Bezdomność można określić jako sytuację osób, które
w danym czasie nie posiadają i własnym staraniem
nie mogą zapewnić sobie takiego schronienia, które
mogłyby uważać za swoje i które spełniałoby
minimalne warunki, pozwalające uznać je za
pomieszczenie mieszkalne

względnie trwała sytuacja człowieka
pozbawionego dachu nad głową albo
nieposiadającego własnego mieszkania.

Lub:

Bezdomność jawna:

Brak własnego mieszkania i
jakiegokolwiek innego
schronienia
przeznaczonego i
przystosowanego do
zamieszkania przyczyną
zaakceptowania życia bez
dachu nad głową

Bezdomność utajona:

Ocenia się posiadane lokum
które nie spełnia kryterium
minimalnych standardów
mieszkaniowych

Pozorna lub autentyczna
akceptacja stanu
rzeczy

Wzbudza poczucie
dyskomfortu sprzeciw wobec
panujących warunków

Tzw. giganci

Mieszkańcy
slumsów, ruder,
pensjonariusze
różnego rodzaju
instytucji

Przyczyny bezdomności:

Z przyczyn wynikających:

1. Z sytuacji społeczno-ekonomicznej kraju, w tym wzrostu bezrobocia,

postępującej likwidacji hoteli robotniczych, braku miejsc w szpitalach,
zakładach opiekuńczych, domach pomocy społecznej, braku opieki nad
wychowankami domów dziecka, po ukończeniu 18 lat, braku ośrodków dla
nosicieli wirusa HIV.

2. Z sytuacji prawnej, polegającej na możliwości wyeksmitowania lokatora

"donikąd" za zaległości w opłatach czynszowych.

•

Z przyczyn związanych z patologiami, w tym z powodu alkoholizmu,
przestępczości, odrzucenia lub braku opieki ze strony najbliższych,
rozwodu lub trwałego rozpadu więzi formalnych lub nieformalnych,
prostytucji kobiet, przemocy w rodzinie.

•

Z przyczyn natury socjopsychologicznej, w tym świadomego wyboru innego
sposobu życia, odrzucenia obowiązującego systemu wartości.

•

Przyczyn osobowościowych, w tym poczucia niższości, osamotnienia,
wstydu, przekonania o złej naturze świata i ludzi.

Oraz przyczyny leżące po samej stronie bezdomnych:

•

Czynniki związane z zakłóconym procesem socjalizacji w grupach
pierwotnych, w tym złego przygotowania do samodzielnego życia,
brakiem możliwości samodzielnego mieszkania, niemożnością
zamieszkania z najbliższymi po rozwodach, separacjach, powrotach z
więzienia.

•

Przyczyny związane z nieumiejętnością przystosowania się do
sytuacji społeczno-ekonomicznej, w tym poddawanie się
przedmiotowemu traktowaniu przez pracodawców, brakiem
możliwości zatrudnienia się za godziwą płacę.

•

przyczyny związane z nieprzystosowaniem się do sytuacji
obyczajowo-kulturowej, w tym traktowanie współmałżonków jako
własności, rozwody, niełożenie na rodzinę.

•

przyczyny związane z piciem i nadużywaniem alkoholu.

Według materiałów rządowych,
najczęstszymi powodami bezdomności są:

* rozpad rodziny,

* eksmisje,

* powrót z zakładu karnego bez możliwości
zamieszkania,

* brak stałych dochodów,

* przemoc w rodzinie,

* brak tolerancji społecznej,

* uzależnienia,

* likwidacja hoteli pracowniczych,

* opuszczenie domu dziecka,

* powrót ze szpitala psychiatrycznego, uchodźstwo.

L.p.

Źródło informacji

Liczba bezdomnych

1

2

2

*

Raport NIK

18 000

*

Raport województw

17 500

*

„Informacja w sprawie działań
pomocy społecznej w okresie zimy
1997 r.” - opracowana przez MPiPS

 
 

Od 40 000 do 80 000

*

Opracowanie

Rady

Naczelnej

Polskiego

Komitetu

Pomocy

Społecznej

 

58 700

*

Badania Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu

 

Od 35 000 do 40 000

*

Dane opracowane na podstawie
świa-dectw NFI odebranych przez
osoby bez stałego zameldowania

 
 

30 000

*

Dane Rządowego Centrum Informa-
tycznego PESEL

 

173 500

*

Dane MONAR-u

250 000

*

Szacunki

innych

organizacji

pomocowych

300 000

*

Badania

instytutu

Socjologii

Uniwersytetu Wrocławskiego

 

500 000

Brak jest dokładniejszych informacji o skali zjawiska
bezdomności w Polsce. Liczbę osób bezdomnych określa
się od 30 do nawet 300 tysięcy. Jedynym miarodajnym
źródłem wiedzy w tym zakresie jest liczba osób, którym
formalnie udzielona została pomoc przez ośrodki pomocy
społecznej. Liczba ta ulega okresowym zmianom,
oscylując wokół wartości 30 tysięcy.

Natomiast ze sprawozdań nadsyłanych przez organizacje
pozarządowe do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej
w związku z udzieloną dotacją na pomoc osobom
bezdomnym wynika, iż udzielają one pomocy ok. 80-130
tys. osobom. Szacunkowe dane określające liczbę
bezdomnych na 300 tysięcy pochodzą od Stowarzyszenia
Monar

Pomoc bezdomnym

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, pomoc bezdomnym należy do
zadań własnych gminy. Pomoc ta może mieć formę udzielenia
schronienia, posiłku, ubrania, a także zasiłku celowego na leczenie.
Gminy mogą zlecać wykonywanie tych zadań organizacjom
pozarządowym. Jednymi z najbardziej znanych ogólnopolskich
organizacji specjalizujących się w tym zakresie są Towarzystwo
Pomocy im. Św. Brata Alberta oraz założone przez Marka Kotańskiego
Stowarzyszenie „Monar” i jego wyspecjalizowana jednostka
organizacyjna „Markot”.

Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej opracowano resortowy
Program „Bezdomność”, w którym zostały uwzględnione działania o
charakterze:
* profilaktycznym – zapobiegające utrwalaniu się i poszerzaniu
zjawiska bezdomności, skierowane do najbardziej zagrożonych
bezdomnością grup społecznych
*osłonowym – zapobiegające degradacji biologicznej i społecznej osób
bezdomnych z zastosowaniem standardowych rodzajów i form
świadczeń pomocy społecznej oraz podstawowych elementów pracy
socjalnej
*aktywizującym, zmierzające do wyprowadzania z bezdomności
konkretnych osób i grup społecznych, rokujących perspektywy
przezwyciężenia tej sytuacji.