System Warset

Zlecenia giełdowe

System Warset

1. •Działa od listopada 2000 r.

   •Oznacza pełną automatyzację przekazywania zleceń inwestorów oraz zawierania transakcji

   •Realizuje najważniejsze dla przebiegu sesji funkcje, takie jak prowadzenie notowań wszystkich instrumentów, przyjmowanie i realizacja zleceń oraz dystrybucja informacji giełdowych

Elementy zlecenia

Składając zlecenie inwestor musi określić następujące elementy:

1. •rodzaj zlecenia, czyli czy chce kupić, czy sprzedać,

   •nazwę instrumentu finansowego, który ma być przedmiotem transakcji,

   •cenę, po której chce dokonać transakcji, czyli tzw. limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny,

   •liczbę instrumentów, które chce kupić lub sprzedać (tzw. wolumen zlecenia),

   •termin ważności zlecenia,

   •dodatkowe warunki realizacji zlecenia.

Składanie zleceń

1. •przez Internet

   •telefonicznie

   •osobiście w domu maklerskim

   •wysyłając zlecenie faksem

Rodzaje zleceń

Zlecenia z limitem

1. •Zlecenie kupna/sprzedaży z określoną przez inwestora ceną

   •Zlecenie kupna z ceną określa maksymalną cenę zakupu (chcę kupić nie drożej niż za określoną przeze mnie cenę)

   •Zlecenie sprzedaży z ceną określa minimalną cenę sprzedaży (chcę sprzedać nie taniej niż za określoną przeze mnie cenę)

Zlecenia bez limitu

Zlecenie po każdej cenie (PKC)

Inwestor składa zlecenie PKC, jeżeli:

1. •zależy mu na szybkim zawarciu transakcji

   •nie chce ryzykować, że jego zlecenie może nie zostać zrealizowane w całości

   •jednocześnie akceptuje cenę, która jest aktualnie dostępna na rynku

Podstawową cechą tego zlecenia, oprócz braku limitu ceny, jest konieczność jego realizacji w 100%.

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)

1. •Jeżeli inwestor chce nabyć lub sprzedać akcje po najlepszej cenie, jaka jest aktualnie dostępna na rynku i zgadza się, że jego zlecenie może nie zostać zrealizowane w całości, składa zlecenie PCR.

   •Zlecenia PCR mogą być składane wyłącznie w trakcie notowań ciągłych, za wyjątkiem okresu równoważenia rynku. Zlecenia PCR są realizowane natychmiast po ich złożeniu, po najlepszej cenie, jaką można aktualnie uzyskać na rynku, czyli po cenie najlepszego, oczekującego w arkuszu zlecenia przeciwnego.

Zlecenie po cenie rynkowej (PCR)

1. •Zlecenie PCR nie zostanie przyjęte przez system, jeżeli po przeciwnej stronie w arkuszu zleceń nie będzie żadnego zlecenia przeciwstawnego z limitem ceny.

   •Jeżeli zlecenie nie zostanie zrealizowane w całości, część, która pozostanie, staje się zleceniem z limitem równym ostatniej zawartej transakcji.

Zlecenie po cenie rynkowej na otwarcie (PCRO)

1. •Składają je inwestorzy, którzy są zainteresowani zawarciem transakcji po kursie, który zostanie ustalony na otwarciu, zamknięciu notowań ciągłych lub na fixingu w notowaniach jednolitych.

   •Nie musi być zrealizowane w całości, a niezrealizowana jego część staje się zleceniem z limitem ceny równym odpowiednio: kursowi otwarcia, kursowi zamknięcia, kursowi jednolitemu lub kursowi określonemu w wyniku równoważenia rynku.

Ważność zlecenia Zlecenie wykonaj lub anuluj (WuA)

1. •zlecenie takie składa inwestor, który chce kupić lub sprzedać określoną liczbę akcji i nie chce, aby jego zlecenie było realizowane w częściach, w kilku transakcjach

   •takie zlecenie musi być zrealizowane w całości, a jeżeli jest to niemożliwe, traci ważność

Zlecenie ważne do pierwszego wykonania (WiN)

Zlecenie takie umożliwia kupno lub sprzedaż chociaż części akcji, na które opiewa. Jeżeli zostanie zrealizowane tylko częściowo, pozostała, niezrealizowana część zostaje natychmiast anulowana.

Dodatkowe warunki wykonania zlecenia

1. •określenie minimalnej wielkości (wolumenu) wykonania (Wmin),

   •określenie limitu aktywacji (LimAkt),

   •określenie wielkości (wolumenu) ujawnienia (WUJ).

Zlecenia z limitem aktywacji (LimAkt)

1. •W zleceniu typu STOP LIMIT inwestor musi określić dwa limity: limit aktywacji – czyli poziom kursu na rynku, po przekroczeniu którego jego zlecenie „uaktywni się” oraz limit, po którym jego zlecenie ma zostać zrealizowane.

   •W przypadku zleceń typu STOP LOSS inwestor określa tylko limit aktywacji. Gdy cena akcji na rynku osiągnie poziom określony jako limit aktywacji, zlecenie staje się „widoczne“ na rynku jako zlecenie PKC, czyli akceptujące dowolny kurs.

Przykłady realizacji zleceń

Przykłady realizacji zleceń - cd

W chwili gdy arkusz zleceń przedstawia się jak wyżej, inwestor składa zlecenie kupna 100 akcji. Zostanie ono różnie zrealizowane w zależności od rodzaju złożonego przez inwestora zlecenia. Jeżeli zlecenie inwestora to:

1. •zlecenie kupna 100 akcji z limitem kursu 125

Zlecenie zostanie wykonane częściowo: inwestor nabędzie 10 akcji po 123, 30 po 124 i 30 po 125. W sumie inwestor nabędzie 70 akcji. Pozostałe 30 akcji z limitem 125, będzie oczekiwać na realizację.

Przykłady realizacji zleceń - cd

1. •zlecenie kupna 200 akcji z limitem 125 i minimalną wielkością wykonania 100

Zlecenie nie może być zrealizowane, ponieważ po stronie sprzedaży jest tylko 70 akcji (w sumie), które można sprzedać po 125: 10 po 123, 30 po 124 i 30 po 125. Takie zlecenie zostanie odrzucone.

Przykłady realizacji zleceń - cd

1. •zlecenie kupna 100 akcji po cenie rynkowej

Zlecenie zostanie zrealizowane tylko częściowo – inwestor nabędzie 10 akcji po kursie 123. Niezrealizowana część zlecenia kupna (90 akcji) pozostanie w arkuszu z limitem realizacji 123. Takie zlecenie pozwala na osiągnięcie najlepszej możliwej ceny na rynku w danym momencie, ale, ponieważ realizowane jest przez pierwsze najlepsze zlecenie po stronie przeciwnej, jest spore ryzyko, że zostanie tylko częściowo zrealizowane.

Przykłady realizacji zleceń - cd

1. •zlecenie kupna 100 akcji po każdej cenie

Zlecenie zostanie zrealizowane w całości – inwestor nabędzie 10 akcji po kursie 123, 30 po 124, 30 po 125, 20 po 126 i 10 po 127. Średnia cena realizacji wyniesie 124,9. Przykłady realizacji zleceń - cd

1. •zlecenie kupna 100 akcji z limitem 125 z warunkiem ważne do pierwszego wykonania

Zlecenie będzie zrealizowane w części (70 akcji): inwestor nabędzie 10 akcji po 123, 30 po 124 i 30 po 125. Pozostała część zlecenia (30 akcji) zostanie odrzucona.

Systemy notowań

1. •system notowań jednolitych

   •system notowań ciągłych

System notowań jednolitych (kursu jednolitego)

W tym systemie notowane są:

• akcje spółek o małej płynności,

• prawa poboru z akcji, które są notowane w tym systemie,

• prawa do akcji, które będą notowane w tym systemie. 8.00–11.00 Przed otwarciem 11.00– Otwarcie, fixing (określenie kursu jednolitego) 11.00–11.30 Dogrywka 11.30–15.00 Przed otwarciem 15.00–Otwarcie, fixing (określenie kursu jednolitego) 15.00–15.30 Dogrywka 15.30–17.35 Przed otwarciem (wprowadzanie zleceń na dzień następny)

Harmonogram sesji giełdowej w notowaniach jednolitych

Zasady określania kursu jednolitego

1. •dążenie do jak największego wolumenu obrotu

   •dążenie do zrównoważenia popytu i podaży, czyli minimalizacji różnicy pomiędzy liczbą papierów w zleceniach sprzedaży i zleceniach kupna, które można zrealizować przy określonym kursie

   •dążenie do jak najmniejszych wahań kursów, czyli minimalizacji różnicy pomiędzy określanym kursem a kursem odniesienia

Kolejność realizacji zleceń po fixingu

1. •Zlecenia PKC

   •Zlecenia z limitem ceny lepszym od wyznaczonego kursu (zlecenia kupna z limitem wyższym od określonego kursu oraz zlecenia sprzedaży z limitem niższym niż określony kurs)

Te zlecenia są realizowane w całości.

Kolejność realizacji zleceń po fixingu

1. •Zlecenia PCRO

   •Zlecenia z limitem ceny równym wyznaczonemu kursowi jednolitemu

Obie te grupy zleceń potencjalnie mogą podlegać alokacji, czyli mogą być zrealizowane w części lub nawet nie zostać zrealizowane wcale.

Niezrealizowane zostaną wszystkie zlecenia kupna z limitem ceny niższym oraz zlecenia sprzedaży z limitem ceny wyższym niż określony kurs.

Notowania ciągłe

W systemie notowań ciągłych notowane są następujące instrumenty:

• akcje spółek o dużej płynności,

• prawa pierwszeństwa z obligacji,

• obligacje,

• certyfikaty inwestycyjne,

• prawa poboru z akcji notowanych w tym systemie,

• prawa do akcji (PDA), które będą notowane w tym systemie,

1. •wszystkie instrumenty pochodne – kontrakty terminowe, jednostki indeksowe, MiniWIG20 i opcje.

Harmonogram sesji giełdowej w notowaniach ciągłych (z wyłączeniem instrumentów pochodnych) w 2010 r.

1. •8.00–9.00 Przed otwarciem

   •9.00 Otwarcie (fixing)

   •9.00–16.10 Notowania ciągłe

   •16.10–16.20 Przed zamknięciem (składanie zleceń na zamkniecie)

   •16.20 Zamknięcie (fixing)

   •16.20–16.30 Dogrywka

   •16.30–16.35 Przed otwarciem (wprowadzanie zleceń na dzień następny)

Harmonogram notowań ciągłych dla instrumentów pochodnych w 2010 r.

1. •8.00–8.30 Przed otwarciem

   •8.30 Otwarcie (fixing)

   •8.30–16.10 Notowania ciągłe

   •16.10–16.20 Przed zamknięciem (składanie zleceń na zamkniecie)

   •16.20 Zamknięcie (fixing)

   •16.20–16.30 Dogrywka

   •16.30–16.35 Przed otwarciem (wprowadzanie zleceń na dzień następny)

Harmonogram notowań ciągłych od stycznia 2011 r.

z wyłączeniem instrumentów pochodnych i obligacji

8.00 – 9.00 Faza przed otwarciem

9.00 Otwarcie

9.00 – 17.20 Faza notowań ciągłych

17.20 – 17.30 Faza przed zamknięciem

17.30 Zamknięcie

17.30 – 17.35 Dogrywka Zmiany

1. •wydłużenie fazy notowań ciągłych. Faza notowań ciągłych zarówno dla dla akcji, jak i innych instrumentów rynku kasowego, w tym obligacji, trwa do godziny 17.20, czyli o 70 minut dłużej niż dotychczas.

   •Na rynku akcji czas dogrywki został skrócony do 5 minut. Po zakończeniu sesji nie jest organizowana faza przyjmowania zleceń na następną sesję.

   •Na rynku obligacji dogrywka nie jest przeprowadzana. Po zakończeniu sesji utrzymana została faza przyjmowania zleceń na następną sesję.

   •Na rynku instrumentów pochodnych faza notowań ciągłych rozpoczyna się tak jak dotychczas, czyli o godz. 8.30, natomiast dalszy przebieg notowań przebiega wg harmonogramu określonego w tabeli powyżej.

Priorytety w notowaniach

Priorytet ceny oznacza, że:

1. •zlecenia kupna z wyższym kursem realizowane są przed zleceniami kupna z niższym kursem,

   •zlecenia sprzedaży z niższym kursem realizowane są przed zleceniami sprzedaży z wyższym kursem.

   •Priorytet czasu oznacza, że w przypadku gdy dwa złożone zlecenia mają taki sam kurs, jako pierwsze jest realizowane to zlecenie, które zostało złożone wcześniej.

Ograniczenia wahań kursu

Widełki statyczne ograniczają zmiany ceny instrumentów finansowych w stosunku do kursu odniesienia.

1. •W notowaniach jednolitych kursem odniesienia jest ostatni kurs jednolity danego papieru.

   •W notowaniach ciągłych kursem odniesienia dla kursu wyznaczanego na otwarciu (lub na równoważeniu na otwarciu) jest kurs zamknięcia z dnia poprzedniego. Wyznaczony kurs na otwarciu staje się kursem odniesienia dla kursu transakcyjnego i kursu zamknięcia w danym dniu.

Ograniczenia wahań kursu

Widełki dynamiczne stanowią dodatkowe zabezpieczenie przed gwałtownymi wahaniami kursów transakcji na sesjach giełdowych. Widełki dynamiczne wyznaczają ruchomy korytarz dopuszczalnych wahań kursów, wewnątrz którego mogą się kształtować ceny instrumentów notowanych w trakcie danej sesji.

Ograniczenia wahań kursu

Widełki dynamiczne wyznaczane są na podstawie:

1. •kursu każdej transakcji realizującej całe zlecenie,

   •kursu transakcji realizującej ostatnią część zlecenia, które natychmiast po wejściu do systemu notującego było zrealizowane w kilku transakcjach.

Równoważenie rynku w czasie notowań ciągłych

1. •Gdy złożone zlecenie doprowadziłoby do zawarcia transakcji po kursie, który wykracza poza dopuszczalne widełki

   •Gdy złożone zlecenie PKC nie może zostać zrealizowane w całości

Równoważenie rynku w czasie notowań ciągłych

1. •Przeprowadzenie mini fazy przed otwarciem

   •Składane są zlecenia, na podstawie których wyznaczany jest kurs równowagi

Specyficzne wyznaczanie kursu otwarcia (zamknięcia)

1. •Gdy najwyższy limit ceny w zleceniu kupna jest niższy od najniższego limitu ceny w zleceniu sprzedaży

   •Gdy występują wyłącznie zlecenia kupna lub wyłącznie zlecenia sprzedaży

   •Gdy występuje brak zleceń

za kurs otwarcia przyjmuje się kurs pierwszej transakcji na danej sesji w systemie notowań ciągłych, a za kurs zamknięcia – kurs ostatniej transakcji. Specyficzne wyznaczanie kursu otwarcia (zamknięcia)

Jeśli przy wyznaczaniu kursu otwarcia (lub zamknięcia) kurs wykracza poza dopuszczalne wahania, rozpoczyna się równoważenie rynku na otwarciu. Inwestorzy składają dodatkowe zlecenia, mogą anulować i modyfikować wcześniej złożone zlecenia.

Specyficzne wyznaczanie kursu otwarcia (zamknięcia)

Jeśli wskutek równoważenia rynku nie jest możliwe określenie kursu równowagi, przewodniczący sesji może zmienić ograniczenia wahań kursów lub ogłosić kurs nietransakcyjny równy górnemu ograniczeniu wahań – gdy przeważają zlecenia kupna lub dolnemu ograniczeniu wahań – gdy przeważają zlecenia sprzedaży.