Proszę o

ciszę oraz

o

wyłączenie

telefonów!

!!

CZYNNIKI

ZNIEKSZTAŁCAJĄCE WYNIKI

TESTOWE

Czynniki zniekształcające

wyniki testowe

a) zgadywanie.

b) tendencja do udzielania
odpowiedzi społecznie aprobowanych
albo społecznie nie aprobowanych:
- tendencja do dysymulowania
(aprobata społeczna),
- tendencja do symulowania;

Czynniki zniekształcające

wyniki testowe

c) style odpowiadania
- tendencja do lateralizacji (style
graficzne);
- tendencja do zgadzania się lub
zaprzeczania;
- tendencja do udzielania odpowiedzi
ekstremalnych albo centralnych przy
wielokategorialnych formatach
odpowiedzi (np. wybieranie znaków
zapytania lub wyłącznie kategorii
krańcowych); może być powiązana z
tzw. efektem halo

Czynniki zniekształcające

wyniki testowe

- tendencja do udzielania odpowiedzi
losowych (zgadywania);
- tendencja do udzielania odpowiedzi
niekonsekwentnych;
- tendencja do udzielania odpowiedzi
niezdecydowanych (opuszczenia);
- tendencja do udzielania odpowiedzi
impulsywnych;

Czynniki zniekształcające

wyniki testowe

- tendencja do udzielania odpowiedzi
produktywnych;
- tendencja do udzielania odpowiedzi
pozornie oryginalnych (odwrotność
aprobaty);
- tendencja do udzielania odpowiedzi
konwencjonalnych.

Tendencja do dysymulowania

- definicja

Dysymulacja

- świadoma lub

nieświadoma tendencja osoby

badanej do przedstawiania się w

nieprawdziwie korzystnym

świetle.

Tendencja do dysymulowania

a aprobata społeczna

Dysymulacja najczęściej wiązana jest
ze zmienną

aprobaty społecznej

,

która jest rozumiana jako tendencja
osoby badanej do kierowania się
społecznym wartościowaniem
zachowania przy odpowiadaniu i
prowadzi do zaprzeczania posiadania
cech społecznie niepożądanych oraz
przypisywania sobie cech społecznie
pożądanych.

Aprobata społeczna

Aprobata społeczna jako

styl

odpowiadania

(czy inaczej postawa

wobec badania) to tendencja
jednostki do kierowania się przy
odpowiadaniu nie tyle faktycznym
zachowaniem, czy treścią pytania,
ale społeczną oceną, jaką pociąga za
sobą dana odpowiedź.

Tendencja do dysymulowania

i aprobata społeczna c.d.

Aprobata jako

cecha

to tendencja

podmiotu do takiego modulowania

zachowania (każdego - testowego,

jak i realnego, pozatestowego), by

było ono zgodne ze społecznym

wartościowaniem - normami

społecznymi, akceptacją otoczenia.

Metody kontroli

(eliminowania) wpływu

aprobaty

Na etapie konstrukcji

kwestionariusza:
1. Pozycje neutralne,
2. Pozycje subtelne pod względem
trafności fasadowej,
3. Specjalne formułowanie językowe
pozycji np. unikanie wielkich
kwantyfikatorów, stosowanie
zrównoważonych opcji odpowiedzi
4. Aprobata społeczna jako zmienna
moderująca,

Metody kontroli

(eliminowania) wpływu

aprobaty

5. Analiza podatności pozycji przez
manipulowanie instrukcją,
6. Analizy itemmetryczne,
7. Korelacje pozycji ze skalami
mierzącymi aprobatę społeczną;

Metody kontroli

(eliminowania) wpływu

aprobaty

Na etapie stosowania

kwestionariusza:

8. Instrukcja "szczerości",
9. Zmiana procedury badania -
komputeryzacja testu,

Metody kontroli

(eliminowania) wpływu

aprobaty

10. Skala kontrolna aprobaty
społecznej, na podstawie której
odrzuca się respondentów o
wysokich wynikach lub koryguje
wyniki skal treściowych przez
doliczanie tzw. poprawek
korekcyjnych,
11. Wprowadzenie do diagnozy
psychologicznej szacowania cech.

Tendencja do symulowania -

definicja

Tendencja do

symulowania

-

świadome lub nieświadome
udzielanie odpowiedzi,

bezpodstawnie

przedstawiających

osobę badaną w

niekorzystnym

świetle

, np. wskazujących na

istnienie określonych zaburzeń
zachowania czy niepożądanych cech
osobowości.

Tendencja do symulowania

(c.d.)

Tendencja do symulowania jest
zarówno

postawą

wobec badania,

(styl odpowiadania, np."super-
szczerość"), jak trwałym syndromem

cech

osobowości, związanym z

tendencjami agrawacyjnymi,
obniżoną samooceną,
ekscentrycznością i zaburzeniami
psychicznymi. Kontrolowanie
tendencji do symulacji umożliwiają
specjalne skale kontrolne.

Styl odpowiadania - definicja

Styl odpowiadania

- tendencja osoby

badanej do wybierania określonej
opcji odpowiedzi, niezależnie od
treści pytania.

Kontrolowanie stylów

odpowiadania:

a) wyrównanie liczby pozycji
diagnostycznych na "tak" i "nie",
(tendencja do zgadzania się i
zaprzeczania)

b) eliminowanie odpowiedzi
pośrednich (centralny styl
odpowiadania) lub stosowanie skal
kontrolnych, bazujące na zliczaniu
odpowiedzi centralnych,
niezdecydowanych).

Kontrolowanie stylów

odpowiadania:

c) stosowanie skal kontrolnych, np.
skali konsekwencji (nieuważność) lub
konstruowanie skal statystycznych
do kontroli stylu (bazujących na
porównaniu proporcji odpowiedzi, np.
potakujących czy negujących w
skalach treściowych).

Niektóre style

odpowiadania często

powodują, że

odpowiedzi osoby

badanej są zbyt

podobne do siebie.

Zmniejsza to wariancję

wyników „wewnątrz”

osoby badanej

Zgadywanie - definicja

Zgadywanie

jest specyficznym

czynnikiem zniekształcającym wyniki
testów zdolności, związanym z
udzielaniem odpowiedzi losowych,
gdy badani nie znają właściwych
odpowiedzi

(„jak nie wiem, to będę

strzelał”).

Kontrolowanie zgadywania

a) poprzez instrukcję testową:

wyrównywanie tendencji do
zgadywania (zachęcanie do
zgadywania) lub eliminowanie
zgadywania (informacja o
stosowaniu korekty wyników);

b)zastosowanie statystycznej

poprawki na zgadywanie

Kontrola symulowania,

dysymulowania i stylów

odpowiadania w praktyce

– przykłady skal

kontrolnych



Kwestionariusz MMPI

-

skala L

-

skala K

-

skala F

-

Skala „?”

Kontrola symulowania,

dysymulowania i stylów

odpowiadania w praktyce

– przykłady skal

kontrolnych



Kwestionariusz EPQ – skala K



Kwestionariusz SII – skala
„nieuważności”



KAS – Kwestionariusz Aprobaty
Społecznej