PRZEMOC

„

Przemoc domowa zwana też przemocą w rodzinie to zamierzone i

wykorzystujące przewagę sił działanie skierowane przeciw członkowi rodziny,
które narusza prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody” (Sasal,
1998)

PRZEMOC W RODZINIE CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM, ŻE:
1. JEST INTENCJONALNA
Przemoc jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu
kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
2. SIŁY SĄ NIERÓWNOMIERNE
W relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest
słabsza a sprawca silniejszy.
3. NARUSZA PRAWA I DOBRA OSOBISTE
Sprawca wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa
ofiary (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku
itd.).
4. POWODUJE CIERPIENIE I BÓL
Sprawca naraża zdrowie i życie ofiary na poważne szkody.
Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą
zdolność do samoobrony.

Formy przemocy:

• FIZYCZNA -

popychanie, policzkowanie, szarpanie za włosy,

uderzanie pięścią, kopanie, przypalanie papierosem, du-

szenie, rzucanie przedmiotami, drapanie, plucie, wykręcanie rąk,

napaść: z użyciem broni, krępowanie lub uwięzienie, świadome

stwarzanie niebezpiecznych sytuacji, stanowiących zagrożenie

fizyczne (np. szybka jazda samochodem)

• SEKSUALNA

– gwałt, stosunek analny, oralny wbrew woli

partnera/ki, filmowanie podczas seksualnej aktywności, rozbieranie

z użyciem siły, pozwolenie, aby inni patrzyli na akt seksualny,

zmuszanie do oglądania fotografii lub filmów pornograficznych lub
używanie przedmiotów, które są wprowadzane do pochwy lub

odbytu i inne.

• PSYCHICZNA –

przymus, groźby, zastraszanie,

emocjonalne wykorzystywanie, oskarżanie, upokarzanie,

poniżanie, obwinianie i manipulowanie poczuciem winy,

wyzwiska, wmawianie choroby psychicznej, odmawianie

współżycia seksualnego, izololowanie poprzez kontrolowanie

kontaktów z innymi, zabranianie korzystania z telefonu,

samochodu itd. zakaz opuszczania domu, oskarżanie

o spowodowanie przemocy, zaprzeczanie i minimalizowanie

przemocy, wykorzystywanie dzieci do sprawowania kontroli

Czynniki ryzyka:

• Dziedziczenie wzorca (z rodziny

pochodzenia)

• Nadużywanie alkoholu
• Status zawodowy
• Status socjoekonomiczny
• Różnica w statusie społ. małżonków

• Zaniżone poczucie własnej wartości

• Utrata kontroli nad życiem

Zaburzenia pourazowe

–

zaburzenia wyobrażeń na

temat własnej osoby i świata

niebezpieczn

y

nieprzewidywalny

„nie mam na

niego wpływu”

Objawy zaburzeń

pourazowych:

1. Odtwarzanie wydarzenia
2. Unikowe reakcje na bodziec związany z

traumą lub ogólne odretwienie

3. Stałe symptomy pobudzenia
4. Inne:

–

myślenie o zemście

–

zwiększona podatność na wtórne zranienia

–

traumatyczna więź między ofiarą a sprawcą

–

zmniejszenie potrzeb seksualnych

–

pogorszenie relacji z innymi

CYKL PRZEMOCY

NAPIĘCIE

OKRES

MIODOWY

PRZEMOC

SYNDROM SZTOKHOLMSKI =

SYNDROM SZTOKHOLMSKI =

WIĘŹ TRAUMATYCZNA =

WIĘŹ TRAUMATYCZNA =

PARADOKSALNA WDZIĘCZNOŚĆ

PARADOKSALNA WDZIĘCZNOŚĆ

TERROR

IZOLACJ
A

INFANTYLIZACJAWDZIĘCZNOŚĆPRZYWIĄZANIE

- METODA Z WYBORU, PO KAŻDYM OSTRYM INCYDENCIE

MALTRETOWANIA LUB W SYTUACJI UJAWNIENIA PRZEMOCY

• Koncentracja na sytuacji, która bezpośrednio

poprzedziła przyjście po pomoc i wywołała kryzys;

• Cel: - obniżenie nasilenia objawów

- przywrócenie poczucia bezpieczeństwa
- odzyskanie umiejętności radzenia sobie

• To działanie na płaszczyźnie

Realności

(schronienie,

konsultacja medyczna)

Psychoterapeutyczne

j

Postawa terapeuty:

• Jednoznacznie wspiera ofiarę przemocy, ale

nie staje przeciwko sprawcy

• Utwierdza ofiarę w przekonaniu, że dobrze

zrobiła zwracając się o pomoc

„To, że szukasz

wsparcia jest świadectwem Twojej mądrości i siły, a nie

słabości i niezaradności”

• Zapewnia o wsparciu
• Omówienie z kobietą jej zachowań -

przedefiniowanie

• Odbudowanie poczucia bezpieczeństwa,

np. plan bezpieczeństwa

…umiejętności terapeuty:

• Nawiązuje kontakt

• Unika oceniania, pocieszania, pouczania

• Aktywnie słucha:

– Zachęca do rozmowy

– Parafrazuje

– Nazywa emocje

– Odzwierciedla

– Zadaje pytania otwarte

– Mówi o własnych uczuciach w pierwszej osobie

– Wykorzystuje milczenie

– Dba o własną stabilność równowagę

PLAN BEZPIECZEŃSTWA

PLAN BEZPIECZEŃSTWA

1. Cztery incydenty dotyczące maltretowania

(pierwszy, typowy, najgorszy, ostatni)

2. Sygnały przemocy ze strony sprawcy

(co i jak mówił?, czy potrafi słuchac?, czy był pod wpływem środków

odurzających?, wyraz twarzy, pozycja ciała, czy miał myśli obsesyjne?)

3. Gdzie rozpoczyna się bicie?

(który pokój, kuchnia, inne?)

4. Wspólne narysowanie planu mieszkania

(z uwzględnieniem okien, drzwi, wyjścia)

5. Czego kobieta potrzebuje w razie ucieczki

(pieniądze klucze, dokumenty, ubrania, pamiątki, inne przedmioty)

6. Dokąd uciekać

(policja, rodzina, przyjaciele, schronisko, ośrodek interwencji kryzysowej)

I.

Psychoterapia indywidualna:

1.Pomoc ofiarom przemocy

Etapy terapii:
•

Odbudowanie poczucia bezpieczeństwa i kontroli

wzrost poczucia wartości, sprawczości; obniżenie lęku; zaufanie do

terapeuty

•

Powrót do dramatycznych przeżyć – ich dogłębna analiza

pozwala na uwolnienie od wspomnień

•

Wzmocnienie pozytywnych zmian włączanie w życie społęczne

Długoterminowa psychoterapia indywidualna (2-5lat)obejmuje:
- Przekaz wiedzy na temat skutków przemocy
- Znalezienie w ofierze źródła czerpania sił (np. lista celów terapii)

…2. Pomoc sprawcom przemocy

(oferowana przez Niebieską Linię)

Program korekcyjno – edukacyjny dla mężczyzn prowadzony w
oparciu o metodę Duluth.

Przeznaczony jest dla mężczyzn stosujących przemoc wobec bliskich

Zajęcia grupowe dla kobiet prowadzone w oparciu o trening
umiejętności wychowawczych.

Dla kobiet, które mają ograniczoną władzę rodzicielską lub są jej

pozbawione z powodu zaniedbań i przemocy wobec dzieci;

Pomoc pedagogiczna - monitorowanie sytuacji rodziny,
których członkowie uczestniczą w programie

Konsultacje indywidualne i terapeutyczne dla osób stosujących
przemoc

II.

Psychoterapia grupowa

Grupy wsparcia

– tworzona przez ludzi o podobnych

problemach, samopomocowa – przywraca poczucie bezpieczeństwa,
akceptacji społecznej, odbudowuje więzi z innymi ludźmi

Grupy terapeutyczne

– dostosowane do etapów

leczenia

– O charakterze grupowej interwencji kryzysowej budowanie

poczucia bezpieczeństwa

– Skoncentrowana na pracy z urazowym doświadczeniem praca

nad traumą i uwalnianie się od przeszłości

– Interpersonalna terapia grupowa koncentracja na związkac z

innymi i budowanie zdrowych relacji

WSPÓŁCZESNE FORMY

INTERWENCJI:

• INTERWENCJE MAKROSYSTEMOWE
Cel:

- zmiana kult. norm regulujących relacje rodzic – dziecko (pozytywna ideologia

dziecka)
- organizowanie systemu ochrony dzieci przed przemocą

Fundacja „Dzieci niczyje”

www.fdn.pl

Komitet Ochrony Praw Dziecka

www.kopd.pl

Ogólnopolskie Pogotowie

dla Ofiar Przemocy

wwww.niebieskalinia.pl

„Niebieska Linia”

• INTERWENCJE ŚRODOWISKOWE (LOKALNE)

Cel:

- przełamywanie i kompensowanie izolacji społecznej rodziny, poprzez

tworzenie więzi między rodziną, a systemem pomocy i wsparcia

środowiska lokalnego

- edukacja na poziomie lokalnym

• INTERWENCJE MIKROSYSTEMOWE

Cel:

podejmowanie różnorodnych oddziaływań w ramach interwencji w stosunku do

przemocy w rodzinie – działania o charakterze pierwszej pomocy

Telefon Zaufania (Niebieska Linia 800-120-002 udziela

informacji o konkretnych placówkach)

Punkty konsultacyjne
Ośrodki interwencji kryzysowej
Schroniska dla ofiar przemocy
Ośrodki pomocy społecznej
Policja
Prokuratura
Służba zdrowia
Komisje rozwiązywania problemów alkoholowych

Bibliografia:

W. Badura-Madej, A. Dobrzyńska – Mesterhaz: Przemoc w rodzinie –
interwencja kryzysowa i psychoterapia, Wyd. Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2000.

E. Jarosz: Dom który krzywdzi, Wyd. Śląsk, Katowice 2001.

C. Madanes: Przemoc w rodzinie – psychoterapia sprawców i ofiar,
Wy. GWP, Gdańsk 2003.