GMO metody wykrywania 2

background image

Żywność GMO

Żywność GMO

- metody

- metody

wykrywania

wykrywania

Dr inż. Wojciech Sawicki

Dr inż. Wojciech Sawicki

Katedra Mikrobiologii Żywności,

Katedra Mikrobiologii Żywności,

Akademia Rolnicza w Szczecinie

Akademia Rolnicza w Szczecinie

background image

Ustawa o organizmach genetycznie
zmodyfikowanych.
(Dz.U. 2001 nr 76 poz. 811)

organizm genetycznie zmodyfikowany

organizm genetycznie zmodyfikowany – organizm inny niż

organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został
zmieniony w sposób niezachodzący w warunkach
naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej
rekombinacji, w szczególności przy zastosowaniu:

a) technik rekombinacji DNA z użyciem wektorów, w tym

tworzenia materiału genetycznego poprzez włączenie do
wirusa, plazmidu lub każdego innego wektora cząsteczek
DNA wytworzonych poza organizmem i włączenie ich do
organizmu biorcy, w którym w warunkach naturalnych nie
występują, ale w którym są zdolne do ciągłego powielania,

b) technik stosujących bezpośrednie włączenie materiału

dziedzicznego przygotowanego poza organizmem, a w
szczególności: mikroiniekcji, makroiniekcji i
mikrokapsułkowania,

c) metod niewystępujących w przyrodzie dla połączenia

materiału genetycznego co najmniej dwóch różnych
komórek, gdzie w wyniku zastosowanej procedury powstaje
nowa komórka zdolna do przekazywania swego materiału
genetycznego odmiennego od materiału wyjściowego
komórkom potomnym,

Art. 3. ust. 2

background image

Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22
września 2003 r.
w sprawie genetycznie zmodyfikowanej
żywności i paszy

Art. 2.
6) "genetycznie zmodyfikowana żywność" oznacza

żywność zawierającą, składającą się lub
wyprodukowaną z GMO;

8) "genetycznie zmodyfikowany organizm do użytku

spożywczego" oznacza GMO, który może być użyty,
jako żywność lub materiał źródłowy do produkcji
żywności;

10) "wyprodukowane z GMO" oznacza uzyskane w całości

lub w części z GMO, ale niezawierające lub
nieskładające się z GMO;

background image

Uprawy GMO 2005-2007

Uprawy GMO 2005-2007

background image

Od DNA do GMO…

Od DNA do GMO…

1953

1953

Opisanie struktury DNA

Opisanie struktury DNA

1968

1968

Enzymatyczne metody przecinania lub łączenia DNA

Enzymatyczne metody przecinania lub łączenia DNA

lub gen

lub gen

ó

ó

w

w

(restryktazy

(restryktazy

i ligazy), celem uzyskania

i ligazy), celem uzyskania

rekombinacyjnego DNA

rekombinacyjnego DNA

1973

1973

Metody transferu gen

Metody transferu gen

ó

ó

w/DNA do kom

w/DNA do kom

ó

ó

rek

rek

1990

1990

Pierwsza Dyrektywa UE dotycząca żywności GM

Pierwsza Dyrektywa UE dotycząca żywności GM

1994

1994

Komercjalizacja w USA pierwszego produktu GM

Komercjalizacja w USA pierwszego produktu GM

(pomidora)

(pomidora)

1995

1995

Opisanie genomu pierwszego organizmu

Opisanie genomu pierwszego organizmu

-

-

Haemophilus influenz

Haemophilus influenz

a

a

e

e

1996

1996

Drożdże piekarskie

Drożdże piekarskie

Saccharomyces cerevisiae

Saccharomyces cerevisiae

-

-

pierwszy genom Eucaryota

pierwszy genom Eucaryota

2000

2000

Opisanie około 40 genom

Opisanie około 40 genom

ó

ó

w

w

2001

2001

Opisanie genomu człowieka

Opisanie genomu człowieka

2002

2002

Projekty Dyrektyw UE dotyczących zatwierdzania,

Projekty Dyrektyw UE dotyczących zatwierdzania,

oceny bezpieczeństwa, wykrywalności i oznakowania

oceny bezpieczeństwa, wykrywalności i oznakowania

żywności GM

żywności GM

background image

Inżynieria

Inżynieria

genetyczna

genetyczna

To celowa ingerencja w organizm, która

To celowa ingerencja w organizm, która

polega na wprowadzeniu do genomu żywego

polega na wprowadzeniu do genomu żywego

organizmu nowych informacji genetycznych,

organizmu nowych informacji genetycznych,

czyli przenoszeniu genów z jednego organizmu

czyli przenoszeniu genów z jednego organizmu

do innego, bądź na zmodyfikowaniu genomu

do innego, bądź na zmodyfikowaniu genomu

poprzez izolowanie lub eliminację genów.

poprzez izolowanie lub eliminację genów.

background image

Zakres manipulacji

Zakres manipulacji

genetycznych

genetycznych

Wyróżniamy trzy rodzaje

Wyróżniamy trzy rodzaje

metod modyfikacji

metod modyfikacji

genetycznych,

genetycznych,

pozwalających uzyskać

pozwalających uzyskać

pożądane cechy.

pożądane cechy.

background image

Zakres manipulacji

Zakres manipulacji

genetycznych

genetycznych

1.

1.

Zmieniona zostaje aktywność genów

Zmieniona zostaje aktywność genów

naturalnie występujących w danym

naturalnie występujących w danym

organizmie.

organizmie.

Metoda ta została wykorzystana w produkcji pomidorów

Metoda ta została wykorzystana w produkcji pomidorów

Flavr Savr, które jako pierwsze GMO zostały w

Flavr Savr, które jako pierwsze GMO zostały w

1994 roku dopuszczone do obrotu w USA. Zmniejszono w

1994 roku dopuszczone do obrotu w USA. Zmniejszono w

nich aktywność genu, który odpowiada za proces

nich aktywność genu, który odpowiada za proces

dojrzewania i mięknięcia pomidora. Otrzymano odmianę

dojrzewania i mięknięcia pomidora. Otrzymano odmianę

zmienioną genetycznie, choć w komórkach

zmienioną genetycznie, choć w komórkach

rośliny nie pojawił się żaden nowy element, żaden obcy

rośliny nie pojawił się żaden nowy element, żaden obcy

gen.

gen.

background image

Zakres manipulacji

Zakres manipulacji

genetycznych

genetycznych

2.

2.

Do organizmu wprowadzone zostają

Do organizmu wprowadzone zostają

dodatkowe kopie jego własnych genów.

dodatkowe kopie jego własnych genów.

Powielenie genu - powoduje "namnażanie" pożądanej

Powielenie genu - powoduje "namnażanie" pożądanej

cechy (barwa, zawartość cukru).

cechy (barwa, zawartość cukru).

Dotychczas nie wprowadzono do obrotu takich

Dotychczas nie wprowadzono do obrotu takich

produktów.

produktów.

background image

Zakres manipulacji

Zakres manipulacji

genetycznych

genetycznych

3.

3.

Wprowadzony gen pochodzi z

Wprowadzony gen pochodzi z

organizmu innego gatunku.

organizmu innego gatunku.

Włączenie materiału genetycznego (DNA) do genomu

Włączenie materiału genetycznego (DNA) do genomu

innych organizmów roślin lub zwierząt, niezależnie od

innych organizmów roślin lub zwierząt, niezależnie od

gatunku. Najbardziej powszechne zastosowanie tego

gatunku. Najbardziej powszechne zastosowanie tego

rodzaju modyfikacji to przeniesienie genu z bakterii

rodzaju modyfikacji to przeniesienie genu z bakterii

glebowej

glebowej

Bacillus thuringensis

Bacillus thuringensis

do roślin uprawnych.

do roślin uprawnych.

Dzięki temu wytwarzają one toksynę chroniącą je

Dzięki temu wytwarzają one toksynę chroniącą je

przed owadami. Tak zmodyfikowane rośliny zostały

przed owadami. Tak zmodyfikowane rośliny zostały

wprowadzone do obrotu.

wprowadzone do obrotu.

background image

Inżynieria

Inżynieria

genetyczna

genetyczna

Dotychczas

najszersze

Dotychczas

najszersze

zastosowanie inżynieria genetyczna

zastosowanie inżynieria genetyczna

osiągnęła

na

polu

produkcji

osiągnęła

na

polu

produkcji

żywności.

żywności.

background image

GMO - przykłady

GMO - przykłady

Pierwszą

zmodyfikowaną

genetycznie

Pierwszą

zmodyfikowaną

genetycznie

rośliną był tytoń – 1984 rok.

rośliną był tytoń – 1984 rok.

W

roku

1986

modyfikacji

poddano

W

roku

1986

modyfikacji

poddano

pomidora.

pomidora.

Od tego czasu zmodyfikowana została już

Od tego czasu zmodyfikowana została już

większość roślin mających znaczenie

większość roślin mających znaczenie

gospodarcze.

gospodarcze.

background image

GMO - przykłady

GMO - przykłady

Organizm

Organizm

Nowa cecha

Nowa cecha

Zastosowanie w

Zastosowanie w

żywności

żywności

Kukurydza

Kukurydza

Tolerancja na owady i

Tolerancja na owady i

herbicydy

herbicydy

Produkty żywnościowe i ich

Produkty żywnościowe i ich

składniki

składniki

Soja

Soja

Tolerancja na herbicydy

Tolerancja na herbicydy

Produkty żywnościowe i ich

Produkty żywnościowe i ich

składniki

składniki

Kukurydza

Kukurydza

Odporność na owady

Odporność na owady

Składniki żywności

Składniki żywności

Kukurydza

Kukurydza

Odporność na herbicydy

Odporność na herbicydy

Składniki żywności

Składniki żywności

Pomidor

Pomidor

Op

Op

ó

ó

źnione dojrzewanie

źnione dojrzewanie

Przetwory pomidorowe

Przetwory pomidorowe

Cykoria (czerwona

Cykoria (czerwona

radicchio oraz

radicchio oraz

zielona)

zielona)

Tolerancja na herbicydy i

Tolerancja na herbicydy i

męska sterylność

męska sterylność

Warzywo

Warzywo

Soja

Soja

Wysoka zawartość kwasu

Wysoka zawartość kwasu

oleinowego

oleinowego

Olej

Olej

Kukurydza

Kukurydza

Tolerancja na herbicydy

Tolerancja na herbicydy

Produkty żywnościowe i ich

Produkty żywnościowe i ich

składniki

składniki

Soja

Soja

Tolerancja na herbicydy

Tolerancja na herbicydy

Nasiona

Nasiona

Kukurydza

Kukurydza

Tolerancja na herbicydy i

Tolerancja na herbicydy i

owady

owady

Warzywo, mrożona słodka

Warzywo, mrożona słodka

kukurydza

kukurydza

i sproszkowana,

i sproszkowana,

składniki żywności

składniki żywności

Burak cukrowy

Burak cukrowy

Tolerancja na herbicydy

Tolerancja na herbicydy

Cukier, z pulpy - składniki

Cukier, z pulpy - składniki

żywności

żywności

Burak pastewny

Burak pastewny

Tolerancja na herbicydy

Tolerancja na herbicydy

Pasza dla zwierząt

Pasza dla zwierząt

Ziemniak

Ziemniak

Zmieniony skład skrobi

Zmieniony skład skrobi

Skrobia i składniki

Skrobia i składniki

Bawełna

Bawełna

Tolerancja na herbicydy lub

Tolerancja na herbicydy lub

owady

owady

Zastosowanie tak jak inna

Zastosowanie tak jak inna

bawełna

bawełna

background image

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

uodpornienie ich na działanie niekorzystnych

uodpornienie ich na działanie niekorzystnych

warunków, np. mróz, suszę lub zasoloną

warunków, np. mróz, suszę lub zasoloną

glebę

glebę

Odporność na niekorzystne warunki środowiska pozwala uprawiać

Odporność na niekorzystne warunki środowiska pozwala uprawiać

rośliny na terenach gdzie wcześniej uprawa nie była możliwa.

rośliny na terenach gdzie wcześniej uprawa nie była możliwa.

Dzięki modyfikacjom są one bardziej odporne na zasolenie

Dzięki modyfikacjom są one bardziej odporne na zasolenie

gleby, suszę, mróz, czy zanieczyszczenie metalami ciężkimi.

gleby, suszę, mróz, czy zanieczyszczenie metalami ciężkimi.

Tworząc rośliny akumulujące metale ciężkie próbuje się

Tworząc rośliny akumulujące metale ciężkie próbuje się

oczyszczać glebę z tych zanieczyszczeń (fitoremediacja

oczyszczać glebę z tych zanieczyszczeń (fitoremediacja

background image

uodpornienie

roślin

na

owady

żerujące

uodpornienie

roślin

na

owady

żerujące

najczęściej na liściach, zarówno w stadium

najczęściej na liściach, zarówno w stadium

dorosłym - imago, jak i larwalnym

dorosłym - imago, jak i larwalnym

Odporność na szkodniki – modyfikacja Bt. Wprowadza się geny z

Odporność na szkodniki – modyfikacja Bt. Wprowadza się geny z

bakterii glebowej Bacillus thuringensis, odpowiedzialne za

bakterii glebowej Bacillus thuringensis, odpowiedzialne za

produkcję toksycznego białka (Cry) dla owadów-szkodników. Gdy

produkcję toksycznego białka (Cry) dla owadów-szkodników. Gdy

szkodnik zje fragment rośliny to zginie. Białko Cry jest toksyczne

szkodnik zje fragment rośliny to zginie. Białko Cry jest toksyczne

tylko dla określonych gatunków owadów, nie jest toksyczna dla

tylko dla określonych gatunków owadów, nie jest toksyczna dla

np. człowieka, innych ssaków, czy ptaków, gadów, płazów, itd. –

np. człowieka, innych ssaków, czy ptaków, gadów, płazów, itd. –

związane jest to z występowaniem specyficznych receptorów dla

związane jest to z występowaniem specyficznych receptorów dla

białka Cry w przewodzie pokarmowym owadów, jak i

białka Cry w przewodzie pokarmowym owadów, jak i

zasadowego pH. Tak modyfikowana jest głównie kukurydza i

zasadowego pH. Tak modyfikowana jest głównie kukurydza i

bawełna, także ziemniaki przeciw stonce.

bawełna, także ziemniaki przeciw stonce.

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

background image

uodpornienie ich na działanie niekorzystnych

uodpornienie ich na działanie niekorzystnych

warunków, np. mróz, suszę lub zasoloną glebę

warunków, np. mróz, suszę lub zasoloną glebę

Odporność na herbicydy – najpowszechniejsza modyfikacja (gł.

Odporność na herbicydy – najpowszechniejsza modyfikacja (gł.

soja i rzepak), pozwala na stosowanie herbicydu (środka

soja i rzepak), pozwala na stosowanie herbicydu (środka

chwastobójczego) bez obawy o zniszczenie uprawianych

chwastobójczego) bez obawy o zniszczenie uprawianych

roślin. Giną wtedy chwasty, przeżywają rośliny uprawne. Do

roślin. Giną wtedy chwasty, przeżywają rośliny uprawne. Do

rośliny wprowadzany jest gen, który odpowiada za produkcję

rośliny wprowadzany jest gen, który odpowiada za produkcję

enzymu rozkładającego dany herbicyd (gł. glifosat). Często

enzymu rozkładającego dany herbicyd (gł. glifosat). Często

koncerny biotechnologiczne oferują ‘w komplecie’ dany

koncerny biotechnologiczne oferują ‘w komplecie’ dany

herbicyd i roślinę transgeniczną na niego odporną.

herbicyd i roślinę transgeniczną na niego odporną.

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

background image

poprawa właściwości odżywczych.

W celu eliminacji niedobory witaminy A u azjatyckich
dzieci został stworzony Golden Rice – Złoty ryż. Dzięki
genom z żonkila zawierał on bata-karoten, który jest
prekursorem witaminy A. Efektem ubocznym
modyfikacji jest jego złocista barwa, która wielu się
podoba ;)

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

Conventional and golden rice

background image

Modyfikuje się także rośliny ozdobne dla intensywniejszej barwy
(szybsze niż tradycyjna selekcja). Truskawki aby było
odporniejsze na przymrozki. Winogrona bez pestek. Mniejsze
wymiary główek kapusty. „Słodkie ziemniaki" - wprowadzenie
genu odpowiedzialnego za wytwarzanie słodkiego białka –
taumatyny (podobnie powstał „słodki ogórek”). Bardziej kruchy
seler. Itd.

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

Limburgerhof, Germany.

background image

Celem modyfikacji

Celem modyfikacji

organizmów jest:

organizmów jest:

opóźnienie dojrzewania co ułatwia

opóźnienie dojrzewania co ułatwia

przechowywanie i transport

przechowywanie i transport

background image

Pomidor transgeniczny Flavr Savr w 1994 roku był pierwszym
GMO wprowadzonym do obrotu. Modyfikacja genetyczna
pomidora Flavr Savr polegała na zmniejszeniu w nim aktywność
genu, który odpowiada za proces dojrzewania i mięknięcia
pomidora. Tak zmodyfikowany pomidor lepiej znosił transport i
dłużej zachowywał świeżość.

Były to pomidory Flavr Savr, które zostały w 1994 r.
dopuszczone do sprzedaży w USA.

Do genomu tego pomidora został wprowadzony odwrócony gen
poligalakturonazy (PG) – enzymu rozkładającego ścianę
komókową. RNA powstałe po transkrypcji odwróconego genu
łączyło się komplementarnie z mRNA prawidłowego genu PG, co
uniemożliwiało przyłączenie się rybosomu, i w konsekwencji
syntezy enzymu. Ta metoda jest typu: antysensu (inhibicja
antysensowna).

Pomidor transgeniczny Flavr Savr - pierwsze GMO

Pomidor transgeniczny Flavr Savr - pierwsze GMO

wprowadzone do obrotu

wprowadzone do obrotu

background image

Inna metoda polega na wprowadzaniu nie odwróconego genu PG,
ale krótszego niż prawidłowy - także hamuje syntezę PG - jest to
inhibicja sensowna.

Obecnie już 80% z 10.000 odmian pomidora występującego na
świecie było modyfikowanych genetycznie.

Celem innych modyfikacji genetycznych pomidorów jest
zwiększenie suchej masy, poprawa barwy, poprawia smaku,
odporność na herbicydy (środki chwastobójcze), odporności na
szkodniki, a także zwiększenie odporności na niekorzystne
warunki środowiskowe, np. pomidory rosną na silnie zasolonych
glebach.

background image

Żywność Modyfikowana

Żywność Modyfikowana

Genetycznie

Genetycznie

Genetycznie Modyfikowana Żywność to

Genetycznie Modyfikowana Żywność to

żywność:

żywność:

zawierająca GMO,

zawierająca GMO,

składająca się z GMO lub

składająca się z GMO lub

wytworzona z GMO

wytworzona z GMO

(

(

Rozporządzenie (WE) 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22

Rozporządzenie (WE) 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22

września 2003 roku w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i

września 2003 roku w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i

środków żywienia zwierząt

środków żywienia zwierząt

)

)

background image

W pracach genetycznych

W pracach genetycznych

prowadzonych w celu uzyskania

prowadzonych w celu uzyskania

żywności transgenicznej dominują

żywności transgenicznej dominują

trzy kierunki:

trzy kierunki:

1.

1.

Wzbogacenie żywności w składniki

Wzbogacenie żywności w składniki

podnoszące jej wartość żywieniową

podnoszące jej wartość żywieniową

2.

2.

Usuwanie substancji szkodliwych

Usuwanie substancji szkodliwych

i niepożądanych

i niepożądanych

3.

3.

Poprawa cech funkcjonalnych

Poprawa cech funkcjonalnych

związanych z procesami

związanych z procesami

przetwórczymi

przetwórczymi

background image

Gdzie i co się

Gdzie i co się

uprawia?

uprawia?

Obecnie w Unii Europejskiej, w tym

Obecnie w Unii Europejskiej, w tym

także w Polsce, stosować

także w Polsce, stosować

można jako żywność lub

można jako żywność lub

składniki żywności zmodyfikowaną

składniki żywności zmodyfikowaną

genetycznie

soję,

kukurydzę,

genetycznie

soję,

kukurydzę,

rzepak (ściśle określone

rzepak (ściśle określone

linie).

linie).

background image

Traceability

Traceability

Polskie przepisy

Polskie przepisy

zobowiązują

zobowiązują

do

do

etykietowania

etykietowania

żywności

żywności

i pełnej

i pełnej

informacji

informacji

o modyfikacjach.

o modyfikacjach.

http://www.biotechnolo

http://www.biotechnolo

g.pl/

g.pl/

background image

Znakowanie i

Znakowanie i

identyfikowalność

identyfikowalność

produktów GMO

produktów GMO

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady

Europy nr 1829/2003

Europy nr 1829/2003

z dnia 22 września 2003 roku

z dnia 22 września 2003 roku

w sprawie genetycznie zmodyfikowanej

w sprawie genetycznie zmodyfikowanej

żywności i środków żywienia zwierząt

żywności i środków żywienia zwierząt

nakłada na producentów obowiązek znakowania

nakłada na producentów obowiązek znakowania

żywności, jeśli udział składnika wywodzącego się z

żywności, jeśli udział składnika wywodzącego się z

organizmów

modyfikowanych

genetycznie

w

organizmów

modyfikowanych

genetycznie

w

środku spożywczym przekracza 0,9%

środku spożywczym przekracza 0,9%

tego składnika w produkcie.

tego składnika w produkcie.

background image

Znakowanie i

Znakowanie i

identyfikowalność

identyfikowalność

produktów GMO

produktów GMO

W

kwietniu

2004

roku

Unia

W

kwietniu

2004

roku

Unia

Europejska

wprowadziła

ścisłe

Europejska

wprowadziła

ścisłe

zasady dotyczące odpowiedniego

zasady dotyczące odpowiedniego

znakowania produktów.

znakowania produktów.

Opakowanie

wymaga

Opakowanie

wymaga

odpowiedniego oznakowania, jeśli

odpowiedniego oznakowania, jeśli

produkt zawiera więcej niż 0,9%

produkt zawiera więcej niż 0,9%

składników

modyfikowanych

składników

modyfikowanych

genetycznie.

genetycznie.

Jeśli

składniki

oczekują

na

Jeśli

składniki

oczekują

na

końcową akceptację, wskaźnik ten

końcową akceptację, wskaźnik ten

obniża się do 0,5%.

obniża się do 0,5%.

http://www.wszpwn.com.pl/default.asp?section=KLUB&ID=1963

background image

Zgodnie z art. 47 ustawy o

Zgodnie z art. 47 ustawy o

organizmach genetycznie

organizmach genetycznie

zmodyfikowanych oznakowanie

zmodyfikowanych oznakowanie

produktu GMO powinno zawierać

produktu GMO powinno zawierać

następujące informacje:

następujące informacje:

nazwę produktu GMO i nazwy zawartych

nazwę produktu GMO i nazwy zawartych

w nim GMO,

w nim GMO,

imię i nazwisko lub nazwę producenta

imię i nazwisko lub nazwę producenta

lub importera oraz adres,

lub importera oraz adres,

przewidywany

obszar

stosowania

przewidywany

obszar

stosowania

produktu GMO: przemysł, rolnictwo,

produktu GMO: przemysł, rolnictwo,

leśnictwo,

powszechne

użytkowanie

leśnictwo,

powszechne

użytkowanie

przez

konsumentów

lub

inne

przez

konsumentów

lub

inne

specjalistyczne zastosowanie,

specjalistyczne zastosowanie,

background image

Zgodnie z art. 47 ustawy o

Zgodnie z art. 47 ustawy o

organizmach genetycznie

organizmach genetycznie

zmodyfikowanych oznakowanie

zmodyfikowanych oznakowanie

produktu GMO powinno zawierać

produktu GMO powinno zawierać

następujące informacje:

następujące informacje:

zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki

zastosowanie produktu GMO i dokładne warunki

użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych

użytkowania wraz z informacją, w uzasadnionych

przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego

przypadkach, o rodzaju środowiska, dla którego

produkt jest odpowiedni,

produkt jest odpowiedni,

szczególne wymagania dotyczące magazynowania

szczególne wymagania dotyczące magazynowania

i transportu, jeżeli zostały określone w

i transportu, jeżeli zostały określone w

zezwoleniu,

zezwoleniu,

informacje o różnicy wartości użytkowej,

informacje o różnicy wartości użytkowej,

między produktem GMO, a jego tradycyjnym

między produktem GMO, a jego tradycyjnym

odpowiednikiem,

odpowiednikiem,

background image

Znakowanie i

Znakowanie i

identyfikowalność

identyfikowalność

produktów GMO

produktów GMO

W przypadku gdy cały produkt jest

W przypadku gdy cały produkt jest

genetycznie zmodyfikowany oznakowanie

genetycznie zmodyfikowany oznakowanie

powinno być uzupełnione informacją:

powinno być uzupełnione informacją:

produkt genetycznie zmodyfikowany.

produkt genetycznie zmodyfikowany.

Jeśli

tylko

niektóre

składniki

Jeśli

tylko

niektóre

składniki

genetycznie zmodyfikowane, obok nazwy

genetycznie zmodyfikowane, obok nazwy

składnika

należy

umieścić

napis:

składnika

należy

umieścić

napis:

genetycznie zmodyfikowany.

genetycznie zmodyfikowany.

Napis i informacja powinny być czytelne

Napis i informacja powinny być czytelne

i zapisane czcionką tej samej

i zapisane czcionką tej samej

wielkości co nazwa składnika

wielkości co nazwa składnika

lub produktu.

lub produktu.

© Greenpeace

background image

KONTROLA ŻYWNOŚCI

KONTROLA ŻYWNOŚCI

GM W POLSCE

GM W POLSCE

Kontrolę nad przestrzeganiem przepisów

Kontrolę nad przestrzeganiem przepisów

aktów prawnych z zakresu żywności GM

aktów prawnych z zakresu żywności GM

sprawują:

sprawują:

1) Ministerstwo Środowiska

1) Ministerstwo Środowiska

2) Państwowa Inspekcja Sanitarna,

2) Państwowa Inspekcja Sanitarna,

3) Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa,

3) Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa,

4) Inspekcja Ochrony Środowiska,

4) Inspekcja Ochrony Środowiska,

5) Inspekcja Weterynaryjna,

5) Inspekcja Weterynaryjna,

6) Inspekcja Handlowa,

6) Inspekcja Handlowa,

7) Państwowa Inspekcja Pracy,

7) Państwowa Inspekcja Pracy,

8) organy administracji celnej w zakresie kontroli legalnego

8) organy administracji celnej w zakresie kontroli legalnego

obrotu GMO,

obrotu GMO,

9) Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-

9) Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-

Spożywczych.

Spożywczych.

background image

KONTROLA

KONTROLA

ŻYWNOŚCI GM W

ŻYWNOŚCI GM W

POLSCE i UE

POLSCE i UE

WSPÓLNOTOWY REJESTR GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANEJ

WSPÓLNOTOWY REJESTR GENETYCZNIE ZMODYFIKOWANEJ

ŻYWNOŚCI I PASZ

ŻYWNOŚCI I PASZ

Rozporządzenie 1829/2003

Rozporządzenie 1829/2003

jest podstawą prawą

jest podstawą prawą

do prowadzenia 'Wspólnotowego Rejestru genetycznie

do prowadzenia 'Wspólnotowego Rejestru genetycznie

zmodyfikowanej żywności i pasz’. Rejestr administrowany

zmodyfikowanej żywności i pasz’. Rejestr administrowany

jest przez Komisję Europejską i ma formę elektroniczną.

jest przez Komisję Europejską i ma formę elektroniczną.

http://europa.eu.int/comm/food/dyna/gm_register/index_en.

http://europa.eu.int/comm/food/dyna/gm_register/index_en.

cfm

cfm

background image

Wykrywanie GMO

Wykrywanie GMO

Przedstawione protokoły bazują na metodzie PCR i
pozwalają na screening GMO (stosując promotor 35S i
terminator nos) oraz wykrywanie specyficznych GMO (soi
Roundup Ready®, kukurydzy MON810 i kukurydzy Bt-176)
w nieprzetworzonym i przetworzonym materiale,
przez porównanie z odpowiednimi
niezmodyfikowanym genetycznie próbkami (soi i
kukurydzy).
Przedstawione metody pozwalają tylko na uzyskanie
wyniku jakościowego wskazując na obecność/nieobecność
poszukiwanych sekwencji w próbce.

background image

PCR specyficzny dla

PCR specyficzny dla

roślinnego DNA: soja-

roślinnego DNA: soja-

lektyna

lektyna

Identyfikacja DNA soi jest przeprowadzana poprzez
znalezienie genu lektyny.
Reakcja PCR z zastosowaniem starterów
GM03/GM04 stwierdza, czy w próbce znajduje się
możliwe do powielenia DNA soi.

background image

Kontrole

Kontrole

W każdej analizie bardzo ważne jest przeprowadzanie

W każdej analizie bardzo ważne jest przeprowadzanie

eksperymentów kontrolnych. Kontrole negatywne są

eksperymentów kontrolnych. Kontrole negatywne są

zaprojektowane w celu sprawdzenia czy odczynniki użyte do

zaprojektowane w celu sprawdzenia czy odczynniki użyte do

reakcji PCR nie są zanieczyszczone przez DNA. Kontrole

reakcji PCR nie są zanieczyszczone przez DNA. Kontrole

pozytywne zawierające scharakteryzowane próbki są również

pozytywne zawierające scharakteryzowane próbki są również

konieczne w celu sprawdzenia efektywności i specyficzności

konieczne w celu sprawdzenia efektywności i specyficzności

reakcji PCR.

reakcji PCR.

Do analizy przeprowadzanej przy użyciu PCR muszą być dołączone

Do analizy przeprowadzanej przy użyciu PCR muszą być dołączone

następujące kontrole:

następujące kontrole:

Kontrola pozytywna

Kontrola pozytywna

: czyste DNA, wyizolowane z konwencjonalnej soi

: czyste DNA, wyizolowane z konwencjonalnej soi

Kontrola negatywna

Kontrola negatywna

: czyste DNA, wyizolowane z innego gatunku, nie

: czyste DNA, wyizolowane z innego gatunku, nie

zawierającego genu lektyny

zawierającego genu lektyny

Kontrola bez matrycy

Kontrola bez matrycy

: kontrola negatywna Mastermixu, w której

: kontrola negatywna Mastermixu, w której

zamiast DNA użyta jest woda

zamiast DNA użyta jest woda

background image

Program PCR

Program PCR

background image

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników

Para starterów GM03/GM04 stosowana do wykrycia natywnego

Para starterów GM03/GM04 stosowana do wykrycia natywnego

dla soi genu lektyny jest używana w tym przypadku jako

dla soi genu lektyny jest używana w tym przypadku jako

system kontrolny. Specyficzny dla lektyny prążek o wielkości

system kontrolny. Specyficzny dla lektyny prążek o wielkości

118 pz potwierdza, że wyizolowane DNA jest odpowiedniej

118 pz potwierdza, że wyizolowane DNA jest odpowiedniej

jakości do amplifikacji. W kontroli pozytywnej powielany będzie

jakości do amplifikacji. W kontroli pozytywnej powielany będzie

fragment o wielkości 118 pz. Kontrola negatywna i kontrola

fragment o wielkości 118 pz. Kontrola negatywna i kontrola

bez matrycy nie powinny dawać żadnych widocznych prążków.

bez matrycy nie powinny dawać żadnych widocznych prążków.

Jeśli pozytywne/negatywne kontrole nie dają oczekiwanych

Jeśli pozytywne/negatywne kontrole nie dają oczekiwanych

wyników, cała analiza PCR wszystkich próbek jest nieważna.

wyników, cała analiza PCR wszystkich próbek jest nieważna.

Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki, a próbka nie daje prążka o

Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki, a próbka nie daje prążka o

wielkości 118 pz, oznacza to, że próbka ta nie zawiera DNA soi,

wielkości 118 pz, oznacza to, że próbka ta nie zawiera DNA soi,

które można powielić.

które można powielić.

background image

PCR specyficzny dla

PCR specyficzny dla

roślinnego DNA: kukurydza-

roślinnego DNA: kukurydza-

ze/na

ze/na

Identyfikacja DNA kukurydzy jest przeprowadzana
poprzez znalezienie genu zeiny. Reakcja PCR z
zastosowaniem starterów ZEIN3/ZEIN4 stwierdza czy w
próbce znajduje się możliwe do powielenia DNA
kukurydzy.

Charakterystyka starterów ZEIN3 i ZEIN4

background image

Program PCR

Program PCR

background image

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników

Para starterów ZEIN3/ZEIN4 stosowana do wykrycia
natywnego genu zeiny jest używana w tym przypadku
jako system kontrolny w celu potwierdzenia, że
wyizolowane DNA jest odpowiedniej jakości do
amplifikacji. Jeśli wyizolowane DNA jest jakości
odpowiedniej do amplifikacji, na żelu będzie widoczny
specyficzny dla genu zeiny prążek o wielkości 227 pz. W
kontroli pozytywnej powielany będzie również fragment o
wielkości 227 pz. Kontrola negatywna i bez matrycy nie
powinny dawać żadnych widocznych prążków.
Jeśli pozytywne/negatywne kontrole nie dają
oczekiwanych wyników, cała analiza PCR wszystkich
próbek jest nieważna.
Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki, a próbka nie daje
prążka o wielkości 227 pz, oznacza to, że próbka ta nie
zawiera DNA kukurydzy, które można by powielić.

background image

Metoda screeningowa pozwalająca na

Metoda screeningowa pozwalająca na

wykrycie Genetycznie Zmodyfikowanych

wykrycie Genetycznie Zmodyfikowanych

Roślin

Roślin

Geny znajdują się pod kontrolą promotorów i
terminatorów. Najczęściej używanym promotorem w
celu regulacji ekspresji transgenu jest promotor 35S
(pochodzący z CaMV) i terminator nos (pochodzący z
Agrobacterium tumefaciens).
Zidentyfikowanie jednej z
tych sekwencji regulatorowych w próbce zawierającej
soję i/lub kukurydze wskazuje na obecność GMO.
W soi Roundup Ready® możliwa jest identyfikacja
zarówno promotora 35S jak i terminatora nos, w
przypadku kukurydzy tylko promotor 35S jest obecny w
liniach Bt-176 i MON810.

background image

Promotor 35S

Promotor 35S

background image

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników

Para starterów p35S-cf3/p35S-cr4 jest używana do wykrywania

Para starterów p35S-cf3/p35S-cr4 jest używana do wykrywania

promotora 35S CaMV i amplifikuje fragment o wielkości 123

promotora 35S CaMV i amplifikuje fragment o wielkości 123

pz. Ten promotor reguluje ekspresję wielu roślin

pz. Ten promotor reguluje ekspresję wielu roślin

transgenicznych takich jak soja Roundup Ready® i kukurydza

transgenicznych takich jak soja Roundup Ready® i kukurydza

Bt-176.

Bt-176.

W kontroli pozytywnej powielany będzie fragment o wielkości 123

W kontroli pozytywnej powielany będzie fragment o wielkości 123

pz. Kontrola negatywna i kontrola bez matrycy nie powinny

pz. Kontrola negatywna i kontrola bez matrycy nie powinny

dawać żadnych widocznych prążków. Jeśli

dawać żadnych widocznych prążków. Jeśli

pozytywne/negatywne kontrole nie dają oczekiwanych

pozytywne/negatywne kontrole nie dają oczekiwanych

wyników, cała analiza PCR wszystkich próbek jest

wyników, cała analiza PCR wszystkich próbek jest

nieważna. Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki, a próbka

nieważna. Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki, a próbka

prążek o wielkości 123 pz, oznacza to, że próbka ta zawiera

prążek o wielkości 123 pz, oznacza to, że próbka ta zawiera

zmodyfikowane DNA.

zmodyfikowane DNA.

background image

Terminator nos

Terminator nos

background image

Interpretacja wyników

Interpretacja wyników

Para starterów HA-nos118-f/HA-nos118-r jest używana do

wykrywania terminatora nos i amplifikuje fragment o
wielkości 118 pz. Ten terminator jest obecny w soi
Roundup Ready® i innych liniach roślin
transgenicznych (np. kukurydzy Bt-11) W kontroli
pozytywnej powielany będzie fragment o wielkości 118
pz. Kontrola negatywna i bez matrycy nie powinny
dawać żadnych widocznych prążków. Jeśli
pozytywne/negatywne kontrole nie dają
oczekiwanych wyników, cała analiza PCR
wszystkich próbek jest nie ważna.

Jeśli kontrole dają oczekiwane wyniki a próbka prążek o

wielkości 118 pz oznacza to, że próbka ta zawiera
zmodyfikowane DNA.

background image

Możliwości

Możliwości

zastosowania technik

zastosowania technik

PCR w identyfikacji

PCR w identyfikacji

zafałszowań żywności

zafałszowań żywności

Dr inż. Wojciech Sawicki

Dr inż. Wojciech Sawicki

Katedra Mikrobiologii Żywności,

Katedra Mikrobiologii Żywności,

Akademia Rolnicza w Szczecinie

Akademia Rolnicza w Szczecinie

background image

Wykrywanie mleka krowiego i koziego w

Wykrywanie mleka krowiego i koziego w

serach owczych (

serach owczych (

oscypek

oscypek

) przy

) przy

zastosowaniu techniki PCR (

zastosowaniu techniki PCR (

polymerase

polymerase

chain reaction

chain reaction

)

)

background image

Środek spożywczy jest sfałszowany,

Środek spożywczy jest sfałszowany,

jeżeli jego skład lub inne właściwości

jeżeli jego skład lub inne właściwości

zostały zmienione bez poinformowania

zostały zmienione bez poinformowania

o tym konsumenta, a także gdy

o tym konsumenta, a także gdy

wprowadzone zostały do niego zmiany

wprowadzone zostały do niego zmiany

mające na celu ukrycie jego

mające na celu ukrycie jego

rzeczywistego składu lub innych

rzeczywistego składu lub innych

właściwości

właściwości

Ustawa z dnia 24 lipa 2002 o zmianie ustawy

o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia

z 11 maja 2001

background image

Przedmiot analizy stanowiły

Przedmiot analizy stanowiły

Oscypki owcze

Oscypki owcze

Sery wędzone kozie

Sery wędzone kozie

Wszystkie produkty pochodziły od różnych

Wszystkie produkty pochodziły od różnych

producentów i zostały zakupione w punktach

producentów i zostały zakupione w punktach

handlu detalicznego w rejonach górskich

handlu detalicznego w rejonach górskich

Polski – Nowy Targ, Krynica, Szklarska Poręba,

Polski – Nowy Targ, Krynica, Szklarska Poręba,

w sezonie zimowym.

w sezonie zimowym.

background image

Genomic Mini AX Food

[A&A Biotechnology, Polska]

Standardowe protokoły izolacji

zostały
zmodyfikowane i przystosowane do
izolacji DNA z wyrobów mleczarskich

Izolację DNA wykonano przy użyciu

Izolację DNA wykonano przy użyciu

background image

Startery pozwalające dokonać identyfikacji gatunkowej

wyrobów mleczarskich zaprojektowano na podstawie
sekwencji kodującej cytochrom b w mitochondrialnym DNA
oraz 12s i 16s w mitochondrialnym rRNA u poszczególnych
gatunków zwierząt. Przy projektowaniu starterów
skorzystano z sekwencji uzyskanych z
GenBank

Sekwencje starterów przygotowano przy użyciu programu

Primer3

Wielkość produktu powinna wynosić:

Mleko krowie – 274 p.z.

Mleko owcze – 172 p.z.

Mleko kozie – 326 p.z.

Identyfikacja surowców mięsnych

Identyfikacja surowców mięsnych

techniką multipleks PCR

techniką multipleks PCR

background image

Optymalne stężenia substratów reakcji obliczono według
protokołu dziewięciu reakcji zaproponowanego przez
Taguchi i Wu, a zmodyfikowanego przez Cobba
i Clarkson’a.

Optymalizacja reakcji PCR:

Optymalizacja reakcji PCR:

background image

Wyniki

Wyniki

Użyte startery cechowały się wysoką

Użyte startery cechowały się wysoką

specyficznością

specyficznością

M O Wł K M

M O Wł K M

M – Marker M100-500 MR71

O – Mleko owcze

Wł – Mleko krowie

K – Mleko kozie

background image

M Wł K O 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

M Wł K O 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 M

12 13 14 15 M

M – Marker M100-500 MR71 [DNA-Gdańsk]

O – Mleko owcze

Wł – Mleko krowie

K – Mleko kozie

1-15 – Produkty reakcji PCR

Wśród 60 przebadanych prób

Wśród 60 przebadanych prób

oscypków,

oscypków,

w żadnym przypadku

w żadnym przypadku

nie stwierdzono

nie stwierdzono

obecności mleka owczego

obecności mleka owczego

background image

M – Marker M100-500 MR71 [DNA-Gdańsk]

O – Mleko owcze

Wł – Mleko krowie

K – Mleko kozie

1-6 – Produkty reakcji PCR

7- próba Kontrolna

M Wł O K 1 2 3 4 5 6

M Wł O K 1 2 3 4 5 6

7 M

7 M

Wśród 30 przebadanych prób oscypków - mix,

Wśród 30 przebadanych prób oscypków - mix,

(deklarowany skład mleko owcze + mleko

(deklarowany skład mleko owcze + mleko

krowie lub mleko owcze + mleko kozie) w

krowie lub mleko owcze + mleko kozie) w

żadnym przypadku

żadnym przypadku

nie stwierdzono

nie stwierdzono

obecności mleka owczego i koziego

obecności mleka owczego i koziego

background image

Zastosowanie techniki PCR

Zastosowanie techniki PCR

w wykrywaniu niewłaściwych

w wykrywaniu niewłaściwych

surowców w produktach

surowców w produktach

mięsnych

mięsnych

background image

Przedmiot analizy stanowiły

Przedmiot analizy stanowiły

parówki drobiowe

parówki drobiowe

parówki cielęce

parówki cielęce

wyroby masarskie ze strusia

wyroby masarskie ze strusia

Wszystkie produkty pochodziły od różnych producentów i zostały

Wszystkie produkty pochodziły od różnych producentów i zostały

zakupione w punktach handlu detalicznego.

zakupione w punktach handlu detalicznego.

background image

Izolację DNA wykonano przy

Izolację DNA wykonano przy

użyciu:

użyciu:

Wizard ® Genomic DNA Purification KIT

[Promega, USA]

Genomic Mini AX Food

[A&A Biotechnology, Polska]

Standardowe protokoły izolacji zostały

zmodyfikowane i przystosowane do izolacji DNA z
wyrobów masarskich

background image

Identyfikacja surowców

Identyfikacja surowców

mięsnych techniką PCR

mięsnych techniką PCR

Startery pozwalające dokonać identyfikacji gatunkowej
surowców mięsnych zaprojektowano na podstawie
sekwencji kodującej cytochrom b w mitochondrialnym
DNA u poszczególnych gatunków zwierząt. Przy
projektowaniu starterów skorzystano z sekwencji
uzyskanych z
GenBank
Sekwencje starterów przygotowano przy użyciu programu
Primer3

Wielkość produktu powinna wynosić:

Struś – 193 p.z.

Kurczak – 227 p.z.

Wołowina – 274 p.z.

Wieprzowina – 398 p.z.

background image

Wykrywanie soji w surowcach

Wykrywanie soji w surowcach

mięsnych techniką PCR

mięsnych techniką PCR

W celu wykrycia soji oraz soji GM posłużono się

następującymi starterami:

Le1, Le6 kodującymi sekwencje lektyny

RR01 i RR04 kodujące gen EPSPS

(5-enolpyruvyslhikimate-

3-phosphate sytethase)

charakterystyczny dla

modyfikowanej
genetycznie soji

Wielkość produktu powinna

wynosić:

Soja – 318 p.z.

Soja GM – 356 p.z.

background image

Wyniki

Wyniki

Zaprojektowane startery cechowały się

Zaprojektowane startery cechowały się

wysoką specyficznością

wysoką specyficznością

M K WŁ WP

M K WŁ WP

M

M

M – Marker M100-500

MR71

K – Kurczak

WŁ – Wołowina

WP – Wieprzowina

background image

M

M

O

O

M

M

S

S

GM

GM

S

S

M – Marker M100-500 MR71 [DNA-Gdańsk]

O – Struś
S

GM

– Soja modyfikowana genetycznie, z genem

EPSPS
S – Soja

background image

Wśród 30 przebadanych prób parówek drobiowych,
stwierdzono w 15 przypadkach dodatek wieprzowiny,
natomiast w 7 próbach wykryto wołowinę.

M K WP WŁ 1 2 3 4 5

M K WP WŁ 1 2 3 4 5

M

M

M K WP WŁ 6 7 8 9 10

M K WP WŁ 6 7 8 9 10

M

M

background image

W 28 przypadkach wykryto soję, nie wykryto zaś soji
modyfikowanej genetycznie

M S S

M S S

GM

GM

1 2 3 4 5 6 M

1 2 3 4 5 6 M

1 – 5 produkty reakcji PCR (S+, S

GM

-)

6 – produkt reakcji PCR (S-, S

GM

-)

background image

M K WP WŁ 1 2 3 4 5

M K WP WŁ 1 2 3 4 5

M

M

Analizie poddano 30 parówek cielęcych, we wszystkich
znajdował się dodatek mięsa wieprzowego.
W 4 przypadkach

nie stwierdzono

obecności mięsa

wołowego.

background image

Analizie zostały poddane następujące wyroby masarskie ze
strusia:
> Frankfurterki (

1

)

> Serdelki (

2

)

W obu przypadkach stwierdzono obecność nie podanej w
składzie wieprzowiny i wołowiny

M O 1 2

M O 1 2

M O WP 1 2 M O

M O WP 1 2 M O

WŁ 1 2

WŁ 1 2

M – Marker M100-500 MR71

[DNA-Gdańsk]

O – Struś
WŁ – Wołowina /wzorzec, kontrola dodatnia/
WP – Wieprzowina /wzorzec, kontrola dodatnia/

background image

Dziękuję za

Dziękuję za

uwagę…

uwagę…

http://www.ybsweb.co.jp


Document Outline


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PREZ metody wykrywania mutacji
hodowlane i niehodowlane metody wykrywania drobnoustrojów
Metody wykrywania antygenu D
Metody wykrywania zagrozenia przedsiebiorstwa upadkiem w2
DSC Metody wykrywania zafałszowań
Główne metody wykrywania włamań są następujące
metody wykrywania włamań są następujące
Metody wykrywania i identyfikacji oraz oceny lekowrazliwści drobnoustrojów
Metody Wykrywania Skażeń Promieniotwórczych, szkoła
Metody wykrywania mechanizmów oporności bakterii na antybiotyki nowa (1)
Instrumentalne metody wykrywania skazy korkowej w winach
PREZ metody wykrywania mutacji
hodowlane i niehodowlane metody wykrywania drobnoustrojów

więcej podobnych podstron