Kinezyterapia

Teresa Stawińska

Co to jest kinezyterapia ?

• Kinezyterapia to

leczenie ruchem

.

Inne, mniej profesjonalne
określenia,

to gimnastyka

lecznicza

lub

ćwiczenia

usprawniające.

Kinezyterapia jest

jedną z metod fizjoterapii

.

Historia

• Początków kinezyterapii można doszukiwać się

już w systemie filozoficznym Konfucjusza (2700

lat p.n.e.), który eksponował znaczenie

określonych pozycji ciała w uzyskaniu efektów

profilaktyczno-leczniczych.

• Starohinduska joga stawiała sobie za cel

osiągnięcie najwyższej zdolności psychofizycznej

a środkami do tego celu miało być m.in.:

stosowanie ćwiczeń gimnastycznych i

oddechowych. Również Hipokrates sławny,

grecki lekarz (V i IV wiek p.n.e.), za dwa główne

filary medycyny uważał dietetykę i... gimnastykę.

Podział kinezyterapii

•

 

Miejscowa

• Ogólna
• Metody kinezyterapeutyczne

Kinezyterapia miejscowa

•w której wszystkie

oddziaływania dotyczą
bezpośrednio narządu
zmienionego chorobowo, a
ich dobór zależy od stanu
funkcjonalnego i
zamierzonego celu

Ćwiczenia wchodzące w

skład kinezyterapii

miejscowej

– ćwiczenia bierne

– ćwiczenia czynno-bierne

– ćwiczenia samowspomagane

– ćwiczenia w odciążeniu

– ćwiczenia czynne

– ćwiczenia z oporem

– ćwiczenia prowadzone

– redresje (usuwanie przykurczów stawowych)

– wyciągi

– ćwiczenia synergistyczne

– ćwiczenia oddechowe

– ćwiczenia relaksacyjne

– pionizacja i nauka chodzenia

Ćwiczenia wchodzące w skład

kinezyterapii ogólnej

• Są to ćwiczenia nie objętych chorobą

części ciała, zaliczamy tu:

– ćwiczenia ogólnokondycyjne
– ćwiczenia gimnastyki porannej
– ćwiczenia w wodzie
– sport inwalidów

Metody

kinezyterapeutyczne

• - bardzo efektywne, specjalistyczne

sposoby aplikowania ruchu, często
rozbudowane o część diagnostyczną,
korzystające ze specyficznych
technik, stworzone w oparciu o
najnowszą wiedzę z zakresu
anatomii i fizjologii, biomechaniki.

Metody

kinezyterapeutyczne

• PNF (odtwarzanie prawidłowej funkcji zaburzonej w

przebiegu chorób neurologicznych lub ortopedycznych)

• McKenzie (leczenie i diagnozowane przyczyn bólów

kręgosłupa (np.: dyskopatia), stawów obwodowych i

kończyn, z wykorzystaniem dobranego indywidualnie dla

każdego pacjenta zestawu ćwiczeń i terapii manualnej)

• NDT - Bobath (stosowana przy rehabilitacji dzieci i

dorosłych ze schorzeniami neurologicznymi)

• Vojty (stosowana przy rehabilitacji dzieci i dorosłych ze

schorzeniami neurologicznymi) - dla małych dzieci

• Kaltenborn-Evjenth - (usuwanie dysfunkcji stawów

nabytych w przebiegu schorzeń ortopedycznych, z

wykorzystaniem specyficznych ruchów biernych i

terapii tkanek okołostawowych)

• Mulligan (mobilizacje stawów w ruchu)

Kiedy stosuje się

kinezyterapię?

Kinezyterapia najczęściej stosowana

jest w schorzeniach i dysfunkcjach
narządu ruchu, w zespołach bólowych
kręgosłupa, po udarach mózgu, po
zawale serca, w niektórych chorobach
układu oddechowego, w chorobach
reumatoidalnych, po zabiegach
operacyjnych w jamie brzusznej,
przed porodem...

Kinezyterapia może być stosowana jako podstawowa

i jedyna forma leczenia

(np.: w zachowawczym leczeniu wad postawy, bóle

krzyża, bolesność stawu rzepkowo udowego,

tendinopatie)

lub jeżeli choroba wymaga leczenia operacyjnego,

może być prowadzona zarówno w okresie

przedoperacyjnym jak i po zabiegu.

Istnieje wiele dowodów na skuteczność

kinezyterapii (jej różnych form), stosowanej jako

samodzielna metoda leczenia, w leczeniu schorzeń

mięśniowo - szkieletowych. W większości, nawet

drobnych urazów narządu ruchu, w których

kinezyterapia nie jest podstawową formą leczenia,

powinno się ją zastosować po zakończeniu

leczenia podstawowego lub równolegle z nim.

Kinezyterapię często łączy się z innymi formami

leczenia w tym metodami fizjoterapii w celu

zwiększenia efektu terapeutycznego.

Jaka może być reakcja organizmu na

kinezyterapię ?

Efekt zależy od doboru ćwiczeń. Najczęściej jest to grupa reakcji.
Oto niektóre z nich:

• zwiększenie siły mięśniowej,

• poprawa zakresu ruchu,

• poprawa czucia głębokiego,

• zmniejszenie dolegliwości bólowych,

• poprawa elastyczności i napięcia tkanek miękkich,

• zmniejszenie podwyższonego napięcia mięśni,

• podwyższenie poziomu endorfin,

• poprawa wydolności krążeniowo - oddechowej,

• zwiększenie wydzielania mazi stawowej,

• podwyższenie lub obniżenie ciśnienia krwi,

• nasilenie procesów przemiany materii,

• usprawnienie działania narządów układów trawienia i

wydalania,

• hamowanie odruchów patologicznych,

• sprawniejsze gojenie tkanek.

W jakim celu stosuje się

kinezyterapię

Stosowanie kinezyterapii umożliwia :

• uzyskanie maksymalnej poprawy utraconej

funkcji,

• przywrócenie prawidłowej mechaniki,

• ułatwia wystąpienie procesów kompensacji,

• zabezpiecza przed wykształceniem

nieprawidłowych stereotypów ruchowych (np.:

zespoły bólowe kręgosłupa) lub przywraca już

utracone (np.: kontrola nerwowo-mięśniowa),

• umożliwia prawidłowy przebieg procesów

przebudowy tkanek po urazach i operacjach,

• przeciwdziała wtórnym zmianom w układzie

kostno mięśniowym w postaci ograniczeń

ruchu, zapobiega powikłaniom w układzie

krążenia i oddychania które mogą wynikać z

długiego unieruchomienia.

Kto posiada uprawnienia do prowadzenia

kinezyterapii ?

Do prowadzenia kinezyterapii uprawnieni są

absolwenci średnich szkół fizjoterapii (technik

fizjoterapii) a przede wszystkim absolwenci szkół

wyższych o kierunku

fizjoterapia (fizjoterapeuci).

Dodatkowo, efektywne stosowanie metod

kinezyterapeutycznych, wymaga ukończenia

podyplomowych kursów lub studiów (niektóre

szkolenia trwają kilka lat), prowadzonych przez

uprawnionych, posiadających międzynarodowe

zezwolenia, nauczycieli - instruktorów. Szkolenia

takie kończą się egzaminem i potwierdzone są

dyplomem, wystawionym przez uznaną w świecie

szkołę lub organizację. W ostatnich latach

zwiększa się liczba polskich nauczycieli,

posiadających wymagane uprawnienia.

Kinezyterapia o działaniu

miejscowym

*Ćwiczenia bierne - są to ćwiczenia

wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat

CPM ( Continuous Passive Motion – ciągły

bierny ruch ) bez czynnego udziału chorego.

Dzielimy je na: właściwe i redresyjne.

Cel ćwiczeń biernych właściwych:

- Zachowanie pełnego zakresu ruchu w stawie

- Zachowanie pełnej długości i elastyczności

mięśni

- Utrzymanie elastyczności torebki stawowej i

więzadeł

- Ułatwienie krążenia krwi i chłonki

- Zapobieganie odleżynom długotrwale leżącym

- Zachowanie czucia propriocetywnego i

pamięci ruchowej

• Zasady wykonywania ćwiczeń biernych:

- właściwy dobór pozycji ( w leżeniu lub w

siadzie )

- ruch powinien być pełny, w pełnym zakresie

ruchu w stawie

- ruch wykonuje się do granicy bólu

- ruch wykonuje się 20 – 30 razy w stawie

- stosuje się je codziennie lub 2 razy dziennie

Ćwiczenia bierne stosujemy:

- w porażeniach i niedowładach mięśni;

mięśnie wiotkie

- stany po długotrwałych unieruchomieniach

kończyn

- początkowy okres uruchamiania stawu po

zabiegu operacyjnym

- choroby układu krążenia gdzie ruch i wysiłek

fizyczny nie jest jeszcze wskazany

- ostre stany zapalne stawów ( tk.

Okołostawowych ), żył, znacznie podwyższona

temperatura ciała.

Ćwiczenia redresyjne

• Ćwiczenia redresyjne –to ćwiczenia bierne wykonywane

przez fizjoterapeutę lub aparat, bez czynnego udziału

chorego.

Redresje można wykonywać:

- ręką kinezyterapeuty

- przed redresją wykonuje się ćwiczenia fizyczne i masaż

okołostawowy, znieczulenia nowokainowe

- przy użyciu przyborów ( woreczki z piaskiem, ciężarki,

specjalne wyciągi fizjoterapeutyczne, z wykorzystaniem

systemu bloczkowo-ciężarkowego do wzmocnienia mięśni

antagonistycznych w stosunku do przykurczonych )

- wykorzystuje się dźwignie

- nagrzewanie tkanek okładami parafinowymi; lampą

Sollux

Rodzaje przykurczów:

- przykurcz „miękki” oddający się ćwiczeniom

- przykurcz „twardy” oporny na ćwiczenia, konieczne jest

zastosowanie aparatów lub szyn

• ćwiczenia czynno-bierne – ruch

prowadzony jest biernie, pacjent czynnie

rozluźnia mięśnie

samowspomagane – są to ćwiczenia

gdzie pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej

wspomaga pracę osłabionych mięśni

kończyny przeciwnej, lub kończyną górną

wspomaga ruch kończyny dolnej.

- Stosuje się tutaj zestaw linowo-bloczkowy

Ćwiczenia samowspomagane łatwo

wykonuje się w kabinie z kraty UGUL lub

wokół tej kraty lub za pomocą laski

gimnastycznej

- Mogą być również formą autoredresji

Ćwiczenia czynne w odciążeniu

–to samodzielne wykonanie ruchu przy odciążeniu ćwiczonego odcinka

ciała poprzez:

• podwieszenie kończyny – podwieszenie osiowe na podwieszkach i

linkach w kabinie z kraty lub innych systemach podwieszeń ( kabina

UGUL-a )

• zmniejszenie tarcia o podłoże, wykorzystanie płaszczyzn

poślizgowych

• podtrzymanie kończyny przez kinezyterapeutę

• zanurzenia w wodzie

Cel:

- uzyskanie przyrostu słabych, osłabionych mięśni

- tempo ćwiczeń zależy od aktualnej siły mięśniowej ( stosuje się ćw.

na czas )

Wskazania:

- zaniki i znaczne osłabienia mięsni od +1 do +2

- słaby zrost kostny

- stany chorobowe powierzchni stawowych ( zmiany

zwyrodnieniowe ), polega na zmniejszeniu tarcia powierzchni

Zasady:

- ruch w płaszczyźnie poziomej

- podwieszki powinny całkowicie odciążać kończynę

Ćwiczenia izometryczne

( „izo” – stały; „metrum” – miara ) – nie zmienia się wymiar

mięśni, polega na czynnym napinaniu mięśnia bez

zmiany jego długości

Są dwa rodzaje napięć:

- sposób gdzie napinanemu mięśniowi przeciwstawia się

drugi mięsień lub grupa mięśniowa

- przyłożenie siły większej niż rozwija mięsień w danej

pozycji

Cel:

- przyrost mięśniowy

- przeciwdziałanie zanikom mięśniowym

- utrzymanie aktywności mięsni i odcinkach ciała

objętych unieruchomieniem

( np.: napięcie mięśnia czworogłowego w gipsie ) –

jedyny sposób czynnego napinania ,mięśni bez skutków

ubocznych

Wskazania:

- proste zaniki mięśniowe

- zaniki z nieczynności ( np.: unieruchomienie kończyny )

- przypadki gdy przeciwwskazany jest ruch

Sposoby prowadzenia

ćwiczeń

• - dokładny instruktaż ( jak napinać, który mięsień,

odpowiednia pozycja )

- wykonanie kilku do kilkudziesięciu napięć w

seriach

- kilka razy dziennie

- bez przeciążenia mięśnia

Krótkie ćwiczenia izometryczne – zasady:

- opór submaksymalny

- czas napięcia 5 sekund

- czas przerwy między powtórzeniami 5-10 sekund

- ilość powtórzeń 10

- ilość serii 3

- ilość dni treningowych 5

- 2 dni przerwy

- poprzedzone rozciągnięciem mięśnia

Ćwiczenia czynne w odciążeniu

z oporem

oprócz odciążenia stosujemy pewien

opór:
- podwieszenie osiowe , podpięcie
mankietu, system bloczkowo-
ciężarkowy, umieszczenie „bloczka
kierunkowego”
- zwiększenie płaszczyzny oporu lub
szybkości ruchu
- stosujemy ciężary od 1 do 5 kg

Ćwiczenia czynne wolne

• czynne wolne - samodzielne wykonanie ruchu z pokonaniem

ciężaru ćwiczonego odcinka ciała, bez przyborów, np.:

- unoszenie kończyn bez przyborów i przyrządów z pokonaniem

ciężaru odcinka ciała

Cel:

- zwiększenie siły mięśniowej

- utrzymanie zakresu ruchu w stawach

- poprawa koordynacji ruchowej

Wskazania:

- osłabienie mięśni

- siła mięśni powyżej 3 w skali Lovetta

- tempo stopniowania wolne, stopniowo wzrasta

- można wykonywać indywidualnie lub zbiorowo

- jedna grupa mięśniowa nie może być dłużej ćwiczona niż 15

minut w zestawie ćwiczeń

Stopniowanie trudności:

- zwiększanie tempa wykonywanych ćwiczeń

- przedłużyć czas trwania ćwiczeń

- dobieranie ćwiczeń coraz trudniejszych

- pomijanie pozycji izolowanych, wykonywanie w złożonych

płaszczyznach

Pozycje izolowane – sztuczne pozycje, wymuszające określony

ruch w stawie, np.: zginanie, przedramienia na tzw.

„modlitewniku”.

Ćwiczenia czynne oporowe

• czynne oporowe - są to ćwiczenia w

trakcie których chory pokonuje ciężar

ćwiczonego odcinka ciała oraz siłę

zewnętrzną przeciwdziałającą

wykonywanemu ruchowi:

- system bloczkowo-ciężarkowy

- maszyny do ćwiczeń oporowych

- hantle , sztangielki, sztanga, itp.

( metoda De Lorme, Mc Quena, piramida,

itd. )

Sposoby ćwiczeń oporowych

• – rozróżnia się zwykle ćwiczenia oporowe

gdzie różne jest tempo, liczba powtórzeń,

przerwy między powtórzeniami.

• Rodzaje oporowania w ćwiczeniach

dynamicznych:

- ręka terapeuty

- drugą kończyną

- ciężary wolne ( hantle, sztangle,

mankiety ), woreczki z piaskiem,

sprężyny, gumy, bloczki ciężąrkiwe, opór

wody, substancje elastyczne i dające się

modelować, głównie do ćwiczeń rąk;

atlasy, wieże , bloczek kierunkowy.

ćwiczenia czynne prowadzone -

samowspomagane

• ćwiczenia prowadzone

- ćwiczenia czynne wykonane z pomocą

terapeuty lub samego chorego

( samowspomagane )

Wskazania do ćwiczeń prowadzonych:

- osłabienie mięśni

- zaburzenia pamięci wzorców ruchowych

Sposób prowadzenia:

- pozycja izolowana połączenia ze stabilizacją

bliższego odcinka ciała

- wykonywanie ćwiczeń na komendę

- wspomaganie tego ruchu nie może być zbyt

duże, żeby nie przekształciło się w ćwiczenia

bierne

Inne formy działań

ćwiczenia redresyjne – redresje =

rozciąganie przykurczonych tkanek
miękkich okołostawowych lub mięśni
- wyciągi redresyjne,
fizjoterapeutyczne: wyciąg szyjny,
lędźwiowy (pętla Glissona )
- ćwiczenia synergistyczne:
v kontralateralne – druga kończyna
ćwiczona z oporem ( max )
v ipsilateralne – ćwiczenia wolne od
opatrunku gipsowego tej samej
kończyny, ćw. z oporem ( max )

ćwiczenia oddechowe

• „ogólne” – prawidłowe oddychanie zwiększające

wydolność oddechową

• w chorobach płuc i torachirurgii ( thorax – klatka

piersiowa )

• ĆWICZENIA ODDECHOWE

zastosowanie:

- należą do podstawowych ćwiczeń w kinezyterapii,

ponieważ sprawność układu oddechowego ma

decydujący wpływ na prawidłowe funkcjonowanie

wszystkich układów naszego organizmu

- wchodzą w skład niemalże wszystkich programów

usprawniania leczniczego

cele:

nauczenie prawidłowego oddychania

- umiejętność prawidłowego oddychania pożądana jest

podczas wykonywania wszystkich ćwiczeń i czynności

- najczęściej spotykanym błędem jest zatrzymywanie

oddechu i napinanie pomocniczych mięśni

oddechowych podczas wykonywania ćwiczeń i

czynności wymagających większego wysiłku oraz brak

pełnego wydechu

• bezdech powoduje:

- wzrost ciśnienia

- spadek tętna

- utrudniony dopływ tlenu do narządów

zwiększenie wydolności narządu

oddechowego

- przed przystąpieniem do ćwiczeń

oddechowych możemy przeprowadzić ocenę

stanu i sprawności układu oddechowego

wskazania do ćwiczeń oddechowych:

- podczas wszystkich ćwiczeń leczniczych

- choroby układu oddechowego

- stan przed i po zabiegach chirurgicznych

przeciwwskazania:

-ostry okres chorób narządu oddechowego i

krążenia

ćwiczenia relaksacyjne

( rozluźniające ) – odpowiednie
pozycje ciała, zmniejszenie napięcia
mięśni – przy muzyce -

ćwiczenia w czynnościach dnia

codziennego – ćwiczenia
przypominające np. mycie się,
jedzenie, ubieranie się,
samoobsługę, itp.

pionizacja i nauka

chodzenia

w oddziale szpitalnym ( w łóżku i na stole pionizacyjnym )

•

nauka chodzenia – asekuracja, laski, kule, balkoniki, szyna sufitowa, itp.

PIONIZACJA - etapy pionizacji czynnej

1. uniesienie głowy

2. pozycja półsiedząca o różnym kącie nachylenia tułowia - podparty

3. siad płaski – podparty

4. pozycja półsiedząca lub siad płaski bez podparcia

5. siad ze spuszczonymi nogami – podparty

6. siad ze spuszczonymi nogami – bez podparcia

7. stanie przy łóżku – z podparciem

8. stanie przy łóżku - bez podparcia

pełna pionizacja na stole pionizacyjnym bierna

wskazania:

- stan po długotrwałym przebywaniu w łóżku\

- porażenie kkd

- trudności bądź niemożność pionizacji przyłóżkowej

- chory nieprzytomny

- waga i wzrost znacznie przekraczająca wagę i wzrost fizjoterapeuty

pionizacja na stole wymaga prawidłowego ułożenia chorego które polega na:

- wyrównaniu skrócenia czynnościowego kończyn

- nieznacznym odwiedzeniu w stawach biodrowych (około 5°)

- pełnym podparciu stóp

- zabezpieczeniu pasami stawów (kolanowych, biodrowych) oraz klatki piersiowej

jeżeli stwierdzamy, że przez pionizację bierną chory w pełni przystosował się do

pozycji stojącej rozpoczynamy pionizację czynną - przystosowanie do pozycji

stojącej

ergoterapia

• inne rodzaje ćwiczeń:

- nauka jazdy na wózku inwalidzkim
- ćwiczenia specjalne do jazdy na
wózku inwalidzkim.

Kinezyterapia o działaniu

ogólnousprawniającym

• Ćwiczenia ogólnokondycyjne:

- wytrzymałościowe
- siłowe
- wytrzymałościowo – siłowe
- kształtujące ( drabinka, ławeczka,
przybór, współćwiczący )

• Ćwiczenia w wodzie:

- odciążenie ( wykonane wolno )
- rozluźnienie, wzmocnienie
( opór ), ( wanny, tank
Hubbarda, baseny
rehabilitacyjne i ogólne )

• Gimnastyka poranna – wykonywanie

ruchów we wszystkich stawach

• Sport osób niepełnosprawnych –

różne dyscypliny sportu

• Inne rodzaje ćwiczeń

Metody kinezyterapii stosowane

współcześnie:

- PNF ( Kabata ) – ( Propriocetive Neuromuscular

Facilitation – propriocetywne nerwowo-mięśniowe

ułatwienie, torowanie ) metoda schematów i wzorców

ruchu

- - Petö – metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu

dziecięcym ( dzieci starsze – powyżej 3 roku życia )

- Rood – metoda rehabilitacji w mózgowym porażeniu

dziecięcym

- Biofeedback – metoda biologicznego sprzężenia zwrotnego

- Domana i Delcato – metoda rehabilitacji w mózgowym

porażeniu dziecięcym

- Terapii manualnej – metoda terapii manualnej

Kaltenborna ( manipulacje, mobilizacje )

- Vojty – metoda wczesnej rehabilitacji w mózgowym

porażeniu dziecięcym

- NDT Bobath SI– ( Neurodevelopmental Treatment

Bobath Sensory Integration – terapia

neurorozwojowa Bobath integracja sensomotoryczna

) metoda terapii neurorozwojowej ( głównie w

mózgowym porażeniu dziecięcym )

- Brunnström – metoda rehabilitacji w udarach mózgu

- Brunkow – metoda rehabilitacji w uszkodzenia

kręgosłupa

- MC Kenziego – metoda dostyki i rehabilitacji

chorych z bólami kręgosłupa

- Johnstone – metoda rehabilitacji chorób po udarze

mózgu – “splinty” – dmuchany mankiet

- CL – Therapy – ( Constraint Induced Therapy –

terapia ruchu wymuszonego Tauba )

UGUL – uniwersalny gabinet
usprawniania leczniczego

drabinki

Tablice do ćwiczeń manualnych

Fotel do ćwiczeń oporowych

Osprzęt do UGUL

Rotor do ćwiczeń k. dolnych

Wycinek kuli z sandałami do ćwiczeń
równoważnych

Schody do nauki chodu

• Dziękuję