Kardiotokografia

Kardiotokografia jako metoda nadzoru

dobrostanu płodu

Definicja:

Metoda ciągłego jednoczesnego zapisu częstotliwości

czynności serca płodu skurczów macicy w celu

nadzorowania stanu płodu stosowana w ciąży (KTG

przedporodowa) i podczas porodu (KTG śródporodowa).

• Prawidłowy zapis czynności serca płodu zwykle jest

wykładnikiem dobrostanu płodu.

• Wystąpienie nieprawidłowych elementów w zapisie

KTG, choć nie musi być związane z zagrożeniem płodu,

stanowi ostrzeżenie i jest wskazaniem do intensywnego

nadzoru płodu.

Wskazania do monitorowania

płodu

„ze strony matki”

• przebyte cięcie cesarskie,
• krwawienie w drugiej połowie ciąży,
• choroby matki (zaburzenia przemiany

węglowodanów),

• nadciśnienie tętnicze, nadciśnienie tętnicze

indukowane ciążą,

• niepokojąca przeszłość położnicza,
• nieprawidłowości wychwycone w trakcie

badania przedmiotowego.

• zagrożenie wewnątrzmacicznego obumarcia

płodu,

• płyn owodniowy zabarwiony smółką,
• choroba hemolityczna płodu,
• zakażenie wewnątrzmaciczne,
• mało- i wielowodzie,
• wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu,
• rozpoznana przed porodem wada rozwojowa,
• ukończony 42 tydzień ciąży lub kliniczne cechy

przenoszenia,

Płodowe oraz śródporodowe

• ciąża mnoga,
• położenie miednicowe,
• poród przedwczesny,
• nieprawidłowe przedporodowe zapisy KTG,
• tachykardia u matki,
• podawanie leków kurczących macicę,
• indukcja porodu,
• poród przedłużony,
• pęknięcie błon płodowych przed 24 h.

Interpretacja zapisu podstawowej

czynności serca płodu

NORMOKARDIA

110-150 ud./min (wg. FIGO)

BRADYKARDIA

> 3min utrzymujące się zwolnienie

podstawowej częstotliwości
czynności serca płodu

• lekka : 100-109 ud./min
• ciężka : <100 ud./min

TACHYKARDIA

> 10min utrzymujące się zwiększenie

częstotliwości podstawowej

• lekka : 151-160 ud./min.
• średnio ciężka : 161-180 ud./min
• ciężka : >180 ud./min

Bradykardia

• zaburzenie krążenia u matki,
• zaburzenie rytmu serca płodu, wrodzone

wady serca płodu,

• Bezmózgowie,
• zaburzenia wymiany gazowej w łożysku,
• oddzielenie łożyska,
• leki stosowane u matki (np. benzodiazepiny),
• toniczny skurcz macicy,
• atak rzucawki lub napad padaczki,
• hipotermia rodzącej,
• znieczulenie zewnątrzoponowe i podpajęcze.

Postępowanie - bradykardia

• Badaniem położniczym per vaginam należy

wykluczyć wypadanie pępowiny.

• W przypadku podejrzenia niedotlenienia płodu

należy pobrać próbkę krwi włośniczkowej i ocenić
pH oraz niedobór zasad we krwi płodu.

• Jeżeli w zapisie KTG nie pojawią się dalsze

zaburzenia czynności serca płodu, wystarczająca
jest staranna obserwacja rodzącej.

Tachykardia

• niedotlenienie płodu,
• stany gorączkowe u matki,
• zakażenia płodu,
• niedokrwistość płodu,
• niemiarowość czynności serca płodu,
• leki przyjmowane przez ciężarną (betamimetyków,

środków parasympatykolitycznych np. atropina),

• zapalenie mięśnia sercowego u płodu,
• niepokój matki,
• nadczynność tarczycy u matki,
• częstoskurcz nadkomorowy i migotanie

przedsionków u płodu,

• stan aktywności płodu.

Postępowania - tachykardia

• Zmierzyć temperaturę i tętno rodzącej, aby

wykluczyć gorączkę. W przypadku podejrzenia
zakażenia należy rozpocząć odpowiednia leczenie.

• W przypadku podejrzenie niedotlenienia płodu -

pobrać  próbkę  krwi  włośniczkowej  w  celu
oznaczenia  pH  i  niedoboru  zasad,  zwłaszcza  jeśli
stwierdzone  są  jakiekolwiek  inne  zaburzenia
czynności serca płodu.

• Jeśli w zapisie nie pojawiają się dalsze odchylenia

od normy wystarczającym postępowaniem jest
staranna obserwacja rodzącej.

Oscylacja częstości

podstawowej

• Podział wg. Hammachera:

– Typ I - oscylacja milcząca (0-5ud./min.)
– Typ II – falująca zawężona (5-

10ud./min.)

– Typ III – falująca (10-25ud./min.)
– Typ IV – oscylacja skacząca (ponad

25ud./min)

Oscylacja skacząca -

przyczyny

• Wstępna odpowiedz płodu na ostre

niedotlenienie
(pobudzenie

układu

przywspółczulnego).

• Leki podawane matce (np. efedryna).
• Aspiracja smółki.
• Ciąża przeterminowana.

Oscylacja zawężona -

przyczyny

• Sen płodu (zapis z oscylacją zawężoną nie

dłuższy niż 40 minut).

• Leki podawane matce (np. petydyna lub leki

uspokajające – nie powinien trwać dłużej niż
30-40 minut. Siarczan magnezu).

• Wiek ciążowy (przed 28-30 hbd –

niedojrzałość układu nerwowego).

• Ciężkie niedotlenienie (układ nerwowy nie

jest w stanie odpowiadać na bodźce,
zmniejszone przewodzenie bodźców).

Oscylacja milcząca

• Może stanowić objaw niedotlenienia

płodu.

• Szczególnie niekorzystne jest

istnienie tego typu krzywej w
przebiegu bradykardii poprzedzonej
tachykardią.

Zapis sinusoidalny

• Cechuje go wyraźna, gładka, falująca linia

zapisu częstości podstawowej, o kształcie
podobnym do sinusoidy. Brak zmienności
krótkoterminowej.

• Przypuszcza się, że zapis ten może być skutkiem

ucisku sznura pępowinowego, wywołującego
naprzemiennę hiper- i hipowolemię lub
wzmożonego ciśnienia śródotrzewnowego,
którego przyczyną jest obecność wodobrzusza,
powodującego spadek, a w końcu całkowite
przerwanie przepływu krwi w żyle pępowinowej.

Zapis parasinusoidalny

• względnie niską wartością częstości

podstawowych

• amplituda towarzyszących oscylacji

generalnie większa niż przy zapisie
sinusoidalnym wynosi ok. 20-25 ud./min i
występuje z częstością 2-3 cykli na minutę.

• Występować może w czasie ruchów ssania i

połykania

Interpretacja zmienności

okresowej zapisu KTG

• Akceleracje

• Deceleracje

Akceleracja

• przyspieszenie o co najmniej 15 ud./min,
• czas trwania co najmniej 15s.

• dzielimy je na:

– sporadyczne niezależne od skurczów (ruchy

płodu, badanie przez pochwę, przebijanie
pęcherza płodowego, zakładanie elektrody na
skalp główki, pobieranie krwi włośniczkowej)

– okresowe zależne od skurczów (zmniejszeniu

przepływu maciczno-łożyskowego, ucisk
pępowiny)

Deceleracje

• obniżenie częstości serca płodu o co

najmniej 15 ud./min

• czas trwania dłuższy niż 15s.

• Dzielimy je na:

– deceleracje wczesne
– deceleracje późne
– deceleracje zmienne

Deceleracje wczesne

• Zwykle mają jednakowy kształt i występują w

związku z każdym skurczem macicy. Często
wyglądają jak lustrzane odbicie skurczu.

• Początek deceleracji występuje jednocześnie z

początkiem skurczu. Czynność serca osiąga
najniższą wartość na szczycie skurczu i wraca
do wartości podstawowej wraz z końcem
skurczu.

• Amplituda deceleracji nie przekracza 40

uderzeń na minutę.

Deceleracje wczesne -

przyczyny

• Najczęściej: ucisk główki płodu w

czasie skurczu macicy
(wzrost ciśnienia
wewnątrzczaszkowego →
zmniejszenie mózgowego przepływu
krwi i jej utlenowania)

Deceleracje późne

• Zwykle mają jednakowy kształt i

głębokość oraz występują po każdym
skurczu macicy.

• Wszystkie deceleracje, które

osiągają najniższą wartość 15sek po
szczycie skurczu, lub później.

Deceleracje późne - etiologia

• Zmniejszenie macicznego przepływu krwi i

spowodowanego tym zmniejszenia transportu
tlenu, podczas skurczu.

Deceleracje późne - przyczyny

• Przedwczesne oddzielenie łożyska
• Hipotonia u rodzącej
• Nadmierna czynność skurczowa macicy
• Cukrzyca
• Nadciśnienie ciążowe
• Choroby nerek
• IUGR