Fizjologiczne czynności skóry

Skóra jako organ immunologiczny

Melanogeneza, układ naczyniowy i unerwienie
skóry

Klinika Dermatologii Ogólnej,

Estetycznej i Dermatochirurgii

UM w Łodzi

Fizjologiczne czynności skóry

Skóra pełni ważne funkcje dla całego ustroju:



utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem



osłania narządy wewnętrzne przed wpływami

środowiska zewnętrznego

Skóra jest barierą fizykochemiczną chroniącą przed:



utratą wody



urazami mechanicznymi



promieniowaniem UV



przenikaniem substancji drażniących i czynników

zakaźnych

Obecność tej bariery zapewnia:

ciągłość skóry, złuszczanie na jej powierzchni, kwaśne pH,

płaszcz lipidowy (NKT)

Fizjologiczne czynności skóry

Skóra odgrywa ogromną rolę w :



termoregulacji (dobre ukrwienie)

- konwekcja, promieniowanie, przewodzenie,

parowanie



metabolizmie białek, lipidów i węglowodanów



syntezie witaminy D3

z 7-dihydrocholesterolu



gospodarce wodno-elektrolitowej (gruczoły potowe)



funkcji immunologicznej organizmu

keratynocyty, limfocyty, komórki Langerhansa-

komórki dendrytyczne



komunikacji - czucie bólu, dotyku, ucisku, temperatury

Skóra jako organ immunologiczny

Naskórek jest aktywną częścią skóry. Bierze

on udział w fizjologii i patologii całej

skóry

W licznych stanach chorobowych

dochodzi do ekspresji na powierzchni
keratynocytów antygenów HLA - DR i
cząstek adhezyjnych

Skóra jako organ immunologiczny

Zadaniem układu immunologicznego

jest:



rozpoznawanie w sposób swoisty i

usuwanie ciał obcych



rozpoznawanie i tolerowanie

własnych tkanek (tolerancja)

Skóra jako organ immunologiczny

W skład układu immunologicznego wchodzą:



układ limfatyczny z limfocytami T i B oraz
ich subpopulacjami



mediatory reakcji zapalnej



inne systemy:



jednojądrzasty układ fagocytarny



komórki dendrytyczne



układ dopełniacza

Skóra jako organ immunologiczny

układ immunologiczny w skórze:



obce antygeny są wykrywane i

rozpoznawane przez komórki Langerhansa i

jednojądrzaste komórki układu

limfocytarnego



niezbędne rozpuszczalne czynniki są

tworzone przez komórki naskórka i skóry



prezentacja antygenów może następować w

naskórku lub w regionalnym węźle chłonnym

Skóra jako organ immunologiczny

Skóra jest podzielona na 4 duże obszary

obronne z miejscowymi węzłami chłonnymi:



okolica głowy

(węzły chłonne głowy)



okolica szyi

(węzły chłonne szyjne)



okolica górnej części tułowia i kończyn

górnych

(pachowe węzły chłonne)



okolica dolnej części tułowia i kończyn dolnych

(pachwinowe

węzły chłonne)

Skóra jako organ immunologiczny

Skóra jako organ immunologiczny

reakcje układu immunologicznego można

podzielić na:



pożądane, ochronne – odporność



niepożądane, szkodliwe - alergia

W przypadku alergii przyczyną uszkodzeń

nie jest czynnik działający (obcy

antygen), ale alergiczna reakcja obronna

Skóra jako organ immunologiczny

Immunopatologiczne reakcje alergiczne skóry, dzielimy na 4

typy:

reakcje typu I:

natychmiastowa reakcja alergiczna

(np. pokrzywka, wstrząs anafilaktyczny)

reakcje typu II:

reakcja cytotoksyczna ze zniszczeniem komórek

(np. immunocytopenie, plamice)

reakcje typu III:

reakcje kompleksów immunologicznych

(np. vasculitis allergica)

reakcje typu IV:

zwane reakcjami komórkowymi lub opóźnionymi

(np. alergiczny wyprysk kontaktowy, niektóre

osutki wywołane lekami, odrzucenie przeszczepu)

Skóra jako organ immunologiczny

niektóre czynniki, jak np.

promienie

nadfioletowe i rentgenowskie

, znacznie

zmniejszają liczbę i aktywność komórek

Langerhansa, co może prowadzić do

zaburzenia mechanizmów nadzoru

immunologicznego i w konsekwencji sprzyja

rozwojowi różnych nowotworów skóry

Melanogeneza

W obrębie keratynocytów znajduje się barwnik, przekazywany im

przez wypustki melanocytów

Melanocyty

to komórki :



pochodzące z grzebienia nerwowego i syntetyzujące melaninę



obecne w warstwie podstawnej naskórka



mające dwie lub więcej wypustek, w których znajduje się zmienna

liczba

melanosomów

- ziarnistości zawierających melaninę



w odróżnieniu od keratynocytów, melanocyty nie mają

desmosomów i nie przylegają ściśle do sąsiadujących komórek



w zależności od stopnia ich zróżnicowania wyróżnia się rozmaite

odmiany morfologiczne melanosomów

Melanogeneza

Melanogeneza

Tyrozyna

Tyrozynaza

L-dopa (L-beta-3-4- dihydroksyfenyloalanina)

Dopachinon

Melanina

Melanogeneza

Podział melanin:

EUMELANINY

•

powstają gdy część dopachinonu przekształca się w

indochinon

•

najciemniejsze z melanin, mają kolor czarny lub brązowy

FEOMELANINY

•

powstają gdy część dopachinonu wbudowuje do swej

struktury resztę cysteinylową (pochodzącą z glutationu)

•

jaśniejsze, jasnobrązowe

TRICHROMY

•

barwniki pokrewne eumelaninom

•

żółte, czerwone, fioletowe

MELANINY TYPU MIESZANEGO

•

na pewnym etapie biosyntezy szlaki się łączą i dalej

biegną wspólnym torem

Melanogeneza

Przekształceni
e
tyrozyny
w melaniny

Melanogeneza

Czynniki pobudzające melanogenezę:



promienie ultrafioletowe



stany zapalne



metale i metaloidy (miedź, żelazo, srebro, złoto, arsen)



hormon przysadki mózgowej MSH (melanocyte stimulating

hormon)



hormon gruczołu tarczowego, hormony płciowe - głównie

estrogeny

Czynniki hamujące melanogenezę:



hormony, głównie kory nadnerczy



witaminy, głównie kwas askorbinowy

Melanogeneza

Funkcja melaniny:



chronią organizm przed szkodliwym
działaniem promieniowania UV



pod wpływem promieni UV zwiększa
się jej synteza

Różnice barwy skóry zależą od

aktywności melanocytów, tj. liczby

wytwarzanych ziaren melaniny, która

różni się u ludzi rasy kaukaskiej i

negroidalnej, a nie od liczby komórek

produkujących barwnik

układ naczyniowy skóry

Naczynia skóry:



podstawowe znaczenie dla

regulacji cieplnej



tworzą

głęboki splot naczyniowy

na granicy skóry właściwej i tkanki

podskórnej oraz

powierzchniowy

splot podbrodawkowy



splot podbrodawkowy

zaopatruje

brodawki skórne



naczynia krwionośne nie wnikają

do naskórka - odżywianie jego

odbywa się poprzez krążenie limfy

układ naczyniowy skóry

układ naczyniowy skóry składa się z naczyń :



włosowatych (kapilarów)



przedwłosowatych (prekapilarów)



naczyń żylnych i tętniczych



w otoczeniu przydatków tj. mieszków włosowych i

gruczołów potowych - naczynia krwionośne tworzą

oddzielne sploty



górna część mieszków włosowych jest zaopatrywana

przez inne naczynia niż część dolna

układ naczyniowy skóry

układ naczyniowy skóry

Naczynia limfatyczne

włosowate zaczynają się

w warstwie brodawkowej skóry, poniżej tej

warstwy łączą się w sieć

w tkance podskórnej występuje druga sieć

naczyń limfatycznych, zbierających chłonkę z
okolicy gruczołów potowych, łojowych i
mieszków włosowych

unerwienie skóry

Skóra ma bardzo rozgałęzioną sieć nerwową



włókna pochodzące z układu mózgowo-rdzeniowego

przeplatają się z włóknami układu autonomicznego



w skórze przeważają wolne zakończenia nerwowe, które

wnikają do naskórka (sieć nerwowa jest bardzo obfita

na granicy skórno-naskórkowej) oraz oplatają przydatki:



mieszki włosowe



gruczoły łojowe i potowe



wnikają też do mięśniówki naczyń

unerwienie skóry

oprócz wolnych zakończeń wyróżniamy

zakończenia upostaciowane

spełniające funkcje

receptorowe

:



ciałka Meissnera - dotyk



ciałka Ruffiniego - ciepło



kolbki Krausego - zimno



ciałka Vatera-Paciniego – ucisk, wibracje

unerwienie skóry

unerwienie skóry

gęstość rozmieszczenia i rodzaj receptorów

są odmienne w rozmaitych okolicach ciała, co

warunkuje różnice we wrażliwości na bodźce

najbardziej wrażliwe są okolice pozbawione

włosów, takie jak:



brodawki sutkowe



okolice narządów płciowych

unerwienie skóry

włókna czuciowe

syntetyzują i uwalniają wiele

neuropeptydów:



substancję P



somatostatynę



hormon stymulujący melanocyty (MSH-gamma)

biorąc udział w:



przekazywaniu sygnałów w układzie nerwowym



regulacji przekazywania czucia bólu, kurczliwości naczyń

krwionośnych, wydzielania potu itp.

Dziękuję za uwagę