Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

kręgosłupa

kręgosłupa

Ból kręgosłupa, szczególnie jego części

Ból kręgosłupa, szczególnie jego części

lędźwiowej jest drugim co do częstości

lędźwiowej jest drugim co do częstości

występowania, po bólach głowy, objawem

występowania, po bólach głowy, objawem

i dotyczy ponad 80% dorosłych. Jest

i dotyczy ponad 80% dorosłych. Jest

najczęstszą przyczyną ograniczenia

najczęstszą przyczyną ograniczenia

aktywności u ludzi młodych i w wieku

aktywności u ludzi młodych i w wieku

średnim. W uprzemysłowionym

średnim. W uprzemysłowionym

społeczeństwie 5-15% obywateli cierpi na

społeczeństwie 5-15% obywateli cierpi na

przewlekłe dolegliwości bólowe krzyża, a

przewlekłe dolegliwości bólowe krzyża, a

wielu z nich jest trwale niezdolne do pracy.

wielu z nich jest trwale niezdolne do pracy.

Zmiany zwyrodnieniowe

Zmiany zwyrodnieniowe

Rozróżniamy trzy rodzaje zmian:

Rozróżniamy trzy rodzaje zmian:

-

Spondylosis deformans

Spondylosis deformans

-

Spondyloarthrosis deformans

Spondyloarthrosis deformans

-

Uszkodzenie i zwyrodnienie krążka

Uszkodzenie i zwyrodnienie krążka

międzykręgowego

międzykręgowego

Każda z wymienionych zmian może

Każda z wymienionych zmian może

prowadzić do zwężenia kanału

prowadzić do zwężenia kanału

kręgowego i

kręgowego i

otworów międzykręgowych.

otworów międzykręgowych.

Spondylosis deformans

Spondylosis deformans

To zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze w

To zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze w

obrębie trzonów kręgowych wiążące się ze

obrębie trzonów kręgowych wiążące się ze

zmianami degeneracyjnymi krążka

zmianami degeneracyjnymi krążka

międzykręgowego. Odczynowe procesy

międzykręgowego. Odczynowe procesy

wytwórcze w formie osteofitów są

wytwórcze w formie osteofitów są

zlokalizowane na krawędziach trzonów

zlokalizowane na krawędziach trzonów

kręgów leżących powyżej i poniżej krążka.

kręgów leżących powyżej i poniżej krążka.

Proces zwyrodnieniowy przebiega zwykle

Proces zwyrodnieniowy przebiega zwykle

bezobjawowo i jest rozciągnięty w czasie, a

bezobjawowo i jest rozciągnięty w czasie, a

objawy bólu mogą pojawiać się stopniowo

objawy bólu mogą pojawiać się stopniowo

po zmęczeniu i nadmiernym wysiłku. Może

po zmęczeniu i nadmiernym wysiłku. Może

być rozpoznany dopiero radiologicznie.

być rozpoznany dopiero radiologicznie.

Spondyloarthrosis deformans

Spondyloarthrosis deformans

Zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze stawów

Zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze stawów

międzykręgowych to proces związany z

międzykręgowych to proces związany z

podchrzęstnymi zmianami

podchrzęstnymi zmianami

zwyrodnieniowymi powierzchni stawowych

zwyrodnieniowymi powierzchni stawowych

stawów międzykręgowych. Wyrośla kostne

stawów międzykręgowych. Wyrośla kostne

na szczytach wyrostków stawowych i ich

na szczytach wyrostków stawowych i ich

niewielkie przesunięcia mogą być przyczyną

niewielkie przesunięcia mogą być przyczyną

postępującej niestabilności połączeń między

postępującej niestabilności połączeń między

kręgami. Obok powtarzających się urazów i

kręgami. Obok powtarzających się urazów i

przeciążeń pewną rolę odgrywa czynnik

przeciążeń pewną rolę odgrywa czynnik

dziedziczny, otyłość i wiek.

dziedziczny, otyłość i wiek.

Choroba zwyrodnieniowa

Choroba zwyrodnieniowa

kręgosłupa szyjnego

kręgosłupa szyjnego

W odcinku szyjnym kręgosłupa zmiany powstają

W odcinku szyjnym kręgosłupa zmiany powstają

najczęściej na poziomie kręgów C5-C6, C6-C7.

najczęściej na poziomie kręgów C5-C6, C6-C7.

Charakterystyczne objawy to ograniczenie

Charakterystyczne objawy to ograniczenie

ruchomości kręgosłupa (szczególnie ruchów

ruchomości kręgosłupa (szczególnie ruchów

obrotowych i skłonów na boki), zespół rwy

obrotowych i skłonów na boki), zespół rwy

ramiennej i zaburzenia równowagi oraz oczopląs

ramiennej i zaburzenia równowagi oraz oczopląs

(gdy wysoko umiejscowione zmiany wytwórcze

(gdy wysoko umiejscowione zmiany wytwórcze

drażnią włókna nerwowe znajdujące się w

drażnią włókna nerwowe znajdujące się w

przydance tętnicy kręgowej). Bóle kręgosłupa

przydance tętnicy kręgowej). Bóle kręgosłupa

szyjnego stanowią coraz powszechniejszy problem

szyjnego stanowią coraz powszechniejszy problem

diagnostyczny i leczniczy. Kręgosłup szyjny stanowi

diagnostyczny i leczniczy. Kręgosłup szyjny stanowi

drugą po odcinku lędźwiowym lokalizację

drugą po odcinku lędźwiowym lokalizację

dolegliwości. Ogromną grupę stanowią chorzy,

dolegliwości. Ogromną grupę stanowią chorzy,

którzy przebyli uraz kręgosłupa, najczęściej w

którzy przebyli uraz kręgosłupa, najczęściej w

wypadku komunikacyjnym i nie stwierdzono u nich

wypadku komunikacyjnym i nie stwierdzono u nich

złamania ani zwichnięcia, a dolegliwości utrzymują

złamania ani zwichnięcia, a dolegliwości utrzymują

się lub nawracają.

się lub nawracają.

Ucisk na korzeń C6

Ucisk na korzeń C6

W przypadku ucisku korzenia C6, ból

W przypadku ucisku korzenia C6, ból

występuje w szyi, barku, przyśrodkowym

występuje w szyi, barku, przyśrodkowym

brzegu łopatki, bocznej powierzchni

brzegu łopatki, bocznej powierzchni

ramienia, grzbietowej stronie

ramienia, grzbietowej stronie

przedramienia, może dochodzić do kciuka.

przedramienia, może dochodzić do kciuka.

Zaburzenia czucia obejmują promieniową

Zaburzenia czucia obejmują promieniową

stronę przedramienia, kciuk i palec

stronę przedramienia, kciuk i palec

wskazujący. Osłabiona jest siła mięśni

wskazujący. Osłabiona jest siła mięśni

dwugłowego i ramienno-promieniowego.

dwugłowego i ramienno-promieniowego.

Osłabiony lub zniesiony jest odruch z

Osłabiony lub zniesiony jest odruch z

mięśnia dwugłowego.

mięśnia dwugłowego.

Ucisk na korzeń C7

Ucisk na korzeń C7

Przy ucisku korzenia C7 ból występuje w

Przy ucisku korzenia C7 ból występuje w

obrębie karku, barku, przyśrodkowego

obrębie karku, barku, przyśrodkowego

brzegu łopatki, bocznej powierzchni

brzegu łopatki, bocznej powierzchni

ramienia, grzbietowej przedramienia oraz

ramienia, grzbietowej przedramienia oraz

promieniuje do drugiego, trzeciego i

promieniuje do drugiego, trzeciego i

częściowo czwartego palca. Zaburzenia

częściowo czwartego palca. Zaburzenia

czucia dotyczą palca wskazującego i

czucia dotyczą palca wskazującego i

środkowego. Osłabienie i zaniki dotyczą

środkowego. Osłabienie i zaniki dotyczą

mięśnia trójgłowego, nawrotnego obłego i

mięśnia trójgłowego, nawrotnego obłego i

mięśni kłębu kciuka. Zanika lub ulega

mięśni kłębu kciuka. Zanika lub ulega

osłabieniu odruch z mięśnia trójgłowego.

osłabieniu odruch z mięśnia trójgłowego.

Ucisk na korzeń C8

Ucisk na korzeń C8

Korzeń C8 daje podobne jak C7 dolegliwości

Korzeń C8 daje podobne jak C7 dolegliwości

bólowe w obrębie szyi i okolicy

bólowe w obrębie szyi i okolicy

międzyłopatkowej, dalej ból promieniuje

międzyłopatkowej, dalej ból promieniuje

wzdłuż przyśrodkowej strony ramienia i

wzdłuż przyśrodkowej strony ramienia i

łokciowej przedramienia do czwartego i

łokciowej przedramienia do czwartego i

piątego palca. Zaburzenia czucia dotyczą

piątego palca. Zaburzenia czucia dotyczą

palca czwartego i piątego, na

palca czwartego i piątego, na

przedramieniu mogą pokrywać się

przedramieniu mogą pokrywać się

częściowo z dermatomem C7. Zaniki

częściowo z dermatomem C7. Zaniki

mięśniowe obejmują zginacze palców,

mięśniowe obejmują zginacze palców,

mięśnie międzykostne oraz kłębik. Odruchy

mięśnie międzykostne oraz kłębik. Odruchy

są niezmienione lub osłabiony jest odruch z

są niezmienione lub osłabiony jest odruch z

mięśnia trójgłowego.

mięśnia trójgłowego.

Ucisk na korzeń C5

Ucisk na korzeń C5

Korzeń C5 jest uciśnięty znacznie

Korzeń C5 jest uciśnięty znacznie

rzadziej. Ból występuje w obrębie

rzadziej. Ból występuje w obrębie

barku i przedniej części ramienia,

barku i przedniej części ramienia,

zaburzenia czucia dotyczą okolicy

zaburzenia czucia dotyczą okolicy

mięśnia naramiennego, a osłabienie

mięśnia naramiennego, a osłabienie

siły mięśniowej – mięśnia

siły mięśniowej – mięśnia

dwugłowego i naramiennego. Może

dwugłowego i naramiennego. Może

wystąpić osłabienie odruchu z

wystąpić osłabienie odruchu z

mięśnia dwugłowego, jak przy ucisku

mięśnia dwugłowego, jak przy ucisku

na korzeń C6.

na korzeń C6.

Ucisk na korzenie C3 i C4

Ucisk na korzenie C3 i C4

Objawy pochodzące z ucisku korzeni

Objawy pochodzące z ucisku korzeni

C3 i C4 są rzadkie. Dają dolegliwości

C3 i C4 są rzadkie. Dają dolegliwości

w postaci bólu i zaburzeń czucia w

w postaci bólu i zaburzeń czucia w

obrębie szyi i bliższej części ramienia.

obrębie szyi i bliższej części ramienia.

Nie powodują zaniku odruchów ani

Nie powodują zaniku odruchów ani

mięśni w obrębie kończyny górnej.

mięśni w obrębie kończyny górnej.

Mogą dawać objawy drażnienia

Mogą dawać objawy drażnienia

układu współczulnego i nerwu

układu współczulnego i nerwu

przeponowego. Przy braku zaburzeń

przeponowego. Przy braku zaburzeń

wegetatywnych mogą sugerować

wegetatywnych mogą sugerować

chorobę barku.

chorobę barku.

Ucisk na rdzeń

Ucisk na rdzeń

Stosunkowo rzadko protruzja dysku lub

Stosunkowo rzadko protruzja dysku lub

osteofity na tylnej powierzchni trzonów

osteofity na tylnej powierzchni trzonów

kręgowych w odcinku szyjnym występują

kręgowych w odcinku szyjnym występują

centralnie, dając ucisk samego rdzenia

centralnie, dając ucisk samego rdzenia

kręgowego. W takich przypadkach pierwsze

kręgowego. W takich przypadkach pierwsze

objawy mogą pojawiać się w obrębie

objawy mogą pojawiać się w obrębie

kończyn dolnych, pod postacią

kończyn dolnych, pod postacią

wygórowania odruchów i narastającego

wygórowania odruchów i narastającego

niedowładu spastycznego jedno- lub

niedowładu spastycznego jedno- lub

obustronnego, będącego wynikiem ucisku

obustronnego, będącego wynikiem ucisku

dróg piramidowych.

dróg piramidowych.

Rwa ramieniowa

Rwa ramieniowa

Jej najczęstszą przyczyną jest ucisk na

Jej najczęstszą przyczyną jest ucisk na

korzenie splotu ramiennego (C5-C8 i

korzenie splotu ramiennego (C5-C8 i

częściowo C4- Th1) przez zmiany

częściowo C4- Th1) przez zmiany

zwyrodnieniowe powstałe w szyjnym

zwyrodnieniowe powstałe w szyjnym

odcinku kręgosłupa, rzadziej przez

odcinku kręgosłupa, rzadziej przez

przepuklinę jądra miażdżystego. Główna

przepuklinę jądra miażdżystego. Główna

dolegliwością jest ból w okolicy barku lub

dolegliwością jest ból w okolicy barku lub

łopatki, promieniujący wzdłuż kończyny

łopatki, promieniujący wzdłuż kończyny

górnej. Nasila się on podczas ruchów głową

górnej. Nasila się on podczas ruchów głową

i wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Częste

i wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Częste

są także zaburzenia czucia

są także zaburzenia czucia

powierzchniowego i osłabienie siły

powierzchniowego i osłabienie siły

mięśniowej w kończynie. Leczenie polega

mięśniowej w kończynie. Leczenie polega

na leżeniu w łóżku, stosowaniu ciepła i

na leżeniu w łóżku, stosowaniu ciepła i

elektrolecznictwa oraz leków

elektrolecznictwa oraz leków

przeciwzapalnych.

przeciwzapalnych.

Metody diagnostyczne

Metody diagnostyczne

Badanie radiologiczne umożliwia

Badanie radiologiczne umożliwia

wykluczenie innych chorób kręgosłupa jako

wykluczenie innych chorób kręgosłupa jako

przyczyny dolegliwości. Umożliwia ocenę

przyczyny dolegliwości. Umożliwia ocenę

stopnia zaawansowania zmian

stopnia zaawansowania zmian

zwyrodnieniowych, wysokości krążków

zwyrodnieniowych, wysokości krążków

międzykręgowych oraz stabilności

międzykręgowych oraz stabilności

poszczególnych segmentów (temu celowi

poszczególnych segmentów (temu celowi

służą zdjęcia czynnościowe). Należy

służą zdjęcia czynnościowe). Należy

pamiętać, że miejsce największych zmian

pamiętać, że miejsce największych zmian

zwyrodnieniowych nie zawsze jest

zwyrodnieniowych nie zawsze jest

miejscem powstawania obecnych

miejscem powstawania obecnych

dolegliwości.

dolegliwości.

Metody diagnostyczne

Metody diagnostyczne

Badanie MRI dostarcza wielu informacji

Badanie MRI dostarcza wielu informacji

poprzednio niedostępnych. Pozwala na ocenę

poprzednio niedostępnych. Pozwala na ocenę

tkanek miękkich, krążka międzykręgowego, worka

tkanek miękkich, krążka międzykręgowego, worka

oponowego i rdzenia oraz korzeni. Możliwa jest

oponowego i rdzenia oraz korzeni. Możliwa jest

ocena stopnia zaawansowania zmian i ucisku na

ocena stopnia zaawansowania zmian i ucisku na

korzenie i worek oponowy na wielu poziomach.

korzenie i worek oponowy na wielu poziomach.

Musi jednak istnieć wyraźna korelacja pomiędzy

Musi jednak istnieć wyraźna korelacja pomiędzy

tym badaniem a dolegliwościami i badaniem

tym badaniem a dolegliwościami i badaniem

klinicznym, ponieważ podczas badań

klinicznym, ponieważ podczas badań

przeprowadzonych na dużej grupie pacjentów bez

przeprowadzonych na dużej grupie pacjentów bez

jakichkolwiek dolegliwości ze strony kręgosłupa

jakichkolwiek dolegliwości ze strony kręgosłupa

szyjnego stwierdzono, że zmiany degeneracyjne

szyjnego stwierdzono, że zmiany degeneracyjne

krążków międzykręgowych występują u 17%

krążków międzykręgowych występują u 17%

mężczyzn i 12% kobiet w trzeciej dekadzie życia i

mężczyzn i 12% kobiet w trzeciej dekadzie życia i

u 86% mężczyzn i 89% kobiet w siódmej dekadzie

u 86% mężczyzn i 89% kobiet w siódmej dekadzie

życia.

życia.

Metody diagnostyczne

Metody diagnostyczne

•

Badanie CT zazwyczaj wykonywane jest na

Badanie CT zazwyczaj wykonywane jest na

jednym lub dwóch poziomach

jednym lub dwóch poziomach

wytypowanych na podstawie badania

wytypowanych na podstawie badania

klinicznego i zdjęć rtg. Jest najbardziej

klinicznego i zdjęć rtg. Jest najbardziej

przydatne do oceny światła kanału i

przydatne do oceny światła kanału i

wielkości osteofitów.

wielkości osteofitów.

•

Mielografia pozostaje ostatecznym

Mielografia pozostaje ostatecznym

badaniem dostarczającym dodatkowych

badaniem dostarczającym dodatkowych

informacji w przypadku trudności w

informacji w przypadku trudności w

podjęciu decyzji operacyjnej w wyniku

podjęciu decyzji operacyjnej w wyniku

wykrycia zaawansowanych

wykrycia zaawansowanych

wielopoziomowych zmian w obrazie MRI,

wielopoziomowych zmian w obrazie MRI,

przy niejasnym obrazie klinicznym.

przy niejasnym obrazie klinicznym.

Leczenie

Leczenie

Leczenie bólów szyi i karku

Leczenie bólów szyi i karku

spowodowanych zmianami w kręgosłupie,

spowodowanych zmianami w kręgosłupie,

zwłaszcza w początkowej fazie trwającego

zwłaszcza w początkowej fazie trwającego

wiele lat procesu zwyrodnieniowego, jest

wiele lat procesu zwyrodnieniowego, jest

przeważnie zachowawcze. Do takich

przeważnie zachowawcze. Do takich

środków należą: stosowanie miejscowego

środków należą: stosowanie miejscowego

ciepła, unieruchomienie w kołnierzu,

ciepła, unieruchomienie w kołnierzu,

stosowanie leczenia farmakologicznego,

stosowanie leczenia farmakologicznego,

masaże, elektroterapia, wyciągi, terapia

masaże, elektroterapia, wyciągi, terapia

manualna, miejscowe blokady

manualna, miejscowe blokady

okołokręgosłupowe lub blokady zwojów

okołokręgosłupowe lub blokady zwojów

współczulnych albo korzeni nerwowych.

współczulnych albo korzeni nerwowych.

Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

Podstawowym wskazaniem do leczenia

Podstawowym wskazaniem do leczenia

operacyjnego jest nieskuteczność leczenia

operacyjnego jest nieskuteczność leczenia

zachowawczego, z utrzymującymi się

zachowawczego, z utrzymującymi się

dolegliwościami uniemożliwiającymi normalne

dolegliwościami uniemożliwiającymi normalne

życie. Wystąpienie i utrzymywanie się objawów

życie. Wystąpienie i utrzymywanie się objawów

korzeniowych, zwłaszcza z zanikiem mięśni lub

korzeniowych, zwłaszcza z zanikiem mięśni lub

stwierdzenie cech mielopatii albo ucisku tętnicy

stwierdzenie cech mielopatii albo ucisku tętnicy

kręgowej, również stanowią takie wskazanie.

kręgowej, również stanowią takie wskazanie.

Celem leczenia operacyjnego jest uwolnienie od

Celem leczenia operacyjnego jest uwolnienie od

ucisku i zwiększenie przestrzeni dla struktur

ucisku i zwiększenie przestrzeni dla struktur

nerwowych. Wymaga to usunięcia zmian

nerwowych. Wymaga to usunięcia zmian

znajdujących się na przedniej ścianie kanału

znajdujących się na przedniej ścianie kanału

kręgowego. Podniesienie zwężonej przestrzeni

kręgowego. Podniesienie zwężonej przestrzeni

międzykręgowej i utrzymanie jej wysokości

międzykręgowej i utrzymanie jej wysokości

pozwala na odtworzenie miejsca dla korzeni.

pozwala na odtworzenie miejsca dla korzeni.

Najpowszechniej stosowaną metodą jest

Najpowszechniej stosowaną metodą jest

zaklinowanie przeszczepu kostnego korowo-

zaklinowanie przeszczepu kostnego korowo-

gąbczastego, najczęściej pobranego z talerza

gąbczastego, najczęściej pobranego z talerza

biodrowego chorego.

biodrowego chorego.

Uszkodzenie krążka

Uszkodzenie krążka

międzykręgowego w odcinku

międzykręgowego w odcinku

lędźwiowym

lędźwiowym

Objawy występują rzadko przed 15 i po

Objawy występują rzadko przed 15 i po

ukończeniu 60 roku życia. W 95%

ukończeniu 60 roku życia. W 95%

uszkodzenie dotyczy 4 lub 5 krążka, lub

uszkodzenie dotyczy 4 lub 5 krążka, lub

obu razem. Powtarzające się minimalne

obu razem. Powtarzające się minimalne

urazy powodują rozdarcia obwodowe

urazy powodują rozdarcia obwodowe

pierścienia włóknistego, co w konsekwencji

pierścienia włóknistego, co w konsekwencji

prowadzi do przerwania ciągłości całego

prowadzi do przerwania ciągłości całego

pierścienia i przepukliny jądra

pierścienia i przepukliny jądra

miażdżystego. Jądro może się

miażdżystego. Jądro może się

przemieszczać do przodu i boków nie

przemieszczać do przodu i boków nie

powodując żadnych objawów klinicznych.

powodując żadnych objawów klinicznych.

Tyłoprzemieszczenie krążka wywiera

Tyłoprzemieszczenie krążka wywiera

bezpośredni ucisk na korzeń nerwowy

bezpośredni ucisk na korzeń nerwowy

powodując jego napięcie i podrażnienie.

powodując jego napięcie i podrażnienie.

Przepuklina L3- L4- ucisk na

Przepuklina L3- L4- ucisk na

korzeń L4

korzeń L4

Zespół korzeniowy L4 tzw. rwa udowa

Zespół korzeniowy L4 tzw. rwa udowa

występuje dość rzadko. Ból w tym zespole

występuje dość rzadko. Ból w tym zespole

promieniuje do przedniej powierzchni uda,

promieniuje do przedniej powierzchni uda,

do kolana oraz dalej do przyśrodkowej

do kolana oraz dalej do przyśrodkowej

powierzchni goleni, kostki wewnętrznej i

powierzchni goleni, kostki wewnętrznej i

niekiedy, aż do strony przyśrodkowej

niekiedy, aż do strony przyśrodkowej

palucha. Czasem towarzyszy temu

palucha. Czasem towarzyszy temu

zaburzenie czucia w obrębie przednio-

zaburzenie czucia w obrębie przednio-

przyśrodkowej powierzchni uda i okolicy

przyśrodkowej powierzchni uda i okolicy

kolana, osłabienie lub zniesienie odruchu

kolana, osłabienie lub zniesienie odruchu

kolanowego oraz zaniki w obrębie mięśnia

kolanowego oraz zaniki w obrębie mięśnia

czworogłowego uda.

czworogłowego uda.

Przepuklina L4- L5- ucisk na

Przepuklina L4- L5- ucisk na

korzeń L5

korzeń L5

Zespół korzeniowy L5 charakteryzuje się

Zespół korzeniowy L5 charakteryzuje się

promieniowaniem bólu do tylno-bocznej

promieniowaniem bólu do tylno-bocznej

powierzchni uda i przednio- bocznej

powierzchni uda i przednio- bocznej

powierzchni goleni i dalej promieniuje na

powierzchni goleni i dalej promieniuje na

grzbiet stopy do palców 1-3. W obszarze

grzbiet stopy do palców 1-3. W obszarze

tego unerwienia występuje zaburzenie

tego unerwienia występuje zaburzenie

czucia (boczna powierzchnia goleni,

czucia (boczna powierzchnia goleni,

palucha i II palca) i osłabienie odruchu

palucha i II palca) i osłabienie odruchu

skokowego. Najczęściej osłabiony bywa

skokowego. Najczęściej osłabiony bywa

mięsień prostownik palców długi oraz

mięsień prostownik palców długi oraz

mięsień piszczelowy przedni, co objawia

mięsień piszczelowy przedni, co objawia

się osłabieniem zgięcia grzbietowego

się osłabieniem zgięcia grzbietowego

stopy. W odróżnieniu od porażenia n.

stopy. W odróżnieniu od porażenia n.

strzałkowego brak jest objawów porażenia

strzałkowego brak jest objawów porażenia

grupy strzałkowej mięśni tzn. chory

grupy strzałkowej mięśni tzn. chory

wykonuje nawracanie stopy.

wykonuje nawracanie stopy.

Przepuklina L5- S1- ucisk na

Przepuklina L5- S1- ucisk na

korzeń S1

korzeń S1

Zespół korzeniowy S1 charakteryzuje się

Zespół korzeniowy S1 charakteryzuje się

bólem promieniującym do tylno-bocznej

bólem promieniującym do tylno-bocznej

powierzchni uda, łydki i kostki bocznej, aż

powierzchni uda, łydki i kostki bocznej, aż

do bocznego brzegu stopy oraz palca 5 i 4.

do bocznego brzegu stopy oraz palca 5 i 4.

Porażone są mięśnie trójgłowy łydki oraz

Porażone są mięśnie trójgłowy łydki oraz

zginacze podeszwowe palców (trudności w

zginacze podeszwowe palców (trudności w

chodzeniu na palcach). Osłabione są także

chodzeniu na palcach). Osłabione są także

mięśnie pośladkowe. Odruch ze ścięgna

mięśnie pośladkowe. Odruch ze ścięgna

Achillesa jest znacznie osłabiony lub

Achillesa jest znacznie osłabiony lub

zniesiony. Zaburzenia czucia na tylnej

zniesiony. Zaburzenia czucia na tylnej

powierzchni goleni, bocznej powierzchni

powierzchni goleni, bocznej powierzchni

pięty, stopy i palca V.

pięty, stopy i palca V.

Charakterystyka bólu

Charakterystyka bólu

Silny ból krzyża występujący bezpośrednio lub w

Silny ból krzyża występujący bezpośrednio lub w

kilka godzin po uszkodzeniu krążka, wzmagający

kilka godzin po uszkodzeniu krążka, wzmagający

się podczas pochylania do przodu, kaszlu i

się podczas pochylania do przodu, kaszlu i

kichania. Ponieważ przepuklina może uciskać jeden

kichania. Ponieważ przepuklina może uciskać jeden

lub więcej korzeni nerwowych często dochodzi do

lub więcej korzeni nerwowych często dochodzi do

promieniowania bólu wzdłuż przebiegu nerwu

promieniowania bólu wzdłuż przebiegu nerwu

kulszowego. Lordoza lędźwiowa ulega znacznemu

kulszowego. Lordoza lędźwiowa ulega znacznemu

spłaszczeniu. Skurcz mięśni przykręgosłupowych

spłaszczeniu. Skurcz mięśni przykręgosłupowych

jest stałym objawem. Przyczyną wywołującą

jest stałym objawem. Przyczyną wywołującą

boczne skrzywienie kręgosłupa i wygładzenie

boczne skrzywienie kręgosłupa i wygładzenie

lordozy jest oczywiście pozycja odruchowa, którą

lordozy jest oczywiście pozycja odruchowa, którą

chory przybiera w ucieczce przed bólem

chory przybiera w ucieczce przed bólem

odbarczając ucisk korzenia. Ból ogranicza w sposób

odbarczając ucisk korzenia. Ból ogranicza w sposób

ewidentny ruchomość kręgosłupa tj. skłony boczne,

ewidentny ruchomość kręgosłupa tj. skłony boczne,

skłony w przód, rotację.

skłony w przód, rotację.

Nasilenie objawów zależy od wielkości materiału

Nasilenie objawów zależy od wielkości materiału

przepuklinowego, liczby uciśniętych korzeni oraz

przepuklinowego, liczby uciśniętych korzeni oraz

średnicy kanału kręgowego. Ból w przepuklinie

średnicy kanału kręgowego. Ból w przepuklinie

krążka ustępuje prawie zawsze w pozycji leżącej.

krążka ustępuje prawie zawsze w pozycji leżącej.

Zwężenie kanału kręgowego-

Zwężenie kanału kręgowego-

stenoza

stenoza

Zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze takie

Zmiany zwyrodnieniowo- wytwórcze takie

jak spondylosis lub spondyloarthrosis

jak spondylosis lub spondyloarthrosis

stanowią najczęstszą przyczynę zwężenia

stanowią najczęstszą przyczynę zwężenia

kanału kręgowego (stenoza centralna) oraz

kanału kręgowego (stenoza centralna) oraz

otworów międzykręgowych (stenoza

otworów międzykręgowych (stenoza

boczna). Objawy ucisku korzeni nerwowych

boczna). Objawy ucisku korzeni nerwowych

w wyniku stenozy określa się mianem

w wyniku stenozy określa się mianem

zespołu „pułapki”. Proces zwyrodnieniowy

zespołu „pułapki”. Proces zwyrodnieniowy

przebiega stopniowo w ciągu wielu lat, a

przebiega stopniowo w ciągu wielu lat, a

objawy narastają w miarę jego postępu.

objawy narastają w miarę jego postępu.

Objawy stenozy

Objawy stenozy

Chorzy ze stenozą centralną skarżą się na

Chorzy ze stenozą centralną skarżą się na

bóle kończyn i parastezje występujące

bóle kończyn i parastezje występujące

podczas stania, chodzenia lub przeprostu

podczas stania, chodzenia lub przeprostu

części lędźwiowej kręgosłupa (chromanie

części lędźwiowej kręgosłupa (chromanie

neurogenne- „rdzeniowe”). Zmiana pozycji

neurogenne- „rdzeniowe”). Zmiana pozycji

przynosi zwykle znaczną ulgę. Stenoza

przynosi zwykle znaczną ulgę. Stenoza

boczna często powoduje promieniowanie

boczna często powoduje promieniowanie

bólu tylko do pośladka i tylnej powierzchni

bólu tylko do pośladka i tylnej powierzchni

uda. Mielografia i TK potwierdzają zwykle

uda. Mielografia i TK potwierdzają zwykle

diagnozę stenozy centralnej, ale

diagnozę stenozy centralnej, ale

rozpoznanie stenozy bocznej jest możliwe

rozpoznanie stenozy bocznej jest możliwe

tylko przy użyciu TK.

tylko przy użyciu TK.

Leczenie

Leczenie

Nieoperacyjne sposoby postępowania są

Nieoperacyjne sposoby postępowania są

skuteczne u co najmniej 90% chorych z

skuteczne u co najmniej 90% chorych z

typowym bólem krzyża. Ostre bóle z silnym

typowym bólem krzyża. Ostre bóle z silnym

spazmem mięśniowym wymagają

spazmem mięśniowym wymagają

bezwzględnego odpoczynku w twardym

bezwzględnego odpoczynku w twardym

łóżku, ciepła, delikatnego masażu,

łóżku, ciepła, delikatnego masażu,

lokalnych ostrzyknięć środkami z grupy

lokalnych ostrzyknięć środkami z grupy

kortykosteroidów i lekami znieczulającymi.

kortykosteroidów i lekami znieczulającymi.

Można na jakiś czas zastosować sznurówkę

Można na jakiś czas zastosować sznurówkę

lub gorset. Po polepszeniu stanu chorego

lub gorset. Po polepszeniu stanu chorego

wprowadzamy kinezyterapię. W

wprowadzamy kinezyterapię. W

codziennym życiu chory powinien

codziennym życiu chory powinien

odpowiednio się zachowywać, aby nie

odpowiednio się zachowywać, aby nie

dopuścić do przeciążenia kręgosłupa.

dopuścić do przeciążenia kręgosłupa.

Leczenie

Leczenie

W wypadku ostrej przepukliny jądra

W wypadku ostrej przepukliny jądra

miażdżystego konieczny jest bezwzględny

miażdżystego konieczny jest bezwzględny

odpoczynek w łóżku, stosowanie środków

odpoczynek w łóżku, stosowanie środków

przeciwbólowych i uspokajających. Materiał

przeciwbólowych i uspokajających. Materiał

przepuklinowy na ogół ulega stopniowym

przepuklinowy na ogół ulega stopniowym

zmianom atroficznym co powoduje

zmianom atroficznym co powoduje

poprawę stanu klinicznego. W tym okresie

poprawę stanu klinicznego. W tym okresie

wprowadzamy kinezyterapię i fizykoterapię,

wprowadzamy kinezyterapię i fizykoterapię,

która powinna być ograniczona czasowo do

która powinna być ograniczona czasowo do

około 6 tygodni. Coraz częściej pacjenci są

około 6 tygodni. Coraz częściej pacjenci są

leczeni także metodą ćwiczeń McKenziego.

leczeni także metodą ćwiczeń McKenziego.

Leczenie operacyjne rozważamy, jeśli przez

Leczenie operacyjne rozważamy, jeśli przez

2- 3 miesiące brak zupełnie poprawy, mimo

2- 3 miesiące brak zupełnie poprawy, mimo

stosowanego leczenia zachowawczego.

stosowanego leczenia zachowawczego.

Dyskopatia L4- L5

Dyskopatia L4- L5