ANTROPOLOGIA

ANTROPOLOGIA

ORGANIZACJI

ORGANIZACJI

PLAN PRACY:

1. Pojęcie antropologii organizacji
2. Tradycja etnograficzna, a badanie

organizacji

3. Organizacje jako przedmiot

badań

4. Metody badawcze
5. Notatki z badań

ANTROPOLOGIA ORGANIZACJI:

To podejście z zakresu nauk społecznych,
występujące w zarządzaniu, socjologii oraz
antropologii kulturowej. Polega na
traktowaniu badanych organizacji jak obcych
kultur, z wykorzystaniem klasycznego
aparatu pojęciowego antropologii i metod
jakościowych. Niekiedy jest nazywana
zamiennie etnografią organizacji.
Na świecie znanymi przedstawicielami
tego kierunku są m.in. Barbara
Czarniawska, John Van Maanen, Barry Turner.
W Polsce kierunek reprezentowany jest
m.in. przez Monikę Kosterę i Krzysztofa
Koneckiego.

Antropologiczne badania organizacji

umożliwiają

ciekawe i istotne badania terenowe:

•

opis organizacji w ich naturalnym kontekście

•

ukierunkowanie na proces, zrozumienie ludzi i

ich zachowań w organizacji

•

badanie zjawisk nowych, nieznanych, nie

dających się przewidzieć

BADANIE ORGANIZACJI

- badacz nie powinien mieć własnych opinii, wyobrażeń,
przesądów na tle
badanej rzeczywistości
- nie czytać przed badaniami zbyt dużo literatury poświęconej
tematowi,
najważniejszy jest teren
- lepiej badać to, o czym się nie ma pojęcia, łatwiej odrzucić
poglądy i
wyobrażenia
- badając w parze z kimś innym. jedna osoba powinna być
zorientowana w
temacie, a druga nie
- nie bada się swojej kultury
- musi być zaciekawienie tematem, chroni się rozmówców
(anonimowość),
pseudonimy, kodowanie liczbami, tożsamość organizacji
- zazwyczaj zaczyna się od wywiadu z zarządem, potem robi
się plan
wywiadów (łańcuszek rekomendacji)
- należy zdobyć zaufanie rozmówców (badacza obowiązuje
tajemnica)

 

ANTROPOLOGIA ORGANIZACJI - wywodzi się z
socjologii i badań kulturowych (cultural studies).
Bliżej jej do antropologii kultury. Badacz musi
być cieniem, prowadzić wywiady z ludźmi oraz
zapisywać tonację głosu, gestów

OBSERWUJĄCA PARTYCYPACJA - aktorzy w terenie
obserwują samych siebie, działają, lecz są przy
tym świadomi tego, co w danej chwili robi osoba
robiąca notatki

PARADYGMATY W NAUCE

ETNOGRAFIA ORGANIZACJI - metodologia, która służy badaniu
tworzonych przez ludzi sieci działań, zw. organizacjami, widzianych
jako kultury.
Kultura jest tu metaforą rdzenną, czyli podstawowym sposobem
opisu obiektu badań, co określane jest jako założenia
epistemologiczne. Są założenia co do natury rzeczywistości i roli
nauki (to założenia ontologiczne, zw. też pradygmatem). Świat
społeczny jest tworzony przez ludzi w nim żyjących (paradygmat
interpretatywny)

PARADYGMAT - ogólne sposoby widzenia świata, decydujące o tym,
jaki rodzaj pracy naukowej będzie podjęty i jakie wyniki są w danym
miejscu i czasie akceptowalne. Paradygmaty współwystępują ze
sobą, ale tylko jeden dominuje. To zbiór podstawowych założeń
ontologicznych i epistemologicznych.

Paradygmaty w

naukach społecznych:

1.

Funkcjonalistyczny

2.

Interpretatywny

3.

Fenomenologia

4.

Radykalnego humanizmu

5.

Radykalnego strukturalizmu

METODOLOGIA - konsekwencja wyborów
poczynionych przez badacza. Pokrewne
metodologie – to takie, które można
wyprowadzić z tych samych założeń
ontologicznych i epistemologicznych (np.
etnografia i jej teoria ugruntowana). Chodzi o
spójność w nauce. W etnografii najważniejsze są
badania empiryczne.

Metodologia składa się z:
- Badań empirycznych: metod i technik

- Interpretacji materiału
- Spisywania wyników badań

W antropologii organizacji aktorzy społeczni

to

ci, którzy angażują się w proces

organizowania

Korzyści z etnografii:

- pozwala na opis bliski doświadczeniu
- umożliwia parokrotne wykorzystanie tego samego
materiału
empirycznego (np. do porównań)
- ma potencjał poznawczy
- pozwala rozumieć badaną rzeczywistość, nawet jej
doświadczyć (relacja holistyczna z badanym terenem)
- etnografia dostarcza wiedzy milczącej (w działaniu)
- rejestruje, opisuje, uczy rozumienia
- cenna w twórczym podejściu do rozwiązywania problemów

METAFORA EPISTEMOLOGICZNA - język jaki badacz używa do opisu

rzeczywistości. To wizerunek społecznych zjawisk. Używana do opisu

studiowanych zjawisk, np. organizacji, będącej rzeczywistością złożoną,

niekonkretną, pełną paradoksów. Upraszcza i zawęża opis. Wszystkie

procesy organizacji mają swe źródło w metaforze epistemologicznej.

Metafory są tworzone na bieżąco, w ramach obejmowania różnych rzeczy

jednym aparatem pojęciowym. W teorii organizacji metafory czerpane są z

języków innych dyscyplin

(biologia,matematyka,językoznawstwo,antropologia itd).

Kultura :

1.       Coś typowego dla badań międzykulturowych w zarządzaniu. Kultura

jako czynnik wyjaśniający, wywierajacy wpływ na różne elementy procesu

zarządzania, to zmienna niezależna. Np jakie cechy narodowe i wartości

wpływają na styl zarządzania, postawy konsumentów w danym kraju itd.

Sporządzanie słowniczków postępowania.
2.       Kultura jako coś, czym można manipulować i zarządzać, celem

uzyskania finansowo korzystnych efektów. Organizacje jako zarząd

„wytwarzają” kultury i „wpływają” na nie. Kultura to zmienna wewnętrzna.

Model Edgara Scheina (sposób diagnozowania organizacji na

podstawie elementów kultury, które nazwał POZIOMAMI).

Kultura jako głęboki złożony zestaw czynników, na który można

wywierać wpływ, jeśli się go podda trafnej diagnozie.

I. Zarządzanie międzykulturowe: narodowe style zarządzania,

podobieństwa i różnice w sposobie zarządzania w różnych

krajach, związek efektywności i kultury narodowej - KULTURA

JAKO ZMIENNA NIEZALEŻNA

II. Kultura przedsiębiorstwa: zarządzanie kulturą przedsiębiorstwa,

związek efektywności i kultury organizacyjnej - KULTURA JAKO

ZMIENNA WEWNĘTRZNA

III. Perspektywa poznawcza: organizacja jako przedsięwzięcie

poznawcze -METAFORA RDZENNA

IV. Perspektywa symbolistyczna: wspólne znaczenia i symbole -

METAFORA RDZENNA

V. Perspektywa strukturalna/ psychodynamiczna: identyfikacja

głębokich struktur leżących u podstaw rzeczywistości

organizacyjnej. Badanie organizacji jako formy ludzkiej

ekspresji - METAFORA RDZENNA

KULTURA ORGANIZACYJNA – to proces, który się dzieje. Porządkuje

doświadczenia i działania, daje podzielane znaczenia, pozwala ludziom wspólnie

działać. Daje poczucie sensu. Wrażenie stabilności, ale widoczna jest ciągła

zmiana. Zmiany są spontaniczne i mało prawdopodobne, bo powodują utratę

poczucia sensu. Zmiany odgórne, „zarządzane”, skazane są na niepowodzenie.

Zmiana się dokonuje, gdy założenia są podważane przez symbole. Kierownik musi

sobie zdać sprawę, że jest symbolem kulturowym i świadomie dawać przykład.

Definicja organizacji - Sposób definiowania organizacji zależy do paradygmatu,

który przyjął badacz. Jeśli zakłada się, ze organizacje można opisać jako

konstruowane społeczne kultury, to na pewni ludzie i ich działania będą w

centrum uwagi, a nie np. finanse. Do metafory kulturowej pasuje to, co ludzie

robią (procesy)

Gareth Morgan: Do założeń trzeba dobrać sobie definicję pasującą, użyteczną,

zwracającą uwagę na takie aspekty organizacji, które mają być przedmiotem

badań.

Karl Weick: nie wierzy, że organizacja to konkretny obiekt. Dla niego to ciągle

trwające procesy organizowania [łączenia niezależnie działań w mające sens

sekwencje, tzn mających sens wyników].

ORGANIZOWANIE (Definicja Czarniawskiej) : to sieci

zbiorowych działań, podejmowanych jako próba kształtowania świata i
życia ludzi. Zawartością tych działań są znaczenia i rzeczy(artefakty).
Jeden zestaw zbiorowych działań odróżnia się od innych poprzez rodzaj
znaczeń i produktów społecznie przypisywanych danej organizacji.

Etapy organizowania:

1.       INSCENIZACJA. - Ujęcie w nawias fragmentu otoczenia i nadanie mu

realności poprzez działanie

2.       SELEKCJA
3.       PRZECHOWYWANIE - Wyniki działań zachowywane są w

schematach poznawczych. Proces organizowania jest ciągłym
tworzeniem sensu, nadawaniem znaczeń i dążeniem do zrozumienia
tego, co się dzieje, jednocześnie jest konkretnym działaniem.
Organizacja dzieje się.

POLA ORGANIZACYJNE - przydatne dla celów analitycznych,
to sieci połączonych ze sobą instytucjonalnie działań. Np
administracja publiczna, branża, konkurenci. Poszczególni
aktorzy są sobie niezbędni do tego, by wykonywać działania
,ale nie muszą się ze sobą spotykać, ani znać.

IZOMORFIZM ORGANIZACJI - to zachowanie zbiorowe,
wspólna świadomość pola, idee podróżują w ramach pól („my,
przedsiębiorstwo rynkowe”). Akt translacji jako akt twórczy.
Nagłe wydarzenie może zdezorganizować aktorów.

ZARZĄDZANIE - łączenie jednostek po to, by coś osiągnąć. To
radzenie sobie z niepewnością, pilnowanie zorganizowania.
Złożone jest z aspektów technicznych i społecznych. To
praktyka społeczna, powstała w określonych warunkach
społecznych i kulturowych. Wszystkie procesy organizowania
są wieloznaczne i złożone.

GŁÓWNE TYPY ORGANIZACJI

ORGANIZACJE FORMALNE:

-

SEKTORA PRYWATNEGO

-

SEKTORA PUBLICZNEGO

-

SEKTORA POZARZĄDOWEGO

ORGANIZACJE NIEFORMALNE
OGRANIZACJE TOTALNE

METODY BADAŃ

TRIANGULACJA - proces uwierzytelnienia, daje szerszy materiał

terenowy, pewniejsze podstawy do interpretacji, może jedna
wywołać zmęczenie poznawcze, przeładowanie materiałem.
Łączy się metody pokrewne, kombinacje metod jakościowych z
ilościowymi, ale jedna metodologia podstawowa! Też kilkakrotne
stosowanie tej samej metody w celu triangulacji materiału.
Sporządzanie raportu z badań.

Krzysztof Konecki: 4 typy triangulacji:
       - Danych [użycie danych z różnych źródeł]
       - Badacza [wprowadzenie wielu badaczy]
       - Teoretyczna [różne teorie do interpretacji materiału]
       - Metodologiczna [wiele metod badawczych]

- OBSERWACJA - Często stosowana jako metoda
uzupełniająca w etnografii organizacji, by uzyskać tło do
wywiadów. Czasem też metoda podstawowa
[uczestnicząca, nieuczestnicząca, bezpośrednia,
shadowing-bycie cieniem]

- WYWIAD - Kierowana rozmowa, gdzie kierowanie jest
uznane i akceptowane przez obie strony.
[Standaryzowany/ niestandaryzowany,
strukturalizowany/ niestrukturalizowany, badania
pilotażowe, antropologiczny]

- ANALIZA TEKSTU (analiza kultury)

NOTATKI Z BADAŃ

Teoria ugruntowana - skrupulatne, systematyczne notowanie,

porządkowanie notatek i ich interpretowanie.

Etnografia - prowadzenie notesu, ale bez ściśle określonych
metodologicznie zasad. Notatki bardziej osobiste, styl dostosowuje się do
własnych potrzeb. Robi się je na bieżąco

·        - data, czas i miejsce
·        - Szczegółowe fakty, liczby, opis wydarzeń
·        - Wrażenia zmysłowe
·        - Reakcje ludzi w terenie
·        - Słowa, wyrażenia, język terenu
·        -  Numery stron

Trzeba oddzielać od siebie typy zapisków, różne typy notatek, różne
czcionki, nie mieszać ze swoimi przemyśleniami. Można dodawać inne
materiały. Nie publikuje się notatek.
Klasyczne notatki z terenu: suche, realistyczne kodowane, kod
symbolizujący daną osobę, skrótowość. Często traktowane przez badaczy
osobiście. To zjawisko progowe – między gabinetem, a terenem. Pomost
między światami. Potrzeba ciągłego notowania.

BIBLIOGRAFIA:

- Kostera, M. Antropologia organizacji, Wyd. 2, PWN,
Warszawa 2005
- Kostera, M. (red.) (2007) Kultura organizacji: Etnografie
polskich firm. Gdańsk: GWP
- Konecki Krzysztof T., Piotr Chomczyński (red.), (2007),
Zarządzanie organizacjami. Kulturowe uwarunkowania
zarządzania zasobami ludzkimi. Wydaw. UŁ, Łódź.
- Alberto Corsín Jiménez , ANTHROPOLOGY OF
ORGANISATIONS READER, INTRODUCTION: RE-
INSTITUTIONALISATIONS