LOGISTYKA ZAOPATRZENIA

Analiza zapasów i procesów

magazynowych

Analiza wielkości i struktury zapasów

Sprawność procesów logistycznych w przedsiębiorstwie
wyraża się wielkością utrzymywanych zapasów, a także ich
produktywnością. Procesy zakupu wywierają zasadniczy
wpływ na zapasy materiałów w przedsiębiorstwie
produkcyjnym oraz towarów w przedsiębiorstwie
handlowym. Procesy sprzedaży zaś mają wpływ na zapasy
wyrobów gotowych, a także towarów.
W przedsiębiorstwie produkcyjnym, zwłaszcza
przemysłowym, na zapasy składają się następujące ich
rodzaje : materiałowe, produkcji nie zakończonej, wyrobów
gotowych.

W przedsiębiorstwie handlowym występują zapasy
towarów. Należy dodać, że w przedsiębiorstwach
przemysłowych o rozwiniętej sieci dystrybucji również
występują zapasy towarów, gromadzone w składach
hurtowych, a także w sklepach detalicznych.
Przedmiotem analizy zapasów powinny być zwłaszcza :
1) analiza dynamiki i struktury zapasów,
2) analiza produktywności zapasów, którą możemy

także

określić jako analizę intensywności wykorzystania

zapasów,

3) ocena gospodarczej przydatności zapasów.

Dynamika zapasów powinna być powiązana z dynamiką
obrotów ( sprzedaży ). Umożliwia to obniżanie
zapasochłonności procesów gospodarczych.
Struktura zapasów powinna być wieloprzekrojowa
i pozwalać na ocenę jej poprawności oraz zgodności
z potrzebami. Ważna jest także ocena gospodarczej
przydatności zapasów.
W celu dokonania wstępnej analizy zapasów

potrzebne

są: dane bezwzględne za rok bazowy, dane planowane na
rok badany oraz dane rzeczywiste roku badanego.

Szczegółowa analiza zapasów powinna umożliwiać
uzyskanie danych o stopniu dostosowania

utrzymywanych

zapasów do potrzeb i ewentualnie ustalenie wielkości
zapasów zbędnych, nadmiernych i trudno zbywalnych.
Dobrą miarą oceny przydatności zapasów jest czas ich
zalegania ( do 1 miesiąca, do 3 m-cy, do 6 m-cy, do 12
m-cy i powyżej 12 m-cy ). Zaleganie zapasów wyrobów
gotowych i towarów ponad 12 miesięcy oznacza ich
trudną zbywalność, co może powodować wielorakie
ujemne skutki ekonomiczne ( częściową lub całkowitą
utratę wartości użytkowej, konieczność zastosowania

bonifikat cenowych, bezproduktywne zaangażowanie
kapitałów, powodujące dodatkowe koszty ).
Przeciwdziałanie tym negatywnym skutkom wymaga
trafnych prognoz popytu, ich stałej aktualizacji,
zastosowania odpowiednich metod sterowania

zapasami.

Wskaźniki produktywności zapasów :
1) wskaźnik rotacji zapasów,
2) wskaźnik długości trwania jednego cyklu

obrotowego w dniach,

3) wskaźnik zapasochłonności obrotu.

Analiza przydatności i kompletności zapasów

Analiza przydatności zapasów polega na ustaleniu,
w odniesieniu do konkretnych pozycji materiałowych,
możliwości ich wykorzystania w zaspokajaniu potrzeb
produkcyjnych i pozostałych. Wynikiem tej analizy

powinno

być ustalenie zapasów zbędnych w dalszej działalności
przedsiębiorstwa i podjęcie ich możliwie efektywnego
zagospodarowania. Sprzedaż zapasów zbędnych dla
przedsiębiorstwa w większości przypadków powoduje
ujemne skutki finansowe, co się wiąże z koniecznością
obniżenia cen w stosunku do cen zakupu, jak też cen
bieżąco notowanych na rynku na podobne asortymenty.

Analiza kompletności zapasów – dla zapewnienia
rytmiczności produkcji i realizacji jej struktury, zgodnie z
potrzebami odbiorców, niezbędne są nie tylko rytmiczny
spływ dostaw materiałowych, lecz także kompletność
asortymentu utrzymywanych zapasów materiałów.
Kompletność zapasów może być ustalona wg różnych
Kryteriów. Faktyczny stan zapasów na określony moment
w poszczególnych pozycjach asortymentowych można
konfrontować z ustalonymi normami zapasów,

potrzebami

produkcji na określony czas, prognozowaną wielkością
sprzedaży towarów .

Zróżnicowany stopień zaspokojenia potrzeb

produkcji, jak

też odchylenia od normy zapasów są do pewnego

stopnia

uzasadnione. Trudno jest zapewnić, tak ze względów
organizacyjnych, jak i ekonomicznych, jednolity

stopień

pokrycia potrzeb, gdyż ulega on dynamicznym

zmianom

pod wpływem różnej intensywności strumieni dostaw
materiałowych oraz strumieni zużycia.

Nadmierne zróżnicowanie dostaw oraz niskie wskaźniki

ich

kompletności prowadzą do dwóch niekorzystnych

zjawisk,

a mianowicie :
1)

występuje stałe zagrożenie ciągłości produkcji i

sprzedaży z możliwością wyczerpania tych zapasów,
które kształtują się na niskim poziomie,
2)

ma miejsce zamrożenie znacznych środków
kapitałowych w zapasach, co podraża koszty ich
utrzymania, a także może niekorzystnie wpływać na
płynność finansową.

Analiza procesów magazynowych

Przedmiotem analizy procesów magazynowych

powinny

być 3 podstawowe zagadnienia :
1) wykorzystanie potencjału magazynowego,
2) kształtowanie się kosztów magazynowania i

czynników ich minimalizacji,

3) różnice inwentaryzacyjne jako przejaw sprawności

organizacji procesów magazynowych oraz

skuteczności ochrony zapasów.

Potencjał magazynowy przedsiębiorstwa zależy od
wielkości powierzchni magazynowej i intensywności jej
wykorzystania, co z kolei zależy od technicznego
wyposażenia magazynów i składowisk

.

Wykorzystanie powierzchni magazynowej mierzy się za
pomocą wskaźnika intensywności wykorzystania
powierzchni ( suma przepływu materiałów do wielkości
powierzchni ). Intensywność wykorzystania powierzchni
magazynu zależy w znacznym stopniu od jego
technicznego uzbrojenia ( wyposażenia ). W przypadku
magazynów pojemnościowych ocena oparta będzie na
wykorzystaniu pojemności. W analizie procesów
magazynowych ważną rolę odgrywa także wskaźnik
wydajności pracy pracowników magazynowych.