SCHIZOFRENIA

SCHIZOFRENIA

Zaliczana do psychoz
Zróżnicowany obraz kliniczny
Zróżnicowana dynamika i przebieg
Zróżnicowane konsekwencje
choroby
Zróżnicowane przyczyny

Klasyfikacja zaburzeń Emila

Kraepelina

(1856-1926)

Dementia praecox

inaczej przedwczesne lub

wczesne otępienie: niewłaściwe reakcje
emocjonalne np. śmiech podczas pogrzebu czy
płacz po usłyszeniu dowcipu; stereotypowe
zachowania ruchowe np. kłanianie się,
trudności z koncentracją uwagi, doświadczenia
sensoryczne bez bodźców zewnętrznych,
obstawanie przy przekonaniach mimo
przeczących im dowodów

Eugen Bleuler

(1857-1939)

Rozszczepienie – w obrębie i między
procesami
Autyzm – brak ustosunkowania się
do rzeczywistości zewnętrznej
Ambiwalencję – wynik
rozszczepienia jednoczesnego w
obrębie emocji, motywacji, myślenia

Rozszczepienie jednoczesne

ambisentencja
Ambiwalencja
Ambitendencja
Depersonalizacja
Dereizm

Współczesne kryteria

diagnostyczne:

Musi wystąpić rażące upośledzenie
odbioru rzeczywistości, błędna ocena
trafności swoich myśli i niepoprawne
wnioski o rzeczywistości
Zaburzenie musi wpływać na więcej niż
jeden proces psychiczny: myślenie,
spostrzeganie, emocje, komunikację i
reakcje psychomotoryczne

Dynamika przebiegu

schizofrenii:

1.

Faza zwiastunów – początek często trudno
zauważalny, powoli narastające objawy
związane z wycofywaniem się z relacji i
kontaktu, dziwaczność

2.

Faza aktywna – szczyt objawów
urojeniowych i halucynacyjnych z
zaburzeniami myślenia, mowy

3.

Faza rezydualna – zanik objawów lub
objawy negatywne

Obraz kliniczny fazy

aktywnej - ICD

Echo myśli, nasyłanie i zabieranie myśli
Urojenia oddziaływania, wpływu lub owładnięcia

odnoszone do ruchów ciała lub kończyn
Głosy komentujące na bieżąco zachowania pacjenta lub

dyskutujące między sobą, lub z ciała
Utrwalone urojenia innego typu polityczne, religijne,

mocy i siły
Zaburzenie toku (przerwy w myśleniu), rozkojarzenie,

neologizmy
Zachowania katatoniczne: pobudzenie, zastyganie lub

giętkość woskowa, manieryzmy, mutyzm i osłupienie
Objawy negatywne np. apatia, zubożenie emocjonalne,

wycofanie

Pięć podstawowych

kryteriów DSM-IV:

A. Dwa lub więcej z następujących

objawów (przez 1 m-c lub krócej):
Urojenia (dziwaczne)
Halucynacje (głosy odnoszące się)
Zaburzenia mowy (tok myślenia i
niespójność)
Zachowania znacznie
zdezorganizowane lub katatoniczne

B. Dysfunkcje społeczne/zawodowe – w nauce,

pracy, w związkach z innymi, higiena osobista

C. Długość trwania – co najmniej 6 m-cy: przy czym

przez okres 1 m-ca z grupy A; mogą też

występować objawy zwiastujące i resztkowe

(rezydualne).

D. Wykluczenie zaburzeń schizoafektywnych i

zaburzeń nastroju. 1) w fazie aktywnej nie ma D,

M, MD, 2) jeśli się pojawiają trwają krótko

E. Wykluczenie działania substancji

psychoaktywnych

F. Związek z całościowym zaburzeniem rozwoju.

Jeśli jednostka cierpi na autyzm lub inne zaburzenia

całościowe to sch gdy występują przynajmniej 1 m-

c objawy urojeniowe i halucynacyjne

TYP I (pozytywny) i TYP II

(negatywny)

Halucynacje
Urojenia
Błędne skojarzenia
Dziwaczne
zachowania
nieznaczne
zaburzenia
poznawcze
Gwałtowny początek
Zmienny przebieg

Objawy negatywne,

stępienie afektu,
Spłycenie afektu
Ubóstwo języka
Aspołeczność
Apatia
Znaczne upośledzenia

poznawcze
Stopniowy podstępny

rozwój
Przewlekłość

TYP I i TYP II

Dobra reakcja na
leki
Nieprawidłowości
układu
limbicznego
Normalne komory
mózgu

Niestabilna
reakcja na leki
Nieprawidłowości
płatu czołowego
Powiększone
komory mózgu

Pięć postaci schizofrenii

Pięć postaci schizofrenii

:

1.

1.

Niezróżnicowana

Niezróżnicowana

–

gdy przejawiane przez

gdy przejawiane przez

jednostkę objawy nie spełniają kryteriów

jednostkę objawy nie spełniają kryteriów

diagnostycznych innych typów schizofrenii, chociaż

diagnostycznych innych typów schizofrenii, chociaż

widoczne są symptomy psychotyczne i złe

widoczne są symptomy psychotyczne i złe

przystosowanie; często objawy obejmują: brak

przystosowanie; często objawy obejmują: brak

zainteresowania własnym życiem i sprawami

zainteresowania własnym życiem i sprawami

najbliższych dotąd ludzi, wycofanie z kontaktów i ról

najbliższych dotąd ludzi, wycofanie z kontaktów i ról

społecznych, dziwaczne zachowania

społecznych, dziwaczne zachowania

2.

2.

Paranoidalna

Paranoidalna

– urojenia prześladowcze i

– urojenia prześladowcze i

wielkościowe (czasami zazdrości), raczej

wielkościowe (czasami zazdrości), raczej

usystematyzowane, którym towarzyszą halucynacje;

usystematyzowane, którym towarzyszą halucynacje;

syntymiczni; nie ujawniają zdezorganizowanych

syntymiczni; nie ujawniają zdezorganizowanych

zachowań, w przebiegu choroby nie dochodzi u tych

zachowań, w przebiegu choroby nie dochodzi u tych

osób do stępienia uczuciowego lub nieadekwatności

osób do stępienia uczuciowego lub nieadekwatności

emocjonalnej

emocjonalnej

3. Hebefreniczna

3. Hebefreniczna (zdezorganizowana)

– stan braku

– stan braku

powagi i niespójność w zachowaniach: wybuchy

powagi i niespójność w zachowaniach: wybuchy

śmiechu, grymasy, dziwaczne, niezrozumiałe,

śmiechu, grymasy, dziwaczne, niezrozumiałe,

dziwaczne zachowania; jeśli występują urojenia i

dziwaczne zachowania; jeśli występują urojenia i

halucynacje to są one bardziej niespójne,

halucynacje to są one bardziej niespójne,

rozproszone niż w schizofrenii paranoidalnej, zwykle

rozproszone niż w schizofrenii paranoidalnej, zwykle

koncentrują się na ciele np. pacjent skarży się na

koncentrują się na ciele np. pacjent skarży się na

zlodowacenie układu oddechowego lub brak mózgu;

zlodowacenie układu oddechowego lub brak mózgu;

charakterystyczne dla tej postaci są: brak higieny i

charakterystyczne dla tej postaci są: brak higieny i

nie dbanie o siebie, nawet w podstawowym stopniu

nie dbanie o siebie, nawet w podstawowym stopniu

4.

4.

Katatoniczna

Katatoniczna

– najbardziej widoczne są zaburzenia

– najbardziej widoczne są zaburzenia

motoryczne, które mogą charakteryzować się

motoryczne, które mogą charakteryzować się

skrajnym unieruchomieniem vs pobudzeniem (lub

skrajnym unieruchomieniem vs pobudzeniem (lub

naprzemiennie); w obu stanach osoby mogą

naprzemiennie); w obu stanach osoby mogą

przeżywać urojenia i halucynacje (skoncentrowane

przeżywać urojenia i halucynacje (skoncentrowane

na śmierci i zniszczeniu); negatywizm (jeśli ma

na śmierci i zniszczeniu); negatywizm (jeśli ma

wstać, będzie siedzieć); jest to postać stosunkowo

wstać, będzie siedzieć); jest to postać stosunkowo

rzadko spotykana

rzadko spotykana

5. Rezydualna

– brak charakterystycznych symptomów;

o istnieniu zaburzenia świadczy wystąpienie

przynajmniej dwóch spośród następujących objawów

(1 rok trwają objawy negatywne):

a)

Wyraźna izolacja społeczna

b)

Znaczne upośledzenie funkcjonowania w rolach

c)

Dziwaczne zachowania

d)

Poważny spadek dbałości o zachowanie higieny i

osłabienie umiejętności dbania o siebie

e)

Spłycenie, stępienie, nieadekwatne wyrażanie emocji

f)

Dziwne, magiczne, i osobliwe myślenie

g)

Niezwykłe doświadczenia percepcyjne

h)

Apatia lub brak inicjatywy

Brak urojeń

6. Schizofrenia prosta:

Powolny, postępujący rozwój różnych dziwactw w

zachowaniu

niezdolność do spełniania wymagań społecznych

Spadek sprawności w różnych dziedzinach i

aspektach życia
Charakterystyczne negatywne objawy rezydualnej

schizofrenii rozwijają się bez wyraźnych objawów

psychotycznych
Brak wyraźnych objawów psychotycznych
Narastające zubożenie społeczne powoduje

wystąpienie np. włóczęgostwa, „lenistwa”,

bierności

Schizofrenia dziecięca wg

Schizofrenia dziecięca wg

Suchariewej

Suchariewej

1. Objawy negatywne:
a) Dziecko coraz mniej twórcze i aktywne (zabawy)
b) Reakcje emocjonalne blade, mało spontaniczne
c) Regres mowy aż do mutyzmu
2. Objawy produktywne (bez urojeń, raczej lęk):
a) Silne lęki i natręctwa ruchowe, dziwaczne,

niewytłumaczalne

b) Patologiczne fantazjowanie, bardzo wciągające dziecko
c) Depersonalizacja (uważają się za inne osoby,

zwierzęta)

Dynamika przebiegu

Dynamika przebiegu

I

I

I

I

II

II

II

Dynamika i faza zejściowa

Dynamika i faza zejściowa

Jeden epizod bez trwałych następstw
Kilka epizodów, bez następstw
Trwałe następstwa po pierwszym z
epizodów, bez znaczących
następstw po kolejnych nawrotach
Następstwa narastające po każdym z
epizodów

Zachorowalność i

Zachorowalność i

rokowania

rokowania

M i K równie często, około 1% populacji
M średnio 4 lata wcześniej niż kobiety
Najwięcej zachorowań przypada na 2 i 3 dekadę

życia (50% przed 25 rokiem życia)
W okresie przedchorobowym często występuje

nadużywanie narkotyków
Badania longitudinalne (22 po pierwszym

epizodzie) – WSKAŹNIK 1/3 (poprawa, poprawa

społeczna, ciężkie upośledzenia różnych funkcji

psychicznych, z tego około 10% jest trwale

hospitalizowanych)

Kontinuum psychoz i ich

genezy

Zaburzenia

afektywne

jednobieguno
we

Choroba
afektywna
dwubieguno
wa

Psychozy

schizoafektyw
ne

schizofre
nia

Schizoafektywne

Schizoafektywne

Objawy schizofrenii i objawy zaburzeń

afektywnych pojawiają się jednocześnie
Zaburzenia schizoafektywne (przynajmniej

dwa objawy sch) typ maniakalny i typ

depresyjny lub mieszany
Urojenia i omamy powinny w pewnym

okresie choroby wystąpić przynajmniej

przez 2 tygodnie, bez objawów afektywnych
Rokowanie lepsze niż w schizofrenii, gorsze

niż w zespołach afektywnych

Schizoafektywne

Schizoafektywne

Ekscentryczne zachowania, z niedostosowanym
afektem (chłodna, zdystansowana)
Słaby kontakt z innymi i skłonność do
wycofywania się
Dziwne przekonania i magiczne myślenie, które
wpływa na zachowanie i jest niespójne z
normami
Podejrzliwość i nastawienia paranoidalne
Natrętne ruminacje bez wewnętrznego oporu, o
treści seksualnej, agresywnej czy dysmorficznej

Przyczyny

Genetyczne i konstytucjonalne
(endogenne)
Koncepcja specyficznej biologicznej
podatności i działania stresu
uaktywniającego i podtrzymującego
patomechanizm i dynamikę utrzymywania
się symptomów
Koncepcje psychologiczne: przyczynowo-
skutkowe i systemowe

Genetyka i genetyka

molekularna

Badania zgodności genotypu i
częstości zachorowania: rodzinne,
porównawcze bliźniąt MZ i DZ,
badania dzieci adoptowanych
Oznaczanie genów
Badania nad zaburzeniami
neuroprzekaźników i neuroreceptorów

Wyniki badań

Duńskie badania nad dziećmi matek ze schizofrenią:

16% zgodności u dzieci; 2% w grupie porównawczej
Analiza wyników badań nad bliźniętami: pary MZ

41-65% zgodności; pary DZ 0-28% zgodności
Przypadek czworaczków MZ, zwanych czworaczkami

Genain – wszystkie zachorowały na schizofrenię, ale

znaczne różnice w nasileniu
Podobny poziom zagrożenia dla dzieci par bliźniąt

MZ, z których jedna osoba zachorowała na

schizofrenię, druga nie; dzieci obu osób podobny

poziom ryzyka
Przeciętna zgodność 50%, czyli w podobnym

stopniu genotyp, jak i fenotyp

Koncepcje psychologiczne

Dwa typy koncepcji: całość zjawiska,

poszczególne symptomy

Paradygmat psychoanalityczny: teoria relacji z

obiektem wskazuje na fazę presymbiotyczną
Paradygmat behawioralno-poznawczy: błędy

w ocenie rzeczywistości zewnętrznej i

wewnętrznej
Strategiczno-systemowe: konsekwencja

zaburzenia funkcjonowania systemu

rodzinnego, koncepcje transgeneracyjne,

zwłaszcza Bowena