Sylwia Błachowiak
Analityka medyczna
Grupa a

Niedobory odporności

Zaburzenia immunologiczne spowodowane
defektem jednej lub wielu komponent układu
odpornościowego.
 

Przyczyny wtórnych niedoborów
odporności

- leczenie immunosupresyjne (chemioterapia
i radioterapia nowotworów, leczenie chorób
autoimmunologicznych, leczenie odrzucenia
przeszczepu),

- zakażenia (HIV, odra, wirusem opryszczki,
bakteryjne w tym prątkami, wirusowe, np.
zimnica),

- nowotwory (przewlekła białaczka limfatyczna,
ziarnica złośliwa, nowotwory narządów litych),

- zaburzenia metaboliczne (w przebiegu
cukrzycy, niewydolności nerek, niewydolności
wątroby, niedożywienia),

- choroby z autoimmunizacji (toczeń
rumieniowaty układowy, reumatoidalne
zapalenie stawów),

- oparzenia i inne (ciąża, stres, brak śledziony
lub upośledzenie jej funkcji, marskość wątroby,
starzenie się),

- Niedobory pierwiastków (selen, miedź,
magnez, żelazo), witamin (A, C, D, B6, kwas
foliowy)

- Niedojrzałość układu w okresie płodowym i

noworodkowym

- Spadek odporności w okresie starzenia się ustroju

- Niedobory odporności w chorobach wrodzonych

(z.Downa) i metabolicznych (np. glikogenozy)

- Niedobory odporności w chorobach zakaźnych

- Upośledzenie odporności w następstwie zabiegów

chirurgicznych i urazów

- Spadek odporności w niedoborach pokarmowych

- Niedobory odporności w chorobie nowotworowej

U chorych z niedoborami odporności obserwuje
się:

1. Nawracające zakażenia zatok przynosowych i płuc
wywołane przez bakterie ropotwórcze, takie jak
Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae,
Staphylococcus aureus.

2. Wielokrotne zakażenia tymi samymi wirusami, np.
wirusem odry lub wirusem ospy wietrznej i półpaśca
pomimo prawidłowej odpowiedzi na zakażenia
wirusowe, które przebiegają tak jak u osób zdrowych.

3. Częste biegunki, wywołane u dorosłym nosicielstwem
Giardia lamblia.

4. Przewlekłe zapalenia ucha środkowego, rzadko
przebiegające u zdrowych osób.

5. Nawracające zakażenia skóry przebiegające z
wytwarzaniem ropni i inne.

Ludzki wirus niedoboru odporności,
HIV (ang. human immunodeficiency virus)

- wirus z rodzaju lentiwirusów, z rodziny
retrowirusów.

- atakuje głównie limfocyty T-pomocnicze
(limfocyty Th).

- wywołuje AIDS.

- Poznano 2 typy wirusa:

• HIV-1

• HIV-2

Cechy:

Skrót:

HIV

Rodzina:

Retrowirusy

Kwas
nukleinowy:

RNA

Liczba nici: ss-RT

Nagi kwas
nukleinowy: niezakaźny

Wywoływane
choroby:

AIDS

• Wielkość wirusa wynosi 0,01 mikrometra
(średnica 120-260nm).,

•Wiriony mają budowę kulistą i otoczone są
otoczką lipidową, zawierającą liczne białka
(glikoproteiny: gp120 u HIV-1 i HIV-2 oraz
gp41 u HIV-1 i gp36 u HIV-2),

• Pod osłonką znajduje się płaszcz białkowy,
czyli kapsyd, kryjący materiał genetyczny
wirusa (RNA) i enzymy:

 odwrotną transkryptazę,

 integrazę.

Zdjęcie wirusów HIV-1 wykonane mikroskopem

elektronowym

1. Wirus przyczepia
się: Białko otoczkowe
cząsteczki wirusa wiąże
się z receptorami białka
CD4 zaatakowanej
komórki

Powielanie genów:
Wirus HIV ”kopiuje” swój
materiał genetyczny

Replikacja: Wirus
umieszcza powielone
geny w DNA zakażonej
komórki. Podczas
podziału komórka
wytwarza składniki HIV

Uwolnienie: Składniki
wirusa zgromadzone przy
ściance komórki tworzą
”pąk”, który się odrywa,
stając się nową
cząsteczką HIV.

1

2

3

4

Schematyczne

przedstawienie

kluczowych cech

strukturalnych

HIV-1

wchodzącego do

komórek T. Dwa

dolne obrazki

przedstawiają

alternatywne

modele wejścia do

komórek

AIDS (aquired immune deficiency

syndrom)

NABYTY ZESPÓŁ NIEDOBORU ODPORNOŚCI

-Jest końcowym etapem ciągłego, postępujacego
patologicznego procesu rozpoczętego infekcją
wirusem HIV.

-Po zakażeniu następuje faza ostra (acute), która
po kilku tygodniach przekształca się w chroniczną,
zwykle bezobjawową.

- Następnie stopniowo rozwijają się objawy
obejmujące w końcowym etapie niedobór
odporności immunologicznej, infekcje
oportunistyczne i choroby nowotworowe (mięsak
Koposiego, zapalenie płuc i inne).

- Termin AIDS po raz pierwszy pojawił się w
czasopiśmie Morbidity and Mortality Weekly
Report (MMWR).

Przebieg choroby

Przebieg infekcji wirusem HIV można
podzielić na:

- wczesną fazę wiremiczną,

- fazę środkową, w której pojawiają się
nieliczne objawy choroby,

- fazę późną, objawową, w której mamy do
czynienia z występowaniem rozmaitych
innych infekcji o podłożu bakteryjnym,
wirusowym i mikroorganicznym.

Diagnostyka zakażeń HIV

• Ocenia się obecność przeciwciał anty-HIV i
wybranych antygenów wirusa, materiału
genetycznego – genomowego RNA i
prowirusowego cDNA.

• Bardzo ważnym elementem jest ocena wpływu
zakażenia oraz leczenia na jakość układu
odpornościowego, najczęściej dokonywana
cytometrycznym pomiarem liczby limfocytów T
CD4+ oraz T CD8+.

• Najnowszym wzbogaceniem diagnostyki jest
genetyczne charakteryzowanie wirusa,
umożliwiające wykrywanie mutantów o obniżonej
wrażliwości na leki oraz subtypów HIV, istotne w
badaniach epidemiologicznych.

Diagnostyka serologiczna :

- jest podstawą w badaniach przesiewowych,

- test wykrywający przeciwciała anty-HIV,

- powszechnie stosuje się testy
immunoenzymatyczne
(EIA – enzyme immunoassay) III i IV
generacji,

-testy IV generacji, wykrywają antygen p24,
(wykazują wyższą niż generacja III swoistość
diagnostyczną ),

-materiałem badanym jest surowica, osocze.

- Najczęściej stosowane są testy :

WB (western blot), zawierające białka
antygenowe zlizowanych wirionów HIV-1 ,

 testy LIA (line immunoassay),
zawierające peptydy syntetyczne oraz
białka uzyskane drogą rekombinacji .

Za wynik dodatni testu potwierdzenia
najczęściej, zawsze zgodnie z zaleceniami
producenta, uznaje się reakcję przeciwciał z
co najmniej dwoma białkami różnych
regionów.

Żel poliakrylamidowy z rozdzielonymi białkami,
zabarwiony Coomassie Brilliant Blue.

Diagnostyka genetyczna

-Testy genetyczne bezpośrednio wykrywają
materiał genetyczny HIV-genomowy RNA
obecny w wirionach lub komplementarny DNA
(cDNA) w zakażonych komórkach.

- Stosowane są dwie grupy testów, różniące się
zastosowaną technologią :

technologie NAAT

 technologia wzmocnienia sygnału

Technologie NAAT

(nucleic acid

amplificationtests)

-wykrywające wybraną sekwencję
materiału genetycznego HIV, następnie
fragment ten powielające nawet miliony
razy.

• PCR (polymerase chain reaction),

• NASBA (nucleic acid sequence-based
amplification) ,

• TMA (transcription mediated
amplification).

Technologia wzmocnienia sygnału

- wykorzystuje technologię rozgałęzionego
DNA (bDNA – branched DNA), w której do
wykrytego materiału genetycznego jest
dołączany syntetyczny DNA, zawierający
kilkaset miejsc przyłączenia sondy
wyznakowanej barwnikiem
chemiluminescencyjnym.

• system mikromacierzy DNA (DNA chips)- do
tysiąca sond – oligonukleotydów w procesie
hybrydyzacji przyłączają się komplementarne
kwasy nukleinowe.

Testy genetyczne umożliwiają najszybsze
wykrycie zakażenia.

Diagnostyka cytometryczna

 Podstawową metodą oceny oddziaływania
zakażenia HIV na układ odpornościowy jest
pomiar ilości limfocytów T CD4+
(pomocniczych) i ich stosunek liczbowy do T
CD4+ (supresorowych/cytotoksycznych).

 normy fizjologiczne wynoszą:

• TCD4+ u dzieci od 1. do 6. roku życia
>1000/mm³,

• dorośli 750–1500/mm³,

• a stosunek T CD4+/CD8+ odpowiednio 1,05–
1,75 oraz 1,30–2,60.

-Spadek ilości limfocytów T CD4+ jest
podstawowym, obok wiremii, znacznikiem
postępu zakażenia, czynnikiem
uzasadniającym inicjację terapii.

- Natomiast wzrost ilości T CD4+ jest
bezpośrednim wyznacznikiem skuteczności
leczenia.

 Oznaczenia liczby T CD4+ dokonuje się w
krwi pełnej pobranej do probówki z
dowolnym antykoagulantem.

 Wymagana jest niewielka (50–100 μl) ilość
krwi.

 Badania cytometryczne umożliwiają ocenę
innych markerów pobudzenia
immunologicznego

• CD3+, CD19+ (limfocyty T i B)

• CD16/56+ (komórki NK).

Średnia roczna liczba nowo wykrywanych zakażeń HIV w
latach 2002-2006, według województw.

Epidemiologia

Rozpowszechnienie HIV wśród dorosłych na koniec 2005