DR DANUTA SKULICZ
REALIZACJA ZAŁOŻEŃ PSYCHOLOGICZNO –
PEDAGOGICZNEGO WSPARCIA UCZNIÓW O
SPECYFICZNYCH POTRZEBACH EDUKACYJNYCH

KONFERENCJA 2011

EDUKACJA OPTYMALNA W OKRESIE

KRYZYSU WYCHOWAWCZEGO

SZKOŁY I RODZINY

I. WPROWADZENIE

Wybrane fragmenty jednolitego
tekstu
Rozporządzenia

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA
EDUKACJI NARODOWEJ

1)

z dnia 17 listopada 2010 r. w

sprawie zasad udzielania i

organizacji pomocy

psychologiczno-pedagogicznej

w publicznych przedszkolach,

szkołach i placówkach

Na podstawie

art. 22 ust. 2 pkt 11

ustawy z dnia

7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.

2)

) zarządza się, co

następuje

§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana

uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega

na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych

potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz

rozpoznawaniu indywidualnych możliwości

psychofizycznych ucznia, wynikających w

szczególności:

1) z niepełnosprawności;
2) z niedostosowania społecznego;
3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;
4) ze szczególnych uzdolnień;
5) ze specyficznych trudności w uczeniu się;

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna
udzielana uczniowi (c.d.)

2. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna
udzielana w przedszkolu, szkole i
placówce rodzicom uczniów i
nauczycielom polega na wspieraniu
rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu
problemów wychowawczych i
dydaktycznych oraz rozwijaniu ich
umiejętności wychowawczych w celu
zwiększania efektywności pomocy
psychologiczno-pedagogicznej dla
uczniów.

§ 4. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczną

organizuje dyrektor przedszkola, szkoły i placówki

2. Pomocy psychologiczno-
pedagogicznej w przedszkolu, szkole i
placówce udzielają uczniom nauczyciele,
wychowawcy grup wychowawczych oraz
specjaliści wykonujący w przedszkolu,
szkole i placówce zadania z zakresu
pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
w szczególności psycholodzy,
pedagodzy, logopedzi i doradcy
zawodowi, zwani dalej „specjalistami”.

3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest
organizowana i udzielana we współpracy z:

1) rodzicami uczniów;
2) poradniami psychologiczno-

pedagogicznymi, w tym poradniami

specjalistycznymi;
3) placówkami doskonalenia

nauczycieli;
4) innymi przedszkolami, szkołami i

placówkami;
5) organizacjami pozarządowymi oraz

innymi instytucjami działającymi na

rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

§ 5. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu,
szkole i placówce jest udzielana z inicjatywy:

1) ucznia;
2) rodziców ucznia;
3) nauczyciela, wychowawcy grupy
wychowawczej lub specjalisty,
prowadzącego zajęcia z uczniem;
4) poradni psychologiczno-
pedagogicznej, w tym poradni
specjalistycznej;
5) asystenta edukacji romskiej;
6) pomocy nauczyciela.

§ 6. 1. W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna
jest udzielana uczniom w formie:

1) klas terapeutycznych;
2) zajęć rozwijających uzdolnienia;
3) zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
4) zajęć specjalistycznych: korekcyjno-

kompensacyjnych, logopedycznych,

socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o

charakterze terapeutycznym;
5) zajęć związanych z wyborem kierunku

kształcenia i zawodu oraz planowaniem

kształcenia i kariery zawodowej — w przypadku

uczniów gimnazjum i szkół

ponadgimnazjalnych;
6) porad i konsultacji.

2. W przedszkolu i placówce pomoc
psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana
uczniom w formie:

1) zajęć specjalistycznych:
korekcyjno-kompensacyjnych,
logopedycznych,
socjoterapeutycznych oraz
innych zajęć o charakterze
terapeutycznym;
2) porad i konsultacji.

3. W placówkach, o których mowa w

art. 2 pkt 3

ustawy z dnia

7 września 1991 r. o systemie oświaty, zwanej dalej „ustawą”, pomoc
psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana uczniom także w formie
zajęć rozwijających uzdolnienia.

4. W przedszkolu, szkole i placówce pomoc psychologiczno-

pedagogiczna jest udzielana rodzicom uczniów i
nauczycielom w formie porad, konsultacji, warsztatów i
szkoleń.

(….)
§ 8. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla

uczniów szczególnie uzdolnionych oraz prowadzi się przy
wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba
uczestników zajęć wynosi do 8.

(…..)
§ 12. Zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o

charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z
dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi
funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć
wynosi do 10.

§ 14. Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia
dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne
prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający
kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych
zajęć.

(…….)
§ 16. Zajęcia związane z wyborem kierunku

kształcenia i zawodu oraz planowaniem

kształcenia i kariery zawodowej

organizuje się w celu wspomagania

uczniów gimnazjum i szkoły

ponadgimnazjalnej w podejmowaniu

decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy

wykorzystaniu aktywnych metod pracy.

Zajęcia prowadzą nauczyciele,

wychowawcy grup wychowawczych i

specjaliści.

§ 19. 1. Planowanie i koordynowanie
udzielania pomocy psychologiczno-
pedagogicznej uczniowi

w przedszkolu, szkole i placówce, o której mowa w

art. 2 pkt 5

ustawy, jest zadaniem zespołu

składającego się z nauczycieli, wychowawców grup

wychowawczych oraz specjalistów, prowadzących

zajęcia z uczniem, zwanego dalej „zespołem”.

(…..)
2. Zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne

indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz

możliwości psychofizyczne mogą opracować wspólny

plan działań wspierających dla tych uczniów.

(…..) § 23. 1. Zespół dokonuje oceny efektywności

pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej

uczniowi, w tym efektywności realizowanych zajęć

II. Idea kształtowania umiejętności życiowych

II. Idea kształtowania umiejętności życiowych

w praktyce wychowawczej

w praktyce wychowawczej

Według definicji Światowej Organizacji

Według definicji Światowej Organizacji

Zdrowia (WHO)

Zdrowia (WHO)

umiejętności życiowe

umiejętności życiowe

to

to

:

:

”umiejętności

”umiejętności

umożliwiające człowiekowi

umożliwiające człowiekowi

pozytywne zachowania

pozytywne zachowania

przystosowawcze, dzięki którym

przystosowawcze, dzięki którym

może skutecznie radzić sobie z

może skutecznie radzić sobie z

zadaniami i wyzwaniami

zadaniami i wyzwaniami

codziennego życia”.

codziennego życia”.

Skillstreaming

Skillstreaming



Dosłownie – strumieniowanie

Dosłownie – strumieniowanie

umiejętności, czyli wprowadzanie,

umiejętności, czyli wprowadzanie,

rozwijanie, utrwalanie umiejętności.

rozwijanie, utrwalanie umiejętności.



W 1973 roku zaprezentowano

W 1973 roku zaprezentowano

Skillstreaming jako pierwszy

Skillstreaming jako pierwszy

kierunek treningu umiejętności

kierunek treningu umiejętności

społecznych.

społecznych.

Life skills – umiejętności życiowe – termin zaproponowany

Life skills – umiejętności życiowe – termin zaproponowany

przez Botvina na przełomie lat 80 i 90.

przez Botvina na przełomie lat 80 i 90.

Nowym elementem

Nowym elementem

koncepcji proponowanej przez WHO, jest włączenie edukacji w

koncepcji proponowanej przez WHO, jest włączenie edukacji w

zakresie

zakresie

umiejętności życiowych do podstawowych zadań szkoły

umiejętności życiowych do podstawowych zadań szkoły

KSZTAŁTOWANIE

UMIEJĘTNOŚCI

ŻYCIOWYCH

PROGRAM

EDUKACYJNY

POWIĄZANY

Z CODZIENNYM

ŻYCIEM

SZKOŁY

INTERAKCYJNY

PROCES

NAUCZANIA –

UCZENIA SIĘ

KSZTAŁTOWANIE

POSTAW

ODPOWIEDZIALNOŚCI

ZA SWOJE ŻYCIE

Z punktu widzenia promocji zdrowia i

Z punktu widzenia promocji zdrowia i

pierwotnej profilaktyki u dzieci WHO

pierwotnej profilaktyki u dzieci WHO

wyróżnia dwie grupy umiejętności

wyróżnia dwie grupy umiejętności

1.

1.

Umiejętności podstawowe

Umiejętności podstawowe

dla

dla

codziennego życia umożliwiające

codziennego życia umożliwiające

dobre samopoczucie, relacje z innymi

dobre samopoczucie, relacje z innymi

i zachowania sprzyjające zdrowiu

i zachowania sprzyjające zdrowiu

2.

2.

Umiejętności specyficzne

Umiejętności specyficzne

dotyczące radzenia sobie z

dotyczące radzenia sobie z

zagrożeniami n p.: asertywne

zagrożeniami n p.: asertywne

odmawianie używania narkotyków,

odmawianie używania narkotyków,

alkoholu i innych używek.

alkoholu i innych używek.

Umiejętności podstawowe

Umiejętności podstawowe

dla codziennego

dla codziennego

życia umożliwiające dobre

życia umożliwiające dobre

samopoczucie, relacje z innymi i

samopoczucie, relacje z innymi i

zachowania sprzyjające zdrowiu

zachowania sprzyjające zdrowiu



podejmowanie decyzji

podejmowanie decyzji

i rozwiązywanie

i rozwiązywanie

problemów,

problemów,



twórcze i krytyczne

twórcze i krytyczne

myślenie,

myślenie,



porozumiewanie się i

porozumiewanie się i

utrzymywanie dobrych

utrzymywanie dobrych

relacji

relacji

interpersonalnych,

interpersonalnych,



samoświadomość i

samoświadomość i

empatia,

empatia,



radzenie sobie z

radzenie sobie z

emocjami i stresami.

emocjami i stresami.

Umiejętności specyficzne

Umiejętności specyficzne

dotyczące

dotyczące

radzenia sobie z zagrożeniami

radzenia sobie z zagrożeniami

DZIECIŃSTWO I

DZIECIŃSTWO I

MŁODOŚĆ:

MŁODOŚĆ:

Prawidłowy rozwój

Prawidłowy rozwój

psychospołeczny

psychospołeczny

Przygotowanie do życia

Przygotowanie do życia

Pierwotna profilaktyka

Pierwotna profilaktyka

problemów

problemów

zdrowotnych i

zdrowotnych i

społecznych

społecznych

Efekty programu

Efekty programu

rozwijającego umiejętności

rozwijającego umiejętności

życiowe:

życiowe:



zdolności

zdolności

realistycznego

realistycznego

myślenia,

myślenia,



zdolności budowania

zdolności budowania

dojrzałych więzi

dojrzałych więzi

międzyosobowych

międzyosobowych



oraz zdolności

oraz zdolności

poszukiwania i

poszukiwania i

respektowania

respektowania

podstawowych wartości

podstawowych wartości

i norm moralnych.

i norm moralnych.

III. Umiejętności życiowe i ich podział według

III. Umiejętności życiowe i ich podział według

UNICEF WHO i UNESCO

UNICEF WHO i UNESCO

1.

1.

Umiejętności interpersonalne:

Umiejętności interpersonalne:



empatia, aktywne słuchanie,

empatia, aktywne słuchanie,



przekazywanie i przyjmowanie

przekazywanie i przyjmowanie

informacji zwrotnych,

informacji zwrotnych,



porozumiewanie się werbalne i

porozumiewanie się werbalne i

niewerbalne,

niewerbalne,



asertywność, odmawianie,

asertywność, odmawianie,

negocjowanie,

negocjowanie,



rozwiązywanie konfliktów,

rozwiązywanie konfliktów,



współdziałanie, praca w zespole,

współdziałanie, praca w zespole,



związki i współdziałanie ze

związki i współdziałanie ze

społecznością.

społecznością.

2. Umiejętności dla budowania

2. Umiejętności dla budowania

samoświadomości:

samoświadomości:

*samoocena,

*samoocena,

*identyfikacja

*identyfikacja

własnych mocnych

własnych mocnych

i słabych stron,

i słabych stron,

*pozytywne myślenie,

*pozytywne myślenie,

* budowanie

* budowanie

pozytywnego obrazu

pozytywnego obrazu

własnej osoby i

własnej osoby i

własnego ciała.

własnego ciała.

3. Umiejętności dla budowania

3. Umiejętności dla budowania

własnego systemu wartości:

własnego systemu wartości:



Zrozumienie różnych norm

Zrozumienie różnych norm

społecznych, przekonań,

społecznych, przekonań,

kultur, różnic związanych z

kultur, różnic związanych z

płcią,

płcią,



tolerancja,

tolerancja,



identyfikacja czynników,

identyfikacja czynników,

które wpływają na system

które wpływają na system

wartości, postaw i zachowań,

wartości, postaw i zachowań,



przeciwdziałanie

przeciwdziałanie

dyskryminacji i negatywnych

dyskryminacji i negatywnych

stereotypom,

stereotypom,



działania na rzecz prawa,

działania na rzecz prawa,

odpowiedzialności i

odpowiedzialności i

sprawiedliwości społecznej

sprawiedliwości społecznej

4. Umiejętności podejmowania decyzji:

4. Umiejętności podejmowania decyzji:



krytyczne i twórcze

krytyczne i twórcze

myślenie,

myślenie,



rozwiązywanie problemów,

rozwiązywanie problemów,



identyfikacja ryzyka dla

identyfikacja ryzyka dla

siebie i innych,

siebie i innych,



poszukiwanie alternatyw,

poszukiwanie alternatyw,



uzyskiwanie informacji i

uzyskiwanie informacji i

ocena ich wartości,

ocena ich wartości,



przewidywanie

przewidywanie

konsekwencji własnych

konsekwencji własnych

działań, stawianie sobie

działań, stawianie sobie

celów.

celów.

5. Umiejętności radzenia sobie i

5. Umiejętności radzenia sobie i

kierowania stresem:

kierowania stresem:



samokontrola,

samokontrola,



radzenie sobie z presją,

radzenie sobie z presją,



gospodarowanie

gospodarowanie

czasem,

czasem,



radzenie sobie z

radzenie sobie z

lękiem, trudnymi

lękiem, trudnymi

sytuacjami,

sytuacjami,



poszukiwanie pomocy.

poszukiwanie pomocy.

III. Zasady konstruowania

III. Zasady konstruowania

programów kształtowania

programów kształtowania

umiejętności życiowych

umiejętności życiowych



Faza I - wstępnej identyfikacji

Faza I - wstępnej identyfikacji

(wyizolowanie, nazwanie i ukazanie

(wyizolowanie, nazwanie i ukazanie

objawów niepokojących i trudnych w

objawów niepokojących i trudnych w

odniesieniu do wzorców prawidłowego

odniesieniu do wzorców prawidłowego

rozwoju i zdrowego funkcjonowania w

rozwoju i zdrowego funkcjonowania w

określonym wieku).

określonym wieku).



        

        

Krok 1: identyfikacja wstępnych

Krok 1: identyfikacja wstępnych

objawów.

objawów.



        

        

Krok 2: nazwanie problemu.

Krok 2: nazwanie problemu.



        

        

Krok 3: teoria wyjaśniająca

Krok 3: teoria wyjaśniająca

istotę problemu (jak wyjaśnić istnienie

istotę problemu (jak wyjaśnić istnienie

tego problemu w

tego problemu w

mojej szkole, co jest

mojej szkole, co jest

przyczyną).

przyczyną).

Faza II – diagnozy (oszacowanie

Faza II – diagnozy (oszacowanie

przejawów funkcjonowania

przejawów funkcjonowania

uczniów, nauczycieli i rodziców oraz

uczniów, nauczycieli i rodziców oraz

poznanie przyczyn).

poznanie przyczyn).



Krok 4: identyfikacja osób do badań

Krok 4: identyfikacja osób do badań

(kogo objąć badaniami, jak liczna

(kogo objąć badaniami, jak liczna

będzie grupa).

będzie grupa).



Krok 5: dobór narzędzi.

Krok 5: dobór narzędzi.



        

        

Krok 6: realizacja badań

Krok 6: realizacja badań

diagnostycznych (jak badać, kto będzie

diagnostycznych (jak badać, kto będzie

badać, czy są to osoby wiarygodne i

badać, czy są to osoby wiarygodne i

cieszące się autorytetem).

cieszące się autorytetem).

Krok 7: analiza wyników badań.

Krok 7: analiza wyników badań.



        

        

Krok 8: werbalizacja zaleceń dla

Krok 8: werbalizacja zaleceń dla

modelu Programu Kształtowania

modelu Programu Kształtowania

Umiejętności Życiowych (wskazania,

Umiejętności Życiowych (wskazania,

postulaty, zalecenia).

postulaty, zalecenia).

Faza III – konceptualizacji

Faza III – konceptualizacji

formułowanie istoty programu

formułowanie istoty programu



        

        

Krok 9: określenie celu

Krok 9: określenie celu

programu.

programu.



        

        

Krok 10: zadania programu.

Krok 10: zadania programu.



        

        

Krok 11: struktura i treści

Krok 11: struktura i treści

programu.

programu.



        

        

Krok 12: sposób realizacji

Krok 12: sposób realizacji

programu.

programu.



Krok 13: projekt ewaluacji

Krok 13: projekt ewaluacji

programu.

programu.

IV. Metodyka pracy w małych

IV. Metodyka pracy w małych

grupach oraz stosowanie metod

grupach oraz stosowanie metod

aktywizujących

aktywizujących

Praca w małych grupach uczniów wcześniej

Praca w małych grupach uczniów wcześniej

zdiagnozowanych dla zespołu nauczycieli, którzy w

zdiagnozowanych dla zespołu nauczycieli, którzy w

zależności od potrzeb będą realizowali wspólnie

zależności od potrzeb będą realizowali wspólnie

program kształtowania umiejętności życiowych.

program kształtowania umiejętności życiowych.

Metody aktywne

Metody aktywne

to takie metody, których założeniem

to takie metody, których założeniem

jest zaangażowanie osób uczących się w proces

jest zaangażowanie osób uczących się w proces

dydaktyczny.

dydaktyczny.

Stosowanie metod aktywnych wpływa korzystnie nie

Stosowanie metod aktywnych wpływa korzystnie nie

tylko na ucznia (wiedza i umiejętności zdobyte

tylko na ucznia (wiedza i umiejętności zdobyte

samodzielnie są trwalsze), lecz także na nauczyciela.

samodzielnie są trwalsze), lecz także na nauczyciela.

Stosowanie metod aktywnych rozbudza

Stosowanie metod aktywnych rozbudza

zainteresowania, każdemu uczniowi daje możliwość

zainteresowania, każdemu uczniowi daje możliwość

uczestniczenia w procesie dydaktycznym oraz ułatwia

uczestniczenia w procesie dydaktycznym oraz ułatwia

przyswajanie wiedzy.

przyswajanie wiedzy.

METODYKA

METODYKA



Uczenie się (uczeń) – to stosowanie

Uczenie się (uczeń) – to stosowanie

metod aktywnych, które prowadzą do

metod aktywnych, które prowadzą do

trwałych zmian w myśleniu i działaniu,

trwałych zmian w myśleniu i działaniu,

do zdobywania nowych doświadczeń;

do zdobywania nowych doświadczeń;



Nauczanie, kształcenie (nauczyciel) – to

Nauczanie, kształcenie (nauczyciel) – to

stosowaniem metod aktywizujących,

stosowaniem metod aktywizujących,

które polegają na wzajemnym

które polegają na wzajemnym

oddziaływaniu nauczyciela i ucznia w

oddziaływaniu nauczyciela i ucznia w

celu spowodowania zmian u ucznia.

celu spowodowania zmian u ucznia.

ISTOTA METOD AKTYWNYCH

ISTOTA METOD AKTYWNYCH



Przeniesienie akcentu

Przeniesienie akcentu

z procesu nauczania

z procesu nauczania

na proces uczenia się,

na proces uczenia się,



uwzględnienie

uwzględnienie

emocjonalnego

emocjonalnego

aspektu tego procesu,

aspektu tego procesu,



stwarzanie uczącym

stwarzanie uczącym

się przestrzeni do

się przestrzeni do

samodzielnego

samodzielnego

myślenia i działania.

myślenia i działania.

Cechy metod aktywnych

Cechy metod aktywnych



Podmiotowość

Podmiotowość



Indywidualne

Indywidualne

potrzeby rozwojowe

potrzeby rozwojowe



Kontrakt

Kontrakt



Odpowiedzialność

Odpowiedzialność



Komunikacja

Komunikacja

Rola nauczyciela

Rola nauczyciela



Organizator procesu

Organizator procesu

doświadczania,

doświadczania,



Współplanujący wraz

Współplanujący wraz

z grupą jej aktywność,

z grupą jej aktywność,



Koordynujący

Koordynujący

realizację wspólnego

realizację wspólnego

planu działania.

planu działania.

Prowadzący zajęcia

Prowadzący zajęcia

Pomaga członkom grupy w

Pomaga członkom grupy w

identyfikowaniu własnych

identyfikowaniu własnych

potrzeb

potrzeb

Pomaga także stworzyć

Pomaga także stworzyć

atmosferę, w której

atmosferę, w której

uczestnicy mogą być otwarci

uczestnicy mogą być otwarci

i ufać sobie wzajemnie

i ufać sobie wzajemnie

Organizuje proces uczenia z

Organizuje proces uczenia z

zastosowaniem różnych

zastosowaniem różnych

metod i akceptuje wkład

metod i akceptuje wkład

każdej osoby w proces

każdej osoby w proces

uczenia się.

uczenia się.

Ograniczenia wynikające ze

Ograniczenia wynikające ze

stosowania metod

stosowania metod

aktywnych

aktywnych



Metody aktywne wymagają specyficznych

Metody aktywne wymagają specyficznych

warunków (n. p. odpowiednia ilość miejsca,

warunków (n. p. odpowiednia ilość miejsca,

materiały edukacyjne, dydaktyczne itp.)

materiały edukacyjne, dydaktyczne itp.)



Potrzebna jest odpowiednia ilość czasu

Potrzebna jest odpowiednia ilość czasu



Stosowanie metod aktywnych w grupach

Stosowanie metod aktywnych w grupach

powyżej 20 osób może sprawiać spore

powyżej 20 osób może sprawiać spore

trudności (1 nauczyciel może nie dać rady

trudności (1 nauczyciel może nie dać rady

kontrolować pracy wszystkich uczniów)

kontrolować pracy wszystkich uczniów)

LITERATURA

LITERATURA

Ellen McGinnis Arnold P. Goldstein

Ellen McGinnis Arnold P. Goldstein

1. Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka.

1. Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka.

Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i

Profilaktyka agresji i zaburzeń zachowania w przedszkolu i

przygotowaniu do szkoły. Warszawa, 2003.

przygotowaniu do szkoły. Warszawa, 2003.

2. Skillstreaming

2. Skillstreaming

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI UCZNIA

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

prospołecznych. Warszawa, 2001

prospołecznych. Warszawa, 2001

3. Skillstreaming

3. Skillstreaming

KSZTAŁTOWANIE MŁODEGO CZŁOWIEKA

KSZTAŁTOWANIE MŁODEGO CZŁOWIEKA

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

Nowe strategie i perspektywy nauczania umiejętności

prospołecznych. Warszawa, 2001

prospołecznych. Warszawa, 2001