System Warset

Zlecenia giełdowe

System Warset

• Działa od listopada 2000 r.
• Oznacza pełną automatyzację

przekazywania zleceń inwestorów

oraz zawierania transakcji

• Realizuje najważniejsze dla przebiegu

sesji funkcje, takie jak prowadzenie

notowań wszystkich instrumentów,

przyjmowanie i realizacja zleceń oraz

dystrybucja informacji giełdowych

Elementy zlecenia

Składając zlecenie inwestor musi określić

następujące elementy:

• rodzaj zlecenia, czyli czy chce kupić, czy

sprzedać,

• nazwę instrumentu finansowego, który ma

być przedmiotem transakcji,

• cenę, po której chce dokonać transakcji,

czyli tzw. limit ceny lub rodzaj zlecenia bez

limitu ceny,

• liczbę instrumentów, które chce kupić lub

sprzedać (tzw. wolumen zlecenia),

• termin ważności zlecenia,

• dodatkowe warunki realizacji zlecenia.

Składanie zleceń

• przez Internet
• telefonicznie
• osobiście w domu maklerskim
• wysyłając zlecenie faksem

Rodzaje zleceń

Zlecenia z limitem

• Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną

przez inwestora ceną

• Zlecenie kupna z ceną określa

maksymalną cenę zakupu (chcę kupić

nie drożej niż za określoną przeze mnie

cenę)

• Zlecenie sprzedaży z ceną określa

minimalną cenę sprzedaży (chcę

sprzedać nie taniej niż za określoną

przeze mnie cenę)

Zlecenia bez limitu

Zlecenie po każdej cenie

(PKC)

Inwestor składa zlecenie PKC, jeżeli:

• zależy mu na szybkim zawarciu transakcji
• nie chce ryzykować, że jego zlecenie może

nie zostać zrealizowane w całości

• jednocześnie akceptuje cenę, która jest

aktualnie dostępna na rynku
Podstawową cechą tego zlecenia, oprócz

braku limitu ceny, jest konieczność jego

realizacji

w 100%.

Zlecenie po cenie rynkowej

(PCR)

• Jeżeli inwestor chce nabyć lub sprzedać akcje

po najlepszej cenie, jaka jest aktualnie

dostępna na rynku i zgadza się, że jego

zlecenie może nie zostać zrealizowane w

całości, składa zlecenie PCR.

• Zlecenia PCR mogą być składane wyłącznie

w trakcie notowań ciągłych, za wyjątkiem

okresu równoważenia rynku. Zlecenia PCR są

realizowane natychmiast po ich złożeniu, po

najlepszej cenie, jaką można aktualnie

uzyskać na rynku, czyli po cenie najlepszego,

oczekującego w arkuszu zlecenia

przeciwnego.

Zlecenie po cenie rynkowej

(PCR)

• Zlecenie PCR nie zostanie przyjęte przez

system, jeżeli po przeciwnej stronie
w arkuszu zleceń nie będzie żadnego
zlecenia przeciwstawnego z limitem ceny.

• Jeżeli zlecenie nie zostanie zrealizowane

w całości, część, która pozostanie, staje
się zleceniem z limitem równym ostatniej
zawartej transakcji.

Zlecenie po cenie rynkowej

na otwarcie (PCRO)

• Składają je inwestorzy, którzy są

zainteresowani zawarciem transakcji po

kursie, który zostanie ustalony na otwarciu,

zamknięciu notowań ciągłych lub na fixingu

w notowaniach jednolitych.

• Nie musi być zrealizowane w całości, a

niezrealizowana jego część staje się

zleceniem z limitem ceny równym

odpowiednio: kursowi otwarcia, kursowi

zamknięcia, kursowi jednolitemu lub kursowi

określonemu w wyniku równoważenia rynku.

Ważność zlecenia

Zlecenie wykonaj lub anuluj

(WuA)

• zlecenie takie składa inwestor, który

chce kupić lub sprzedać określoną
liczbę akcji i nie chce, aby jego
zlecenie było realizowane w
częściach, w kilku transakcjach

• takie zlecenie musi być zrealizowane

w całości, a jeżeli jest to niemożliwe,
traci ważność

Zlecenie ważne do

pierwszego wykonania

(WiN)

Zlecenie takie umożliwia kupno lub
sprzedaż chociaż części akcji, na
które opiewa. Jeżeli zostanie
zrealizowane tylko częściowo,
pozostała, niezrealizowana część
zostaje natychmiast anulowana.

Dodatkowe warunki

wykonania zlecenia

• określenie minimalnej wielkości

(wolumenu) wykonania (Wmin),

• określenie limitu aktywacji (LimAkt),
• określenie wielkości (wolumenu)

ujawnienia (WUJ).

Zlecenia z limitem

aktywacji (LimAkt)

• W zleceniu typu STOP LIMIT inwestor musi

określić dwa limity: limit aktywacji – czyli

poziom kursu na rynku, po przekroczeniu

którego jego zlecenie „uaktywni się” oraz

limit, po którym jego zlecenie ma zostać

zrealizowane.

• W przypadku zleceń typu STOP LOSS inwestor

określa tylko limit aktywacji. Gdy cena akcji

na rynku osiągnie poziom określony jako limit

aktywacji, zlecenie staje się „widoczne“ na

rynku jako zlecenie PKC, czyli akceptujące

dowolny kurs.

Przykłady realizacji

zleceń

Przykłady realizacji zleceń -

cd

W chwili gdy arkusz zleceń przedstawia się jak

wyżej, inwestor składa zlecenie kupna 100

akcji. Zostanie ono różnie zrealizowane w

zależności od rodzaju złożonego przez

inwestora zlecenia. Jeżeli zlecenie inwestora to:

• zlecenie kupna 100 akcji z limitem kursu

125

Zlecenie zostanie wykonane częściowo:

inwestor nabędzie 10 akcji po 123, 30 po 124 i

30 po 125. W sumie inwestor nabędzie 70 akcji.

Pozostałe 30 akcji z limitem 125, będzie

oczekiwać na realizację.

Przykłady realizacji zleceń -

cd

• zlecenie kupna 200 akcji z limitem

125 i minimalną wielkością
wykonania 100

Zlecenie nie może być zrealizowane,
ponieważ po stronie sprzedaży jest tylko
70 akcji (w sumie), które można sprzedać
po 125: 10 po 123, 30 po 124 i 30 po 125.
Takie zlecenie zostanie odrzucone.

Przykłady realizacji zleceń -

cd

• zlecenie kupna 100 akcji po cenie

rynkowej
Zlecenie zostanie zrealizowane tylko częściowo

– inwestor nabędzie 10 akcji po kursie 123.

Niezrealizowana część zlecenia kupna (90

akcji) pozostanie w arkuszu z limitem realizacji

123. Takie zlecenie pozwala na osiągnięcie

najlepszej możliwej ceny na rynku w danym

momencie, ale, ponieważ realizowane jest

przez pierwsze najlepsze zlecenie po stronie

przeciwnej, jest spore ryzyko, że zostanie tylko

częściowo zrealizowane.

Przykłady realizacji zleceń -

cd

• zlecenie kupna 100 akcji po

każdej cenie
Zlecenie zostanie zrealizowane w
całości – inwestor nabędzie 10 akcji
po kursie 123, 30 po 124, 30 po 125,
20 po 126 i 10 po 127. Średnia cena
realizacji wyniesie 124,9.

Przykłady realizacji zleceń -

cd

• zlecenie kupna 100 akcji z limitem

125
z warunkiem ważne do pierwszego
wykonania
Zlecenie będzie zrealizowane w części
(70 akcji): inwestor nabędzie 10 akcji po
123, 30 po 124 i 30 po 125. Pozostała
część zlecenia (30 akcji) zostanie
odrzucona.

Systemy notowań

• system notowań jednolitych
• system notowań ciągłych

System notowań

jednolitych

(kursu jednolitego)

W tym systemie notowane są:
• akcje spółek o małej płynności,
• prawa poboru z akcji, które są

notowane w tym systemie,

• prawa do akcji, które będą

notowane
w tym systemie.

8.00–11.00 Przed otwarciem
11.00– Otwarcie, fixing (określenie kursu
jednolitego)
11.00–11.30 Dogrywka
11.30–15.00 Przed otwarciem
15.00–Otwarcie, fixing (określenie kursu
jednolitego)
15.00–15.30 Dogrywka
15.30–17.35 Przed otwarciem (wprowadzanie
zleceń na dzień następny)

Harmonogram sesji

giełdowej

w notowaniach jednolitych

Zasady określania kursu

jednolitego

• dążenie do jak największego wolumenu obrotu
• dążenie do zrównoważenia popytu i podaży,

czyli minimalizacji różnicy pomiędzy liczbą
papierów w zleceniach sprzedaży i zleceniach
kupna, które można zrealizować przy
określonym kursie

• dążenie do jak najmniejszych wahań kursów,

czyli minimalizacji różnicy pomiędzy
określanym kursem a kursem odniesienia

Kolejność realizacji zleceń

po fixingu

• Zlecenia PKC
• Zlecenia z limitem ceny lepszym od

wyznaczonego kursu (zlecenia kupna
z limitem wyższym od określonego
kursu oraz zlecenia sprzedaży z
limitem niższym niż określony kurs)

Te zlecenia są realizowane w całości.

Kolejność realizacji zleceń

po fixingu

• Zlecenia PCRO

• Zlecenia z limitem ceny równym

wyznaczonemu kursowi jednolitemu

Obie te grupy zleceń potencjalnie mogą

podlegać alokacji, czyli mogą być

zrealizowane w części lub nawet nie zostać

zrealizowane wcale.

Niezrealizowane zostaną wszystkie

zlecenia kupna z limitem ceny niższym

oraz zlecenia sprzedaży z limitem ceny

wyższym niż określony kurs.

Notowania ciągłe

W systemie notowań ciągłych notowane są

następujące instrumenty:

• akcje spółek o dużej płynności,
• prawa pierwszeństwa z obligacji,
• obligacje,
• certyfikaty inwestycyjne,
• prawa poboru z akcji notowanych w tym

systemie,

• prawa do akcji (PDA), które będą notowane

w tym systemie,

•wszystkie instrumenty pochodne –

kontrakty terminowe, jednostki indeksowe,

MiniWIG20 i opcje.

Harmonogram sesji giełdowej

w notowaniach ciągłych (z

wyłączeniem instrumentów

pochodnych) w 2010 r.

• 8.00–9.00 Przed otwarciem
• 9.00 Otwarcie (fixing)
• 9.00–16.10 Notowania ciągłe
• 16.10–16.20 Przed zamknięciem

(składanie zleceń na zamkniecie)

• 16.20 Zamknięcie (fixing)
• 16.20–16.30 Dogrywka
• 16.30–16.35 Przed otwarciem

(wprowadzanie zleceń na dzień następny)

Harmonogram notowań ciągłych

dla instrumentów pochodnych w

2010 r.

• 8.00–8.30 Przed otwarciem
• 8.30 Otwarcie (fixing)
• 8.30–16.10 Notowania ciągłe
• 16.10–16.20 Przed zamknięciem

(składanie zleceń na zamkniecie)

• 16.20 Zamknięcie (fixing)
• 16.20–16.30 Dogrywka
• 16.30–16.35 Przed otwarciem

(wprowadzanie zleceń na dzień następny)

Harmonogram notowań

ciągłych od stycznia 2011 r.

 z wyłączeniem instrumentów

pochodnych i obligacji

8.00 – 9.00  Faza przed otwarciem
9.00 

Otwarcie

9.00 – 17.20 Faza notowań ciągłych
17.20 – 17.30 Faza przed zamknięciem
17.30 

Zamknięcie

17.30 – 17.35 Dogrywka

Zmiany

• wydłużenie fazy notowań ciągłych. Faza notowań ciągłych

zarówno dla dla akcji, jak i innych instrumentów rynku

kasowego, w tym obligacji, trwa do godziny 17.20, czyli o

70 minut dłużej niż dotychczas.

• Na rynku akcji czas dogrywki został skrócony do 5 minut.

Po zakończeniu sesji nie jest organizowana faza

przyjmowania zleceń na następną sesję.

• Na rynku obligacji dogrywka nie jest przeprowadzana. Po

zakończeniu sesji utrzymana została faza przyjmowania

zleceń na następną sesję.

• Na rynku instrumentów pochodnych faza notowań ciągłych

rozpoczyna się tak jak dotychczas, czyli o godz. 8.30,

natomiast dalszy przebieg notowań przebiega wg

harmonogramu określonego w tabeli powyżej.

Priorytety w

notowaniach

Priorytet ceny oznacza, że:

• zlecenia kupna z wyższym kursem

realizowane są przed zleceniami kupna z

niższym kursem,

• zlecenia sprzedaży z niższym kursem

realizowane są przed zleceniami sprzedaży

z wyższym kursem.

• Priorytet czasu oznacza, że w przypadku

gdy dwa złożone zlecenia mają taki sam

kurs, jako pierwsze jest realizowane to

zlecenie, które zostało złożone wcześniej.

Ograniczenia wahań

kursu

Widełki statyczne ograniczają zmiany ceny

instrumentów finansowych w stosunku do

kursu odniesienia.

• W notowaniach jednolitych kursem odniesienia

jest ostatni kurs jednolity danego papieru.

• W notowaniach ciągłych kursem odniesienia

dla kursu wyznaczanego na otwarciu (lub na

równoważeniu na otwarciu) jest kurs

zamknięcia z dnia poprzedniego. Wyznaczony

kurs na otwarciu staje się kursem odniesienia

dla kursu transakcyjnego i kursu zamknięcia w

danym dniu.

Ograniczenia wahań

kursu

Widełki dynamiczne stanowią
dodatkowe zabezpieczenie przed
gwałtownymi wahaniami kursów
transakcji na sesjach giełdowych.
Widełki dynamiczne wyznaczają
ruchomy korytarz dopuszczalnych
wahań kursów, wewnątrz którego mogą
się kształtować ceny instrumentów
notowanych w trakcie danej sesji.

Ograniczenia wahań

kursu

Widełki dynamiczne wyznaczane są na
podstawie:

• kursu każdej transakcji realizującej

całe zlecenie,

• kursu transakcji realizującej ostatnią

część zlecenia, które natychmiast po
wejściu do systemu notującego było
zrealizowane
w kilku transakcjach.

Równoważenie rynku w

czasie notowań ciągłych

• Gdy złożone zlecenie doprowadziłoby

do zawarcia transakcji po kursie,
który wykracza poza dopuszczalne
widełki

• Gdy złożone zlecenie PKC nie może

zostać zrealizowane w całości

Równoważenie rynku w

czasie notowań ciągłych

• Przeprowadzenie mini fazy przed

otwarciem

• Składane są zlecenia, na podstawie

których wyznaczany jest kurs
równowagi

Specyficzne wyznaczanie

kursu otwarcia

(zamknięcia)

• Gdy najwyższy limit ceny w zleceniu kupna

jest niższy od najniższego limitu ceny

w zleceniu sprzedaży

• Gdy występują wyłącznie zlecenia kupna

lub wyłącznie zlecenia sprzedaży

• Gdy występuje brak zleceń

za kurs otwarcia przyjmuje się kurs

pierwszej transakcji na danej sesji w

systemie notowań ciągłych, a za kurs

zamknięcia – kurs ostatniej transakcji.

Specyficzne wyznaczanie

kursu otwarcia

(zamknięcia)

Jeśli przy wyznaczaniu kursu otwarcia
(lub zamknięcia) kurs wykracza poza
dopuszczalne wahania, rozpoczyna się
równoważenie rynku na otwarciu.
Inwestorzy składają dodatkowe
zlecenia, mogą anulować i
modyfikować wcześniej złożone
zlecenia.

Specyficzne wyznaczanie

kursu otwarcia

(zamknięcia)

Jeśli wskutek równoważenia rynku nie
jest możliwe określenie kursu
równowagi, przewodniczący sesji może
zmienić ograniczenia wahań kursów
lub ogłosić kurs nietransakcyjny równy
górnemu ograniczeniu wahań – gdy
przeważają zlecenia kupna lub
dolnemu ograniczeniu wahań – gdy
przeważają zlecenia sprzedaży.