-PAŃSTWA

-ORGANIZACJE

MIĘDZYNARODOWE



4 elementy:
-terytorium
-ludność
-władza państwowa
-zdolność do wchodzenia w stosunki
międzynarodowe z innymi państwami

(Panamerykańska konwencja o prawach i

obowiązkach państw z 1933 r.)



Obecnie -

trójelementowa definicja

.



trwałe oddziaływanie na innych



podejmowanie określonych czynności
prawnych



utrzymywanie stosunków
dyplomatycznych



zawieranie umów międzynarodowych



odpowiedzialność międzynarodowa



uczestnictwo w organizacjach
międzynarodowych



najwyżej zorganizowana grupa
społeczna



najbardziej dynamiczny i wpływowy
uczestnik



prymat wśród stosunków pomiędzy
pozostałymi uczestnikami



utrzymywanie stałych oraz
zinstytucjonalizowanych więzi przez
suwerenne państwa za pośrednictwem
swych przedstawicieli



prowadzenie systematycznych rozmów i
rokowań pomiędzy państwami w celu
zawarcia określonych traktatów, umów,
porozumień itp.



pojawienie się

doraźnych misji

dyplomatycznych

do określonych zadań, które stopniowo pod koniec

średniowiecza przekształciły się w

misje stałe



dalszy rozwój misji stałych w kierunku

dyplomacji

konferencyjnej

w czasach nowożytnych



uzupełnienia kontaktów dwustronnych oraz

dyplomacji konferencyjnej w czasach współczesnych

tworzeniem stałych

organizacji

międzynarodowych

w celu rozwiązywania

konkretnych oraz często wyspecjalizowanych spraw



nasilenie się u schyłku XX w. tzw.

spotkań na

szczycie

jako metody szybkiego podejmowania

trudnych decyzji kierunkowych dla

zainteresowanych państw, regionu lub nawet w skali

globalnej



wizyty oficjalne i robocze



regularne konsultacje międzyrządowe



konferencje na najwyższym szczeblu,
np. G-8



prezentowanie w kraju pobytu polityki
własnego rządu



informowanie własnego rządu o sytuacji
w kraju pobytu, uczestniczenie w
podejmowaniu określonych decyzji lub
działań



przekazywanie regularnych sprawozdań



reprezentowanie interesów własnego
państwa



prowadzenie działalności publicznej w
kraju oraz dla kraju pobytu



pielęgnacja różnych form kontaktów



rozwiązywanie problemów



opieka nad wizytami oficjalnymi lub
prywatnymi



misje stałe



misje specjalne lub ad hoc



misje specjalne wysokiej rangi



misje wojskowe



zadania administracyjne w odniesieniu
do ochrony interesów własnego
państwa i obywateli na obszarze
urzędowania



potencjału państwa, zasobów
materialnych i ludzkich



uznania państwa przez inne państwa



nawiązania stosunków dyplomatycznych
z innymi państwami



zobowiązań międzynarodowych



mocarstwa uniwersalne



mocarstwa regionalne lub sektorowe



państwa średniej wielkości



państwa małe



zmiana ładu międzynarodowego



ewolucja znaczenia poszczególnych
przesłanek mocarstwowości



ewolucja podmiotów mocarstwowości



ważne kryterium mocarstwowości:
-produkcja broni nuklearnej i posiadanie

odpowiednich środków do ich przenoszenia



mocarstwa atomowe:
-USA
-Rosja
-Wielka Brytania
-Francja
-Chiny Ludowe

inne państwa:
-Indie, Pakistan
-Izrael, Korea Północna, RPA



supermocarstwa (mocarstwa globalne)
-po 1945 r. – USA i ZSRR
-obecnie – USA, Rosja aspiruje do tej roli



mocarstwa sektorowe – Japonia i Niemcy



mocarstwa nuklearne – stali członkowie
Rady Bezpieczeństwa ONZ



mocarstwa regionalne – Francja i Wielka
Brytania, Chiny i Indie, Egipt i RPA,
Argentyna i Brazylia oraz Meksyk.

Miejsc
e

Kraj

2008 PKB
(nominalnie)

(w mld $)

1.

Stany Zjednoczone

14 330,000

2.

Japonia

4 844,000

3.

Chiny

4 222,000

4.

Niemcy

3 818,000

5.

Francja

2 987,000

6.

Wielka Brytania

2 787,000

7.

Włochy

2 399,000

8.

Rosja

1 757,000

9.

Hiszpania

1 683,000

10.

Brazylia

1 665,000

Miejsc
e

Kraj

2008 PKB (PSN)
(w mld $)

1.

Stany Zjednoczone

14 580,000

2.

Chiny

7 800,000

3.

Japonia

4 487,000

4.

Indie

3 319,000

5.

Niemcy

2 863,000

6.

Wielka Brytania

2 281,000

7.

Rosja

2 221,000

8.

Francja

2 097,000

9.

Brazylia

2 030,000

10.

Włochy

1 801,000

Miejsce Kraj

2008 PKB per
capita (wg PPP)

(w mld $)

1.

Katar

85,868

2.

Luksemburg

82,306

3.

Norwegia

53,451

4.

Singapur

51,142

5.

Brunei

50,117

6.

Stany Zjednoczone

46,859

-

Hongkong

43,811

7.

Szwajcaria

42,783

8.

Irlandia

42,539

9.

Holandia

40,431

10.

Islandia

40,025



kraje o niskim dochodzie (ang. low-income
economies): 53 państwa, w których dochód
na osobę w 2005 r. nie przekraczał 875 USD



kraje o nisko-średnim dochodzie (ang. lower-
middle-income economies): 55 państw o
dochodach od 876 do 3465 USD na osobę



kraje o wysoko-średnim dochodzie (ang.
upper-middle-income economies): 41 państw
o dochodach w granicach od 3466 do 10 725
USD



kraje o wysokich dochodach (ang. high-
income economies): 60 państw o dochodzie
od 10 726 USD na osobę rocznie.



Francuski politolog Dominique Mosi proponuje inne

kryterium mocarstwowości:

uczucia

najbardziej

rozpowszechnione w danej części świata czy kręgu

kulturowym. Jeśli przyjrzeć się globalnemu

porządkowi pod tym kątem, okaże się, że

największymi potęgami są Chiny i Indie. Tam

głównym uczuciem jest nadzieja, najbardziej

"ekspansywna" z emocji, skłaniająca do

energicznego zmieniania rzeczywistości. Na drugim

biegunie sytuuje się świat arabski opanowany przez

uczucie upokorzenia wynikające z wielowiekowych

opóźnień cywilizacyjnych. Zachód, tradycyjny

hegemon "ekonomiczny i moralny", sytuuje się

gdzieś pośrodku. Rządzi nim strach - przed obcymi i

przed coraz bardziej widoczną utratą globalnej

dominacji. To strach ludzi, którzy nagle znaleźli się

w świecie totalnie dla nich nieprzejrzystym. I którzy

w związku z tym mają wyraźny problem z własną

tożsamością.



Pojęcie państwa upadłego ma charakter
pozaprawny. Pojęcie rodzi problemy
związane z kontynuacją i
podmiotowością państwa, zasadą
efektywności czy odpowiedzialnością
międzynarodowa, a także może
prowadzić do braku skuteczności i
ważności prawa międzynarodowego na
terytorium państwa upadającego



Przyczyny i cechy: w latach 90. główną

przyczyną była dekolonizacja.

Kryterium w postaci efektywnego rządu

zostało zastąpione przez wymóg

formalnie pojmowanej niepodległości,

jednocześnie panowała zasada

samostanowienia narodów - a więc brak

efektywności władzy i legitymizacji. Nie

wystarczająco rozwinięte państwa

charakteryzowały się fragmentaryzacją,

w latach 90. po upadku żelaznej kurtyny

wstrzymana została pomoc zagraniczna,

a bez pomocy USA czy tez ZSRR widać

było, że państwa afrykańskie nie są w

stanie sobie same radzić.



Wyznaczniki procesu upadłości:
a) słabnięcie aparatu państwowego
b) rosnąca prywatyzacja władzy (przejmowanie

władzy przez lokalnych watażków)
c) spadek bezpieczeństwa wew.
d) spadek bezpieczeństwa zew. (słabnięcie

ochrony granic)
e) wzrost przestępczości
f) brutalizacja życia
g) korupcja
h) coraz gorsze wyniki gosp., spadek inwestycji
i) pogorszenie ochrony zdrowia
j) pogorszenie systemu oświaty
k) pogorszenie infrastruktury gosp., bankowej i

transport.
l) zmniejszenie się niezawisłości sądów
ł) wzmocnienie pozycji rządzącego klanu oraz

jego izolacje
m) powolna degradacja środowiska 



Upadłość to trudne zjawisko, nie
wiadomo jak je traktować z perspektywy
prawa międzynarodowej, bo dominuje
domniemanie ciągłości podmiotowości
prawnomiędzynarodowej państwa w
sytuacji braku efektywnej władzy,
początkowo brano pod uwagę tylko
przejściową anarchię. Jednak w latach
90. trwała anarchia w
Somalii. Hipotetycznie jedynym
rozwiązaniem byłaby utrata statusu
państwa, co prowadziłoby do wykreślenia
państwa z listy członków ONZ. Karta NZ
nie przewiduje jednak takiej możliwości.



Problemem było to, że w państwach
afrykańskich narzucano europejski
model państwa - scentralizowanego,
narodowego, a przecież w Afryce
istnieje dużo małych grup etnicznych,
klanów, frakcji polit. Państwo upadłe
nadal ma zdolność prawną, pozostaje
podmiotem prawa międzynarodowego,
jednak nie ma pełnej zdolności do
czynności pr. ze względu na dysfunkcje
władzy. Ze względu na brak organów
efektywnych nie jest zdolne do
poniesienia odpowiedzialności
międzynarodowej.



Starożytna Grecja - amfiktionie oraz symmachie (Związek Peloponeski,

Ateński Związek Morski)



Kształtowanie równowagi sił w XV i XVI wieku, w okresie wczesnego

odrodzenia pierwsze misje dyplomatyczne



Pierwsza połowa XIX stulecia - rozwój organizacji międzynarodowych

związany z procesem instytucjonalizacji stosunków międzynarodowych.

Kongres Wiedeński- moment przełomowy, utworzenie Świętego Przymierza



Po Kongresie Wiedeńskim powstają pierwsze organizacje międzynarodowe

(np. Centralna Komisja Żeglugi na Renie, Międzynarodowy Związek

Telegraficzny, Powszechny Związek Pocztowy). Jednocześnie powstawały

także organizacje o charakterze pozarządowym, jak np. Międzynarodowe

Biuro Pokoju, (1892) czy Międzynarodowy Komitet Olimpijski (1894)



W 1919 roku po I wojnie światowej powstaje Liga Narodów



Po II wojnie światowej powstają organizacje, które mają na celu

niedopuszczenie do kolejnego konfliktu zbrojnego na świecie - ONZ,

NATO, Wspólnoty Europejskie. Jednocześnie powstają organizacje

promujące i koordynujące rozwój gospodarczy (OECD), rozwój handlu

(GATT/WTO), organizacje zajmujące się energetyką, czy też

międzynarodowe systemy ochrony praw człowieka (Rada Europy)

Przykładem instytucjonalizacji kulturalnych stosunków międzynarodowych

stało się zaś UNESCO.



 W latach 90. powstały ugrupowania regionalne, o różnym stopniu

instytucjonalizacji (np. Rada Bałtycka, Inicjatywa Środkowoeuropejska,

Rada Państw Morza Bałtyckiego, Grupa Wyszehradzka)



Organizacje międzynarodowe zyskują coraz większy zakres kompetencji,

rozszerzają się ich funkcje usługowe.

 



międzynarodowe organizacje rządowe



międzynarodowe organizacje
pozarządowe



organizacje transnarodowe

Międzynarodowa organizacja rządowa to

celowe zrzeszenie uczestników stosunków
międzynarodowych, powstałe w wyniku
zawartego między nimi porozumienia oraz
wyposażone w stałe organy, które mają
realizować cele organizacji. Przyjmuje się,
że organizacjami międzynarodowymi są
związki wielostronne, czyli takie w
których reprezentowane są co najmniej
trzy państwa. Członkami organizacji
międzyrządowych

są

państwa

reprezentowane przez rządy.

Porozumienie, które powołuje organizację

międzynarodową jest zazwyczaj umową
międzynarodową (Karta NZ, Pakt Ligi
Narodów, Statut Rady Europy), ale
może mieć też charakter mniej formalny
(np. podstawą funkcjonowania OBWE
były uchwały konferencji). Umowa o
ustanowieniu organizacji jest też zwykle
jej statutem, określa cele, prawa i
obowiązki członków, kwestie finansowe
etc.



organizacje powszechne i wszechstronne -

ONZ, kiedyś Liga Narodów (1919-1946)



organizacje powszechne o kompetencjach

ograniczonych (wyspecjalizowane) - organizacje

wyspecjalizowane ONZ



organizacje o ograniczonym członkostwie i

ogólnych kompetencjach - organizacje

regionalne zajmujące się szerokim zakresem

spraw, takich jak: pokój, bezpieczeństwo,

gospodarka, kultura, rozwój społeczny np. Unia

Afrykańska, Liga Państw Arabskich



organizacje o ograniczonym członkostwie i

ograniczonych celach- organizacje o

charakterze gospodarczym, polityczno-

wojskowym, społecznym, kulturalnym,

technicznym

np. EFTA, EWWiS, UZE, NATO



dzielą się na główne i pomocnicze, a pod względem

prawnym na międzynarodowe, międzyparlamentarne i

administracyjne



występują zazwyczaj dwie grupy organów

przedstawicielskich, pierwszym z nich jest organ plenarny

(walne zgromadzenie, kongres, zgromadzenie ogólne,

konferencja ogólna, rada), są w nim reprezentowani

wszyscy członkowie organizacji. Obraduje rzadko, ale

podejmuje najważniejsze decyzje



organizacje podejmują decyzje dotyczące spraw

wewnętrznych i zewnętrznych, decyzje dotyczące spraw

zewnętrznych to zwykle zalecenia, nie są prawnie

wiążące.



wykonywaniem decyzji kierują zaś międzyrządowe organy

wykonawcze (rady komitety, komisje)



organy administracyjne wykonują zadania techniczno-

usługowe, w ich skład wchodzą sekretariaty,

funkcjonariusz międzynarodowi.



niektóre organizacje posiadają organy sądownicze



procesy uzgadniania stanowisk członków organów oraz

podejmowania decyzji są ustalone w statucie

Międzynarodowa organizacja

pozarządowa to celowy, wielostronny

związek osób fizycznych lub/i

prawnych, powstały na podstawie

zawartego pomiędzy nimi porozumienia

prywatnego i wyposażony w system

stałych organów. Celem takiej

organizacji nie jest osiąganie zysków.

Międzynarodowe organizacje

pozarządowe zazwyczaj występują w

roli grup nacisku, propagują określone

wartości, inicjują działania, czasem

współpracują z rządami państw.



powszechne - Międzynarodowy Komitet Olimpijski



regionalne - Unia Europejskich Federalistów



masowe – Międzynarodowa Konfederacja Wolnych

Związków Zawodowych



elitarne



otwarte



zamknięte



ze względu na profil działalności: ideologiczno-

polityczne (Europejska Unia Chrześcijańsko-

Demokratyczna), związkowe/pracownicze, sportowe,

turystyczne, rekreacyjne (Międzynarodowa Federacja

Gimnastyczna), wyznaniowe (Światowa Rada

Kościołów), naukowe, oświatowe, kulturalne

(Stowarzyszenie Prawa Międzynarodowego),

pokojowe, humanitarne i udzielające pomocy

rozwojowej, zawodowe, ochrony środowiska, wspólnot

lokalnych i regionalnych, narodów żyjących w

diasporze, zwolenników lub przeciwników działalności

innych grup, grup społecznych wyodrębnionych ze

względu na płeć lub wiek, antyglobalistyczne.

Organizacje transnarodowe dzielą się na

korporacje transnarodowe, organizacje
transnarodowe i transnarodowe nie
zrzeszone korporacje. Są to głównie
wielkie korporacje przemysłowe i
handlowe i stowarzyszenia o charakterze
np. religijnym, których działalność
przekracza granice państw, zmierzając do
osiągania istotnych dla ich
funkcjonowania celów. Wywierają one
wpływ na podział pracy w skali globalnej
oraz na politykę gospodarczo-finansową
wielu państw.



funkcja regulacyjna



funkcja kontrolna



funkcja legitymizacyjna



funkcja operacyjna



funkcja stabilizacyjna



organizacje chronią pluralizm i poliarchię stosunków

międzynarodowych



pełniąc funkcje regulacyjne, stabilizujące i

legitymizacyjne ograniczają żywiołowość życia

międzynarodowego, indywidualizm i awanturnictwo.



instytucje tworzą normy prawne, normy nieformalne,

utrwalone praktyki oraz uregulowane formy współpracy

międzynarodowej, które są regulatorami życia

międzynarodowego



instytucje warunkują działania uczestników w sferze

wewnętrznej (np. umowy dotyczące praw człowieka) oraz

ich wzajemne oddziaływania w sferze zewnętrznej



poprzez utrwalanie i porządkowanie sytuacji

międzynarodowej, redukują niepewność i zmniejszają

ryzyko wynikające z uczestnictwa w życiu

międzynarodowym



czasem ich decyzje mogą mieć też negatywne skutki (np.

rezolucja RB z 1948 roku popierając stanowisko do

samostanowienia Kaszmiru, wpłynęła na zaostrzenie

sporu między Indiami a Pakistanem)