LOGISTYKA PRODUKCJI
LOGISTYKA PRODUKCJI
T.9 ANALIZA LOGISTYCZNA W PROCESACH
T.9 ANALIZA LOGISTYCZNA W PROCESACH
PRODUKCJI
PRODUKCJI
Zagadnienia
Zagadnienia
1.
1.
Wprowadzenie
Wprowadzenie
2.
2.
Analiza wykorzystania i różnorodności
Analiza wykorzystania i różnorodności
materiałów
materiałów
3.
3.
Analiza wykorzystania materiałów w produkcji
Analiza wykorzystania materiałów w produkcji
4.
4.
Analiza materiałochłonności produkcji
Analiza materiałochłonności produkcji
5.
5.
Analiza produktywności materiałów
Analiza produktywności materiałów
6.
6.
Przykład
Przykład
1.Wprowadzenie
1.Wprowadzenie
Proces produkcji w przedsiębiorstwie jest
Proces produkcji w przedsiębiorstwie jest
podstawową funkcją jego działalności oraz
podstawową funkcją jego działalności oraz
świadczy o jego charakterze i strukturze
świadczy o jego charakterze i strukturze
działania.
działania.
Efektywność gospodarowania materiałami w
Efektywność gospodarowania materiałami w
procesach wytwarzania wyrobu gotowego często
procesach wytwarzania wyrobu gotowego często
decyduje o kondycji całego przedsiębiorstwa
decyduje o kondycji całego przedsiębiorstwa
oraz funkcjonowaniu i organizacji.
oraz funkcjonowaniu i organizacji.
Racjonalne gospodarowanie materiałami w
Racjonalne gospodarowanie materiałami w
zakresie procesów produkcyjnych mierzyć można
zakresie procesów produkcyjnych mierzyć można
różnymi wskaźnikami, które w zależności od
różnymi wskaźnikami, które w zależności od
stopnia dokładności są mniej lub bardziej
stopnia dokładności są mniej lub bardziej
skomplikowane.
skomplikowane.
Warto jednak stosować sposoby oceny o
Warto jednak stosować sposoby oceny o
wymierny końcowy efekt całego procesu
wymierny końcowy efekt całego procesu
biorąc pod uwagę następujące
biorąc pod uwagę następujące
mierniki:
mierniki:
naturalne
naturalne
,
,
które oparte są na fizycznych
które oparte są na fizycznych
jednostkach miary, np. objętość, masa oraz
jednostkach miary, np. objętość, masa oraz
sztuki wytworzonego wyrobu,
sztuki wytworzonego wyrobu,
umowne
umowne
, przydatne w celu przedstawienia
, przydatne w celu przedstawienia
całej gospodarki materiałowej w produkcji
całej gospodarki materiałowej w produkcji
ogółem,
ogółem,
wartościowe,
wartościowe,
pozwalające na określenie
pozwalające na określenie
efektywności gospodarowania materiałami w
efektywności gospodarowania materiałami w
przedsiębiorstwie (np. produkcji) w
przedsiębiorstwie (np. produkcji) w
wymiernych jednostkach miary.
wymiernych jednostkach miary.
Badania logistyczne analizy wskaźników
Badania logistyczne analizy wskaźników
produkcji efektywności
produkcji efektywności
gospodarowania materiałami
gospodarowania materiałami
obejmują:
obejmują:
analizę wykorzystania i różnorodności
analizę wykorzystania i różnorodności
materiałów,
materiałów,
analizę wykorzystania materiałów w
analizę wykorzystania materiałów w
produkcji,
produkcji,
analizę materiałochłonności produkcji,
analizę materiałochłonności produkcji,
analizę produktywności materiałów.
analizę produktywności materiałów.
2. Analiza wykorzystania i różnorodności
2. Analiza wykorzystania i różnorodności
materiałów
materiałów
Gospodarowanie materiałami pod względem
Gospodarowanie materiałami pod względem
wykorzystania i różnorodności zastosowanych
wykorzystania i różnorodności zastosowanych
materiałów można zbadać za pomocą
materiałów można zbadać za pomocą
wskaźnika wykorzystania materiałów,
wskaźnika wykorzystania materiałów,
znormalizowania i zunifikowania wyrobu.
znormalizowania i zunifikowania wyrobu.
Logistyczna analiza w tym zakresie pozwala
Logistyczna analiza w tym zakresie pozwala
ocenić wykorzystanie materiałów w sferze ich
ocenić wykorzystanie materiałów w sferze ich
konstruktywnego stosowania, unifikacji
konstruktywnego stosowania, unifikacji
połączonej z ujednoliceniem wyrobu
połączonej z ujednoliceniem wyrobu
gotowego oraz stopnia normalizacji.
gotowego oraz stopnia normalizacji.
Wskaźniki wykorzystania i różnorodności
Wskaźniki wykorzystania i różnorodności
materiałów
materiałów
Tabela 1
Tabela 1
Rodzaj wskaźnika
Rodzaj wskaźnika
Relacja
Relacja
Wskaźnik wykorzystania materiałów
Wskaźnik wykorzystania materiałów
Mw : Nt
Mw : Nt
Wskaźnik konstruktywnego wykorzystania
Wskaźnik konstruktywnego wykorzystania
materiałów
materiałów
Mw : Uw
Mw : Uw
Wskaźnik zunifikowania wyrobu
Wskaźnik zunifikowania wyrobu
Uu : U
Uu : U
Wskaźnik znormalizowania wyrobu
Wskaźnik znormalizowania wyrobu
Un : U
Un : U
Gdzie:
Mw -ciężar wyrobu gotowego (w kg),
Nt - norma techniczna zużycia materiałów,
Uw — cechy użytkowania wyrobu np. moc silnika, wydajność( w
jednostkach naturalnych),
Uu - liczba zunifikowanych elementów wyrobu gotowego,
Un – liczba znormalizowanych elementów wyrobu gotowego,
U - liczba wszystkich elementów wyrobu gotowego
3. Analiza wykorzystania materiałów w
3. Analiza wykorzystania materiałów w
produkcji
produkcji
W badaniach wykorzystania materiałów
W badaniach wykorzystania materiałów
produkcji należy przede wszystkim wyliczyć
produkcji należy przede wszystkim wyliczyć
wskaźnik ich technologicznego zużycia, jak
wskaźnik ich technologicznego zużycia, jak
również wskaźnik uzysku oraz strat i
również wskaźnik uzysku oraz strat i
powstających odpadów produkcyjnych.
powstających odpadów produkcyjnych.
Ocena wykorzystania materiałów w produkcji
Ocena wykorzystania materiałów w produkcji
dotyczy sfery technologicznego przygotowania
dotyczy sfery technologicznego przygotowania
całego procesu wytwórczego wyrobu
całego procesu wytwórczego wyrobu
gotowego, badając zależności i proporcje
gotowego, badając zależności i proporcje
pomiędzy materiałem a wykorzystywaną
pomiędzy materiałem a wykorzystywaną
technologią
technologią
Wskaźniki wykorzystania materiałów w
Wskaźniki wykorzystania materiałów w
procesie produkcyjnym
procesie produkcyjnym
Tabela 2
Tabela 2
Rodzaj wskaźnika
Rodzaj wskaźnika
Relacja
Relacja
Wskaźnik technologicznego wykorzystania
Wskaźnik technologicznego wykorzystania
materiału
materiału
Mzn : Mzb
Mzn : Mzb
Wskaźnik uzysku
Wskaźnik uzysku
P : Mzb
P : Mzb
Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych
Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych
Mso : Nt
Mso : Nt
Gdzie:
Mzn — zużycie netto materiałów (w kg),
Mzb — zużycie brutto materiałów — całkowite (w kg),
P — wielkość produkcji (w jednostkach naturalnych),
Mso — wielkość strat i odpadów (w jednostkach naturalnych),
Nt — norma techniczna zużycia materiałów.
4. Analiza materiałochłonności produkcji
4. Analiza materiałochłonności produkcji
Materiałochłonność produkcji
Materiałochłonność produkcji
oznacza wielkość nakładów
oznacza wielkość nakładów
materiałowych poniesionych na wytworzenie jednego
materiałowych poniesionych na wytworzenie jednego
wyrobu gotowego lub całej produkcji przedsiębiorstwa
wyrobu gotowego lub całej produkcji przedsiębiorstwa
Możemy ją ocenić wykorzystując :
Możemy ją ocenić wykorzystując :
wskaźniki ilościowe,
wskaźniki ilościowe,
wartościowe i mieszane,
wartościowe i mieszane,
ilościowo-wartościowe.
ilościowo-wartościowe.
Przeprowadzając analizy należy przede wszystkim zbadać
Przeprowadzając analizy należy przede wszystkim zbadać
wpływ wadliwości materiałów na produkcję oraz
wpływ wadliwości materiałów na produkcję oraz
wyliczyć tzw. materiałochłonność końcowa.
wyliczyć tzw. materiałochłonność końcowa.
Analiza materiałochłonności produkcji dla celów
Analiza materiałochłonności produkcji dla celów
logistycznych powinna również dostarczyć informacji w
logistycznych powinna również dostarczyć informacji w
zakresie zakłóceń w zasilenia materiałowe w przebiegu
zakresie zakłóceń w zasilenia materiałowe w przebiegu
produkcji, odstępstw od założonego planu
produkcji, odstępstw od założonego planu
produkcyjnego oraz zakłóceń samego procesu
produkcyjnego oraz zakłóceń samego procesu
wytwarzania wyrobu gotowego
wytwarzania wyrobu gotowego
Wskaźnik materiałochłonności produkcji
Wskaźnik materiałochłonności produkcji
Tabela 3
Tabela 3
Rodzaj wskaźnika
Rodzaj wskaźnika
Relacja
Relacja
Wskaźnik materiałochłonności produkcji — ilościowy
Wskaźnik materiałochłonności produkcji — ilościowy
Mzb : P
Mzb : P
Wskaźnik materiałochłonności produkcji — ilościowo-
Wskaźnik materiałochłonności produkcji — ilościowo-
wartościowy
wartościowy
Mzb : Pw
Mzb : Pw
Wskaźnik materiałochłonności produkcji —
Wskaźnik materiałochłonności produkcji —
wartościowy
wartościowy
Km : Pw
Km : Pw
Wskaźnik wadliwości materiałów
Wskaźnik wadliwości materiałów
Mzj: Mp
Mzj: Mp
Wskaźnik materiałochłonności końcowej
Wskaźnik materiałochłonności końcowej
Km : Uw
Km : Uw
Gdzie:
Mzb — zużycie brutto materiałów — całkowite (w kg),
P - wielkość produkcji (w jednostkach naturalnych),
Pw — wartość produkcji (w zł),
Km -- koszty materiałowe produkcji (w zł),
Mzj —ilość materiałów wycofanych z procesu produkcyjnego na skutek
złej jakości (w jednostkach naturalnych),
Mp —ilość materiałów dostarczonych do produkcji (w jednostkach
naturalnych),
Km — odchylenie wielkości kosztów materiałowych w stosunku do
rozwiązania
Uw -
odchylenie wartości użytkowej wyrobów gotowych w stosunku do
rozwiązania bazowego (w zł).
5. Analiza produktywności materiałów
5. Analiza produktywności materiałów
W celu tej analizy należy ocenić produktywności
W celu tej analizy należy ocenić produktywności
materiałów w określonym wyrobie gotowym.
materiałów w określonym wyrobie gotowym.
Jest to potrzebne do zbadania jego udziału w
Jest to potrzebne do zbadania jego udziału w
stosunku do kosztów materiałów produkcji
stosunku do kosztów materiałów produkcji
oraz sprzedaży netto.
oraz sprzedaży netto.
Produktywność materiałów stanowi
Produktywność materiałów stanowi
relację
relację
Es : KM
Es : KM
Gdzie:
Gdzie:
Es — sprzedaż netto,
Es — sprzedaż netto,
Km — koszty materiałowe produkcji (w zł).
Km — koszty materiałowe produkcji (w zł).
Przykład 1
Przykład 1
Przeanalizuj efektywność gospodarowania materiałami pod
Przeanalizuj efektywność gospodarowania materiałami pod
względem procesów produkcji w przedsiębiorstwie, obliczając
względem procesów produkcji w przedsiębiorstwie, obliczając
wskaźniki związane z procesem wytwórczym oraz dokonując
wskaźniki związane z procesem wytwórczym oraz dokonując
ich interpretacji.
ich interpretacji.
W obliczeniach wykorzystaj następujące dane:
W obliczeniach wykorzystaj następujące dane:
zużycie netto materiałów —25 kg,
zużycie netto materiałów —25 kg,
zużycie brutto materiałów — 32 kg,
zużycie brutto materiałów — 32 kg,
norma techniczna zużycia materiałów — 32 kg,
norma techniczna zużycia materiałów — 32 kg,
wielkość produkcji —26 kg,
wielkość produkcji —26 kg,
wielkość strat i odpadów — 6 kg,
wielkość strat i odpadów — 6 kg,
ilość materiałów dostarczonych do produkcji — 33 kg,
ilość materiałów dostarczonych do produkcji — 33 kg,
ilość materiałów wycofanych z procesu produkcyjnego (zła
ilość materiałów wycofanych z procesu produkcyjnego (zła
jakość) — 1 kg,
jakość) — 1 kg,
koszty materiałów produkcji — 200 tys. zł,
koszty materiałów produkcji — 200 tys. zł,
wartość produkcji — 360 tys. zł,
wartość produkcji — 360 tys. zł,
sprzedaż netto —360 tys. zł.
sprzedaż netto —360 tys. zł.
Rozwiązanie
Rozwiązanie
Wykorzystując przedstawione dane należy dokonać
Wykorzystując przedstawione dane należy dokonać
obliczenia następujących wskaźników
obliczenia następujących wskaźników
odnoszących się do procesów produkcji:
odnoszących się do procesów produkcji:
1/ Wskaźnik technologicznego wykorzystania
1/ Wskaźnik technologicznego wykorzystania
materiału:
materiału:
Mzn / Mzb = 25 : 32 =0,78
Mzn / Mzb = 25 : 32 =0,78
2/ Wskaźnik uzysku:
2/ Wskaźnik uzysku:
P/ Mzb = 26 :32 = 0,81
P/ Mzb = 26 :32 = 0,81
3/ Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych:
3/ Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych:
Mso / Nt = 6 : 32 = 0,19
Mso / Nt = 6 : 32 = 0,19
cd
cd
4/ Wskaźnik materiałochłonności
4/ Wskaźnik materiałochłonności
produkcji — wartościowy:
produkcji — wartościowy:
Km/Pw = 200: 360 = 0,56
Km/Pw = 200: 360 = 0,56
5/ Wskaźnik wadliwości materiałów:
5/ Wskaźnik wadliwości materiałów:
Mzj/Mp = 1 : 33 = 0,33
Mzj/Mp = 1 : 33 = 0,33
6/ Produktywność materiałów:
6/ Produktywność materiałów:
Es/Km = 360 : 200 = 1,8
Es/Km = 360 : 200 = 1,8
Wnioski
Wnioski
1.
1.
Cząstkowe wyliczenia pozwalają na stwierdzenie, że
Cząstkowe wyliczenia pozwalają na stwierdzenie, że
wskaźnik technologicznego wykorzystania materiału
wskaźnik technologicznego wykorzystania materiału
(0,78 ) oraz wskaźnik uzysku (0,81) są stosunkowo na
(0,78 ) oraz wskaźnik uzysku (0,81) są stosunkowo na
niskim poziomie i należy przeanalizować techniczno-
niskim poziomie i należy przeanalizować techniczno-
organizacyjne możliwości ich poprawy.
organizacyjne możliwości ich poprawy.
2.
2.
Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych (0,19)
Wskaźnik strat i odpadów produkcyjnych (0,19)
zasadniczo też jest niepokojący, ale w dużej mierze
zasadniczo też jest niepokojący, ale w dużej mierze
zależy on od rodzaju produkcji. Jednak trzeba zbadać cykl
zależy on od rodzaju produkcji. Jednak trzeba zbadać cykl
i miejsca powstawania odpadów i dążyć do ich
i miejsca powstawania odpadów i dążyć do ich
ograniczenia.
ograniczenia.
3.
3.
Wskaźniki materiałochłonności (0,56) i produktywności
Wskaźniki materiałochłonności (0,56) i produktywności
materiałów (1,8) w celu ich weryfikacji należałoby
materiałów (1,8) w celu ich weryfikacji należałoby
porównać z innymi okresami lub uzyskanymi wynikami w
porównać z innymi okresami lub uzyskanymi wynikami w
innych przedsiębiorstwach produkujących ten sam wyrób.
innych przedsiębiorstwach produkujących ten sam wyrób.
4.
4.
Wskaźnik wadliwości materiałów (0,03) jest na niskim,
Wskaźnik wadliwości materiałów (0,03) jest na niskim,
poprawnym poziomie, ale dalej należy dążyć do jego
poprawnym poziomie, ale dalej należy dążyć do jego
obniżenia.
obniżenia.
Przykład 2
Przykład 2
W hucie szkła „Porcelana”, w jednym z
W hucie szkła „Porcelana”, w jednym z
działów, zebrano wyniki dotyczące procesów
działów, zebrano wyniki dotyczące procesów
produkcji w miesiącu
produkcji w miesiącu
listopadzie i grudniu
listopadzie i grudniu
2007 roku
2007 roku
, w celu ich analizy wskaźnikowej i
, w celu ich analizy wskaźnikowej i
porównawczej. Na podstawie danych
porównawczej. Na podstawie danych
przedstawionych w tabelach 1 i 2 oceń
przedstawionych w tabelach 1 i 2 oceń
sprawność produkcji pod względem
sprawność produkcji pod względem
logistycznym oraz wskaż zagrożenia z nich
logistycznym oraz wskaż zagrożenia z nich
płynące dla badanego działu.
płynące dla badanego działu.
Tabela 1- Dane analityczne
Tabela 1- Dane analityczne
Rodzaj uzyskanej
Rodzaj uzyskanej
danej
danej
Jm
Jm
Wartość
Wartość
Zużycie netto mat
Zużycie netto mat
mg
mg
1900
1900
Zużycie brutto
Zużycie brutto
mg
mg
2400
2400
Norma tech.zużycia mat
Norma tech.zużycia mat
mg
mg
2400
2400
Wielkość produkcji
Wielkość produkcji
mg
mg
2000
2000
Wielkośc strat
Wielkośc strat
mg
mg
400
400
Ilość mat wycofanych
Ilość mat wycofanych
mg
mg
200
200
Ilość mat.dostarczonych
Ilość mat.dostarczonych
do produkcji
do produkcji
mg
mg
2600
2600
Koszty materiałowe
Koszty materiałowe
produkcji
produkcji
zł
zł
150 000
150 000
Wartość produkcji
Wartość produkcji
zł
zł
300 000
300 000
Sprzedaż netto
Sprzedaż netto
zł
zł
300 000
300 000
Tabela 2- Dane porównawcze
Tabela 2- Dane porównawcze
Rodzaj wskaźnika
Rodzaj wskaźnika
Listopad
Listopad
2007
2007
Grudzień
Grudzień
2007*
2007*
Wskaźnik wykorzystania materiałów
Wskaźnik wykorzystania materiałów
0,82
0,82
0,87
0,87
Wskaźnik konstruktywnego
Wskaźnik konstruktywnego
wykorzystania mat.
wykorzystania mat.
0,78
0,78
0,84
0,84
Wskaźnik zunifikowania wyrobu
Wskaźnik zunifikowania wyrobu
0,61
0,61
0,64
0,64
Wskaźnik znormalizowania wyrobu
Wskaźnik znormalizowania wyrobu
0,72
0,72
0,76
0,76
Wskaźnik technologicznego wykorz.
Wskaźnik technologicznego wykorz.
mat.
mat.
0,72
0,72
Wskaźnik uzysku
Wskaźnik uzysku
0,71
0,71
Wskaźnik strat i odpadów
Wskaźnik strat i odpadów
produkcyjnych
produkcyjnych
0,32
0,32
Wskaźnik materiałochłonności
Wskaźnik materiałochłonności
produkcji (wartość)
produkcji (wartość)
0,81
0,81
Wskaźnik wadliwości materiałów
Wskaźnik wadliwości materiałów
0,22
0,22
Wskaźnik materiałochłonności
Wskaźnik materiałochłonności
końcowej
końcowej
0,11
0,11
Produktywność materiałów
Produktywność materiałów
1,32
1,32
Wnioski
Wnioski
Dziękuję za
Dziękuję za
uwagę
uwagę