, lecz czynnie uczestniczy

w sytuacjach edukacyjnych, które tam

zachodzą.

Nawiązuje kontakty z ludźmi, słucha ich oraz

rozmawia z nimi, tak więc badacz jakościowy

poznaje fakty i zdarzenia, oraz okoliczności, w

których miały one miejsce.

Obserwacja

etnograficzna

Obserwacja ta inaczej zwana uczestniczącą,

jest metodą pedagogiczną, której istotą jest

fakt, że badacz bierze bezpośrednio udział w

życiu osób badanych.

Uczestnictwo badacza może być jawne lub

niejawne. W pierwszym przypadku badani

wiedzą, że badacz jest obecny w ich gronie,

natomiast w drugim przypadku badani nie

wiedzą, że stanowią przedmiot badania,

obserwator jest ukryty w strukturze ich grupy.

Etapy obserwacji

etnograficznej

- etap orientacji w terenie

- etap

wyodrębnienia

elementów

zogniskowanych

- etap selektywny

Etap orientacji w

terenie

To

poznanie

najczęściej

powtarzających się sytuacji i

zdarzeń

w

naturalnych

kontekstach,

wraz

ze

znaczeniami jakie im nadają

obserwowani ludzie.

Etap wyodrębniania

elementów

zogniskowanych

Polega

na

wyodrębnieniu

z

szeregu danych zebranych w

pierwszej

fazie,

elementów

zogniskowanych,

czyli

konkretnych zdarzeń i epizodów,

które

badacz

chce

poddać

dokładniejszej obserwacji.

Etap selektywny

Polega na próbie zrozumienia

i

wyjaśnienia

obserwacji

zogniskowanej.

Obserwacja

etnograficzna

może, ale nie musi składać się

z poszczególnych etapów.

Wyjątek stanowi:

- obserwacja

zdarzeń

krytycznych

gdzie

etap

pierwszy nie występuje, czyli

obserwacja od razu zostaje

skierowana

na

konkretny

element badanego terenu.

Opis etnograficzny

Jest

to

utrwalenie

obserwacji

etnograficznej.

Opis

taki

powstaje

w

języku

doświadczenia jakie z terenu wyniósł

badacz. Znajdują się tam opisy

zdarzeń z ich analizą i interpretacją.

Wywiad

Jest to metoda badawcza polegająca na

zadawaniu pytań badanemu, oraz uzyskiwaniu

i zapisywaniu odpowiedzi

.

Wywiady mogą być

standaryzowane

czyli

posiadające

określony, schemat, wzorzec pytań, albo

niestandaryzowane

nie

posiadające

żadnego wzorca postępowania.

Wywiad narracyjny

Polega na tym, że badany przedstawia własną

opowieść dotyczącą przebiegu jego całego

życia lub jakiegoś jego okresu

.

Zadaniem badacza jest uważne słuchanie

oraz

obserwowanie

zachowań

niewerbalnych.

Materiał

wywiadu

narracyjnego

jest

poddawany szczegółowej analizie która

przebiega w trzech fazach.

Fazy analizy

wywiadu

narracyjnego

- formalne spisanie treści narracji

- strukturalny opis tekstu narracji

- konstrukcja modelu bigrafii

Faza formalnego

spisania treści

narracji

Badacz

spisuje

dokładnie

nagraną historię, również z

własnymi pytaniami.

Na opis ten nanosi wyniki

obserwacji

poczynionych

podczas słuchania wypowiedzi

badanego.

Faza strukturalnego

opisu narracji

W tym etapie badacz próbuje

łączyć

wydarzenia

z

przeżyciami

i

doświadczeniami.

Faza konstrukcji

modelu biografii

W tym etapie badacz skupia

uwagę na zrozumieniu całości

życia

oraz

poszczególnych

jego elementów.

Wywiad

etnograficzny

Technika

ta

zazwyczaj

współwystępuje

z

obserwacją

etnograficzną, nie ma ona żadnej

struktury, jest to luźna rozmowa,

w

której

badacz

poszukuje

informacji

na

temat

terenu

swoich badań.

Metody ilościowe

Polegają na zbieraniu

danych edukacyjnych w

połączeniu z pomiarem,

czyli przypisywaniu

badanym obiektom liczb.

Metody

obserwacyjne

Obserwacja

ilościowa

Polega na utrwalaniu zachowań,

które maja miejsce w różnych

dziedzinach praktyki

edukacyjnej. Przedmiotem

badania może być np. aktywność

i stymulowanie przez nauczyciela

aktywności dziewcząt i chłopców

na lekcji języka polskiego i

matematyki.

Eksperyment

Jest bardzo typową techniką

zbierania danych. Polega on na

aktywnym stosunku obserwatora

do badanej rzeczywistości.

Eksperyment

Jest bardzo typową techniką

zbierania danych. Polega on na

aktywnym stosunku obserwatora

do badanej rzeczywistości.

Schematy

eksperymentu

* szacowanie wpływu jednego

faktu na inny

* weryfikacji

opracowanego

modelu

działania

pedagogicznego

Eksperyment oparty na pierwszym schemacie

pozwala ustalić przyczyny określonych zachowań

występujących

w

sytuacjach

edukacyjnych.

Eksperyment musi się odbywać niemal w

identycznych

warunkach

dla

każdej

grupy

badanych. Zaletą procedury eksperymentalnej

jest oparcie jej na jednej tylko różnicy, dlatego

wyniki

badań

są

prawie

jednoznaczne.

Eksperyment musi być drobiazgowo zaplanowany

i

eliminować

jak

najwięcej

czynników

zakłócających.

Wyniki

eksperymentu

są

obiektywne, ponieważ nie wpływają na niego

nastawienia badacza.

Eksperyment oparty na drugim schemacie pozwala na

zweryfikowanie zaplanowanego działania pedagogicznego.

Mając już opracowany teoretyczny model jakiejś metody

nauczania będzie miał okazję sprawdzić ją w praktyce. W

tym celu badacz musi opracowany model przetworzyć na

ciąg czynności dydaktycznych. Ponadto musi określić

warunki zewnętrzne jakie muszą wystąpić (orientacja

przestrzeni,

środki

i

materiały

dydaktyczne),

oraz

wewnętrzne po stronie uczniów i nauczyciela (odpowiednie

przygotowanie do lekcji). Następnie przygotowuje metody,

za pomocą, których będzie mógł zmierzyć osiągnięte po

przeprowadzeniu

eksperymentu

efekty

dydaktyczne.

Równolegle będzie pracował z równoważna grupą uczniów,

prowadzonych przez nauczyciela, który nie zna określonych

wcześniej warunków zewnętrznych i wewnętrznych a

organizuje

analogiczne

lekcje.

Na

końcu

cyklu

eksperymentu porównuje uzyskane rezultaty i w ten sposób

sprawdzi skuteczność opracowanej metody.

Metody

sondażowe

Ankieta

Jest to metoda polegająca na zadawaniu pytań

osobie

badanej.

Pytania

dotyczą

interesującego

go

aspektu

badanej

rzeczywistości.

Ankieta

ma

postać

kwestionariusza, który może składać się z

pytań zamkniętych

, na które składają się

pytania wraz z gotowymi odpowiedziami do

wyboru, oraz

pytań otwartych

, na które

składają

się

pytania

z

miejscami

na

odpowiedź.

Przeprowadzanie

ankiety

- zdefiniowanie przedmiotu badań

- stworzenie

wersji

roboczej

kwestionariusza

- badanie pilotażowe

- przeprowadzenie badania właściwego

- opracowanie

wyników

i

przygotowanie

ich

do

analiz

statystycznych

Testy

wystandaryzowan

e

Metoda ta polega na szacowaniu

zjawisk nieobserwowalnych np.

wiadomości ucznia

Fazy testu

wystandaryzowanego

-

zbudowanie

konstruktu

teoretycznego

badanego

zjawiska i dokładne zdefiniowanie jego poszczególnych

elementów

- układanie twierdzeń proporcjonalnie odpowiadającym

poszczególnym elementom konstruktu

- realizowanie badań pilotażowych

- standaryzacja testu – ma na celu ustalić czy

odpowiedzi są różne, jeśli wszyscy lub większość

badanych odpowiada tak samo to pytania są źle

skonstruowane

- sprawdzenie czy test mierzy to co miał w założeniu

- normalizacja testu – szacowanie jaki jest w grupie

najczęściej powtarzający się wynik

Wywiad ilościowy

Są

to

wywiady

wystandaryzowane,

składają się z puli pytań, które mogą mieć

postać otwartą lub zamkniętą. Wywiad ma

postać rozmowy polegającej na zadawaniu

pytań i notowaniu jego odpowiedzi. Badacz

dyscyplinuje

badanego

do

udzielania

precyzyjnych odpowiedzi.

Test

socjometryczny

Stosuje się ją w badaniach dotyczących wewnętrznej

struktury grupy, na przykład klasy. To zespół czynności

mających na celu poznanie uwarunkowań, istoty i przemian

nieformalnych związków międzyosobowych w grupach

rówieśniczych. Metoda polega głównie na dokonywaniu

pozytywnych lub negatywnych wyborów spośród członków

jakiejś grupy ze względu na ściśle określone kryterium lub

kryteria. Kryteria te sprecyzowane są w formie specjalnie

sformułowanych pytań. Badane osoby podają imiona lub

nazwiska wybranych przez siebie osób z grupy (np. klasy),

której pytania dotyczą. Warto przy tym konkretne imiona

zastąpić numerkami, na przykład z dziennika lekcyjnego.

Pozwoli to uniknąć ewentualnych konfliktów podczas

przeprowadzania badania, zwiększy prawdopodobieństwo

szczerych odpowiedzi, a w konsekwencji przyniesie lepsze

efekty badawcze.